Tíminn - 06.03.1947, Blaðsíða 3

45. blað
TtMINN, fímmtadagimi 6. mara 1947
3
Að utan og sunnan
Blilldfr stúdeiltar. gömlu frænku, er hræsni, að kvssa
Tvíburarnir Kaj og Nils Pomoell
tóku stúdentspróf í Helsinki á síðasta
ári. Þeir hafa báöir verið blindir síð-
an þeir voru tveggja ára.
Þetta éru fyrstu blindu mennirnir,
sem taka stúdentspróf í Finnlandi.
Þeir tóku báðir gott próf og öll sín
bekkjarpróf hafa þeir staðizt vel og
reglulega.
Bræðurnir hafa auðvitað lesið það,
sem til er með blindraletri og orðið
gat þeim til liðs við námið. En megin-
hluti námsefnisins var ekki með
blindraletri. Það varð einhver að lesa
fyrir þá. Og það gerði móðir þeirra.
Hún hefir setið dag eftir dag og
lesið fyrri stóru drengina sína.
í sænsk-finnsku kvennablaði er
þannig tekið til orða um mæðginin:
„Hún les hverja blaðsíðuna af ann-
arri dag éftir dag og ár frá ári. Stöð-
ugt les hún, og þegar eitthvað er ó-
ljóst, talar hún um það vlð þá þangað
til það liggur ljóst fyrir. Mér er sem
ég sjái þau fyrir mér þrjú. Ljósið
fellur á móðurina með bókina, en
drengirnir sitja í myrkrinu. Ljósið á
framaleið þeirra er rödd móðurinnar,
og það fylgir þeim með staðföstum
kærleika fet fyrir fet.
Auðvitað hefir hver góð einkunn,
sem þeir fengu, verið henni styrkur og
hvatning. Og þó. — Eigum við að
tala um fórnfýsi í þessu sambandi?
Nei. Það hefir ekki verið það. Hér
er fremur um að ræða sérstaka ham-
ingju, sem aöeins fáum auðnast að
njóta, en þeir eru önnur manntegund
en það fólk, sem hversdagslega mæð-
ist á almannaleið yfir alls konar hé-
góma og smámunum."
Geymdur í kúnni í
níu úr.
Böndi nokkur í Herrljunga í Sví-
þjóð varð fyrir því óhappi, að hon-
um hvarf festargull hans árið 1937.
Það var leitað dyrum og dyngjum, en
hringurinn fannst hvergi. Bóndi var
því löngu hættur að gera ráð fyrír að
sjá hann aftur.
En í haust slátraöi han»> einni kúnni
og þá fann hann hringinn í kýrvömb-
inni. Það var ekki um að villast. Þarna
stóð' þa'ö: „Þín Stína. 16/11. 1935."
Sem betur fór var bóndinn einn
þeirra, sem heyra til þinni gömlu,
góðu manngerð, sem ekki hefir konu-
skipti eins og aðrir braska með bíla.
Afbrigði kossalífsins.
Enska leikkonan, mrs. Kendal, átti
einhverju sinni að skllgreina ýms
kossaaf brigði:
— Það e». oft talað um kossa, sagði
hún. Aö stela kossi er náttúrlegt, að
borga fyrir það er helmska. Að kyssa
systur sína er elskulegt, kyssa kon-
una skyldugt, að kyssa ljótan kven-
mann, er riddaralegt, að kyssa gamla,
skorpna konu ,er einlægni, en að
kyssa unga, fallega stúlku, er — hið
gagnstæða. Að kyssa þrjár stúlkur
sama daglnn, er ofrausn, að kyssa
tengdamóður sína, er fórn.
Sautján barna faðir.
Einn af stríðsföngum þýzka hersins
hefir dvalið í fióttamannaherbúðum
í Danmörku um hríð, en er nú nýlega
kominn heim til Þýzkalands. Sam-
fangar hans gáfu'honum nafnbótina
„Vater Germania," faðirinn þýzki.
Hann hefir unnið til þessa nafns.
