Tíminn - 22.02.1947, Blaðsíða 1

\ HITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚoI. Llndargötu 9 A \
Símar 2353 og 4373
. Aí'GREIÐSLA, INNHEIMTA ^
' OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: \
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A \
Síml' 2323
31. árg.
Reykjavlk. laugardaginn 22. febr. 1947
37. blatt
ERLENT YFIRLIT:
PILTAR, SEM FLESTUM SKÁKA
Danir og friðarsamningarnir
Danir vilja ekki, aÖ flóttamenn frá
t
Austur-Þýzkalandi setjist að í landi
Þeirra
í blaðinu í gær var sagt frá kröfum þeim, sem Norðmenn hafa
lagt fram á undirbúningsráðstefnunni í London varðandi friðar-
samningana við Þýzkaland. Hér á eftir verða rakin höfuðatriðin
x kröfum þeim, sem Danir hafa lagt fram. Áður en kröfurnar
vöru lagðar fram, höfðu þær verið ræddar í utanríkismálanefnd
danska þingsins og höfðu fulltrúar vinstri mann, radikala, jafn-
aðarmanixa og ihaldsmanna iýst fylgi sinu við þær.
í upphafi dönsku greiiíárgerð-
arinnar er lögð áherzla á, að
afvopnun Þýzkalands sé Dönum
sérstakt hagsmunamál og þeir
krefjist öflugra trygginga fyrir
þvi, að Þjóðverjar geti ekki
hafið nýtt áfásarstrið. Þess er
hætti Þýzkalands. Þar er lögð
sérstök áherzla á, að nazistar
fái ekki að gegna þýðingarmikl-
um embættum. Það er talið
æskilegt, að sjálfstjórn ein-
stakra landshluta og héraða
verði aukin, en þó ekki gegn
ákveðnum vilja Þjóðverja
sjálfra. Talið er nauðsynlegt, að
gerðar verði sérstakar ráðstaf-
anir til að koma í veg fyrir, að
skólar eða aðrar menntastofn-
anir verði notaðir til áróðurs
fyrir Þjóðernisstefnu eðá hern-
aðarstefnum.
Þriðji kafli dönsku greinar-
gerðarinnar fjallar um almenn
þegnréttindi. Sérstakar ráðstaf-
anir verður að gera til að tryggja
réttdæmi og hlutleysi dómstól-
anna og að allir þegnar lands-
ins verði jafnir fy.rir lögunum.
Alveg séx-staklega þarf að
. tryggja réttindi hinna þjóðern-
1 issinnuðu minnihluta, sem verða
áfram innan Þýzkalands.
GUSTV RASMUSSEN,
utahríkisráóhci i a Dana.
krafizt, að öll herr.aðarleg þjálf-
un æskulýðsins vorði bönnuð í
Þýzlialndi og skipun þýzka iðn-
aðarins verði með þeim hætti,
að ekki sé auðið að breyta hon-
um fljótlega í það horf, að Þjóð-
vérjar geti framleitt hergögn.
Næsti kafli dönsku greinar-
gerðarinnar fjallar um stjórnar-
ERLENDAR FRÉTTIR
Brezka stjórnin heíir birt
nýja hvíta bók um atvinnumál-
ín. Segir þar, að framtíð þjóð-
arinnar byggist á auknum út-
flutningi, og sé markmið stjórn-
arlnnar,' að útflutningurinn
verði 40% meiri á þessu ári en
1939, en 75% rneiri á næsta ári
;n 1938. Lykill að þessu sé að
auka kolaframleiðsluna, en
þ..ngað vanti nú 35 þús. menn.
Til að gera vinnuna í námunum
eít íi’sóknárverðari, verða kola-
námumenn undanþegnir land-
varnarskyldu næstu 5 árin.
Indverskír stjórnmálamenn
hafa enn lítið sagt um þá til-
kynningu Attlees, að Bretar
lep 1 i niður yfirráð sín í Indlandi
sumarið 1948, hvort sem Ind-
verj.ir verði þá orðnir sammála
um t ' amtíðarstjórn landsins eða
ekki.
Fultrúadeild Bandaríkja-
þings hefir samþykkt með litl-
um meirihluta að lækka fjár-
lagafrv. úr 35.000 milj. dollara í
29.000 milj. dollara. Vafasamt
þykir, að öldungadeildin sam-
þykki lækkunina, þar sem hún
muni ekki telja rét að draga úr
framlögum til hernaðarins.
