Tíminn - 28.02.1947, Blaðsíða 1

\ RITSTJÓRI:
ÞÓRARINW ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI: . í'
PR AMSÓKN ARFLOKKURINN
\
\
\
' Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
\ RITSTJÓRASKRIPSTOFOR:
EDDUHÚoI. Llndargötu 9 A
\ Slmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA. INNHEIMTA
\ OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: '
\
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Simi 2323
31. árg.
Reykjavík, föstudaginn 38. febr. 1947
41. blað
ERLENT YFIRLlf:
Hvað verður umSúdan?
Mesta deilumál Breta og Egypta
SamningaumleituQum Breta og Egypta, sem staðið hafa yfir
undanfarna mánuð'i, lauk fyrir nokkru, án þess að samkomulag
hefði náðst. Samkomulagið strandaði á því, að Egyptar vildu,
að Sudan yrði lagt undir yfirráð þeirra, en Bretar iiéidu fram
sjálfsákvörðunarrétti Sudanbúa. Hins vegar hafði náðst sam-
komuiag í aðalatriðum um brottflutning brezka hersins frá
Egyptalandi og sameiginlegar varnir Suezskurðarins á stríðstím-
um. Egyptar hafa nú ákveðið að vísa öllum þessum málum til
bandalags sameinuðu þjóðanna.
FARARTÆKI KONUNGSHJONANNA
Eins og landabréfið ber með
sér, nær Sudan yfir mjög stórt
landflæmi, en stærstu hlutir
þess eru hrjóstrugir og strjál-
býlir. Landbúnaðurinn er aðal-
atvinnuvegurinn. Vel má þó
vera, að þar eigi enn eftir að
finnast ýms verðmæti, því að
landið hefir verið afskekkt og
er því litt rannsakað. íbúarnar
skiptast í Araba og svertingja og
eru flestir á lágu menningar-
stigi. Þeir eru taldir vera rúm-
ar sjö milj., en manntalið er
álitið ófuilkomið og telja ýnisir
þá mun fleiri. Fram til 1820 lifðu
þeir nokkurn veginn óáreittir,
en þá lögðu Egyptar landið undir
sig og voru íbúarnir leiknir mjög
Uppdráttur af Sudan.
grálega af hinni egypsku- tyrk-
nesku yfirstjórn, sem varaði til
1885. Þá ráku Sudanbúar hina
útlendu kúgara af höndum sér
og máttu heita sjálfstæðir fram
til 1898, er Bretar lögðu Sudan
undir sig. Síðan hefir Sudan
verið undir sameiginlegri yfir-
stjórn Breta og Egypta. Það var
i uppreisn Sudanbúa 1885—88
sem enski herforinginn -Gordon
féll, og var það ekki slzt til að
hefna hans, að Bretar gerðu út
leiðangur undir forustu Kitch-
ener hershöfðingja og lögðu
laundið undir sig.
Egyptar styðja yfirráðakröfur
sinar í Sudan einkum, með.-því,
að Nílarfljót eigi þar upptök sín,
en þeir, sem ráði yfir upptökum
Nílar, geti ráðið yfir Egypta-
landi. Þessar fullyrðingar hafa
við ncikkur rök að styðjast. Það
mun þó einnig ganga Egyptum
til, að þá dreymir orðið stórveld-
isdrauma og myndi það styrkja
aðstöðu þeirra, ef Sudan sam-
einaðist Egyptalandi.
| Sudanbúar eru klofnir í þessu
máli. Annar aðalflokkur lands-
. ins, Umma, óskar fullkomins
' sjálfstæðis. Hann telur, að
Egyptar muni nota yfirráð sín
til að þröngva kost Sudanbúa
til hagsbóta fyrir sjálfa sig, eins
og raunin varð á árunum 1900
—1924, þegar Bretar fólu Egypt-
um umboðsstjórn þar. Einnig
i óttast hann, að Egytar muni
flytja í allstórum stíl til Sudan,
þar sem þeir eru landlitiir heima
fyrir. Hinn aðalflokkurinn,
Ashigga, vill hins vegar, að Sud-
an verði sambandsríki Eigypta-
lands. Hann telur, að Sudanbúar
geti varist yfirdrottnun af hálfu
Egypta. Það mun, og nckkuð
ráða um afstöðu hans, að hann
óttast, ef tengslin rofna aAveg
við Egyptaland, að Sudan vorði
þá konungsríki og afkomendur
Moh^fnmed Ahmed Nahdi komi
þá til valda, en það var hann,
sem stjórnaði uppreisninni gegn
Egyptum á sínum tíma og tók
sér þá Nahdinafn. Ætt hans éf
nú aðalleiðtogar Ummaflokks-
ins.
