Tíminn - 08.03.1947, Side 1
\ RITSTJÓRI:
) ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
\ ÚTGEPANDI:
\ PR AMSÓKN ARFLOKKURINN
| Símar 2353 og 4373
! PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
31. árg.
\ ITTSTJÓRASKRIFSTOFUR: )
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A \
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA )
j OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: '
Rcykjavík, laugardaglnn 8. marz 1947
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A \
Simi 2323 j
____________________'
47. blað
ERLENT YFIRLIT:
Var rangt að nota atom-
sprengjuna?
l r greinargerð Stimsons, lyrrum hermála-
ráðherra
•
Þeirri gagnrýni hefir oft verið hreyft, að Bandamenn hafi gert
rangt, er þeir notuðu atomsprengjuna í styrjöldinni gegn J^pön-
um. Með því hafi þeir skapað það vandamál, sem nú torveldi
mest sambúð stórveldanna og muni gera það í náinni framtíð.
Ef atomsprengjan hefði aldrei verið notuð, myndi síður hafa
komið til þessa ágreinings. Atomsprengjan sé slíkt morðvopn, að
það hafi verið ósæmandi menningarþjóðum að nota hana.
Sænsk kirkja í Kaupmannaköfn
Það mun vera í tilefni af
þessum ásökunum, er Stimson,
fyrrverandi hermálaráðherra,
hefir skrifað grein i eitt af víð-
lesnustu tímaritum Bandaríkj-
anna, þar sem hann rekur sögu
þessara mála. Nokkurra aðal-
atriðanna í frásögn hans verður
getið hér á eftir:
— Á árunum 1941-«-43 var það
almennt álitið, að Þjóðverjar
stæðu okkur framar í kjarn-
orkurannsóknum. Það var þýð-
ingarmeira en orð fá lýst, að
þeir yrðu ekki á undan okkur
með framleiðslu á atomsprengj-
um. Ef við yrðum fyrri til
höfðu okkur skapazt möguleikar
til að stytta styrjöldina. Ég
heyrði Roosevelt forseta aldrei
orða það við eitt einasta tæki-
færi á árunum 1941—45, að
atomsprengjuna mætti ekki
nota í styrjöldinni, og sama gilti
um alla ráðherrana. Við gerð-
um okkur hins vegar ljóst, að
því fylgdi mikil ábyrgð. Alveg
sérstaklega hafði Roosevelt for-
seti orð á því.
Hinn 15. marz 1945 hitti ég
Ropsevelt - forseta í seinasta
sinn. Næst kom ég í Hvíta húsið
25. apríl 1945 og skýrði málið
fyrir hinum nýja forseta, sem
enga vitneskju hafði haft um
það fremur en aðrir öldunga-
deildarþingmenn. Nú var hann
æðsti maður * þjóðarinnar og
hersins og réði hinni endanlegu
ákvörðun og ábyrgð á þessum
málum sem öðrum.
Það var niðurstaðan, að sér-
stakri nefnd var falin athugun
málsins. Þann J. Júní lá fyrir
sameiginlegt álit hennar. Atom-
sprengjan skyldi notuð i styrj-
öldinni gegn Japan við fyrstu
hentugleika. Henni skyldi varp-
að á herstöðvar eða hergagna-
verksmiðjur, þar sem mikið af
húsum væri i nágrenninu, svo að
árangurinn kæmi sem bezt í
ljós. Engar aðvaranir skyldu
gefnar fyrir fram.
Nefndin ræddi mjög um, hvort
einni sprengju skyldi fyrst varp-
að niður á óbyggt sVæði, svo að
Japanir fengju hugmynd um
eyðileggingarmátt hennar, eða
hvort þeir skyldu aðvaraðir áð-
ur en sprengjunni væri varpað á
tiltekna herstöð eða borg. Báð-
um þessum leiðum var hafnað
og lágu til þess margar ástqpður.