Mikið ísrek er nú á Norður-
sjónum og Iiamlar það víða
siglingum. Víð.x á. Norðurlöndum
hamla ísalög siglingum m. a. til
Oslóar og Kaupmannahafnar.
Miklir kuldar hafa verið i
Kanada og hafa i;eir valdið svo
miklum erfiðleik' .n, að stórlega
hefir dregið úr kc nútflutningi.
Mikil sprengin,1 varð í raf-
orkuveri í Los Ar les í fyrra-
dag. Um 40 mann. fórust, en
300 særðust og h,. hrundu á
stóru svæði.
Þessu næst er rætt í greinar-
gerðinni um þau mátefni, sem
sérstaklega snerta Danmörku.
Það er tekið fram, að Danir muni
ekki gera neinar sérstakar kröf-
um um breytingar á ríkýsrétt-
arlegri stöðu Suður-Slésvíkur,
en hins vegar telji þeir æskilegt,
að Suður-Slésvík fái aukna sér-
stjórn, en sé ekki sameinuð Hil-
sten. Ef Suður-Slésvík eigi að
sameinast Danmörku, verði ósk-
ir urn það að koma frá Suður-
Slésvíturbúum sjálfum. Það sé
líka vafasamt að leggja til
grundvalar óskir, sem þeir bera
nú fram um slíkt, heldur þurfi
enn að líð'a nokkur tími, svo að
það komi glöggt í ljós, hvort
slíkar óskir eigi varanlegar ræt-
ur. Frá því sjónarmiði leggi
Danir sérstaka áherzlu á, að
þannig verði búíð að Suður-
slesvíkurmönnum, að hinn rétti
hugur þeirra í þessum efnum
geti komið í ljós. Af þeirri
ástæðu m. a. æski Danir þess,
að þýzku flóttamennirnir frá
Austur-Þýzkaiandi, sem nú eru
í Suður-Slesvik verði fluttir
þaöan, enda teljí Danir öryggi
sínu stafa hættu af því, af fleiri
Þjóðverjar fái búsetu í landa-
mærahéruðunum.
Þá krefjast Danir fullra
skaðabóta fyrir tjón það, sem
Þjóðverjar hafi valdið þeim á
stríðsárjinum, og að þýzku
flóttamennirnir, sem enn éru í
Danmörku, veröi tafarlaust
fluttU' til Þýzkalands. Einnig
áskilja þeir sér rétt til að geta
krafizt þess, að dvalarkostnaður
þeirra verði endurgreiddur.
Það atriði dönsku greinar-
gerða*'innar, sem Dönum gekk
illa að verða sammála um, voru
Suður-Slesvíkurmálin. íhalds-
menn og nokkur hluti vinstri
manna undir forustu Knud
Kristensen forsætisráðherra
vildu gera víðtækari kröfur, en
jafnaðarmenn, radikalir og all-
margir vinstri menn undir for-
ustu Gii^tav Rasmussen utan-
ríkisínálaráðherra töldu óhyggi- j
legt að ganga lengra. Um tíma!
leit svo ófriðvænlega út, aí> bú- j
izt var við stjórnarskiptum og
kosningum. Svo fór að lokum, að
forsætisráðerrann og fylgis-
menn hans létu undan síga.
Mynd þessi var tekin á flugvellinum í Reykjavík í gær við komu skák-
meistaranna. Með hinum erlendu skákmönnum er Guðmundur S. Guð-
mundsson, sem stendur á milli þeirra. Hægra megin við hann er Yanofsky,
skákmeistari Kanada, en Wade, skákmeistari Nýja Sjálands til vinstri.
(Ljósm.: Guðni Þórðarson).
Tveir heimsfrægir tafl-
menn komnir tii Rvíkur
Tefla i jolloili vib ísloiizka skákmeiiit í Reykja-
vík og ef til vill víftar — fyrsta skákmótili í
yijólkurstöóiiiiii í g'air
Um hádegi í gær komu til landsins með leiguflugvél Flugfélags
íslands tveir heimsfrægir skákmenn, sem ætla að gefa islenzkum
skákmönnum tækifæri til að þreytá skák við sig. Eru það þeir
D. A. Yanofsky, skákmeistari Kanada, og R. G. Wade, skákmeistari
Nýja Sjálands.
