Tíminn - 20.03.1947, Blaðsíða 1

I
RITSTJÓRX:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FR AMSÓKN ARPLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
ÍRITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚ3I. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
\ OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
) EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
31. árg.
Reykjavík, flmmtadaginn 20. marz 1947
55. lilað
ERLENT YFIRLIT:
Drengjabærinn við Civita vecchia
Merkilegt hjálparstarf ítalsks prests
Eitt af hinum mörgu og erfiðu vandamálum meginlandsþjóð-
nnna, þar sem mest brögð urðu að loftárásum og öðrum skemmd-
um, eru í sambandi við flakk barna og unglinga, sem hvergi eiga
höfði sínu að að halla og ganga villt í rústum og úthverfum
stórborganna. í þessari grein er sagt frá einum litlurn þætti þess
starfs, sem unnið er vegna þessara heimilisleysingja. Frásögnin
er byggð á grein sem fréttamaður sænska stórblaðsins Göteborgs
Handels og Sjöfartstidning hefir skrifað blaði sínu. Og eflaust er
hér sagt frá raunhæfum og hyggilegum aðgerðum, starfi, sem er
unnið af alúð og einláegni og því hefir borið góðan árangur.
Svo er talið, aö þaö séu a. m. k.
15 hundruð drengir heimilislaus-
ir í Rómaborg. Þeir reika um
göturnar og leita séj: athvarfs
um nætur undir bl'úm, inn í
strætisvögnum og ýmsum
skúmaskotum. Þetta eru alls
lausir ungir ítalir, sem fara í
flokkum og taka sér margt mis-
jafnt fyrir hendur.
Haustið 1944 tóku nokkrir
ítalskir og amerískir prestar
þetta vandamál til meðferðar.
Árangurinn af því er m. a. dá-
lítill strákabær, sem nú hefir
risið upp utan við útborgina
Civita vecchia.
Presturinn don Antonio Ri-
volta byrjaði að safna drengj-
unum samari heima hjá sér
þegar þeir voru fegnir að finna
eitthvert skjól í rigningum
vetrarins. Hann gaf þeim föt og
mat og bækur og reyndi að gera
þeim ljóst, að heiinur fullorðnu
mannanna bjó yfir öðru en lyg-
um og svikum.
Séra Antonio segir, að erfið-
leikarnir með drengina hafi
einkum verið þeir, að líf þeirra
skorti siðferðilegan grundvöll
og siðferðislega tilfinningu. En
hann hélt starfi sínu áfram og
til þess að geta fært það á
breiðari grundvöll fékk hann sér
húsnæði utan borgarinnar. Það
kostaði fyrirhöfn, en um síðir
fékk hann þó fasistaheimili eitt
og flutti þangað með 20 drengi.
Svo var aukið við smám saman
og nú er þar risið upp heilt
drengjaþorp með 150 íbúum.
Yngsti borgari þorpsins er 16
ára. Sr. Antónió vill ekki hafa
fleiri íbúa en 150. Þá telur hann
réttara að stofna annað bæjar-
félag. Hann telur það ekki
heppilegt uppeldislega að hafa
þau stærri. Með þessum fjölda
sé þorpið eitt heimili, þar sem
Nýr bátur kominn
til Akraness
%
ISctnr báfnn en nokktir
annar fiskibátur
í fyrradag kom til Akraness
nýr og vandaður Svíþjóðarbát-
ur. Heitir hann Böðvar, og er
eign Haraldar Böðvarssonar út-
gerðarmanns og kaupmanns.
Bátur þessi er í alla staði hinn
vandaðasti og einhver allra full-
komnasti fiskibátur, sem er í
eigu íslendinga.
