Tíminn - 05.03.1947, Blaðsíða 3

44. blað
TlMlM, inlðvikndaglnjtt 5. marz 1947
3
Hátíbalýsing
á sjálfum sér
Gunnar Widegren:
Ráðskonan á Grund
Það er talið nokkurnveginn
sjálfsagt, þegar menn ganga í
guðshús eða hlýða á kristilega
kenningu, lesa bœnir eða and-
legar ihuganir annarra manna,
að þá reyni þeir að láta það tala
til sjálfra sin og lýsa upp hug-
arfar sitt og andlegt ástand.
Ekki er þetta hvað síst eðlilegur
hlutur öllum mönnum, þegar
boðskapur helztu stórhátíða
kristindómsins talar til þeirra.
Flestir óspilltir menn og and-
lega heilir finna þá gleggst til
eigin smæðar og ófullkomleika,
þegar þeir horfa til þess, sem
helgast er og hreinast yfir lífi
þeirra. Auðmýktin og ófullkom-
leikakenndin gagnvart þvi hefir
ávallt verið talin mönnum
fremur til hróss og heiðurs held-
ur en tll smánar og niðrunar.
Að þessu er þannig varið með
vorri þjóð einnig, sýnir hin al-
kunna saga af manninum, sem
hlýddi á húslestur með konu
sinni. Þegar minnst var þar á
eitthvað fagurt, góða menn og
guðsbörn, sagði hann: „Þetta á
nú ég.“ En þegar fyrir kom, að
talað var um hið vonda, illa
menn og börn glötunarinnar, þá
hnippti hann í konu sína og
sagði: „Þetta átt nú þú, Gudda.“
Þessu dæmi hefir þjóðin brosað
að, sem hinni mestu andlegu
blindu, sem hugsazt geti, og
gleggstu mynd þess, sem Krist-
ur vildi lýsa með bjálkanum og
flísinni.
Manni kemur það því nokk-
uð ónotalega og kynduglega
fyrir sjónir, þegar eitt af stærri
og fjöllesnari blöðum landsins
kemur með mjög rætna og ó-
ósmekklega ádeilu, upp úr há-
tíðunum að þessu sinni, þar sem
hákristilegt og smekklegt jóla-
kvæði í öðru blaði, er te’kið til
svipaðrar meðferðar og maður-
inn hafðl við lesturinn. Þar .er
tínt út úr kvæðinu orðrétt, allt
sem höfundur telur fram af því,
sem lágt er og ljótt i heimi vor-
um, og er það þetta:
„Þar, sem friðvana sál eltir
fánýti og glys,
freistuð af lækkandi þrá“.
„Sem er glapið og afvega
kvelst.“
„Sem er lágfleygt og stefnu-
laust vefst“.
„Þar, sem myrkrið.og spill-
ingin helzt“.
Síðan segh þessi sjálfsánægði
ritstjóri: „Öllu betri lýsingu á
Tímadeild Framsóknarflokkslns
hafa ekki aðrir gefið og hún
hlýtur að hafa meira glldi, þar
sem hún er gefin af nákunnug-
um starfsmanni á hátíðisstund.“
Það er svo sem rækilega fylgt
dæmi mannsins, sem á lesturinn
hlýddi, því að sjálfsagt er hitt
undirskilið, þar, sem talað er
um hið góða og fagra í jólakvæði
þessu, eins og t. d. „logandi
blys, til að lýsa og ylgeislum
strá.“ „kærleikans þrá“ og
„vizku og náð“, að þá sé þar hin
eina sanna og rétta lýsing á
„Pálinu“-deild Sjálfstæðis-
flokksins, sem þetta blað gefur
út.
Maður sér að visu margt og
misjafnt i blöðum vorum, svo
að flestir eru hættir að láta sér
í augum vaxa ýmsa smáskrítni
og fríhendiskennda frásagnar-
list, en ef það á að fara að
túlka trúar- og bænaljóð þjóð-
arinnar á þennan veg, af rit-
stjórum stórra og viðlesinna
blaða, þá held ég að skörin fari
nú að íærast upp 1 bekkinn.