Með leiguflugyél Flugfélags ís_
lands, senx kom til Reykjavikur
frá Prestwich um hádegi i gær,
komu hingáð til lands gestir á
vegum Skáksambands íslands,
Yanofsky og Wade, sem báðir
Það tekst að koma
gróðanum af raf-
magnshækkuniimi
Skrifstofukostnaður rafveit-
unnar í Reykjavík er áætlaður
nær ein miljón og þrjú hundruð
þúsund króna í fjárhagsáæthm
bæjarins árið 1947. í sömu áætl-
un er gert ráð fyrir innlieimtu-
kostnaði hjá rafveitunni, er
nemur meira en hálfu sjötta
hundraði þúsunda.
Enn er gert ráð fyrir þrjú
hundruð þúsund króna inn-
heimtukostnaði hjá hitaveit-
unni, auk 375 þúsund króna
skrifstofukostnaði.
Loks er innheimtu- og skrif-
stofukostnaður hjá vatnsveit-
unni og gasstöðinni samanlagt
liátt á annað hundrað þúsund
króna.
Vantar þá ekki mikíð á, að
iunheimtu- og skrifstofukostn-
aður þessara fjöggurra bæjar-
fyrirtækja nema ÞREMUR
MILJÓNUM króna.
Þetta er guðdómlegt skipulag,
og auðvitað gengur það guðlasti
næst aö ympra á því, að eitt-
hvað inyndi nú vera hægt að
spara frá því, sem nú er, ef
teknir væru up einfaldarl starfs-
hættir en „sonum himinsins“ í
bæjar&tjórn Reykjavíkur liefir
þóknazt að vlðhafa.
eru heimskunnir skákmeistarar
Hinn ágæti skákmaður okkar,
Guðmundur S. Guðmundsson,
var út á flugvellinum, er flug
vélin kom, og tók á nxóti skák
mönnunum, en hann kynntist
þeim báðum á skákxnótinu í
Hasting og mun það vera sakir
þess kunningsskapar sem þeir
koma nú til íslands.
Laxidyi fallegt við fyrstu sýn.
Báðir þessir skákmeistarar
eru ungir nxenn, glaðlegir og al
úðlegir í framkomu. Tíðinda
maður Timans hitti þá að máli
á flugvellinum um leið og þeir
stigu á íslenzka grund. Létu þeir
í ljós ánægju sína yfir því 'að
vera komnir hingað til lands,
þótti landið fallegt við fyrstu
sýn, þó heldur kalt, enda var
nox-ðan stormur og kuldanepja
úti á flugvelli, er þeir koxnu. Þeir
sögðust vænta sín rnikils af ís
lenzkum skákmönnum.
Tefldi í Buenos Ayres
14 ára gamall.
D. A. Yanofsky er skákmeist-
ari Kanada og er kanadískur rík
isþorgari af pólskum ættum
Hann er 22 ára gamall. Hann
vakti þegar í æsku athygli á sér
fyrir frábæra skákhæfileika. og
þótti undi-abarn á því sviði
ára gamall. Þegar alþjóðaskák-
mótið var háð í Buenos Ayres í
Argentínu árið 1939, var hann
yngsti þátttakandinn i mótinu
þá 14 ára gamall, og þötti standa
sig prýðilega. Vann hann þar
Ásmund Ásgeirsson. Síðan liefir
hann tekið þátt í mörgum skák-
mótum og alltaf verið meðal
þeira allra fremstu.
Á skákmótinu í Hastings var
(Framhald á 4. síðuj
Islenzk óperusöngkona í nábýJi
við dauðann í heiftúðugustu
loftárásum styrjaldarinnar
Viðtal viö Nöimii E^ilsdóttur frá Ifafnarfirði,
er efnir iniian skauiiiis til hljóuileika
í Reykjjavík
Tíðindamenn blaða og útvarps áttu í gær tal við íslenzka óperu-
söngkonu, sem sjaldan hefir verið að neinu getið hér heima, þó'tt
henni hafi auðnazt aó komazt í fi-emstu röð í söngleikjahúsum
seirra þjóða, sem vandfýsnastar eru á þessu sviði. Þessi listakona
er, Nanna Egilsdóttir. Mun hún innan skamms efna til hljómleika
i Reykjavík.