Svo gat t. d. farið, að sprengjan,
sem væri notuð, reyhdist ónýt
og mundu þá Japanir telja, að
aðvaranirnar hefðu verið mark-
leysa ein.
Annars skal ég taka það fram,
að ég ber persónulega aðal-
ábyrgð á því ráði, sem forsetan-
um var gefið, og ég hefi enga
löngun til að ieyna því. Ég áleit,
að keisarinn og ráðgjafar hans
myndu ekki gefast upp, nema
þeir yrðu fyrir óvæntu áfalli.
Það hafði enn ekkert gerzt, er
benti til þess, að Japanir myndu
ekki heldur vilja berjast til
þrautar en fallast á skilyrðis-
lausa uppgjöf. Her freirra taldi
enn um 5 milj. manna. Áætlanir
höfðu verið gerðar um að sigra
Japani, án þess að nota atom-
sprengjuna, og var reiknað með
að það mynli kosta eina milj.
Amerískra hermanna lífið.
Hinn 28. júlí hafnaði japanski
forsætisráðherrann uppgjafar-
skilmáum þeim, sem settir voru
í Potsdam. Við urðum nú að
sýna í verki, að sú hótun væri
meira en orðin tóm, að yrði
uppgjafarskilmálunum hafnað
myndi það leiða til fullkominnar
tortíming^r fyrir Japani.
Það var ekki um annað að
gera en nota atomsprengjuna, ef
standa ætti við þessi orð. Til-
raunin með fyrstu sprengjuna,
sem var gerð í New Mexico lff.
júlí, hafði staðfest það, sem
hafði vwið álitið um áhrif
hennar. Hinn 6. ágúst var
sprengjunni varpað á Hirosima
og 9. ágúst á Nagasaki. Hinn 10.
ágúst bauðst keisarinn til að
gefast upp. Þessar tvær sprengj-
ur voru Jþær einu, sem við áttum
á þessum tíma og framleiðslan
á nýjum sprengjum tók langan
tíma. Það er skoðun mín, að séu
allar staðreyndir athugaðar,
verði okkur ekki álasað fyrir að
hafa notað sprengjurnar og
bjargað þannig margfallt fleiri
mannslífum en þeim, sem fórust
í Hiroshima og og Nagasaki, en
vitanlega hefði það leitt af
áframhaldi styrjaldarinnar. —
Stimson lætur að síðustu svo
ummælt, að sprengjurnar, sem
féllu á Hiroshima og Nagasaki,
hafi gert meira en binda endi á
eina styrjöldina. Þær hafi sýnt,
að ekki megi vera styrjöld fram-
ar, ef mannkynið á ekki að tor-
tímast. Kannske byggist fram-
tíð heimsfriðarins meira á þeim
ótta en nokkru öðru og atom-
sprengjan sé fjarri því að vera
friðarspillir, þótt hún valdi
stórveldakrit, eins og málin
standa nú.
Kaupmenn neita
að selja kaffi
Nýlega hafa verðlagsyfirvöld-
in samþykkt að lækka nokkuð
smásöluálagingu á kaffi og hafa
kaupmenn nú ákveðið að setja
sölubann á þá vöru í búöum
sínum. Kron mun hins vegar
treysta sér til að selja kaffið
með þeirri nýju og lægri smá-
söluálagningu sem ákveðin hefir
verið.
Hráefni til kaffiframleiðslu
hefir að undanförnu hækkað
allverulega, svo ekki var hægt
að komast hjá hækkun á heild-
söluverði vörunnar. En þar sem
þessi hækkun hefði orsakað '/>
stig hækkun á vísitölu, var það
ráð tekiö, að Iækka heldur
nokkuð smásöluálagninguna,
sem þótti óþarflega há, kr. 1.70
pr. kg. Var álagningin lækkuð
niður í kr. 1.10 pr. kg. Er smá-
söluverð á kaffi þá nú kr. 8.80
pr. kg.