Þann tíma, sem hann hefir dvaiið
utan föðurlands síns, hefir hann nefni-
lega klárað sig að því, að verða faðir
ekki færri en 17 barna, auðvitað
hverju með sinni móður, en sjálfur
er maðurinn ekki nema 17 ára gam-
all.
Svíiuii vaim.
Ameríkumaður, Englendingur og
Svíi sátu saman og grobbuðu.
— Alltaf er hann Truman vanur að
koma á stöðina og heilsa mér, þegar
: ég kem til Washington, sagði Amer-
íkumaðurinn.
— Það er e$fis hérna megin, sagði
Bretinn. Ekki læt ég sjá mig 1 Down-
ing Sjp’eet svo að Attlee bjóði mér ekki
kaffl.
— Þið eigið góða kunningja, sagði
Sviinn. En þegar ég var síðast I Róm,
sat ég við hliðina á páfanum meðan
hann blessaði yfir 50 þúsundir manna.
Og þá var einn meðal áhorfendanna,
sem spurði: Hver er það annars, sem
situr þarna við hliðina á honum
Anderson?
Býður nokkur betur?
Sænskt blað, „Göteborgs posten,"
hefir gert athuganir á hámarki nokk
urra eiginleika og er hér dálítið sýnis-
horn: Hámark hraðans: Að hlaupa svo
hratt að maður finni sinn eigin and-
ardrátt í hnakkann. Hámark bindind-
isofstækis: Að þola ekki að ganga
skrúfustiga, af því að hann minnir á
tappatogara. Hámark eyðslusemi: Að
ganga með hálsbindi undir alskeggi.
Hámark ósvífni: Að kasta tengda-
móður sinni niður stigann og segja:
„Hversvegna flýtirðu þér svona, góða
mín?“ Hámark varkárni:Að hemla
þegar ekið er rnóti brekku. Hámark
sparsemi: Að stökkva yfir hliðgrind-
ina til að spara hjörurnar. Hámark
þreytu: Að endast ekki til að lnn-
heimta launin sín.
Dæuidur iyrir tjöl-
i kvæni.
i
! Norðmaður nokkur, sem flýði til
Svíþjóðar á stríðsárunum og giftist
þar sænskri konu þótt bæði vissu að
hann ætti eiginkonu heima i Noregi,
hefir verið dæmdur i 90 daga varðhald
fyrir fjölkvæni. Sænska frúin var
dæmd í 60 daga varðhald.
Eittlivali verður fólkið
að fá.
Danskt skáld þakkaði forleggjaran-
um vandaðann frágang á bók sinni.
— Ojæja. Eítthvað verður nú fólklð
að fá fyrir peningana síi;a, sagði út-
gefandínn.
en læt mér nægja fá orð, .sem
mikií lelst í.
Það er moldin, sem við lifum
á: Ef hændur allir legðu ár-
langt verk sér frá, væri, þegar
voraöi aftur, veröld manna fá.
í þessum hendingum Lars
Kjölsteds liggur engin hótun,
Þetta er aðalsbréf okkar. Þetta
vígi er öflugt. Það getur enginn
tekið. Bara að allir þeir, sem
með straumnum berast, skildu,
að ef þeir fylgja honum til enda,
getur það orðið feigðarflaumur.
Nemendur! Jarðyrkjumenn-
irnir hafa sterka aðstöðu. Því
eru það þeir, sem eru börn
framtíðarinnar. Trúið á mold-
ina. Sjáið myndina af Hirshs*)
skólastjóra þarna á veggnum.
Hann sagði: Moldin er gullinu
meira verð. Og þegar Olav Sand-
sted knúði fram kornræktar-
lögin, sem burgu okkur bezt á
strlðsárunum, sagði hann: Hver
á að borga? spyrjið þið. Ég
svara: Moldin borgar.