Báturinn er rúmar 80 lestir að
stærð. Hann er búinn mjög rúm-
góðum vistarverum handa skip-
verjum og öllum nýtízku þæg-
indum, svo sem vöskum, salerni
og fleiru, sem ekki hefir yerið í
íslenzkum fiskibátum til skamms
tíma. Þá er sími um allan bát-
inn og mun það vera nýjung í
íslenzka bátaflotanumj. Þá er
ennfremur áformað að útbúa
bátinn radartækjum.
Skipstjóriníi á Bcíðvari er
Ragnar F’riðriksson, alþekktur
dugnaðarmaður og sjósóknari.
Hefir hann um langt^skeið ver-
ið aflakóngur á Akranesi, en
aldrei áður haft svo vandaðan
bát til að stjórna.
hver þekkir annan og finnur
hlýjuna af samúð og kynningu.
Drengirnir hafa sjálfir valið
sér bæjarstjórn og borgarstjóra,
sem ber mislitan hálsklut til að
tákna upphefð sína og völd.
Sr. Antoníó lét gera nýja mynt
fyrir bæ sinn. Aluminium var
haft í peningana og öðrum
megin stendur „Drengjabær-
inn“ en hinum megin tölustafur,
1. 2. 3. 4. eða 5. Með þessum pen-
ingum er drengjunum greidd
þjónusta þeirra. Síðan borga
þeir til sameiginlegra þarfa
fyrir fæði og húsnæði og af-
ganginn eiga þeir. Þessari mynt
sinni fá þeir svo skipt í lírur,
en fyrir þær geta þeir keypt. sér
eithvað smávegis. Þetta skipu-
lag fellur hinum ungu borgur-
um vel í geð og þeir eru yfirleitt
önnum kafnlr fyrir sitt litla
mannfélag.
Einu sinni varð einum þessara
félaga, sem e. t. v. hefir haft
nokkuð fjölbreytta reynslu frá
stríðsárunum, skapfátt við ann-
an og flaug á hann og beit hann
í öxlina. Einn af „löggæzlu-
mönnunum" tók hann þegar í
stað. Æðruláust leiddi hann upp-
hlaupsmanninn þangað, sem
hundurinn var bundinn, leysti
rakkann, læsti hlekkjunum um
hálsinn á sökudólgnum og sagði:
— Þú hagar þér verr en hund-
ur. Hann bítur ekki þann, sem
hann þekkir. En þú bítur félaga
þinn. Nú skaltu standa hér í 3
stundir.
Ráðgert er að byggja fleiri
drengjabæi, og iðnaðarstöðvum
hefir verið komið upi; og útveg-
aðar vélar, sem hægt yrði að
nota í félagi. Þejr hafa snúið sér
að bátasmíði og ætla m. a. að
bæta hag sinn. með því að róa
til fiskja,r.
En þetta eru fátæk fyrirtæki,
þó að þau.njóti litilsháttar fjár-
styrks frá barnahjálpinni og
PáfastóiAnn hafi lagt þeim lít-
inn stuðning. En með ráðdeild
og góðum vilja má mikið gera
af litlum efnum. Og þessar
stofnanir bjarga þeim, sem þær
ná til og skila mannfélaginu
starfshæfum og siðuðum þegn-
um, þegar unglingarnir yfirgefa
drengjabæinn sinn.
Vestnr-íslenzku gest-
unrnn og amerísku
blaðamönnunum
fagnað
í gær var haldið miðdegis-
verðarboð fyrir vestur-íslenzku
gestii>a, sem komu með AOA-
flugvélinni í fyrradag, og hina
fjórtán amerísku blaðamenn.
Var boð þetta á vegum Blaða-
mannafélags íslands og sátu það
meðal annars þeir Eysteinn
Jónsson flugmálaráðherra og
Bjarni Benediktsson utanríkis-
málaráðherra.
Eftir miðdegisverðinn var
gestunum sýndur bærinn, og á
morgun er áformað að bjóða
þeim út fyrir bæinn og austur
fyrir fjall.