Félag kaupmanna hefir snú-
izt illa við þessari lækkun álagn-
ingarinnar og sátu smákaup-
menn á fundum lengi dags í
gær og fram eftir kvöldi. Létu
þeir loka verzlunum sínum um
tíma í gær í tilefni þessa.
Mynd þessi er af Gustafskirkjunni sænsku i Kaupmannahöfn, en þar
var haldin minningarathöfn yfir jarðneskum leyfum Gustafs Adolfs prins
sem fórst í flugslysi á Kastrupflugvelli á dögunum. Frá þessari kirkju var
líkið svo borið með hátíðlcgri viðhöfn um borð í herskipið Oskar II sem
flutti jarðneskar leyfar prinsins lieim til Svíþjóðar.
Útsvörin í Reykjavík verða
um 50 miljónir krðna í ár
V.æri ekki hyggilegra að koma á sparnaði í
rekstri en hækka sífellt útsvörin?
Fjárhagsúíetlun Reykjavíkurbæjar var tekin til lokaumræðu
eg afgreiðslu á bæjarstjórnarfundi í fyrradag. Lauk fundurinn
þeim störfum eftir þrettán stunda setu, og var þá orðið bjart af
nýjum degi. Gamlan sveitamann minnti þetta á rúningana á
vorin áður en mæðiveikin kom til sögunnar og sólarhrings vinna
var að taka af fénu á góðu býli. En vonandi hefir bæjarstjórnin
ekki einhliða verið að rýja borgarana á þessum fundi.
Niðurstöðutölur fjárhagsáætl-
unar bæjarins eins og hún var
lögð fyrir bæjarstjórnarfundinn,
nam 50984200 krónum. Þar aö
auki er svo velta sérstakra fyrir-
tækja — Korpúlstaðabúsins
góða, grj ótnámsins, sandnáms-
ins, pípugerðarinnar, sundhall-
arinpar, bæjarþvottahússins,
vatnsveitunnar, hitaveitunnar,
gasstöðvarinnar rafmagnsveit-
unnar, sogsvirkjunarinnar,
Er stolið úr farangri
í tollstöðvum eða
geymslustöðvum?
Það hafa iðulega heyrzt raddir
um, að ýmsum varningi, sem
sendur hefir veríð héðan til
manna í öðrum löndum hafi
verið hnuplað áður en hann
kæm«ist til viðtakenda. Nú ný-
lega kom á ritstjórnarskrifstofu
Tímans stúlka, sem hafði svip-
aða sögu að segja, þótt ekki
verði það með neinum rökum
sagt, hvar þjófnaður sá, sem
hún varð fyrir, hefir verið fram-
inn.
j~itúlka þessi stundaði nájn við
Húsmæðraskóla í Svíþjóð. Er
hún fór heim, fékk hún farang-
ur sýin, tvær töskur og einn
poka, í hendur flutningastöð í
Gautaborg, og fól henni að senda
strætisvagnanna, Reykj avíkur-
hafnar og garðyrkjustöðvarinn-
ar í Reykjavík. En velta þessara
fyrirtækja nemur auðvitað tug-
um miljóna króna.
Nokkrar gjaldahækkanir voru
samþykktar. Munu þær nema
um tveim miljónum króna.
Allar lækkunartillögur voru
felldar.
í fjárhagsáætluninni var gert
ráð fyrir, að útsvörin yrðu um
44 miljónir. Ofan á þetta bæt-
ast hækkanir þær, sem leiða af
auknum útgjöldum, sem sam
þykkt voru, og þar ofan á 5—10
viðauki á öll útsvör. Má því gera
ráð fyrir, að útsvör bæjarbúa
ár verði um fimmtíu miljónir
Eru útsvörin þá farin að stíga
nokkuð hastarlega til vibótar
mikilli aukningu annarra álaga
Sárast er þó ef þessi útsvara-
hækkun er að verulegu leyti ó-
þörf, þar eð unnt virðist að
spara stórkostlega við rekstur
bæjarins sjálfs og fyrirtækja
hans, ef skynsamlegum ráðum
væri beitt af dugnaði.
