Tíminn - 12.03.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
s
! ÚTGEFANDI: \
FRAMSÓKNARFLOKKURINN {
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
> RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
| EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
\ Símar 2353 og 4373
! AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
\ OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A
Slml 2323
31. árg.
Reykjavík, miðvikudagiiin 12. niarz 1947
49. blað
ERLENT YFIRLIT:
SIKILEY FÆR SJÁLFSTJÓRN
Verðiir Maíia félagsskapuriiiu
upprættur?
í næsta mánuði fara fram kosningar til sérstaks þirigs á Sikiley
\ fyrsta sinn. í flestum löndum eru nú gerðar meira og minna
ákveðnar sjálfstjórnarkröfur af hálfu einstakra héraða og lands-
hluta, sem telja sig hafa verið illa leikna af sívaxandi höfuð-
Staðarvaldi. Slíkar kröfur komu m. a. fram á Sikiley strax eftir
að Þjóðverjar höfðu verið hraktir þaðan. ítalska stjórnin hefir
gengið til móts við þær með því að veita Sikiley allvíðtæka
sjálfstjórn.
veriö í föstum stjórnarfarsleg-
um tengslum við Ítalíu nema í
fáa áratugi. Fyrr á öldum
. . . , _ . drottnuðu þar ýmsar ólíkar
hernamf Þjóóverja iauk. Sumir þjóðil. eins og Grikkir, Karþagó_
Ví. .u Sanga svo ang , a len menn Rómverjar, Austur-Gotar'
vildu segja alveg skilið við Ítalíu Vandalir og nJorrænir vikingar>
Eins og áður segir, gerðu Sikil-
eyjarbúar allvíðtækar sjálf-
stjórnarkröfur, strax eftir að
og stofna sjálfstætt ríki. Sögu-
en á síðari öldum var Sikiley
lega var þetta ekki heldur óeðli- lengstum s tengslum við Spán,
legt, þvi að Sikiley hefir ekkx Frakkland eða Austurríki. Hin
TURNINN I PISA

langvinnu ei'lendu yfirráð hafa
sett svip sinn á íbúana, sem
eyna byggja, og er þjóðernið
orðið næsta blandað. Athygli
vekur, að þar er talsvert af blá-
eygðu, ljóshærðu fólki og er það
talið rekja ættir sínar til hinna
norrænu víkinga, er eitt sinn
drottnuðu þar.
Þrátt fyrir þessa fortíð fékk
skilnaðarhreyfingin aldrei mik-
inn byr í seglin á Sikíley. í kosn-
ingunum til ítalska þingsins
síðastl. sumar, fékk skilnaðar-
flokkurinn ekki nema fjögur
þingsæti. Hins vegar varð sjálf-
stjórnarhreyfingin mjög öflug
og taldi ítalska stjórnin ekki
annað fært en koma til móts við
hana. Fyrir nokkru síðan var
gengið frá löggjöf, sem veitir
Sikiley víðtæka sjálfstjórn.
Eyjaskeggjar fá sérstakt þing,
sem fær umráð yfir öllum at-
vinnumálum, menntamálum og
félagsmálum þeirra. Utanríkis-
mál, fjármál og hermál verða
sameiginleg áfram. Þing Sikil-
eyja skal velja sérstakan full-
trúa, er fær aðgang að öllum
ráðuneytisfundum, sem fjalla
um sérmálefni Sikileyjar.
Afkoma Sikileyjarbúa hefir
jafnan verið hin báglegasta og
menr*ingarástandið eitt hið lé-
legasta í álfunni. Réttarfarið
þar hefir löngum verið illræmt
og þar hefir starfað um ái’atugi
eitt illrænxdasta glæpamanna-
félag, sem sögur fara af, Mafia,
Mikill fjöldi Sikileyinga hefir
leitað burtu og tekið sér ból-
festu fyrir vestan haf. Meðal
Sikileyinga er nú mikill áhugi
fyrir því, að sjálfstjórnin skapi
þáttaskipti í sögu þeirra og verði
grundvöllur stórfeldrar og al-
hliða framsóknar. Þegar er haf-
izt handa um skiptingu stór-
jarða, en landeigendur hafa
allt til þessa leikið bænda-
stéttýia mjög grálega. Það er
von Siklleyinga, að Sikiley geti
aftur orðið konibúr Ítalíu, en
svo var hún oft kölluð réttilega
fyrr á öldum, þótt það hafi ekki
átt við síðustu aldirnar.