Það traust og trú á moldinni,
*) Jóhann Hirschs, (1843—1923)
búnaðarfrömuður og skólastjóri í Nor-
egi. Beitti sér einkum fyrir bættri
búnaðarfræðslu og nautgripakynbót-
um.
sem þessir tveir brautryðjendur
höfðu, þarf hver verðandi bú-
fræðingur að eiga. Hann þarf
þess sjálfs sín vegna, en einnig
vegna landsins í heild.
Aðalsibréf, — að geta fætt
fólkið, skyldur, — munið þið það.
Þið viljið e. t. v. segja skóla-
stjó^anum ykkar, að þið hafið
nú heyrt svo margt um erfið-
leikana, að þið farið að hug-
leiða hversu langt trúin flytji
fjöll. Ég svara þessu með því,
að framavegur æskumannsins
felst í táeimur orðum: Dugið
þið. Fyrir nokkrum árum byggði
ég ræðu mína við skólaslit á
þessum orðum: Dugnaður er
bezta vopn mannsins. Sá, sem 1
raun og veru er duglegur og
nýtur maður, er ósigrandi.
Munið þið það. Nýtur maður
tekur jákvæða afstöðu til lífs-
ins. Við búfræðingar fylgjum
ekki straumnum, sem fellur úr
sveitunum okkar. Við erum ekki
að sækja okkur aðgöngurnlða að
lééívm lífskjörum. Við vitum
skil á öðrum verðmætum en
þeim, að berast með st»aumn-
um, til að eiga þægilegt líf og
rólega daga. Auk þess þekkjum
við skyldu okkar og stöndum
fast á verðinum.
Gunnar Widegren:
Ráðskonan á Grund
Ég hætti ekki, fyrr en ég fékk vilja mínum fram-
gengt. Ég færði fram mín rök: Hin langa sjúkra-
hússvist mín hafði orðið pabba nógu dýr. Ég þarfnað-
ist loftslagsbreytingar — læknirinn hafði sagt það
sjálfur —, og ég gat ekki gert mér vonir um neitt
annað starf fyrr en haustaði. Og kannske ekki einu
sinni þá. Þetta bréf var sannkölluð himnasending eins
og allt var í pottinn búið — það var ekki verra fyrir
mig að vera ráðskona á Grund í sumar en að hanga
aðgerðalaus heima. Loftslagið er líka svo heilnæmt í
smálenzku hæðunum — einmitt það, sem ég þarfnað-
ist —, og ekki var heldur vert að slá hendinni við kaup-
inu. Þetta gat ekki verið mér um megn. Ráðskonan
átti að fá hjálp við erfiðustu störfin, hafði jarðeig-
andinn sagt.
Foreldrar mínir urðu að beygja sig fyrir vilja mín-
um, og nú er ég hér.
Ég heiti því Anna Andersson — faðir minn mælti
með mér undir því nafni og afneitaði með öllu föður-
legri hlutdeild í mér, þótt ekki geröi hann það mögl-
unarlaust. Ég heiti líka í rauninni Anna Andersson
— fullt nafn mitt er Anna Alfhilda Andersson-Rósen-
gren — pabbi tók sér Rósengrens-nafnið, þegar hann
kvæntist, eins og þú veizt. Og ég get þess vegna al-
veg jafnt kallað mig Önnu Andersson eins og eitthvað
annað eða meira. Nú veiztu þá, hvernig þú átt að
skrifa utan á bréfin til mín. Og skrifaðu sem látlausast
utan á til mín framvegis, því að þetta venjulega rósa-
flúr þitt myndi aöeins vekja óþarft umtal hjá fólkinu
hérna, sem ég ætla nú að kynna.