Nauna Egilsdóttir er ættuð úr
Hafnarfirði, dóttir Þórunnar
Einarsdóttur og Egils Guð-
mundssonar, sem bæði eru
Hafnfirðingar að uppruna. Er
hún eitt af tíu börnum þeirra
hjóna.
Námsíerill
Nönnu Egilsdóttur.
Árið 1934 fór Nanna til
Þýzkalands og hóf söngnám hjá
frú Niemann í Wuppertal, e7i
lagði þó aðaláherzluna á hörpu-
leik, er hún nam hjá hinum
fræga Martin Claas. Hún kom
heirn aftur veturinn 1935, en fór
svo til Hamborgar hálfu öðru
ári síðar til söngnáms hjá
óperusöngkonunni Mörtu Pohl-
mann-Túmmler.
Sumarið 1938 var Nanna enn
hér heirna og hélt þá íyrst söng-
skemmtun sína i Reykjavík. Þá
um haustið var hún ráðin til
þess að syngja í útvarpið í Ham-
borg, og víðar söng. hún þessi
misseri. Meðal annai's söng bún
þá íslenzk lög við hljómleiga í
tónlistarhöllinni í Hamborg.
Söngnáminu hélt hún áfram
jafnframt.
Erfið ár fara í hönd.
Þegar stríðið skall á, voru
henni allar bjargir bannaðar um
styrk til söngnámsins héðan að
heiman. Tók hún það þá til
bragðs að ráða sig kil þess að
syngja með stórri hljónxsveit,
sem ferðaðist milli stói'boi'ga
Þýzkalands, auk þess sem hún
lék á hörpu. Tókst henni að sjá
sér farborða og afls fjájr til
áframhaldandi söngnáms öll
stríðsárin og ljúka óperuprófi í
Múnchen í byrjun ársins 1942.
Má það teljast afrek.
Nauna gerist óperusöngkona.
Forstjóri óperunnar i Inns-
bruck í Austurríki lxafði þá
heyrt hana syngja ojs réði hana
þegar að óperunni. Var hún þar
til ársins 1944, að hún réðist að
óperunni í Koblenz. Söng hún á
þessum áxaim mörg hin erfið-
ustu og vandasömustu hlutVerk
heimsfi'ægra ópera við hina
loflegus.tu dóma. Meðal annars
BYSSUSMYGLIÐ
UPPLÝST
Byssusmyglið, sem vakti
mestan úlfaþytinn á Alþingi
fyrir jólin, mun nú vera upplýst.
Það voru þrjár byssur, sem
um var að ræða, að fluttar
höfðu veiúð til landsins í óleyfi
og höfnuðu tvær hér i bænum,
en sú þriðja austur i Þingvalla-
sveit.
Við rannsókn kom í ljós, að
ekki var um neitt sambajxd að
ræða milli þessara smygltilfella.
Til dæmis gaf sig fram maður
nokkur, sem komið hafði með
eina byssuna til landsins. Mun
málið nú vera úr sögunni og
hefir það ekki verið rætt á Al-
þingi siðan forðum.
fór húxx með hlutverk Cherubins
í Brúðkaupi Figarós og greifa-
frúarinnar í Vínarblóð.
Nanna Eg-ilsdóttir. .
En sanxa árið og húxx fór"til
Koblenz var öllum söngleikja-
húsunx Þýzkalands og Axxstur-
ríkis lokað vegna styrjaldar-
innar. Fór Nanna þá til Vhxar-
borgar og dvaldi þar tii stríðs-
loka og stundaði söngnám hjá
prófessor Fieck.
Þegar styrjöldinni loks linnti
fór hún til Graz og söixg þar á
ýnxsum hljómleikum og eínnig
(Framhald ú 4. slðu)
Hjónaleysi, setn
margir öfunda
Þau eru létt í spori og snör í
snúingum þessi, enda eru þau
fræg um öll Norðurlöxxd fyrir
listir þær, senx þau leika á
skautum. Þau eru bæði sænsk.
Húxx heitir Kirsten Wickmann,
en hann Harry Berlin.
Myxxdin var tekin í Kaup-
nxannahöfn í vetur á móti ýrnsra
frægra meistara í listhlaupum
á skautum. — Það hafa verið
nóg frostin þar, til þess að hægt
-væri að bregða sér á skauta á
náttúrlegum ísi.