Tíminn - 15.02.1947, Qupperneq 1

Tíminn - 15.02.1947, Qupperneq 1
• < RITSTJÓRI: ’ í ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \ \ ÚTGEPANDI: FRAMSÓKNARFLOKKURINN ' ) Símar 2353 og 4373 ' | PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. j \ RITSTJÓRASKRIFSTOFUR: EDDUHÚoI. Lindargötu 9 A Símar 2353 og 4373 ' AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A Sími 2323 31. árg. Reýkjavík, laugardagiiiii 15. febr. 1947 — 33. ltlaft ERLENT YFIRLIT: Viðnám Þjóöverja gegn nazistum IVýjar frásagnir af þýzku mótslöíVii- ltreyfiiis'iiniii. Síðan styrjöldinni lauk hafa komið út margar bækur, þar sem §ugt er frá mótstöðuhreyfingunni í Þýzkalandi gegn nazista- stjórninni. Sum af þessum ritum eru vafalaust samin til að hnekkja þeim áróðri, að öll þýzka þjóðin hafi staðið að baki nazistum, og má vera, að hlutur mótspyrnunnar sé þar gerður meiri en skyldi. Önnur munu hins vegar segja nokkuð hlut- laust og rétt frá staðreyndum. Niðurstaðan verður því sú, að meðal Þjóðverja hefir ríkt miklu meiri andúð gegn nazista- stjórninni en almennt hefir verið álitið til þessa. Af þeim bókum, sem nýlega eru komnar út um þessi mál, er talin einna merkust bók eftir H. B. Gisevius, er nefnist: „Bis Zum bitteren Ende“. Hún nær yfir tímabilið frá 1933 til striðs- loka. Höfundurinn var fyrst starfsmaður í dómsmálaráðu- neytinu, en siðar starfsmaður þýzku ræðismannsskrifstofunn- ar í Zúrich. Canaris flotaforingi, sem var forstöðumaður þýzku leynistofnunarinnar.kom honum í þá stöðu, svö að hann gæti starfað fyrir mótstöðuhreyfing- una, en Canaris var einn af að- almönnum hennar. Gisevius hafði því góða aðstöðu til að fylgjast með þessum málum. Það voru margar stoðir, sem runnu undir valdatöku nazism- ans. Sú ástæðan var kannske örlagaríkust, að andstöðuöfl hans voru sundruð og báru kom- múnistar meginábyrgð á því. Þeir töldu liklégt, að nazista- stjórnin gæti ekki staðið nema skamma stund og hrun hennar myndi skapa öngþveiti, er lyfti kommúnismanum til valda. Það var og kannskó engu minna ör- lagaríkt, að kirkjan sýndi naz- ismanum nokkra samúð, þar Til þess var leyniþjónusta henn ar og lögregluvald alltof sterk. Mótstöðuhreyfingin varð því mjög í molum. Aðalfylgi henn ar var hjá embættismönnum og herforingjum, sem fundu til þess, að náfcisminn braut gegn þeim siðavenjum, er þeir töldu grundvallarskilyrði sómasam- legs þjóðfélags. Markmið margra þeirra var kannske ekki fyrst og fremst að endurreisa lýðveldið, heldur að koma í veg fyrir það siðleysi og þá glæfra, sem i">az- isminn grundvallaðist á, og þeir álitu, að fyrr en síðar yrðu þjóðinni að falli. Lífið og sálin í þessum samtökum var Goer- deler, borgarstjóri í Leipzig, er var sannur lýðræðissinni, ó- hemju duglegur, óþreytandi og alltaf jafn bjartsýnn, á hverju sem gekk. Af öðrum forystu- mönnum má nefna von Beck hershöfðingja, er lagt hafði nið- ur herþjónustu í mótmælaskyni gegn nazistum, en var svo vin- sæll í hernum, að 'þeir þorðu ekki að ráðast gegn honum. Þá má ekki gleyma Canaris flota foringja og Hans Oster, aðstoð- armanni hans. Allir þessir menn urðu að síðustu að láta sem hún mat baráttu hans^lífið fyrir andstöðu sína gegn nazistum. Störf mótspyrnuhreyfingar innar, sem þessir menri héldu uppi, vöru miklu víðtækari en gegn kommúnismanum. Kirkj- unnar mönnum var ekki ljóst, að nazisminn barðist gegn öll- pm siðalögmálum kristninnar. meFnntuai Þjóðveíja °sáu straí .m*nn «tan Þýzkalands gerðu sér hvert- stefndi eftir valdatöku íhufarm“d. Stundum voru^þau nazista. Hins vegar var ekki fmin að Þ.vit.aö TfTT' ™ neinum skipulegum samtökum *™?