Svo vel er það þó ekki, að allir
þeir 400 þús. íbúar, er byggja
Sikiley, séu ánægðir yfir þeim
umbótum, sem nú er verið að
hefja. Stórj arðaeigfcndur og
aðrir gróðamenn telja þær bein
Á fundi utanríkisráðherranna ast gegn hagsmunum sínum
í Moífevu hefir verið ákveðið. að og hafa því gripið til örþrifa-
lokið skuli tilveru Prússlands ráða, eins og auðvaldið geri allt-
sem sérstaks landsluta. Þá hefir af, þegar það á ekki annars kost.
Molotov lagt til, að Kínamálii^ Mafiasamtökin hafa orðið verk-
verði tekin til meðferð'ar, en | færi þessara manna og hafa'þau
áður var ákveðið að aðeins þegar beitt ýmsa af forvígis

Skakki tuxminn í Písa er ein
af frægustu byggingum, sem
gerðar hafa vei’ið. Hann er
byggður í lok 12. aldar og hefif
hallast frá fyi-stu tíð: Upphaf-
lega var ekki til þess ætlast, að
turninn yrði skakkur, en grunn-
urinn seig nokkru eftir að verk-
ið var hafið. Byggingarmeistar-
inn lét það ekki á sig fá, heldur
hélt verkinu áfram, en breytti
styrkleika byggingarinnar þann-
ig, að hallinn kæmi ekki að sök.
Reynslan virðist vera búin að
sanna, að útreikningar hans
hafi verið réttir. Turninn er 54
xn. hár.
ERLENDAR FRETTIR
skyldi ræða um friðarsamning-
ana við Þýzkaland og Austur-
í’Iki. — Samkomulag hafði áður
orðið um, að Kínamálin yrðu
ekki rædd nema utanríkisráð-
herra Kina væri viðstaddur.
í SvíþjóS var í gær reynd
fyrsta þrýstiloftsflugvélin, sem
búin hefir verið til þar í landi.
mönnum jarðaskiptinganna
ófbeldi og misþyrmingum. Einn-
ig hafa þau mjög horn i síðu
verkalýðssamtakanna. Meðal
almennings á Sikiley er hins
vegar mikill áhugi fyrir því, að
gengið verði nú endanlega milli
bols og höfuðs á þessum ill-
ræmdu glæpamannasamtökum
Þýzki togarinn og áhöfn hans
Þýzka þjóðin í svelti, en fiski-
skipin í höfn vegna kolaleysis
¥iðtsl við skipstjórann á þýzka togaranum
Stuttgart
Fyrir helgina kom hingað til Reykjavíkur þýzkur togari með
fcilaða togvindu. Hafði hann verið að veiðum úti fyrir ströndum
fslands, er vindan bilaði og leitaði inn til viðgerðar. Er þetta
annar þýzki togarinn, sem hingað kemur eftir styrjöldina, en
fvrir hana voru þeir tíðir gestir. Tíðindamaður blaðsins fór um
>orð í skipið í gær og átti tal við skipstjórann.
Togari þessi heitir Stuttgart þessar mundir og erfiðleikarnir
og er gerður út frá Wtesermunde. bað miklir, að hvergi sér fram
Hann er óásjálegur og illa far- úr þeim. En við skulum ekki
inn. Hvergi er það sjáanlegt á .segja, að þeir séu óyfirstígan-
skipinu, að það hafi nokkurn legir, bætti skipstjórinn við.
tíma verið málað og allur út-, Húsnæðisvandræðin eru tilfinn-
búnaður þess er mjög fátæk- anlee. Ekkert er ennþá farið að
legur. Leynir það sér ekki, að byggja upp í Þýzkalandi, af
Þetta er mynd af þýzka togaranum Stuttgart, þar sem hann liggur við
Faxagarð, utan á öðru skipi. — Neðri myndin sýnir skipshöfnina, þar
sem hún steiulur á þilfari togarans.
Ljósm.: G. Þórðarson.
