Tíminn - 25.02.1947, Blaðsíða 2

TtMlTVTV, liriðfndaginn 25. fefor. 1947
38. blafí
Þriðjudagur 25. febr.
Hví er þjóðin blekkt?
Eitt af merkustu blöðum Eng-
lendinga komst nýlega svo að
orði, að forustuhæfni Churchills
á stríðsárunum hafi ekki slzt
verið fólgin í þvl, að hann hefði
sagt þjóðinni frá ástandinu, eins
og það var, og aldrei reynt að
gylla það fyrir henni. Þannig
hefði hann getað fengið hana
til að leggja fram alla krafta
sína til þess að vinna styrjöld-
ina.
Þessi frásögn, sem er vafa-
laust alveg rétt, á erindi til allra
þeirra, sem vilja láta íslenzku
þjóðina sigrast á þvi mikla fjár-
hagslega öngþveiti, sem hún
hefir komizt 1. Margir þeirra,
sem þykjast hafa fyrir því mik-
inn áhuga, fara alveg gagn-
stætt að og Churchill. Þeir lofa
ástandið á allar lundir og telja
þjóðina eiga þyrnalausa sælu-
braut fram undan, vegna afreka
fyrrv. stjórnar. Á sama hátt
hefði Churchill átt að lofa hinn
mikla arf, sem hann hefði feng-
ið frá Chamberlain.
Svo langt er gengið til að
leyna hinu raunverulega ástandi
fyrir þjóðinni, að aðalblöð
þriggja stjórnmálaflokka hafa
keppzt við að þegja um hag-
fræðingaálitið, þar sem hlut-
lausir sérfræðingar skýra frá
því, hvernig ástatt sé. Jafnframt
keppast þau við að lýsa ástand-
inu allt öðru vísi en hagfræð-
ingarnir gera.
Meðan þannig er haldið á
málunum, er lítil von til þess, að
gerðar verði ráðstafanir, sem að
gagni mega koma. Þær verða
ekki gerðar, nema þjóðin öðlist
fullan skilning á nauðsyn þeirra
og vilji eitthvað á sig leggja til
að rétta fjárhaginn við og skapa
sér örugga framtíð. Með því að
telja henni trú um, að allt sé 1
bezta lagi, er unnið markvisst
gegn öllum slíkum ráðstöfun-
um, hversu fagurt sem menn
tala að öðru leyti.
Ástæðurnar fyrir því, að ýms-
ir ráðamenn leggja sig fram um
að blinda þjóðina, eru næsta
torskildar. Það stafar ekki af
umhyggju fyrir alþýðunni, því
að skaði hennar verður því
meiri, því lengur sem það dregst,
að gerðar verðl raunhæfar ráð
stafanir. Þeir einu, sem græða,
eru braskararnir og bitlingalýð
urinn, því að slíkar ráðstafanir
eiga vitanlega fyrst og fremst
að beinast að þvi að hindra alla
sníkjumennsku á kostnað al-
þýðkstéttanna.
Þjóðin verður að glöggva sig á
þessu, ef ekki á illa að fara. Hún
verður að skerpa sjónir sínar og
reyna að sjá gegnum gerninga-
þoku þeirra, sem eru að blekkja
hana. Hún verður að gera sér
ljóst, að slíkir predikarar eru
ekki að vinna fyrir hana, heldur
fyrir braskaralýðinn, hvort
heldur sem þeir telja sig sósíal
ista, Alþýðuflokksmenn eða
Sjálfstæðismenn.
Úrræði sósíalista
Þjóðviljinn hefir undanfarið
verið að halda þvi fram, að það
væri allra meina bót aS láta
Landsbankann auka lánveiting-
ar sínar með aukinni seðlaút-
gáfu. Þannig væri hægt að
greiða úr þeirri framkvæmda
stöðvun, sem stefna fyrrv
stjórnar hefir valdið. '
Þessum fullyrðingum Þjóðvilj-
ans er bezt svarað með því að
'Út’ Aöíuffl fUþiHaió
Langt þing.
