Tíminn - 12.02.1947, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI: \
FRAMSÓKNARFLOKKURINN }
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373 '
A FGREIÐSLA, INNHEIMTA )
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: 5
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Síml 2323
31. árg.
Reykjavík, miSSvikudaglnii 12. febr. 1947
29. blað
ERLENT YFIRLIT:
Hrökklast Franco frá völdum?
Líklegt aö konungsstjórnin verði endurreist
Fyrir skömmu var skýrt frá því í útvarpsfréttum, að liin
spánska útlagastjórn, sem jafnaðarmaðurinn Giral veitti for-
stöðu, hefði beðizt lausnar, og nokkru síðar var sagt frá því, að
ný stjórn hefði verið mynduð undir forustu annars af leiðtog-
um jafnaðarmanna. Líklegt er, að sú stjórn hafi verið" mynduð
á breiðara grundvelli. í stjórn Girals voru engir fulltrúar frá kom-
múnistum né róttækari armi jafnaðarmanna, sem nýtur for-
ustu Negrins fyrrv. forsætisráðherra. Að öðru leyti var hún skip-
i<ð fulítrúum allra lýðveldisflokkanna.
Þótt hin nýja útlagastjórn
kunni aö vera mynduö á breið-
ara grundvelli en hin fyrri, eru
ekki mikil líkindi til þess, að
hún ráði miklu um framtíð
Spánar. Bæði er það, að lýð-
veldissinnar, sem standá aö
stjórninni, eru næsta. sundur-
FRANCO.
þykkir, og mótstöðuhreyfing
þeirra á Spáni er lítils megn-
ug. Lögreglan á Spáni er mjög
íjölmenn og Franco-stjórnin
hefir hana alveg á valdi sínu.
Sama máli gegnir um herinn.
Hermennirnir og lögreglumenn-
irnir eru tiltölulega bezt laun-
uðu stéttirnar á Spáni og njóta
ýmsra forréttinda. Meðan
Franco hefir þessa aðila að bak-
hjalli, þarf hann ekki að óttast
uppreist alþýðunnar, þótt heitt
kunni að vera þar undir niðri.
Það er af þessum ástæðúm,
sem andstæðingar Franco-
stjórnarinnar hafa lagt traust
sitt á sameinuðu þjóðirnar. Á
fundi sameinuðu þjóðanm i
vetur kom sú tillaga fram, að
þær slitu bæöi stjórnmála- og
viðskipta;sambandi við Spán
meðan Franco-stjórnin færi meö
völd. Sú tillaga var yfirleitt
studd af þeim þjóðum, sem Þjóð-
verjar höfðu kú^að á stríðsár-
unum, því að þær líta á Fran-
co-stjórnina sem einn anga naz-
ismans. T. d. voru Norðmenn
mjög skeleggir talsmenn þess-
ara tillagna. Hvorug þeirra var
þó samþykkt, en hins vegar á-
kveðið, að sameinuðu þjóðirnar
skyldu kveðja heim sendiherra
sína frá Spáni. Slíkt var Franco
mikill ógreiði, og er ólíklegt, að
hann geti gert nokkra samninga
við sameinuðu þjóðirnar meðah
ERLENDAR FRÉTTIR
Frosthörkur og fannkomur
halda áfram í Vestur-Evrópu.
í fyrrinótt varð meira frost i
Bretlandi en nokkurti sinni áð-
ur, og er þetta talinn kaldasti
vetur þar í 50 ár. Verksmiðjur,
sem nota raforku, hafa lokað,
og eldsneyti til heimilisnota
sparað eins og frekast er hægt.
í Þýzkalaridi eri! kuldarnir mjög
miklir og eins á Norðurlöndum.
Siglingar mega heita stöðvaðar
um Eyrarsund og Helsingjabotn
er byrjað að leggja.
Nær 80 manns fórust í Berlín
á laugardaginn, er eldur kom
upp á skemmtistað.
svo háttar. Hann hefir þó mikla
þörf fyrir' ýmsa aðstoð þeh-ra, t.
d. lánveitingar, þar sem Spán-
verja skortir mjög erlendan
gjaldeyri.