Sölubanninu á
kaffi aflétt
Sein stcmliir selja
kaiipmeim kafflð
iintllr liámarksverði
Eins og frá hefir verið skýrt
hafa kaupmenn í Reykjavík
neitað að selja kaffi undan-
farna daga vegna breytinga,
sem viðskiptaráð gerði á
smásöluálagningunnl. Skutu
kaupmennirnjir kaffimáli
þessu að nýju til viðskipta-
ráðsins. En það staðfesti að-
eins fyrri ákvarðanir sínar,
meðal annars með skírskotun
til þess, að Kron teldi sér vel
fært að selja kaffi með
þeirri álagningu, ^em ákveðið
hafði verið.
Eftir að viðskiptaráð hafði
staðfest fyrri ákvörðun sína,
ákvað félag matvörukaupmanna
að aflétta kaffisöluverkfalli
sínu og selja kaffi framvegis
með gam.la verðinu, sem er 40
aurum lægra á hvert kílógramm
heldur en viðskiptaráð hafði
leyft.
Afstaða kaupmannanna.
TiðindamaÖur Tímans átti í
gær tal við formann félags mat-
vörukaupmanna. Sagðist honum (
frá á þessa leið:
— Smásöluverð á kaffi hafði
verið 8,40 hvert kíló, en heild-
söluverðið kr. 6,70. Kaffibrennsl- |
urnar kröfðust hins vegar hækk- j
aðs verðs og fengu það. Var:
ákveðið, að heildsöluverðið ^
skyldi hækka um eina krónu,;
í kr. 7,70. Jafnframt ákvað við-
skiptaráð að lækka kaffiálagn-
inguna hjá smásölunum, svo að
kaffiverðið yrði framvegis ekki
• (Framhald á 4. síðu) I
3 söngkonur halda hér
bráðum söngskemmt-
anir
Guðmuiida Elíasdóttir
aetlar að setjast liér að
Þrjár söngkonur halda söng-
skemmtanir í Reykjavík innan
skamms.
Nanna Egilsdóttir, hafnfirzka
óperusöngkonan, hefir ákveöið
að halda söngskemmtun á
föstudagskvöldið kemur. Söng
skemmtunin verður í Gamla Bió,
og á söngskránni verða meðal
annars lög eftir Schubert, Beet-
hoven og Verdi, Sigfús Einars-
son, Sigvalda Kaldalóns og Jón
Leifs.
Söngkonan hafði ætlað sér
að efna til þessarar söng
skemmtunar fyrr, en varð þá
að fresta henni vegna ófyrir-
sjáanlegra atvika.
Önnur söngkonan er Engel
(Gagga) Lund, sem er á leið
hingað til lands. Mun hún halda
söngskemmtun í næstu viku
vegum Tónlistarfélagsins.
Gagga Lund hefir einkum
lagt stund á þjóðvísnasöng. Hún
er fædd hér á landi og dvaldi
(Framhald á 4. síðu)
togarinn er gerður út af van-
efnum af sveltandi þjóð, sem
reynir að bjarga sér eftir beztu
getu.
Vmgjarnlegir en vannærðir
menn.
Hinir þýzku sjómenn eru mjög
vingjarnlegir, en auðsýnilega
aðþrengdirr Þegar skipið kom
hingað voru þeir mjög klæð-
litlir og föt sumra þeirra jafn-
vel saumuð úr pokum.
í gær fór fjöldi fólks niður á
bryggju til sjá skipið og
áhöfn þess. Margir höfðu með-
ferðis gjafir, sem allar voru
þakksamlega þegnar. Barst
beim al’mikið af fötum og mat-
vælum, sem bætti úr sárasta
skor^num.
Þegar tiðindamaður blaðsins
kom um borð til. að ræða við
þeim ósköpum af húsum, sem
skemmdust og eyðilögðust í
styrjöldinni. Við sjáum ekki
fram á hvenær hægt verður að
hefja endurreisnarstarfið, en
það á langt í land. Fyrst þarf að
°já um að fólkið deyi ekki úr
hungri, klæðleysi og kulda.
Skipstjórinn sagði tíðinda-
manni blaðsins frá þvi, að tog-
arinn Stuttgart væri eign x;t-
gerðarfélags, sem fyrir stríð
átti 170 togara, en á nú samtals
40. Hitt hefir týnzt í stríðinu,
eða verið sökkt.
Var í fangabúöum í Englandi.