Það stendur ekki á þeim að undirrita
friðarsamningana * -
Það gengur illa „að halda kvennahjörlum frá honum, scm' þær vilja
unna.“ Þetta reyndu herstjórnir Bándamanna í Þýzkalandi áþreifanlega
meðan samskipti enskra og amerískra hermanna ,og þýzkra kvenna voru
bönnuð. En eftir að þetta bann var afnumið, þurfti ekki lengur að fara
í felur með það, að samkomulágið gæti verið bærilegt, þegar svo bæri
undir. — Ilér sjáum við tvo hermenn úr setuliði Bandamanna á tali við
þrjár þýzkar stúlkur, sem auðsýnilega eru reiöubúnar til þess að undir-
skrifa friðarsamningana fyrir sitt leyti. Þetta eru feitar og pattaralegar
stúlkur — en kannske þær liafi líka notið einhj’erra friðinda.
,|g hef |iaö á tilfinningunni,'
aö þetta sé mitt íantí”
Viílíal viffi scsigk'OMiina Cíöggti Leatid, er cfHir
£b! söngskeiimitana í Meykjavík og IlafnarfirlSi
* sasesiiB alaga
Fyrir fáum dögum kom hingað til lands frá Englandi söngkonan
Gagga Lund, og hefir áður verið vikið að væntanlegri komu
hennar hér I blaðinu. Ætlar hún að dveija hér fram í aprílmánuð.
Mun hún efna til söngskemmtana í Reykjavík og Hafnarfirði
næstu daga. Vérður hin fyrsta þeirra í Trípólí-leikhúsinu á
föstudagskvöídið. — í gær áttu blaðamenn þess kost að ræða við
hana á heimili Ragnars Jónssönar forstjóra.
Söngkonan byrjaði á því aö
syngja allmörg lög fyrir blaða-
menpina við undirleik Páls ís-
ólfssonar, og mátti ótvírætt
ráða af þeim forsmekk; að ís-
lenzkir söngunnendur munu
ekki fara vonsviknir út aö söng-
skemmtunum hennar afstöðn-
um.
Litlci. stúlkan í apótekinu.
Að söngnum loknum ræddi
hún við blaðamennina, sagði
þeim litillega frá bersku sinni í
þeirri gömlu Reykiavik og ferð-
um sínum viða um lönd.
— Ég er fædd í gamla apótek-
inu viö Austurvöll, þar sem for-
éldrar mínir, Lund lyfsali og
Emelía, kona hans. bjuggu. þau
voru bæði dönsk, og var móðir
mín systir forsetafrúarinnar á
Bessastöðum. Ég var ellefu ára,
þegar við systkinin, ég og bróðir,
fórum til Danmerkur. Við höfð-
um alltaf talað íslenzkú bæði,
heima og heiman, þótt foreldr-
ar okkar töluðu auðvitað dönsku.
og eftir að viö komum til Dan-
merkur töluðum við í mörg ár
saman á íslenzku, því aö við
blygðuðumst okkar fyrir að á-
varpa hvort annað á dönsku.
Við geröum það ekki fyrr en við
vprum fulloröin og þurf^um að
fara að nota önnur orð, heldur
en börn nota, þegar þau hjala
saman.
• — Einhverjir þeirra, sem upp-
aldir eru í Reykjavík, muna
kannske enn eftir telpunni úr
apótekinu.
1500—2000 söngsk-emmtanir.
— Síðan hefir leið yðar legið
víða um lönd? '
Já, ég hefi verið á faralds
fæti, segir hún meö dálítið út-
lendum hreim í röddinni. Ég
hefi sungið víða í Ameríku og
í flestum löndum Evrópu. Árið
1936 var í ráði, að ég færi söng-
för til Rússlands, en þá hófust
þar i landi málaferlin miklu, og
landinu var lokað, svo aö af því
varð ekki. Fyrir striðið stóð lika
til, að ég færi tól Afriku, en það
fórst fyrir vegna ófriðarins. Ár-
um saman var ég aldrei lengur
Gagga Lund.
en sex vikur á sama stað. Síðan
stríðiö skall á hefi ég verið bú-
sett í Englandi, — áður bjó ég
í Frakklandi og í Þýzkalandi
nokkur ár fyrir valdatöku naz-
ista. Annars hefi ég langmest
dvalið í Englandi síðali 1929 eða
1930.