Bretar og Bandaríkjamenn
áttu mestan þátt í því, að ekki
var lagt viðskiptabann á Spán.
Rök þeirra voru m. a. þau, að
slíkt myndi verða mjög þung-
bært fyrir spönsku þjóðina, því
að Franco myndi heldur reyna
að svelta hana en að láta undan
Jafn víðtæk erlend íhlutun gæti
líka fremur styrkt hann í sessi
en það gagnstæða. Andstæðing
ar Breta og Bandaríkjamanna
héldu því hins vegar fram, að
þessi afstaða þeirra byggðist á
því, að þeir óttuðust að kom-
múnistar kæmust til valda á
Spáni, ef algert öngþveiti og
hungursneyð yrði í landinu.
Það vakti athygii á þingi sam-
einuðu þjóðanna, að arabisku
þjóðirnar og nokkur Suður
Amerikuriki virtust vinsamleg
í garð Franco. Afstaða Suður
Amerikumanna var skýrö með
því, að þeir teldu Spánverja
frændur sína og vildu því sýna
þeim vissa tilhliðrunarsemi.
Hins vegar var afstaða Araba
þjóðanna skýrð þannig, að
Franco ætti í samningum við
þær um framtíð Maipkkó og
hefði jafnvel heitið þeim að
gera Marokkó að sjálfstæðu
ríki. Nýtt ríki myndi þá bajtast
i hóp Arabaríkjanna og myndi
það styrkja aðstöðu þeirra út
á við.
Þótt Franco þurfi ekki fyrst
um sinn að óttast uppreist lýö-
veldissinna né róttæk ai'skipti
sameinuðu þjóðanna, er hann
þó langt frá því traustur í sessi.
Hann á aðra andstæðinga, sem
eru voldugri á Spáni og eiga
ítök bæð’i í hernum og lögregl-
unni, sem eru sterkustu stoðir
hans. Það eru konungssinnar
Síðustu misserin hafa kirkjan,
aðallinn og ýmsir auðmenn snú
ist til fylgis við þá, því að þessir
aðilar þykjast sjá fyrir endanri
á stjórn Franco og vilja því
undirbúa þá stjórn, sem geti
orðið þeim næst skapi. Franco
er þetta vel kunnugt og hann
hefir því ýmist gert að reyna
að semja við hinai útlæga ríkis-
arfa, Don Juan, eða að víkja
fylgismönnum hans í útlegð, t. d
Aronda hersh/jfðingja. Talið er
að Franco hafi boðið Don Juan
kórónuna, ef hann fengi að
halda einræðisvöldum sinum á
fram. Don Juan er hins vegar
talinn hafa set't það skilyrði, að
Franco hætti ölluni afskiptum
af stjórnmálum.
’• y ‘ 1 *..
Seinustu fregnir frá Spáni
herma, að ástandið í fjármálum
versr.i þar óðfluga. Því er ekki
að neita, að Franco hefir látið
gera ýmsar merkilegar verkleg
ar framkvæmdir og hann hefir
komið á meiri ró og reglu en
lengi hefir verið á Spáni. En
dýrtíðin hefir farið ört vaxandi
síðan stríðinu lauk og gjaldeyr-
isskorturinn er mikill. Kjör al
mennings versna óðum og munu
halda áfram að gera það, nema
þjóðinni berist erlend hjálp
Hana fær hún tæysist meðan
(Framhald á 4. síffu)
„Hvassafell” er óskaskip dreifbýlisins
99
SKIP MITT ER KOMIÐ AÐ LANDI“
Á þessari myntl sést Hvassafell liggja við bryggju á Iteyðarfirði,
komið að landi,“ liefði margur
nýkomið úr fyrstu för sinni.
mátt segja.
„Skip mitt er
Skagastrandarbréf:
ins einn línubátur
«
sækir sjó frá Skagaströnd
Tún grænka og hriiiiiltnappar g’œgjast upp
í iiiiðjuitt janiiariiiáiiuði.
Janúarmánuöur síðastliðinn var mildasti janúarmánuður, sem
koniiö hefir í Reykjavík síöan farið var aö gera veöurathuganir.