Þeir munu vera margir, sem
eiga erfitt með að átta sig á því,
að þingið, sem nú stendyr yfir,
er reglulegt Alþingi 1946. Það
sýnir best öngþveitið, sem fyrrv.
stjórn skildi eftir, að þlnginu
1946, er hófst 10. okt. síðastl.,
skuli enn*ekki lokið og verður
sennilega ekki lokið fyrr en í
apríl eða maí í vor.
Það myndi einhvern tima
hafa þótt mikill falsspádómur,
ef þvl hefði verið haldið fram,
að stjórnarflokkar, sem fengju
40 þingsæti af 52, skyldu strax á
fyrsta þinginu eftir kosningarn-
ar gefast jafn fullkomlega upp
við lausn þelrra erfiðleika, sem
þeir hafa skapað. Það hefði
meira að segja þótt hraklegur
falsspádómur, ef því hefði verið
haldið fram, að tveir stjórnar-
flokkarnir, sem réðu yfir 29 eða
30 þingmönnum, myndu ekki
treysta sér til að stjórna áfram,
þótt einn stjórnarflokkurinn
félli frá. En þetta hefir eigi að
síður gerzt. Starfhæf stjórn
fékkst ekki fyrr en leitað hafði
verið til stjórnarandstöðunnar.
Viðbúnaffur stjórnarinnar.
Hin nýja stjórn hefir hafizt
all rösklega handa um að greiða
fram úr því öngþveiti, sem hún
tók við. Þrír þingmenn úr
stjórnarflokkunum hafa undan-
farið unnið að því að semja frv.
um fjárhagsráð, sem á að ann-
ast stjórn fjárfestingarinnar,
gjaldeyrismálanna og verðlags-
málanna. Þá hafa þrír lögfræð-
ingar verið settir til að undirbúa
frumvarp um eignakönnunina.
Frumvarp um nýja skipun á af-
urðasölumálum landbúnaðarins
mun bráðlega lagt fyrir þingið.
Fleiri stórmál eru í undirbún-
ingi og má marka af þessu, að
bingið muni standa í margar
vikur enn.
Afgreiðsla fjárlaganna mun
verða eitt erfiðasta vandáverk
stjórnarinnar. Fjárveitinga-
nefnd hefir ekki unnið að þeim
síðan fyrir jól, þar sem hún vildi
fá nánari fyrirmæli frá væntan-
legri stjórn. Haft er eftir mönn-
um, sem eru nákomnir fjárveit-
inganefnd, að útgjöldin þyrftu
að verða einum 60—70 milj. kr.
hærri en þau eru áætluð í fjár-
lagafrv., ef fullnægja ætti
venjulegum og ráðgerðum fram-
lögum. Hallinn á frv. er nú rúm-
ar 20 milj. kr. svo að samkvæmt
jessu myndi hann verða alls um
90 milj. kr. Ekki er sjáanlegt
hvar finna á tekjustofna til að
mæta jafn gífurlegum útgjöld-
um. Einnig er erfitt að sjá,
hvernig ríkið ætlar að fá vinnu-
afl til að fullnægja öllum hin-
um ráðgerðu framkvæmdum,
nema leggja eigi aðalatvinnu-
vegina niður að mestu. Fjárveit-
inganefnd mun nú í þann veg-
inn að hefja störf sín aftur og
mun þá sjást, hvað hin nýja
stjórn ætlast fyrir í þessum efn-
um.
Treg afgreiðsla
á áfengismálunum.