ónin f < f komið við eftir það og ógerning- ur var að skapa neina fjölda- hreyfingu meðal alþýðustétt- anna gegn nazistastjórninni. Hitler á seinustu stundu. Honum heppnuðust innlimanir Austur- ríkis og Súdettahéraðanna, og innrásirnar i Pólland, Noreg Danmörku, Niðurlönd og Frakk “*~~~“—————— iand. Forvígismenn mótspyrnu- : hreyfingarinnar höfðu oftast ERLENDAR FRETTIR stimplað þessi tiltæki hans hreina glæfra og talið þau ekki Samkomulag hefir náðst milli geta haft annan endi en hrun Bandaríkjanna og Kanada um ríkisins. Reynslan virtist hin varnarbandalag. Tilkynning vegar veröa á aðra leið. Margir um þetta var birt í Ottawa í er höfðu hallazt að mótstöðu- fyrradag. Vopnabúnaður land- hreyfingunni, fóru því að ásaka anna og herþjálfun vprður sam- forustumenn hennar um hrak- ræmd og komið upp sameigin- spádóma og ýmist féllu frá henni legu varnarkerfi fyrir norður- eða héldu að sér höndum til að skautslöndin. Tekið er fram, að sjá, hverju fram yndi. Forvígis- varnarbandalagi þessu verði mennirnir, eins og Goerdeier ekki stefnt gegn öðrum þjóðum. Beck og Canaris gáfusi þó aldrei upp. Palestínuráðstefnunni lauk í London í gær, án þess að ár- angur nfeeðist. Franska stjórnin hefir hafnað vopnahlésskilmálum Vietnam- manna. Slésvíkurbúar hafa Eftir að Þjóðverjar tóku að bíða hrakfarir í Rússlandsstyrj öldinni, bættust nýir aðilar hópinn. Það voru ýmsir herfor ingjar, einkum þeir prússnesku |er óttuðust um framtíð Prúss borið lands og herforingjastéttarinn fram kröfur um sjálfstjórn við.ar, ef Þjóðverjar biðu fullnað hernámsstjórn stórveldanna í Berlín. Frá Þýzkalandi berast fréttir um sívaxandi neyð af völdum írostharkanna og samgöngu- erfiðleikanna, er hafa hlotizt af þeim. Fjöldi verksmiðja hefir stöðvazt. Daglega deyja tugir manna af völdum kulda og van- líðunar. Sjálfsmorðum fer sí- fjölgandi. í Berlín einni voru framin 200 sjálfsmorð í seinustu viku. Mörg þúsund manna liggja þar á spítölum í kalsár- um. arósigur. Leiðtogi þessara manna var Stauffenberg greif Þeir líöfðu ýms önnur sjónar mið en Goerdeler og menn hans Þeir vildu t. d. semja V>ið Rússa og leggja aðaláherzlp á sam vinnu við þá, en Goerdeler vildi leita samvinnu við- Engilsax; Sameiginleg andstaða gegn na^ ismanum sameinaði þó þe.ssa menn. Tilraun þeirra lauk með sprengjutilræðinu við Hitler 20. júlí 1944, er misheppnaðist og leiddi til handtöku og hrylli (Fravihald á 4. síðuj DakótaflugvéUn nýja og áhöfn hennar Þessi mynd var tekin á Reykjavíkurflugvelli í fyrradag, þegar hin nýja Douglas Dakota-flugvél var nýkomin. Hinir ungu flugmenn standa hér fyrir framan hana. — Ljósm.: G. Þórðarson. 18 ára piltur setur svifflugmet Kcmst í 13000 feta liæð Átján ára piltur, Hallgrímur Jónsson að nafni, flaug í síðast- liðinni viku á svifflugvél upp i 12000 feta hæð, og hefir aldvei fyrr verið svo hátt flogið á svif- flugvél hér á landi. Uppstreymi var mikið yíir Reykjavík og Hvalfirði þennan dag, og hefði Hallgrímur senni- lega getað flogið mun hærra, ef flugvallarstjórnin hefði ekki skipað honum að koma niður aftur, er hann hafði náð þessari hæð. Var það gert vegna þess, að farið var að skyggja, stór farþegaflugvél í þann veginn að hefja sig til flugs, en svifflug- vélin ljóslaus. Hugur Hallgríms hefir lengi beinzt að flugi og flugmálum. Hann byrjaði tólf ára gamall að smiða flug'h'kön, hóf síðar svif- flugnám, og er nú byrjaður að nema vélflug. Áður h?,fði Kjartan Guð- brandssop (Magnússonar) flog- ið hér hæst i svifflugvél. Setti hann met sitt 1938 — flaug þá í 5000 feta hæð. Fiskiöjuver tekur til starfa í Keflavík /SCíti »0 skila 1—1 Vz iiiiijiin króita í orlrmliim gjaldcyri eftir veíiiriiiit. Fyrir skömmu síðan tók til starfa í Keflavík fisliiðnaðarverk- smiðja, sem nú þegar getur unnið fiskimjöl úr 120 smáleslum hráefnis og brætt 800—1000 mál síldar á sólarhring. Standa hraðfrystihúsaeigendur í Keflavík og Ytri-Njarðvíkum að þessu fyrirtæki, en framkvæmdastjórinn og sá, sem mest allra liefir beitt sér fyrir því, er Huxley Ólafsson útgerðarmuður. 