Ferðin hingað á sína sögu. Auðvitað var áætlunar-
bíllinn ekki á ferðinni, daginn sem ég kom til kaup-
staðarins, er ég hafði ráðið af sænska landabréfinu
minu, að myndi vera næst Grund. Hefirðu annars
nokkurn tima heyrt getið um kvenmann, sem hafi
lesið ferðaáætlun rétt? Ég stóð þess vegna eins og
beiningakerling fyrir utan bílstöðina, og bæjarfólkið
. var farið að hópast að mér. Góðir menn komu mér
samt von bráðar til hjálpar og fræddu mig um það,
að til væri á þessari jörð vörubílstjóri, sem heitir
Arthúr Lundkvist. Hann væri vanur að fara út í sveit
klukkan fimm á hverjum degi með vörur frá verzlun
Svenssons við Aðalstræti. Hann hlyti að eiga leið
framhjá Grund. Hann myndi að minnsta kosti áreið-
anlega taka bón minni vel. Og það gerði hann líka.
Hann tók mig og föggur mínar undir eins að sér, og
svo ókum við út úr bænum. Þetta var á fögrum og
kyrrum maídegi.
Lundkvist reyndist vera skemmtilegur strákur, sem
kallaði mig strax Önnu, þegar hann vissi, hvað ég hét
og hvert ég ætlaði. Ég var líka hin alúðlegasta — kall-
aði hann fyrst herrann í hverju orði, en lét mér svo
nægja að nefna hann bara Lundkvist, þegar hann
kallaði mig umsvifalaust Önnu. Hann vissi það fyrir-
fram, að von var á nýrri stúlku að Grund, og hann
hældi mér á hvert reipi, þegar hann komst að raun
um, að ég var engin önnur en þessi nýja stúlka. Hann
spáði því, að við myndum oft hittast. Hann flytti
iðulega vörur frá verzluninni að Grund.
Það kjaftaöi á honum hver tuska, og bíllinn hans
brunaði léttilega eftir sléttum veginum. Ég á honum
að þakka, að ég er eiginlega orðin þaulkunnug hérna
i sveitinni. Ég veit, hvað býlin heita, og ég veit, hvað
bændurnir heita, hvað mikið þeir eiga af börnum, kúm
og hestum og hverjir eru grunaðir um það að hafa
kveikt í hlöðunum sínum 1 fyrrahaust. Og ég komst
lika að raun um, að húsbóndi minn var viðkunnan-
legur og atorkusamur karl, myndarlegur, skemmti-
legur og góður viðskiptis. Lundkvist hefir mörg bíl-
hlössin flutt heim til hans, því að hann er góöur við-
skiptavinur verzlunarinnar. Það er eins og Lundkvist
sagði — skýrar pantanir og peningarnir á borðið.
Ef svo bar við, að Lundkvist þagnaði snöggvast,
greip ég undir eins tækifærið og dáðist að bilnum
hans og fimlegum akstri hans, svo sem skyldan bauð
— hann er í raun og veru fimur bílstjóri, það sá ég
hvað eftir annað, þegar við mættum öðrum bílum,
þarna á þessum mjóa vegi, og ekki mátti njuna hárs-
breidd. Þeir, sem sjálfir hafa fengið ökuréttindi, bera
líklega skyn á þess háttar. Ég dáðist líka að loðbirnin-
um, sem hékk í bílnum hans, og nýju leggstígvélunum
hans, sem hann var ákaflega hreykinn af. Það var al-
veg spánný gerð og engin önnur leggstígvél af því
tagi til í öllum kaupstaðnum, sagði hann. Lund-
kvist ljómaði því meira sem hrósyrði min urðu fleiri
og hressilegri, og hreinskilnislega sagt fannst mér ég
allt of fljótt vera komin að Grund. Lundkvist er
reglulega skemmtilegur strákur — það hefði þér líka
fundizt, hjartans engillinn minn. Og sá hefir kvenna-
króka í augunum, skal ég segja þér.
Svo nam bíllinn staðar við hlliðið. Lundkvist fór
upp á pallinn og náði í töskurnar minar og hjólið mitt
og kom hvorutveggja inn fyrir girðinguna — mér
líka. Síðan stjáklaði ég heim á leið til fundar við hús-
bónda minn.
Þú logar náttúrlega af forvitni, þegar hann er
::
1
Kaupfélög
Gctiim afgreilí nú þegar
NJÓLKURSIGTI
venjulega stærð. Eiiiifremur vattbotna
ýnisar stserðíir.