Stjórnleysinu verður ekki að
öllu leyti kennt um það, hve
seinlega mörg störf Alþingis
hafá gengið. Áfengismálin eru
dæmi um það. Snemma á þing-
inu fluttu tveir þingmenn, Hall-
dór Ásgrímsson og Páll Þor-
steinsson, þingsályktunartillögu
um, að ríkisstjórnin léti taka
upp skömmtun áfengis. Litlu
síðar flutti Skúli Guðmundsson
þingsályktunartillögu um af-
nám vínveitinga á kostnað rík-
isins og að einstakir embættis-
menn (ráðherrar og þingforset-
ar) fengju ekki ódýrar áfengi
en aðrir landsmenn. Um svipað
leyti fluttu þingmenn úr öllum
flokkunum tillögu um héraða-
bönn. Langt er síðan öllum
þessum tillögum var vísað tll
nefndar. Hins vegar hafa nefnd-
arálit um þau ekki enn séð dags-
ins ljós. Þingmenn geta þó ekki
borið við annríki. Meðan ^lík
vinnubrögð tiðkast á Alþingi
varðandi áfengismálin, mun
þingmönnum ekki nægja, þótt
birta nokkur ummæli úr hag-
fræðingaálitinu er færasti hag-
fræðingur Sósíalistaflokksins og
fulltrúi flokksins í bankaráði
Landsbankans, Jónas Haralz,
'iefir undirritað. Þar segir svo:
„Annar möguleiki, sem til
?reina kæmi er sá, aff Lands-
bankinn af fúsum vilja effa með
agaboffum, lánaði mikiff fé
;il nýsköpunarframkvæmdanna,
/missa opinberra framkvæmda
ig til byggingar íbúffarhúsa
Þetta myndi viffhalda og auka
lá ofþennslu, sem nú á sér staff,
.krúfa kaupgjald og verfflag
ifram upp á viff og auka enn
misræmiff á milli innflutnings-
atvinnuveganna og fjárfesting-
arframkvæmdanna og jafnvæg-
isieysiff í greiffsluviffskiptunum
viff útlönd.“
Þessu næst ræða hagfræðing-
arnir þá kosti, sem myndu fylgja
slíkum lánveitingum, en segja
síðan:
„Þrátt fyrir þetta er ekki hægt
aff mæia meff þesari leiff vegna
hættunnar á þeim alvarlegu af-
ieiðingum, sem aff framan-
?reinir.“ ^
Þjóðviljinn getur svo haldið
áfram að heimska sig á þvi að
telja það eina hjálpræðið I fjár
málunum, sem færasti hagfræð-
ingur Sósialistaflokksins og full-
trúi flokksins í bankaráði
Landsbankans hefir þannig
s>«nplað hrelnt óráð.
forseti sameinaðs þings
þeim siðferðisvottorð.
gefi
Brjóstumkennanlegt hlutskipti
Endurbætur á iögum
um almannatryggingar.
Snemma á þinginu flutti Skúli
Guðmundsson frv. um endur-
bætur á almannatryggingalög-
unum. Endurbæturnar, sem þar
er lagt til að verði gerðar, eru
aðallega þessar:
Slysabætur nái jafnt til allra,
en samkvæmt lögum ná þær að-
eins til launþega.
Sjúkrastyrkurinn verði jafn
til allra, en samkvæmt lögunum
njóta íbúar kaupstaða og kaup-
túna, þar sem læknar eru bú-
settir, meiri hlunninda en íbúar
sveita og kauptúna, þar sem
læknar eru ekki búsettir.
Fæðingarstyrkur verði jafn til
allra mæðra, en samkvæmt lög-
unum njóta konur, sem vinna
eingöngu heimilisstörf, minni
hlunninda en konur, sem vinna
utan heimilisins.
Allt eru þetta sjálfsagðar leið-
réttingar, ef lögin eiga ekki að
kafna undir nafni og stuðla að
rangindum og misrétti þegn-
anna I landinu. Þetta er hægt
að gera, án aukinna útgjalda,
með því að jafna styrkjina.
Þótt langt sé síðan, að frv. var
vísaS til nefndar, hefir enn ekki
sést um það neitt nefndarálit.