2 siglfirzkir skíða- kappar á Holmen- kollenmótið Tveir siglfirzkir skíðakappar, Jón Þorsteinsson og Jónas Ás- geirsson, munu taka þátt í Hol- menkollen-skíðamótinu hinn 2. marz næstkomandi. Hefir Skíða- samband íslands tilkynnt vænt- anlega þátttöku þeirra. Þeir Jón og Jónas munu keppa í stökkum, en í öðrum greinum skíðamótsins munu íslendingar ekki taka þátt. Þeir Jón og Jónas eru báðír einhverjir fremstu skíðamenn landsins. Hafa þeir verið mjög sigursælir á skíðamótum hér á landi. Verður gaman að frétta, hvort þeir standast skiöaköpp- um annarra þjóða snúning. Verksmiðjan er búin nýjum og góðum vélakosti. Verksmiðja þessi er inn við sjóinn milli Keflavíkur og Ytri- Njarðvikna. Á þeim stað hafði Karl Runólfsson í Keflavík haf- ió beinavinnslu fyrir nokkrum árum. Keypti hið nýja félag þessa éign, reisti þar nýjar byggingar og bjó þær nýjum og góðum Vélakosti. Hafði Þóröur Runólfsson, eftirlitsmaður véla, yfirumsjón með þvi verki. Vélarnar í Fiskiöjuna eru að mestu leyti smiðaðar hér innan- lands, sumar af vélsmiðjunni Jötni og nokkuð þeirra af Héðni. Hvort verkstæöi fyrir sig hefir sett niður það, sem það hefir smíðað, en endanlega hefir Héð- inn gerigið frá verksmiðjunni. Félagið, sem rekur þessa nýju fiskiðnaðarstöð, heitir Fiskiðjan s/f. Stofnendur. þess eru Kefla- vík h.f., Jökull h.f., Frosti h.f., Hraðfrystistöð Keflavíkur h.f., Hraðfrýstihús Keflavíkur h.f. og hraðfrystihús Karvels Ög- mundssonar. Formaður félags- ins er Elías Þorsteinsson fram- kvæmdastjóri, en framkvæmda- stjóri Huxley Ólafsson, eins og áður er sagt. Landsbankinn hleypur undir baggann. Fyrst í staö voru talsverðir öröugleikar um öflun nægilegs fjár til þess að koma fiskiðjij- veri þessff upp, þar eö hrað- frystihússeigendur höfðu ekki aflögu svo mikið fé, sem til þess þurfti. Forráðamenn Lands- Aðalfundur Kyndils AÖalfundur Fræðslu- og mál- fundafélagsins KyndiU, sem starfar meðal bifreiðastjóra í Reykjavík, var haldinn l’. febr. s. 1. — í stjórn félagsins voru kosnir: Formaður Tryggvi Kristjánsson, gjaldkeri Guðlaugur Guðmunds- son og ritari Valdimar Lárusson. í varastjórn voru kösnir: Ingi- mundur Gestsson, Einar Guð- mundsson og Þorvaldur Jóhann- esson. Féip.gið starfar nú í tveim deildum, málfundadeild og tafldeild. Á fundinum var sam- þykkt að sækja um , upptQku í Skáksamband íslands fyrir tafl- deild félí!,gsins. Meiri síld en nokkru sinni fyrr BBroálniiigin varð að |iræða milli síidarltáÞ niina lil að kwinasl inn á liöfnina. Uppgripaafli var á ytri höfninni í gær, og mátti segja, að síld- in veiddist'í sjálfu hafnarmynninu. Kæmi það mönnum ekki á óvart, þó að bátarnir þyrftu bráðum ekki að fara frá bryggj- unum til að komast í síld. Drottningin varð að þræða á milli bátanna í gærmórgun til þess að komast inn. Erlendur í Unuhúsi látinn Erlendur Guðmundsson í Unu- húsi við Garðastræti andaðist i sjúkrahúsi hér í bænum í fyrra- morgun. Hafði hann lengi verið vanheill, en þó aðeins legið skamma hríð í sjúkrahúsinu. Erlendur var tæplega hálf- sextugur. Hann var skrifstofu- stjóri hjá tollstjóra. En við- kunnastur var hann fyrir'þaö, hvernig hann og móðir bjuggu skáldum og listamönnum i höf- uðstaðnum sitt annað heimili um langt skeið. Síldin uppi í