Sjálfsagt kemur þá að því síðar,
að það verðl talin rétt lýslng á
Fjölnismönnum, þegar Jónas
Hallgrímsson segir i einu bæna-
erindi sínu:
„Myrkur og villu og lyga lið
láttu nú ekki standast við.“
Þar sé sannarlega átt við þá.
Eða þegar Hannes Hafstein
biður í áramótakvæði sínu, „að
gaufi ei þrælar gröfum fornum
á“ og „kom, gef þú sljóvum vilja,
veikum mátt“, þá sé hann þar
að tala um flokksbræður sína
og samherja o. s. frv. Það fer
að verða hættulegt nokkuð að
minnast á, að nokkuð Ijótt sé
til i heimi vorum, sem bæta
aurfi, ef svona „hreinir“ íog
sjálfsánægðir menn eiga að rit-
skýra efth á fyrir fólklð. Og ráð-
legra væri þá þeim, sem kynnu
að skrifa jólahugleiðlngar eða
birta jólakvæði í „ísafold“, að
varast að minnast á nein
„myrkravöld“ eða spilltan heim.
Það yrði sjálfsagt skoðað sem
lýsing á útgefendunum.
Menn eru nú mjög kvíðnir
yfir því hvernig ástatt er um
þjóðmál vor. Er þar rætt um
ýmsar orsakir, sem til þess
liggja, að þjóðin er svo algerlega
vanmáttug að ráða málum sin-
um af nokkuru viti, eftir að hún
hefir fengið fullt athafnafrelsi
um eigin mál og fullar hendur
fjár. En er hér ekki nokkur
bending um það hvar nokkur
meinin a. m. k. felast? — Þeir,
sem telja sig öðrum fremur
hæfa til að vísa veg, í ræðu og
riti, eru svo- andlega blindir og
volaðir, að þeir halda, að þeir
þurfi enga auðmýktar eða
sjálfsmatskenríd, jafnvel gagn-
vart því, sem helgast er og
hreinast i lífinu. Og jafnvel
fegursti hátíðaboðskapur kristn-
innar vekur hjá þeim hroka,
sjálfshælni og þakkarkennd, að
þeir séu ekki eins og aðrir menn.
Sannast mála hygg ég það, að
þegar til fjöldans kemur, þá fari
það ekki eftir pólitiskum flokk-
um, hvort þeh þurfi frelsara
frá synd, villu og voða þessa
heims — ég hygg að mlnnsta
kosti, að flestum sé hollast að
líta svo á, að hann sé meðal
þeirra, sem þarfnast þar hjálp-
ar og leiðsagnar. Hitt er svo
annað mál, að ég vil heldur hafa
þann að mínum leiðsögumanni
um opinber mál, sem á það hug-
arfar, sem jólakvæði Timans
birth, þótt hann telji sig þurfa
æðri hjálpar við, heldur en hinn,
sem hefir notað trúarhugsanh
jólanna til að níða andstæðinga
sína, — og það alveg eins, þótt
honum sjálfum finnist hann al-
fullkominn og hreinn.
í þeirri mannþekkingu held ég
mér að Hallgríml, er hann
segir:
„Oft má af máli þekkja
manninn, hver helzt hann er.
Sig mun fyrst sjálfan blekkja,
sá með lastmæli fer.
Góður af geði hrelnu
góðorður reynlst vist,
fullur af illu einu
illyrðin sparar slzt.“
Það væri, held ég, ekki til of
mikils mælst, þótt trúariðkanir
manna og trúaríhuganir fengju
að vera í friði, og þær mættu
koma fram, a. m. k. á helgum
hátíðum, án þess að verða hár-
togaðar og afbakaðar til skít-
kasts af þeim, sem troða vllja
allt á hversdagsskóm hinnar
miður þjóðnýtu valdastreitu
f lokksþj ónustunnar.
Sveinbjörn Högnason.
L
STUTTUR FYRIRVARI.