Það hefir ekki komið ljóst
fram, hvað Bretar óska helzt í
þessu máli, því að þeir hafa ekki
lagt áherzlu á annað en sjálfs-
ákvörðunarrét Sudanbúa. Ýmsir
gizka á, að Bretar myndu heizt
kjósa, að Sudan yrði sjálfstætt
ríki, en hefði áfram -gott sam-
band við Bretaveldi, líkt og írak
og Transjordanía. Eins og nú
háttar er flugstööin í Khartuma,
höfuðborg Sudan, mjög þýðing-
armikill liður í samgöngukerfi
brezka heimsveldisins. Bretar
munu ekki heldur telja æskilegt,
að Egyptar fái mjög sterka
áhrifaaðstöðu á þessum slóðum.
Ráðist á konu í
Fossvogi
ERLENDAR FRÉTTIR nauðulega uml-
í« Ungverjalandl voru hand-
teknir i fyrradag fjölmargir
menn, sem eru ásakaðir fyr-
ir byltingarstarfsemi. Margir
þessara manna stóðu framar-
lega í smábændaflokknum, sem
er stærsti flokkur landsins.
Tala hinna fangelsuðu er um
400.
Brezka stjórnin hefir tilkynnt,
að hún ætli að koma víðtækum
breytingum á verksmiðjurekstur
í landinu um næstu þriggja ára
skéið til að tryggja fulla notkun
raforkunnar. M. a. er gert ráð
fyrir, að verksmiðjufólk vinni
næturvinnu þriðju hverja viku.
Eldfjalljð Etna á Ítalíu er
byrjað að gjósa. Hraunstraum-
ur veltur niður hlíðarnar og
hefir fólk verið flutt burt úr
þorpum, sem eru 1 grenndinni.
an í iiiyrkri.
Á sunnudagskvöldið var varð
kona nokkur fyrir ósvífinni á
rás suður i Fossvogi. Hún ætlaði
með áætlunarbíl, sem kom frá
Hafnarfirði til Reykjavíkur. Á
viðkomustaðnum, þar hún hugö
ist að bíða bílsins, voru tveir
karlmenn fyrir. Fór annar þeirra
þegar að flangsa utan í hana
og linnti ekki látum, fyrr en
bíllinn kom. Fór þá hinn mað-
urinn inn í bílinn og ætlaði
konan á eftir honum. En bíl-
stjórinn vildi ekki hleypa henni
inn og bar því við, að kápan
flakti frá henni. Ók hann síðan
brott.
Maðurinn, sem veitzt hafði að
konunni, réðist nú að henni á
nýjan leik og dró hana niður i
skurð við veginn. En svo heppi-
(Framhald á 4. slöu)
Búnaðarþing scttí
Varöar mestu að auka ræktunina,
efla vinnutæknina og fullkomna
skipulag afurðasölunnar
Úídráttur úr »rtningarræ$n Bjarna Asgeirs*
sonar landbiinaðarritlSlirrra
Búnaðarþing var sett klukkan tvö í gær. Voru þá allir búnaðar-
þingsfulltrúar komnir til þings, nema einn, er eigi getur setið
þingið, og var varafuiltrúi hans mættur. Bjarni Ásgeirsson iand-
oúnaöarráðherra, formaður Búnaðarfélags íslands, setti þingið
og gat í ræðu sinni ýmsra þeirra verkefna, sem þingsins biðu.
Brezku konungsh.iónin eru . Suður-Afríku um þessar mundir, og er mikið
um dýrðir, hvar sem þáu fara. Á þessari mynd sjást farartækin, sem þau
notuðu. Efst er mesta nýtízku herskip heimsins, Vanguard — þá er Vik-
ing-flugvél, búin hinum margvíslegustu þægindum — loks suður-afrísk
járnbrautarlest, sem var sérstaklega smiðuð handa konungshjónunum til
þessarar einu ferðar.