Því mun þó ekki trúað að
óreyndu, að þingið ætli að þegja
slíkt mannréttindamál í hel.
Hitt verður að telja líklegra, að
þingmenn hafi í huga að gera
fleiri endurbætur á þessari
hroðvirknislegu lagasetningu,
sem var hraðað gáleysislega
gegnum þingið í fyrra, svo að
hægí væri að hafa hana sem
kosningabeitu. T. d. verður að
rétta hlut hinna fátækari sveit-
arfélaga, sem ekki geta risið
undir hinum þungu byrðum,
er lögin leggja þeim á herðar. •
Fagnaffarhátíff íhaldsins.
Miklar umræður hafa orðið um
frv. það, sem Hannibal Valdi-
Ýmsir hafa haft orð á því, að
það væri óþarft af Tímanum
að eltast við söguburö J. J. í
Ófeigi. Þegar farið er að geyma
á hljómplötu almennan hlátur
alþingismanna og pallagesta
undir ræðum J. J. við hátíðleg
tækifæri, er svo komið, að flest-
um mun vera ljóst hvar maður-
inn er staddur, öðrum en hon-
um sjálfum.
Það er auðvitað, að þarfleysa
er að svara öðru elns og því, að
Ólafur Thors hafi látið Her-
mann Jónasson fylgjast með
flugvallarsamningnum, þar sem
Ólafur hefir sjálfur bjástrað við
að verja það, hvers vegna hann
hélt málinu leyndu fyrir Her-
manni. En J. J. hefir þá ein-
kennilegu eiginleika, að búa
svona sögur til og í sama flokki
eru sögur hans um að Hermahn
hafi ekki borgað toll af bíl,
glósur hans um bílasölu o. fl.
Einkennilegur er sá maður
innanbrjósts, sem skrifað hefir
allra manna mest uth luxusvill
marsson og Páll Zóphóníasson
flytja um einkasöju á olíu. Eink-
um hafa þeir Pétur Magnússon
og Gísli Jónsson deilt á frv.
Hannibal hefir einkum orðið
fyrir svörum, en Páll Zóphónías-
son hefir ekki talaff nema einu
sinni. Páll varaði íhaldsmenn
við að deila hart á sig fyrir það,
að hann væri fylgjandi einka-
sölu á olíu. Þeir hefðu fyrir fám
árum deilt harðlega á sig og aðra
þá, sem l^efðu verið fylgjandi
bæjarútgerð á togurum. Reynsl-
an væri hins vegar orðin sú, að
fyrir fám dögum hefði bæjar-
stjórn Reykjavíkur, þar sem
Sjálfstæðismenn eru I meiri-
hluta, haldið mikla hátíð til að
fagna komu fyrsta bæjarútgerð-
artogarans og forsvarsmenn
Sjálftstæðisflokksins hefðu í því
tilefni keppzt við að lýsa yfir
„að varðar mest til allra orða
að undirstaða rétt sé fundin.“
Það væri ekki ólíklegt, að íhaldið
ætti eftir að halda svipaða hátíð
til að fagna ósigri stefnu sinnar
í olíusölumálunum.
ur, en býr nú eínn með konu
sinni í einhverju vandaðasta
stórhýsi bæjarins, byggðu fyrir
almannafé. Hann skrifar um
luxusbíla og bílabrask í sömu
andrá og hann er sjálfur með
kynlegum vinnubrögðum að
krækja sér í einn luxusbílinn
enn.
Hvað stjórnar penna manns-
ins, sem skrifaði öllum meira
um luxusflakk, en er svo manna
fyrstur í slíkt ferðalag I fullu
erindisleysi?
Hvað er svo um þennan elju-
sama siðameistara? Fræðslu-
löggjöfin er fráleit segir hann.
Fyrir nokkrum árum var hann
sj^lfur formaður í nefnd; sem
átti að endurskoða skólalög-
gjöfina, en það láðist að skila
álitsgerð.