En svipaöa sögu er að segja viöar af landinu. Noröur á Skaga-
strönd grænkuöu tún og brumhpappar gægðust fram í görðum,
segir í bréfi frá fréttaritara blaðsins þar.
Furðuleg vetrartíð.
Tíðarfar í janúarmánuði var
einstaklega gott, svo að gersam-
lega brýtur í bága viö hugmynd-
ir manna um vetrartíð á íslandi
nor’öanveröu. Oftast frostlaust,
frekar úrkomulítiö, en dálítið
stormasamt af suðri. Tún hafa
jafnvel grænkað og brumknapp-
ar gægzt fram i görðum
Sjór ekki stundaður.
Sjósókn er hér sáralítil, aðeins
einn línubátur, sem enn hefir
gengið héðin, og róðrar tiltölu-
lega fáir. Aí'li mun þó að líkind-
um í meðallagi, væri sjór stund-
aöur að ráði.
Er hér mikilla breytinga þörf,
ef bygg'ð’ á að þróast hér og af-
koma íólksins að bygjast á líf-
vænlegri undirstöðu. Verður ó-
Fruravarp um olíu-
einkasölu lagt fram
í gær var lagt fram í efri deild
frumvarp um einkasölu ríkisins
á olíu. Flutningsmerin eru þeir
Hannibal Valdimai’sson og Páll
Zóphóníasson.
ítarleg greinargerð fylgir frv.
Nánar verður sagt frá þessu'
máli siðar.
Guðraundur Stefáns-
son á Vopnafirði iátinn
Guðmundur Stefánsson, sim-
stjóri og póstafgreiðslumaður á
Vopnafirði, andaðist 7. febrúar
s.l. Mun hann hafa oröi’ð bráð-
kvaddur.
Guðmundur var kominn fast
að íimmtugu, fæddur 19. mai
1897. Verður þessa mæta manns
minnzt sí’ðar hér í blaðinu.
hjákvæmilega að hefja aögerðir
um útgerð, ef nýbygging stað-
arins á ekki að mótast á sandi.
Verið að ljúka sniiði síldar- '
verksmiðjunnar.
Unnið hefir verið að byggingu
íbúðarhúsa í mánuðinum, og
steypuvinna framkvæmd sem
að voriagi. Sex íbúðarliús eru
nú liér í smiðum, þar af eitt
sænskt, er reist er á vegum ný-
/Framhald. á 4. sióu)
Ólafur Jóhannesson
settur lagaprófessor
Ólafur Jóhannesson lögfræð-
ingur hefir verið settur prófess-
or við lagadeild háskólans í stað
Gunnars Thoroddsen, sem leyst-
ur var frá starfinu, um sinn,
Samninganefndir
sendar til Bretlands
og Rússlands
í dag leggja sendinefndir af
stað til Bretlands og Rússlands
á vegum ríkisstjórnarinnar til
þess að hefja umleitanir um
við'skiptasamninga.
í nefndinni, sem semja á við
Breta, eru Magnús Sigurðsson
bankastjóri, sem er formaður
hennar, Sigursteinn Magnússon
íramkvæmdastjóri, Lúðvík Jós-
efsson alþingismaöur og Richard
Thors forstjóri. Ráðunautur
nefndarinnar um hraöfrystan
fisk er Finnbogi Guðmundsson
útgeröarmaður. Ritari nefndar-
innar er Helgi Þórari«sson fram-
kvæmdastjóri.
í Rússlandsnefndinni eru
Pétur Benedjktsson sendiherra,
sem er formaður hennar, Helgi
Pétursson framkværndastjóri,
Erlendur Þorsteinsson fram-
kvæmdastjóri, Ársæll Sigurðs-
son framkvæmdastjóri og Björn
Ólafsson, fyrrverandi ráöher-ra.
— Ráðunatitur nefndarinnar um
hráðfrystan fisk er Sveinn Jóns-
son útgeröarmað’ur.
Komii þess bvarvetna
faguað.
Viðtal við Sverri Þór
stýrimann.