fslenzk glíma verður ef til vill sýnd
á Olympíuleikjunum í London 1948
Undfrhuiiiiigur leikanna er þegar hafinn
Unnið er nú af kappi að undirbúningi næstu Olympíuleika sem
haida. á í London sumarið 1948. íslenzkir íþróttamenn hafa þegar
hafið undirbúning að þátttöku sinni í leikjunum og Olympíunefnd
hefir tekið hér til starfa. Hefir hún skrifað brezku Olympíu-
nefndinni sem sér um leikina og farið þess á leit að íslenzka.
glíman fái rúm á leikjunum sem sýningaríþrótt. Tíðindamaður
blaðsins aflaði sér í gær upplýsinga um leikana hjá I.S.I.
Islenzka glíman hefir tvisvar
verið tekin inn á Olympíuleik-
ana sem sýningaríþrótt. Á
Olympíuleikunum sem haldnir
voru í London 1908 sýndu ís-
lenzkir glímumenn glímu. Vakti
sýning þeirra mikla hrifningu
áhorfenda og fékk góða dóma.
Munaði þó minnstu að íslenzku
glímumennirnir neituðu að
koma fram, vegna þess að stíma-
brak varð um það, hvort þeir
ættu að koma fram einir sér,
eða með Dönum og undir dönsk-
um fána. Neituðu þeir því harð-
lega að koma fram á leikunum
sem Danir og hótuðu því þá að
taka ella ekki þátt í leikjunum.
Aftur var íslenzka glíman
tekin inn á sýningarskrá
Olympíuleikanna, þegar þeir
voru haldnir í Stokkhólmi 1912.
Þar sýndi*þá hópur íslenzkra
glímumanna ^íþrótt sína við
mikla hrifningu áhorfenda. Var
þá keppt um forkunnar fagran
bikar, sem er í eigu Olympíu-
nefndarinnar.
Síðan hefir íslenzka glíman
ekki verið sýnd á Olympíuleik-
unum, en nú er farið að vekja
máls á því að»hún verði tekin
inn á leikina i London 1948, sem
sýningaríþrótt.
Þegar Benedikt Waage, forseti
Í.S.Í. sat fund alþjóðaolympíu-
nefndarinnar sem haldinn var í
Sviss síðastl. haust, hreyfði hann
því lauslega í einkaviðtölum við
ýmsa menn innan nefndarinnar,
hvort ekki myndi hægt að fá
íslenzku glímuna tekna inn á
leikina í London sem sýninga-
iþrótt. Undirtektirnar voru
fremur góðar en ekki var þá
hægt að ;jera út um þetta mál,
bar sem allar slíkar ákvarðanir
eru teknar á fundum sýningar-
nefndarinnar.
Nú hefir íslenzka Olympíu-
nefndin skrifað þeim aðilum í
London sem með þetta hafa að
gera og farið þessa á leit. Svar
hefir ekki ennþá borizt frá
London.
Mikill áhugi ríkir meðal ís-
lenzkra glimumanna fyrir því
að sýná á Olympiuleikunum. Ef
til ke*nur verður sennilega send-
ur þangað fjölmennur hópur
beztu, gljmumanna landsins, 16
—20 menn. Er sennilegt að þeir
muni sýna glímuna'með því að
sýna brögg og varnir og auk þess
mundu þeir glíma hvatlega og
eðlilega o«' ekki er óhugsanlegt
að þeir myndu svo að lokum
hann til Kaupmannahafnar, en
þaðan átti hann að fara til
Reykjavíkur með Drottningunni.
Lét hún fylgja nákvæma skrá
um allt, sem í þessum hirzlum
var, og óskaði þess, að þær yrðu
innsiglaðar í sænsku tollstöð-
inni.