Vélskipið Fanney tekið til
rannsókna í Faxaflóa
Fer raimsókuat'^rð umhverfis land eftir lok
marxnumaóar
Það hefir verið ákveðið, að vélskipið Fanney, sem nú er við
sæzlu í Faxaflóa, verði notuð til hafrannsókna nú um skeið.
Gekk Bjarni Ásgeirsson atvinnumáiaráðherra frá samningum um
þetta í gær, og mun bráðlega verða hafizt handa urn rannsókn-
irnar.
Vélskipið Fanney er um þessar
mundir við gæzlu i Faxaflóa,
og verður bundið við þau störf
til loka marzmánaðai'. Bjarni
ásgeirsson atvinnumálaráðherra
ákvað í gær, að gerðum samn-
ingum við hlutaðeigandi aðila
og með samþykki sjávarútvegs-
málaráðherra, að skipið skuli
nú jafnframt notað tii rann-
Árshátíð Féíags Fram-
sóknarkvenna
Félag Framsóknarkvenna í
í Reykjavík heldur árshátíð sína
í Tjarnarkaffi næstkomandi
mánudagskvöld, 3. marz, og
hefst hún kl. 8.30.
Til skemmtunar veröur kvik-
myndasýning, stuttar ræður,
dans o. fl. Þá verður sameigin-
leg kaffidrykkja.. Áðgöngumiðar
eru seldir í aígreiðslu Tímans
(simi: 2323) i Edduhúsinu við
Lindargötu, og þurfa þeir að
sækjast fyrir kl. 3 á mánudag-
inn.
Þetta er fyrsta árshátíð fé-
lagsins, og þarf ekki aö efa, að
féhagskonur og annað Fram-
sóknarfólk í Reykjavík fjöl-
menni þangað með gesti sina.
Æskilegast væri, að aðgöngu-
miðar yrðu pantaðir sem fyrst.
sókna i Faxaílóa. Eh þegar það
losnar frá gæzlustöríunum á
það að fara rannsóknarferð um-
hverfis landið.
Fyrst um sinn mun eiga að
rannsaka fiskigöngur, gera til-
raunir til þess að finna fiski-
torfur með bergmálsdýptarmæli
(Framhald á 4. síðu)
Lækkuð álagning
á naiiðsyn,javörum
Á fuudi viöskiptaráös í fyrra-
dag var ákveöiö aö breyta og
lækka álagningu á matvörum, .
nýlenduvörum, vefnaöarvörum,
fatnaöi, búsáhöldum, leöurvör-
um og hreinlætis- og snyrtivör-
um. Er lækkuö bæði heildsölu-
og smásöluálagning, heildsölu-
álagning þó meira.
Ekki liefir þetta enn verið til-
kynnt opinberlcga, en mun
verða auglýst í Lögbirtingablaö-
inu næstu daga.
Lækkun álagningarinnar mun
nema einhverju verulegu, að því
er Tíminn bezt veit, en þar eð
breytingar þær, sem gerðar eru,
eru allflóknar, og mismunandi,
getur bla)ð ekki að svo stöddu
upplýst, hversu miklu lækkunin
nemur að hundraöstölu álagn-
ingar.
Ráðherrann vék fyrst að fjár-
hagsáætlun Búnaðarfélagsins
fyrir næstu tvö ár, og kvað hana
mundu veröa allmiklu hærri nú
en áður, eins og að likum lætur,
sökum aukinnar verðbólgu í
iandinu.
Deilan um stéttarsamtökin
væntanlega til lykta leidd.
Næst gat hann fyrirhugaðra
breytinga á lögum Búnaðarfé-
lag'sins. Hefir stjórn Búnaðar-
félagsins samið tillögur um laga-
breytingar í samræmi við sam-
koni’ilag pað, sem gert var á
Hvanneyri i sumar um sam-
band Búnaðarfélags íslands og
Stéttarsambands bænda. Ef bún-
aðarþingið fellst á þessar til-
lögur, er þar með fullmótuð
skipan Stéttarsambandsins og
tengsl þess við Búnaðarfélagið
og útkljáð hið heita deilumál
um stéttarsamtökin.
Mörg önnur mál.