Hvernig er samræmið milli
þess, að deila á menn fyrir að
taka mikil laun fyrir litla vinnu
annars vegar, og hvernig J. J.
eru ætluð störf og laun við Sam-
vinnuskólann hins vegar? Eða
þá^stundvísin og nákvæmnin við
að rækja sitt hlutverk þar?
Hvað er svo um viðbrögð þessa
, siðameistara, ef nefnt er í skóla
hans, að vel fari á því að menn
séu viðstaddir í kennslustundum
sínum? Það verður ekki fyrir-
gefið fremur en syndin gegn
heilögum anda.
Þá er ritstjórn Samvinnunn-
ar. J. J. skrifaði stjórn S. í. S.
bréf, þar sem hann kenndi
prentsmiðjunni, seitfi prentaði
Samvinnuna, um það, að út-
koma ritsins hefði dregizt. Við
athugun kom í ljós að prent-s
smiðjan hafði ekki fengið efnið
frá J. J. og sökin öll var hans.
Það sálarástand er fágætt,
sem betur fer, að menn skrifi
slík ákærubréf á stofnanir, til
að fela eigin vánrækslu. Prent-
smiðjan fékk efni í hálft hefti,
löngu eftir að heftið átti að vera
komið út. Þetta efni beið full-
sett, þegar J. J. skrifaði ásök-
unárbréfið.. Hann hefir svo sem
komið nærri vafasömum pappír-
um fleirum , en „svarta listan-
um.“
(Framhald á 3. síðu)
lónas Jóhanasson, öxney:
SAUÐFJÁRLÆKNINGAR
Jónas í Öxney heíir sent Tímanum þessa greih um saufffjár-
lækningar. Án þess aff dæmt sé um réttmæti þeirra skoffana, sem
hér koma fram, — en þar greinir menn á um margt, — mun þó
állum koma saman um aff Jónas segi skemmtilega frá reynslu
sinni.
í Tímanum 5./12. 1946 er grein
eftir Braga Steingrímsson dýra-
lækni um áhrif eiturlyfja á
sauðfé.
Þegar ég las þessa grein rifj-
aðist upp fyrir mér margt I sam-
bandi við reynslu mina af um-
gengni við sauðfé.
Um 20 ár gætti ég fjár að
vetrinum frá árinu 1901 og um-
gekkst það bæðl áður og nokk-
uð eftir það. Á þeim árum, sem
ég hirti féð, sem oftast var um
200, gaf ég nánar gætur að fénu,
hverjum einstakling. Á þessum
árum, sem ég hirti það, kom
ekki veiki í fé 1 heild, utan einu
sinni. En bráðapest stakk sér
alltaf niður þó bólusett væri og
2—3 höfuðsóttartilfellum man
ég eftir. Líka gat komið fyrir að
hlypi á lamb og lamb þegar þau
voru að læra átið.
Veturinn 1920 var dregið mjög
við féð og gefið mikið af mjöli.
Féð megraðist um of, en það bar
hefir á þessari öld. Þá tók ég 40
ær I miðgóu, af bónda, sem var
að komast í heyþröng. Ærnar
máttu heita í óaðfinnanlegu
standi og virtist -allt ætla að
fara vel. Um sumarmál hlánaði
nokkuð svo hnottar komu upp
og var féð þá látið út. Sunnu-
daginn fyrstan I sumri fór að
rigna á hádegi og rigndi feikna-
mikið það sem eftir var dagsins,
en hlýtt var í veðri. Um kvöldið
þegar ég fór að smala fénu
heim var varla hægt að koma
því áfram, líkast þvi sem það
væri uppgefið af löngum rekstri.
Eftir það fór að bera á átleysi í
tökufénu sérstaklega, og sumt af
því drógst upp og drapst. Hitt
rétti við og 'heimaféð náði sér
fljótt.
Alger fjárböðun fór hér fyrst
fram veturinn 1901, tóbaksbað.