Farang^ir þessi kom með
(Framhald, á 4. síðu)
YANOFSKY EFSTUR
Á SKÁKMÓTINU
Lokið hefir nú verið að mestu
við að tefla sex umferðir á Yan-
ofskymótinu, -en þá er eftir að
tefla sjöundu og síðustu umferð-
ina.
Vinningar standa nú þannig:
D. A. Yanofsky 5 vinninga. Ásm.
Ásgeirsson 4y2. Guðm. S. Guð-
mundsson 3y2. Guðmá Ágústs-
son 3 og biðskák. Eggert Gilfer
2Vz. Baldur Möller iy2 og bið-
skák. Árni Snævarr 1 y2. R. G.
Wade 1 y2.
Ekki hefir ennþá verið ákveðið
hvenær siðasta umferð verður
tefld.
glíma bændaglímu. Annars er
vitanlega ekkert afráðið ennþá
í þessu efni, á meðan ekki er
vitað hvort yfirleitt fæst að sýna
glímuna á leikunum. Það er
venja á hverjum Olympíuleik-
um að taka 2 sýningaríþróttir og
eru alltaf margir um að komast
að. Af þeir orsökum er það
hvergi nærri víst að glíman
komist að þetta sinn.
Olympíuleikarnir verða haldn-
ir í London eins og áður er sagt,
og fara þeir aðallega fram á
íþróttavellinum í Wembly,
róðrarnir fara fram í Henley,
siglingarnar við Toquay og skot-
fimin í Ricmond. Annars verður
keppt í þessum aðalíþróttum:
frjálsum íþróttum, skilmingum,
hnefaleik, róðrum, skot í mark,
sund, sundknattleik, leikfimi,
grísk-rómverskri glímu, kapp-
siglingum, kappreiðum og lista-
keppni. Aukaíþróttir eru Bask-
etball, Hockey á velli og knatt-
spyrna.
Ætlast er til, að leikirnir fari
fram seinustu vikuna í júlí og
þá fyrstu í ágúst. En vqtrar-
olympíuleikarnir verða haldnir
í Sviss veturinn eftir.
Um þátttöku íslenzkra íþrótta-
manna er ekki ennþá vitað í
einstökum atriðum, en þeir hafa
mikinn áhuga á að æfa sig fyrir
þátttöku í leikunum.
Sauðfjárslátrunin s.l.
haust minni en í fyrra
Eiimlg minni kjötsala
Sauðfjárslátrunin síðastl.
haust varð nokkru minni en
árið áður. Á síðastl. hausti
vár samtals slátrað 350587
kindum á öllu landinu og var
heildarþungi |ieirra 5165180
kg.
Mestur hluti þessa sauðfjár
voru dilkar, eða 310117, geldfé
va*- 13719 og 26751 ær. Heildar-
þungi dilkanna var 4331 smál.
geldfjárins 321 smál. og ánna
512 smál.
Er þetta kjötmagn það
minn-sta síðastl. fjögur ár. Árið
1945 var heildarþun^ slátraðs
fjár samtals 5431 smál. Árið 1944
nam heildarþungirm samtals
1636 smál., árið 1943 »am heild-
arþungi alls slátraðs fjár 6861
smál. og árið 1942 nam hann
6116 smál.
Kjötbirgðir i landinu vorp um
áramót samtals 3392 smúj. og
var dilkakjöt þar af sajntals
2700 smál., geldf j árkjö^birgð-
irnar vtu-u 235 smál. og 417 smál.
voru á sama tíma til af ærkjöti.
Af kjöti frá síðastl. hausti
hafa verið fluttar út samtals
521 smál.
Sala á kjöti innanlands frá
því að sláturtíð hófst og þar til
um áramót hefir numið 1246
smál 1944 nam salan um áramót
2061 srrrSjl., 1943 1672 smál. og
árið 1942 nam hún frá byrjun
sláturtíðar til áramóta 1334
smál. K^ötsalan hefir því ekki
legni verið ems lítil eins og síð-
astliðið ár, þegar miðað qr við
timabilið frá byrjun sláturtíðar
til ársloka.