— Hvaö haldið þér, að þér
hafið efnt til margra söng-
skemmtana um dagana?
— Ég gæti gizkað á, að þær
séu orönar 1500—2000, en alltaf
er ég jafn feimin, áður en ég
byrja aö syngja. En örugg, þegar
út í það er komið, bætti hún
hlægjandi við.
„Þetta er mitt land“
— Hvað hafið þér oft komið
til íslands, siðan þér fóruð héð-
an? Frh. á 4. síðu.
£r flugbáturinn f órst við Búðardal
ViStal vi'ft Beiiedikt Síslason preiitmyiidia-
gerSarmann, eiim a£ ferjþeguimm
strn lijiirguðíust
Fáir atburðir hafa slegið jafn miklum óhug á menn, eins og
hið sviplega flugslys við Búðardal á dögunum, þegar fjórir far-
þegar fórust með Grummanflugbát Loftleiða. Flestir í Búðardal
horfðu á slysið gerast, og má geta nærri þve djúptæk áhrif það
hefir haft á íbúa þessa fámenna þorps. Þrír farþegar björguðust
úr vélinni og liggja tveir þeirra rúmfastir, en Renedikt Gíslason
prentmyndagerðarnemi, sem varð minnst um hrakningana, er
nú kominn til Reykjavíkur. Tíðindamaður blaðsins átti viðtal við
Benedikt um slysiö, og lýsir hann því hér á eftir, hvernig hann
komst af.
— Eg hafði skroppið vestur í
Dali snögga ferð, og var. á suð-
urleið aftur. Kom ég i, flugvél-
ina í Búðardal, ásamt fjórum
öðrum farþegum. Átti flugvélin
að fara klukkan rúmlega 4 frá
Búðardal. Hafði hún farið vest-
ur á firði og komu með henni
þaðan tVeir farþegar.
Farþegarnir fluttir um borð.
Gott veður var ög kyrrt, þegar
flugvélin settist á Hvammsfjörð.
Gekk vel að koma farþegum og
farangri um borð í vélina á bát,
sem róið var út að henni. Klukk-
an um 4 voru allir farþegarnar, 1
sem komu í vélina í Búöardal,!
búnir að koma sér fyrir í sætum j
sínum og vélin tilbúin að leggj a j
af stað suður.
Flugmaðurinn, Jóhannes j
Markússon, var einn með vélina.
Kom hann fram áður en lagt
var af stað og leit eftir, að allt
væri í lagi. Lokaði hann dyrun-
um og bað farþega að binda sig
í sætin og leit eftir því, að það |
væri rétt gert. Fór hahn síðan
fram í sæti sitt og setti vélina i
gang. Gekk það greiðleg>, og
innan stundar voru hreyflarnir
farnir að ausa vatni upp á rúð-
urnar, svo að við gátum ekki
lengur séð út um gluggana til
langis.
Flugvélin ætlar að hefja sig
á loft.
Alit virtist vera í lagi með
gang vélarinnar á sjónum við
fyrstu tilraun til að hafa sig á
loft.
Þegar flugvélin hafði farið
eftir sjónum góðan spöl<og ætl-
aði að hefja sig á loft, þá hættir
flugmaðurinn allt í einu við að
hefja vélina, vegna þess að ísing
var komin á rúðurnar hjá hon-
um. <£3töðvar hann þá vélina og
þurrkar af framrúðunni með
hendinni, sem hann smeygði út
um hliðarrúðy, sem hægt var að
opna,v Þegar hann var búinn að
strjúka af rúðunni, gérði hann
aðra tilraun til að hefja vélina
á loft, en hætti aftur við það
af sömu ástæöu og áður.