Hvassafell, skip Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, er
statt hér í Reykjavík um þessar
mundir. Kom skipið liingað síð-
astliðinn sunnudag úr för sinni
til Hull og Rotterdam. Síðan það
kom hefir fjöldi fólks gengið
niður á bryggju til að skoða
þetta stærsta og fullkomnasta
skip íslenzka flotans. þótt þetta
sé í annað sinn, sem það kemur
tii Reykjavíkur. Tíðindamaður
blaðsins hitti Sverri Þór stýri-
mann í gær um borð í Hvassa-
felli og átti við hann tal.
Skip, sem boðar betri tíma.
Hvassafell vekur hvarvetna
athygli, þar sem það kemur, ,og
á minni höfnunum úti á landi
er koma þess sérstæður og gleði-
legur viðburður. Þar boðar þetta
skip stórfellda breytingu og
framför. Meö þvi er rofin ein-
angrun kauptúna og kaupstaða
landsins og þeim gert unnt að
skipta beint við útlönd. Nú
gefst þeim með aðstoð sam-
vinnufélaganna i fyrsta sinn
kostur á að fá eitthvað af nauð-
synjum sínum, án þess þeim
þurfi að umskipa í Reykjavík.
Vel að skipverjum búið.
Þegar tíðindamaður blaðsins
kom um borð í Hvassafell í gær,
sátu skipverjar við kaffiborðiö
þegar hann var kosinn borgar-
stjótó í Reykjavík.
Ólafur Jóhannesson er 33 áva,
gamall, ættaður úr Fljótum. —
Hann lauk stúdentsprófi í
menntaskólanum á Akureyri ár-
(Framhald á 4. síðu)
Samvinmmni breytt
Hanktir Suorrason tek>
iir við ritst jórn beiittar
Samvinnan, tímarit Sambands
íslenzkra samvinnufélaga, er
farin að koma út í nýjum bún-
ingi. Jónas Jónsson hefir látið
af ritstjórn hennar, en viö henni
tekið Haukur Snorrason rit
stjóri Dags á Akureyri.
Stjórn S.Í.S. hafði hugsað sér
að stækka Samvinnuna til muna
nú með nýja árinu. En af því
gat þó ekki orðið vegna þess, að
ekki hafði tekizt að útvega næg
an pappír i tæka tið og fleiri
annmarka, sem þó er von til að
ráðizt fram úr bráðlega.
Efni Samvinnunnar er nú
miklu fjölbreyttara en áður og
ritiö prýtt mörgum stórum og
glæsilegum myndum, íslenzkum
og erlendum. Þá hefir umbroti
og efnisskipan blaðsins verið
breytt í það horf sem gerist um
nýtízku tímarit.
Samvinnumenn í landinu
munu fagna þessari nýbreytni
að verðleikum.
í bjartri og rúmgóðri borðstofu.
En allur búnaður Hvassafells er
samkvæmt ströngustu kröfum
um þægindi áhöfninni til handa.
enda er þaö mikils virði, að
skipverjar eigi kost á vistlegum
ibúðum á sjónum, svo að þeir
geti unað lífinu þar sem á sínu
öðru heimili. íslenzkir sjómenn
eru nógu lengi búnir að búa viö
ófullkomin og heilsuspillandl
vistarverur á sjónum, og er ekki
vanþörf á aö þar fari að breyt-
ast tíl batnaðar. Fer vel á þvi,
að samvinnuhreyfingin skulí
búa svo vel að liðsmönnum sín-
um á sjónum, það er hennar
stefna að bæta lífskjör fólksins,
hvort sem það vinnur störf sín
á sjó eða landi.
Borðstofan, sem komið er inn
í, gæti alveg eins verið á heimili
einhvers skipverjans. Skipshöfn-
in er að’allega ungir menn, að
minnzta kosti þeir þeirra, sem
voru við kaffiborðið í gær. Þaö
er glatt á hjalla meðan kaffi’ð
er drukkið. Fyrir borðsendanum
situr Sverrir Þór stýrimað’ur og
talar ítölsku, ensku og íslenzku
á vixl. En svo er mál með vexti,
aö einn af áhöfninni er ítali,
hann er eftirlitsmaður með skip -
inu frá skipasmíðastöðinni, og
verður á því fyrstu sex mánuð-
ina. Nú er hann á förum. Hann
kann ekki íslenzku, en talar
enksu.með ítölskum hreim. ítal-
(Framhald á 4. síðu)