Fyrir sex eða sjö árum var miðaldra borgari í sum-
arleyfi á ferð á reiðhjóli sínu á þjóðvegum Mið-Svi-
þjóðar fáeinar sólríkar vikur. Þá fæddist hugmyndin
að þessari sögu.
Þess var skammt að bíða, að Grund stæði honum
ljóslifandi fyrh hugskotssjónum með öllum hennar
gögnum og gæðum og fólk það, sem lesandinn mun
senn kynnast, tæki sér þar varanlega bólfestu. Þetta
var skemmtileg dægradvöl — því miður virtust lengi
litlar horfur á, að það yrði annað. Blaðamaður við ár-
degisblað, þar sem daglegur vinnutími er stundum
jafn langur sólarhringnum, hefir nefnilega lítinn
tíma aflögu til þess að sinna hugðarefnum sínum, og
þess vegna var sagan um ráðskonuna á Grund lengi
geymd i einni skúffu sálarinnar.
Svo breyttust kringumstæður hans, og hann gat
aftur gefið sig að söguefninu. í fyrrasumar afréð hann
að láta til skarar skriða. Ef til vill var honum mest
forvitni á því, hvort hann væri maður til þess að í-
klæða söguna þeim búningi, sem hann hafði hugsað
sér — hann, sem annars var vanur að skrifa tólf
þumlunga langa smáletursdálka í dagblöðin. Hann
settist sem sagt niður eitt sumar, þegar ekki (var ann-
að til dægradvalar, og hóf að skrifa söguna um Grund-
arfólkið.
Þegar hann hafði lokið verki sinu og leit yfir það,
settist að í brjósti hans djöfull sá, sem nefndist hof-
móður, og hann sendi allmörgum byggðablöðum sög-
una. Eitthvað tuttugu blöð tóku sendingunni með
þökkum. Vinir hans i ritstjórnarskrifstofunum sögðu
síðár, að lesendunum hefði getizt vel að þessari fram-
haldssögu. Hann frétti það úr ýmsum áttum, að fólk
hafði verið að grennslast efth þvi, hvort sagan hefði
ekki verið gefin út í bókarformi og hvort hún myndi
ekki koma í bókabúðir innan skamms. Djöfullinn í
brjósti hans hvislaði enn tælandi orðum í eyra hans,
og hann gekk á fund bókaútgefanda.
Hann hefir óskað þess að koma þessum fyrirvara á
framfæri, ekki slzt til þess að bregða fyrir sig skildi
gegn hugsanlegum ásökunum um aðfrjóvgun frá bók-
inni, „Við, sem vinnum eldhússtörfin", þar eð þessi
saga er skrifuð í svipuðum anda og lítur seinna dags-
ins ljós.
Hann fær væntanlegum lesendum söguna í hend-
ur, án þess að gera neina kröfu til þess að teljast
skáld. Hann ber að lokum fram, í allri hógværð, þá
ósk, að lesendurnir megi hafa jafn mikla ánægju af
kynnum sinum af fólkinu á Grund og hann sjálfur
hefh haft. Anno 1933.
FYRSTI KAFLI.
Grund i Gullbringusýslu 30. maí 1932.
HJartans engillinn minn!
Þú ætth að drekka eitt glas af köldu vatni, áður en
þú lest melra af þessu bréfi, ef þér kann að vera orð-
ið svimagjarnt siðan við hittumst siðast.
Móðir min sagði nefnilega nei.
Faðlr minn sagði líka nei.
— Jú, sagði ég.
Og júið mitt sigraði, þrátt fyrir atkvæðamuninn.
Af þvi leiðh, að ég er ekki á þessari stundu heima 1
fallega herberginu mínu, heldur í vinnukcmuherbergi
úti í sveit, fjarrl stóra trjágarðinum hans pabba mlns.