Samband ísl. samvinnuf élaga
Sláturfélag Suðurlands
Reykjavík. Sími 1249. Sírrmefni: Sláturfélag.
Heykhús. - Frysihús.
IVlðursnðnverksmiðja. — Bjúgnagerð.
FramleiOir og selur í heildsölu og smásölu: NiOur-
soOiO kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og alls
konar áskurO á brauO, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viðurkennt fyrir gæöi.
FrosiÖ köt alls konar, fryst og geymt í vélfrystihúsi
eftir fyilstu nútímakröfum.
VerÖskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
Árshátíð Borgfirðingafélagsins
.verður í Sjálfstæðishúsinu laugardaginn 8. marz og hefst
með borðhaldi kl. 7,30.
Til skemmtunar verður:
1. Kórsöngur: Borgfirðingakórinn.
Stjórnandi Carl Billich.
2. SagðaT kýmnisögur, Bjarni Ásgeirsson atvinnum.ráðr.
3. Einleikur á pianó: Carl Billich.
4. Upplestur, Kristmann Guðmundsson, skáld.
5. Einsöngur, Guðmundur Jónsson,
með aðstoð Fritz Weisshappel.
6. DANS.
Aðgöngumiðar eru seldir hjá Þórarni Magnússyni, Grett-
isgöttu 28 og Bifreiðastöð Reykjavíkur við Lækjargötu.
Þeir, sem ætla sér að taka þátt í borðhaldinu, þurfa að
tryggja sér miða fyrir fimmtudagskvöld.

Frá Þjóðræknisfélagi
V estur-Islendinga
Tuttugasta og áttunda þjóð-
ræknisþing Vestur-íslendinga
var haldið dagana 24.—26. fe-
brúar, að viðstöddu fjölmenni.
Á kvöldsamkomum töluðu þess-
ir ræðumenn: Valdimar Björns-
son, Carl Freeman og Richard
Beck.
Frá forseta íslands barst
kveðjuskeyti, og var forseta
sent þakkarskeyti, þar sem hon-
um og íslenzku þjóðinni var
árnað allra heilla. Stefán Jó-
hann Stefánsson forsætisráð-
herra sendi þinginu svofellt á-
varp í skeyti:
„í nafni ríkisstjórnar íslands
sendi ég Þjóðræknisþingi Vest-
ur-íslendinga alúðarkveðjur.
Þótt á íslandi skipti um stjórnir
og stjórnmálaflokka við völd, þá
er vináttan í garð frændanna
fyrir vestan haf engum breyt-
ingum háð.“
Kveðjunum var tekið með
miklum fögnuði.
Helztu mál, sem rætt var um,
voru viðhald íslenzkrar tungu,
stofnun kennarastóls 1 lslenzk-
Tvö ný tímarit
— Syrpa og Skák —
Tvö ný tímarit hafa hafið
göngu sína þessa síðústu daga.
Nefnist annað Syrpa, en hitt
Skák.
Syrpa er gefin út af Jóhönnu
Knudsen, sem jafnframt er rit-
stjóri tímaritsins. Flytur það
greinar um hvers konar mál:
byggingar, málfar, kveðskap, á-
fengisnautn, ástandið í heim-
inum, lækningar, ósiðsemi,
bækur og fleira, auk auglýsinga.
Lesmál þessa fyrsta heftis er
40 síður í allstóru broti. Syrpa
mun eiga að verða mánaðarrit.
(Framhald á 4. síöu)
um fræðum við Manitoba há-
skólann og samvinna við ísland.
Var ákveðið að ráða útbreiðslu-
og fræðslumálastjóra.
Á þinginu voru þessir menn
kjörnir heiðursfélagar: Sigurð-
ur Þórðarson söngstjóri, Helgi
Briem, aðalræðismaður, og Ric-
hard Beck prófessor.
Jón Bíldfell var kjörinn nýr
meðlimur stjórnarnefndar.