Auk þessara mála tveggja
leggja stjórn Búnaðarfélagsins
og landbúnaðarmálaráðuneytið
mörg merk mál fýrir þingið, og
loks munu búnaðarþingsfulltrú-
arnir sjálfir vitanlega bera
fram ýms mál og erindl frá ein-
stökum mönnum og félögum
verða lögð fyrir það.
Tvö mikilvæg verkefni.
Þá gat ræðumaður tveggja
mála, sem bændastétt landsins
væru mikilvægust.
Það þyrfti í fyrsta lagi að
Vagnst jórinn biður um
aðstoð, en farþeginn
ekur af stað
í gærmorgun vildi sá ein-
kennilegi atburður til suður í
Skerjafirði, að strætisvagn full-
ur af farþegum var tekinn
traustataki og honum ekið nið-
ur á Lækjartorg og skilað þar
fyrir þann tíma, sem hann átti
að leggja aftur upp suður I
Skerjafjörð.
Er bílstjóri vagnsins ætlaöi að
fara að leggja af stað sunnan úr
Skerjaíirði í einni ferð sinni i
gærmorgun, kom hann bílnum
ekki í gang, Talsvert af farþeg-
um var komið í bílinn og skrapp
hann inn í næsta hús til að
hringja á annan bíl sér til að-
stoðar.
En á meðan strætisvagn-
stjórinn var inni að þessu, kom
hjálpin á óvæntan hátt. Maður
nokkur, sem þurfti að komast
til bæjarins og ætlaði með vagn-
inum, settist upp í hann, og kom
honum í gang óbeðinn og hélt
af stað með alla farþegana. Ók
hann áætlunarferðina eins og
lög gera ráð fyrir. Skilaði hann
svo bílnum á sinn stað og var
kominn fyrir þann tíma, sem
næsta ferð skyldi hafin. Hélt
maðurinn svo leiðar sinnar eins
og ekkert hefði í skorizt.
stórauka ræktunina og fuil-
komna tæknina við búnaðar-
störfin, svo að landbúnaðurinn
geti áfram skipaö þann sess,
sem hann hefir skipað i þjóðar-
búskapnum. í öðru lagi þyrfti
að bæta og fullkomna skipulag
afurðasölunnar innan lands,
ekki sízt vegna þess, að sú breyt-
ing hefði orðið á siðustu 20—30
árunum, að svo. að segja allar
búnaöarafurðir væru seldar inn-
an lands. Mætti segja, að er-
lendir markaðir væru lokaðir
íslenzkum búnaðarafurðum sök-
um ver m' gunnar í landinu.
Riði því mjög á þvi, að hinn
inniendi markaður nýttist sem
bezt. En til þess þyrfti mjög
fullkomið og yfirgripsmikið fé-
lagsskipulag.
Mikilsverð aðstaða.
Ræöumaður brýndi fyrir bún-
aðarþinginu þá aðstöðu er það
hefði til þess að hafa áhrif á
búnaðaflöggjöf og framkvæmd
hennar, þar sem Búnaðarfélag-
inu er falinn viss þáttur af störf-
um landbúnaðarráðuneytisins.
Hvatti hann búnaðarþingsfull-
trúa til þess að vaka sem dygg-
ast yfir þessari aðstöðu og
nota hana sem bezt. Hins
gætu þeir að visu ekki vænzt,
að geta mótað búnaðarlöggjöf-
ina fullkomlega i sínum anda,
þar eð hið pólitiska vald værl
, (Framhald á 4. síðu)
Stúlka, sem kann að
haída utn árarhlumm
íþróttirnar heilla huga unga
fólksins — stúlknanna ekki síð-
ur en piltanna. Svo er einnig
hér á landi, þótt íþróttaiðkanir
séu af eðlilegum ástæðum ekki
eins fjölbreyttar hjá okkur sem
hinum stærri þjóðum. Róður er
hér lítið sem ekki iðkaður sem
íþrótt.
í Danmörku er hins vegar fé-
lag fólks, sem stundar róðrar-
íþrótt, nýlega orðið sextíu ára.
Svo lengi hefir róður verið iðk-
aður sem iþrótt þar í landi. —
Hér á myndinni sést ein yngis-
mærin úr því félagi. Hún er
hraustleg að sjá, glöð i bragði,
með félagsmerkið í barminum
og árina á öxlinní.