landsteinum við Reykjavíkurhöfn. Ef til vill hefir aldrei fyrr í vetur verið eins mikill uppgripa síldarafli og á ytri höfninni tvo undanfarna daga. í gærmorgun voru margir bátar á veiðum á ytri höfninni og sumir þeirra að heita mátti fast við hafnar- mynnið, alveg í siglingaleið. Aörir voru nokkru utar og enn aðrir fast upp við land annars staðar, svo sem við Örfirisey og upp i vikinu milli hafnargarðs- ins og olíustöðvarinnar á Klöpp. Voru sumir þessara báta svo skammt undan landi, að hægt var að sjá síldina, þegar verið var að háfa. 700 mál í einu kasti við hafnarmynnið. Sumir bátanna voru öðru hverju i gær að snurpa rétt við hafnarmynnið. Vélbáturinn Á- gúst Þórarinsson, sem er nýr og stór bátur frá Stykkishólmi, kom að bryggju um hádegi i gær, fullhlaöinn af síld, sem hann hafði fengíð í einu kasti utan við hafna.cj»j»nnið. Voru það um 700 mál, er á honum var. Nýstárleg og matarleg sjón. Þegar Dronning Alexandrine kom til Reykjavíkur í gærmorg- un, ætlaði skipið varla' að kom- ast inn á höfnina fyrir síldar- bátunum, sem voru í óða önn að veiða síidina. Varð skipið aó’ þræða milli þeirra til að komast að bryggju. Þótti Dönum þetta nýstárleg og matarleg sjón. Hið sama þurftu einnig önnur skip aö gera sem fóru út eöa inn frá Reykjavik, einkum þó fýrrihluta dagsins. Drekklilaðnir bátarnir bíða losunar. Sjómenn eru vongóðir um á- framhaldandi veiði á ytri höfn- inni, en það tefur mjög fyrir veiðunum, að bátarnir þurfa að biða lengi eftir losun, þar sem skip eru enn af skornum skammti til að flytja síldina norður. í gær biðu margir bátar fullir af sild á höfninni. Meöal þeirra voni Ágúst Þórarinsson, Fagriklettur og Andvari, sem allir eru drekkhlaðnir, eins og mest gerist á sumarveiöum fyr- ir Norðurlandi. Fjöldi fólks gekk niður á bryggjur i gær til að skoða síld- arbátana og var ekki ósvipað um að litast við Löngulínu og á Siglufirði um hásíldveiðitím- ann. Er þaö nýstárlegt, aö Reykjavík tekur svomijög á sig svip síldarbæjarins. Iluxley Ólafsson. bankans féllust þá á aö lána félaginu 900 þúsund krónur. Er það skilningi bankastjóra hans að þakka, að þetta fyrirtæki er nú komið upþ og tekið til starfa. Nýbyggingarráð studdi einnig aö framgangi málsins og mælti með því, að Fiskiöjan fengi lán í stofnlánadeild sjávanitvegsins. Von um 1—V/o miljón króna í erlendum gjaldeyri í vetur. I|1élagiÖ hugsar sér aö hafa með höndum hvers konar fisk- iönað. Eins og nú standa sakir getur verksmiöjan unniö fiski mjöl úr 120 smál. hráefnis, og virðist mega auka afköstin nokk- uö. Síldarbræðslu getur félagið framkvæmt, og ætti aö vera hægt aö bræöa 800—1000 mál á dag. Fiskiðjan ætti í vetur aö geta framleitt útflutningsvöru, sem gefur 1—ry2 miljón króna í er- lendum gjaldeyri. Má segia, aö þetta sé að miklu leyti íundið fé, því fiskbeinunum hefir aö mestu verið hent í sjirúnn á undanförnum- árum. \ MERKUR ÍSLANDS- VINUR LÁTINN Fyri fáum dögum barst hing- aö andlátsfregn hins kunna ís- landsvinar, Arne Möller, dr. phil. og theol. Dr. Arne Möller var af ís- lenzku kyni í móðurætt. Jón landritari var afi hans. FaÖir hans var prestur í Velling viö Ringköbing, og þar fæddist hann 1876. Lauk hann guðfræöi- prófi, en gerðist fyrst í staö kennari. Síðar var hann prestur á Jótlandi og Fjóni, ejr 1929 geröist hann kennaraskólastjóri i Jonstrup á. Sjálandi og síöar í Hadei'Slev á Suður-Jótlandi. Hann var hinn einlægasti vin- ur íslands og íslendinga og gagnkunnugur íslenzkum mál- um og íslenzkri menningu og , kom hingað til lands mörgum sinnum. Hann skrifaði doktors- (Framhald á 4. síðu)

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.