Stranglega var fyrirskipað »ð
hafa féð inni 1 8 daga eftir böð
unina og var því hlýtt. Síðan
ekki á veiki í nokkurri kind og var baðað af og til. Stundum var
allt lifði. Veturinn ,1914 var skipað að baða, en stundum ekki
nokkuð harður á útmánuðum eða var að minnsta kosti ekki
og vorið það versta sem komið gert. Voru þá notuð ýms lyf 1
mörgum myndum: töflur, lík-
astar smjörbögglum,lögur í brús-
um, margar tegundir, duft I
pökkum, sápa í blikkfötum o. s.
frv. Sum voru sögð eitruð og
voru menn stranglega varaðir
við að koma nálægt þeim ef þeir
hefðu kuml á hendi. Önnur
voru talin óskaðleg, en öll skyldu
þó gera jafnt gagn. Oft var
flaustursverk á þessum böðun-
um og stundum var fénu sleppt
út úr baðkerinu. Aldrei á þess-
um árum virtist þetta saka féð.
Um eða eftir 1920 fór að bera
á lungnaormi I íé hér í sveit.
Sögðu þeir, sem fróðastir þótt-
ust, að hann væri hingað kom-
inn frá Argentínu. Þessi kvilli
gerði mörgum skaða og vlrtist
vera í fénu í nokkur ár eða af-
leiðingar hans. Tvisvar á þess-
un^árum kom það fyrir hjá mér,
að féð veiktist upp úr baði mjög
áþekkt og 1914 og áður getur.
Þetta kom og fyrir víðar. Ég setti
þetta í samband við lungnaorm-
inn, sem þó bar ekki á hjá mér
áður. Féð náði sér aldrei til fulls
aftur, einkum það eldra. Á
tveimur bæjum voru nokkrar
ær, sem gengu í eyjum fram á
útmánuði, innan við 20 í hvor-
um, baðaðar þegar þær komu
heim. Af þeim bráðdrápust strax
eftir böðunina, að mig minnir
4 á öðrum bænum en 3 á hinum.
Ærnar voru þó í ágætum hold-
um.
Ormalyfið er selt af tunnum i
búðum eins og brennivín áður,
segir Bragi læknir. Þetta er bók-
staflega satt, þó að því undan-
skildu að mönnum er ekki gefið
á ferðapela eins og tíðkaðist,
sem stafar bæði af því að verzl-
anir eru hættar nestisgjöfum og
hinu, að menn munu ekki enn
vera farnir að leggja sér orma-
lyfið sjálfir til munns.
Ormalyfi hef ég iítið kynnzt,
sem sennilega kemur til af þvl
að ég hefi sáralítið haft fé undir
höndum síðan öld þeirra lyfja
hófst. Þó fremur af hlna, að ég
hefi ekki trú,á að hella lyfjum í
þá sem heilbrigðir virðast vera.
Ungur piltur var hjá mér með
fé sitt 1 2 vetur fyrir 2—3 árum.
Þegar kom fram á þorrann
fánnst honum hann yrði að
fara að gefa fénu ormalyf. Ég
taldi þetta^ óþarft og jafnvel
skaðlegt, þar sem ekkert sæi á
kihdunum. Hann sagði féð fóðr-
ast miklu betur og réði auðvitað
hans ormalyfstrú úrslitum, enda
átti hann féð. Nú var féð svelt
eftir kúnstarinnar reglum að
mig minnir fyrir og eftir inn-
gjöfina. Meðalið gefið inn méð
þar til gerðri pípu með gati á
rétt neðan við miðju. Hann
handlék þetta eins fimlega og
maður skyldi hugsa sér Gunnar
með atgeirinn. Stundum skvett-
ist þó dálítið niður, en ég vona
að það hafi verið til bóta. Féð
fóðraðist vel, enda var> það alið
á töðu, síldarmjöli og maís. En
hann átti úti í eyjum fleira fé,
sem gekk sjálfala allan vetur-