Wehmeyer, skípstjórinn á
Stuttgart, er maður um fimm-
tugt. Hann er lítill vexti, en
samanrekinn og auðsýnilega
yiljafastur maður. Lífið hefir
sett sinn svip á hann. Hann er
skipverja, voru nokkrir þeirra grár fyrir hærum, en glaðlegur
staddir í eldhúsinu og ætluðu á svip.
að fara að borða. Sennilega
hefðu margir íslendingar
gengíð ómettir frá því borði, og
ekki snert við matnum. Það var
aðeins einn réttur, eins konar
vatnshræringur úr kartöflu-
stöppu. Þegar borðhaldinu var
lokjð hófst há.tið hjá hinum
aðþrengdu þýzku sjómönnum,
þvi að þeir fengu sína brauð-
sneiðina hver, smurða með
smjöri, en það hvort tveggja
hafði þeim boi’izt að gjöf úr
landi. Það er gott að koma til
tslai'is, sögðu þeir allir og er
áreiðanlegt, að þessir sjómenn
farft héðan með hlýjan hug í
garð íslenzku þjóðarinnar, fyrir
,þ>ær smávæigilegu gjafir, sem
þeim hafa verið látnar i té.
Fólkið sveltur, en fiskiskipin
skortir kol.
— Já við fórum að heiman
frá Wesermunde 27. f«br. og
höfðum fiskað um 700 körfur hér
fyrir utan, þegar spilið bilaði.
Annars eru fáir þýzkir togarar
að veiðum nú, þeir fá hvergi kol
og geta ekki farið út. í Weser-
munde liggja nú margir þýzkir
togarar, sem myndu reyna að
fara á veiðar, þó af vanefnum
sé, til að draga björg i bú, ef
þeir aðeins fengju kol. En kol
er ekki hægt að fá og kola-
skorturinn veldur dauöa fjölda
manna heima í Þýzkalandi nú
í vetrarkuldunum. En veturinn
í vetur hefir verið mjög kaldur.
Ofan á kuldana bætist svo klæð-
leysið, því föt er hvergi að fá.
Svo er matvælaskorturinn og má
segja, að margir svelti heilu
hungri. Þér vitið ekki, sagði
skipstjórinn og horfði í gaupnir
sér, hve afla okkar er vel fagn-
að heima í Þýzkalandi. Þar bíða
hans þúsundir hungraðra
manna, og væri þó öllu réttara
að segja miljónir.
En þeir gefast ekki upp,
þrátt fy?ir erfiðleikana.
Þau eru mörg vandræðin, sem
steðfr að þýzku þjóðinni um
Á styrjaldarárunum var hann
skipstjóri á þýzkum togara sem
vopnaður var til að sökkva
kafbátum Breta á Ermarsundi.
Snemma í stríðinu var togaran-
um hans sökkt og hann tekinn
til fanga eftir nokkurra mínútna
baráttu við dauðann. Var hon-
um bjargað um borð í brezka
skipið, sem sökkti togaranum
han,s. Var skipshöfn togarans
öll tekin til fanga. Hálft annað
ár vs r hann í fangabúðum í
Englandi og vildi hann ekkert
láta uppi um líðan slna þar.
Síðan var hann fluttur til Kan-
ada og var þar fangi um tveggja.
ára skeið. Þar þótti honum gott
að vera.
Fyrir stríðið hafði hann verið
skipstjóri á togurum yfir 20 ár
og þá stundum við strendur ís-
lanls. Aldrei hefir þó verið eins
lítill og pélegur útbúnaður og nú,
en neyðin heima í Þýzkalandi
hvetur hina ötulu og vilja-
sterku þýzku sjómenn til að
gera áftt bezta og nej'ta ítrustu
krafta við öflun matfanga, þrátt
(Framhald á 4. síðu)
Framsóknarvistin
föstudaginn
a
Eins og áður hefir verið getið
um í blaðinu, verður næsta
skemmtun Framsóknarfélag-
anna haldin i samkomusal
Mjólkursamsölunnar föstudag-
inn 14. þ. m.
Skemmtunin hefst með því að
spiluð verður Framsóknarvist,
síðan verður ræða og að því
loknu syngur Sigurður Ólason
einsöng.
Nú þegar er búið að selja all-
mikið af þeim miðum, sem seld-
ir verða. Eru því Framsóknar-
menn þeir, sem sækja ætla
þessa skemmtun, vinsamlega
beðnir að draga ekki lengi úr
þessu að tryggja sér miða.