Ég heyri, hvers þú spyr. Nei — enginn veit, að það
er matreiðslukennslukonan Alfa Rósengren, sem hing-
að er komin. Enginn skal fá að vita það. Grund er
svo fjarri allri siömenningu — að minnsta kosti ætt-
arstöðvum mínum. Stúlkan, sem skriíar þér þetta
bréf, heitir Anna Andersson. Og nú skalt þú fá að
vita meira, ef þú gefur þér tima til.
Svo er mál með vexti, að pabbi skrapp fyrh nokkru
til Stokkhólms og kynntist þar manni, sem átt hafði
verzlun með bróður sinum, en selt honum sinn hluta.
Honum samdi ekki við mágkonu sína. í stað verzlun-
arinnar hafði hann keypt jörð í Smálöndum, þar sem
ég er nú, og þangað var hann að flytja sig, þegar
fundum þeirra pabba bar saman. Hérna um daginn
fékk svo pabbi bréf frá þessum manni, sem reyndar
hafði líka heimsótt hann, einu sinni þiegar hann átti
leið um hjá okkur. En þá var ég ekki heima, svo að
ég fékk ekkl að sjá hann i það skipti. Hann bað pabba
að útvega sér stúlku, sem hann gæti fellt sig við, af
góðu og íburðarlausu heimili — hún átti að stjórna
heimilinu og matreiða. Þess háttar kvenfólk væri ekki
á hverju strái í Gullbringusýslu — að minnsta kosti
væri matargerð þar ekki hentug manni, sem hefði í
fullri alvöru uppi ráðagerðir um að megra sig.
Pabbi las bréfið upphátt fyrir mömmu, meðan vlð .
borðuðum morgunmatinn. Ég var sprottin á l'ætur, áð-
ur en þau komu nokkru orðl að.
— Ég vil fá þessa ráðskonustöðu, sagði ég.
Og út af þvi spunnust orðaskiptin, sem ég gat um
í upphafi.
TILKYNNING
frá Strætisvögnum
Reykjavíkur
Sökum vagnaskorts breytast strætisvagnaferðir innan-
bæjar fyrst um sinn á leiðunum:
Lækjartorg — IVjálsgata — Gunnarsbraut
og
Lækjartoi^g - Sólvelltr
þannig, að ekið verður að Lækjartorgi á 20 min.
fresti frá kl. 7 að morgni til kl. 24 að miðnætti,
frá og með 5. þ. m.
Reykjavik, 3. marz 1947.

Strætisvagnar Reykjavíkur
NORDMANNSLAGET
I REYKJAVÍK
arrangerer fest med foredrag, opplesning, bevertning og
dans í Samkomuhúsið RÖÐULL, Laugaveg 89, fredag 7.
mars 1947 kl. 20.30 presis.
P R O G R A M :
1. Professor Sigurður Nordal káserer om SNORRE
STURI4ASON.
2. Opplesning. |
3. Forfriskninger, pölser m. m. og öl og dram —
gammel Löiten—■.
4. Et danse-eliteper viser gammel norsk dans.
Dans ttl kl. l.OO.
Billetter löses hos kjöbmann L. H. Milller, Austurstræti
17, innen kl. 12 fredagen.
Daglig antrekk (korte kjoler og jakkedress).
Vélsmiðjan Héðinn h.f.
ttlkynntr:
* m
Símanúmer vort verður framvegis
7565
Eftir lokunartíma:
7566 skrifstofur
7567 teiknistofur
7568 efnisvarzla
7569 verkstjórar
Vélsmiðjan Héðinn h.f.
SKIPTAFUNDUR I
í dánarbúi Indriða Gottsveinssonar, sem bjó á Óðins-
götu 15 hér í bæ og andaðist 16. apríl 1946, verður hald-
inn í skrifstoíu borgarfógeta í Arnarhvoli þriðjudaginn
11. marz 1947, kl. 2 e. h. og veröur þá væntanlega geng-
ið frá sklptum í búinu.
Sktptaráðandtnn i Reykjavík.
■i ;aýaaýsaaa=?$saa$taaaisss!s$£saasaaaaasaaa!ss$ýstsass$saaaas$aaassg$s$ssaaa!$a$ss*s?