Slysið verður.
Fór hann þá aftur að hreinsa
rúðuna, og einnig farþegi sá,
sem sat fram í hjá honum, en
það var Einar Oddur gullsmiður
frá ísafirði. Þegar þeir höfðu
lokið við það, reyndi flugmað-
urinn aftur að hefja vélina, og
t-ókst það vel í fyrstu. Var hún
komin á geysimikla ferð um það
leyti, er hún sleppti sjónum.
Það hafði þó ekki liðið löng
stund og vélin var ekki komin
nema í litla hæð, þegar hún
tók snögglega að hallast á
vinstri hlið. Jókst hallinn, þar
til mér faanst hún alveg komin
á hliðina, svo að vængirnir vís-
uðu upp og niður. Greip ég þá
til þess ráðs að» losa ólina, sem
,ég var bundinn með í sætiö.
Mun það hafa bjargað lífi mínu.
Ég utan á flugvélinni,
er ég kom til sjálfs mín.
Þegar verið var að gera til-
raunirnar til að hefja flugvélina
á loft, var hurðin á milli flug-
mannsklefans og farþegaklef-
ans höfð opin, en strax og flug-
vélin var laus af sjónum, lok-
aði flugmaður hurðýuni. Hafði
ég glögglega fylgzt með öllu sem
skeði þar til þá, því að ég sat
í næsta sæti fyrir aftan skil-
rúmið.
Um það bil, er vélin tók að
Benedikt Gíslason.
hallast, lækkaði skyndilega
hljóðið í hreyflunum. Man ég,
að Magnús heitinn Sigurjóns-
son, sem sat í sætinu á móti
mér, vinstra megin, brosti til
mín, er vélin var farin að\hall-
ast.
Þegar ég man svo aftur eftir
mér, hékk ég utan í flugvélinni
í sjónum ;upp að mitti. Síðar
tókst mér að komast upp á væng-
inn. Varð mér þá ljóst, að ég
myndi sennilega komast lífs af,
en enginn tími vannst til þess
að hyæðast eða hugsa sig um.
Þegar ég var kominn upp á
vænginn, sá ég flugmanninn á
sundi fyrir aftan vélina. Kom
hann að hurðinni og hjálpuð-
umst við að því að bjarga Maríu
heitinni Guömundsdóttur út úr
vélinni, en hún sat næst dyrun-
um að aftan. Tókst okkur að
losa hana úr ólunum og halda
höfði hennar og öímum upp úr.
Hélt ég henni þannig allan tím-
ann, þar til hjálp barst að, er
báturinn kom. Allrei sá ég neitt
lífsmark með henni.
«
Ömurleg tilhugsun.
Eftir að hafa bjargað Maríu
út úv vélinni, fór flu°'maðurinn
inn í hana aftur, og tel ég, að
liann hafi bjargað bæði Magn-
úsi LR lldórssyni og Guðrúnu
Árnadóttur út úr vélinni. Þegar
því var lokið, var fíugvélin orð-
in full af sjó að framan og ekki
gerlegt að fara inn í hana til að
bjarga þeim, sem eftir voru þar
inni, þó tilhugsunin um að vita
af fólkinu þarna inni, hafi verið
óttaleg. Þó tel ég liklegt, að þau
hafi þá öll þegar verið látin, því
að ekkert hljóð heyrðist frá
þeim. En allir, sem sátu vinstra
megin í vélinni fórust, og er ekki
ólíklegt, að þeir hafi rotazt við
fall vélarinnar.
Hjáluin berst.
Ég skal ekki segja, hve lángur
tími leið, frá því að flugvélin
fórst og þar til báturinn kom,
sem bjargaði okkur. En eitt er
víst, að mér fannst sá tími óra-
(Framhald, á 4. síðu)