Tíminn - 22.03.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
PRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hj.
31. árg.
Reykjavík, laugardaginn 22. marz 1947
RITST JÓRASKRIPSTOFUR:
EDDUHÚ3I. Lmdargðtu 9 A
Simar 2353 og 4373
APGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu ÐA
Siml 2323
57. blað
ERLENT YFIRLIT:
Eru poiynesiumenn komnir frá Sitka-grenið hækkar um hálfan metra á ári
Ameríku til eyja sinna? * mu \ mauáA ÍVÍÖ ÍSlenzk vaxtarskilyrði
Ævintýraleg sjóferð sex Norðmanna á fleka
yfir þvert Kyrrahaf
Eftir því sem fjær líður styrjöldinni og meira jafnvægi kemst
á í heiminum er tekinn upp þráðurinn við ýmsar kannanir og
vísindastörf. Þessa dagana eru t. d. sex Norðmenn lagðir af stað
í eina sérkennilegustu sjóferð sögunnar þveft yfir Kyrrahaf.
í þessum mánuði leggur Norð- ] Fleki Norðmannanna 6 er
maður nokkur, Thor Heyerdahl,: 10X5 metrar að flatarmáli.
upp í merkilegt og óvenjulegt íbúð hafa þeir enga aðra en
ferðalag við sjötta mann. Hann segldúk, sem þeir breiða yfir
hugsar sér að berast með
straumum hafsins frá Perú yfir
Kyrrahafið til Tahiti.
Fyrir 8 árum kom Thor Hey-
erdahl með konu sinni á eyj-
una Fatu Hiova, sem er ein af
Polynisku eyjunum í Suðurhöf-
um. Þau hjónin dvöldu þar um
hrið meðal eyjaskeggja' og
kynntist þeim. M. a. hey'rðu þau
þar frásagnir þeirra um guðinn
Tiki, sem var kominn langt að
yfir hafið, hávaxinn og skeggj-
aður, og hafði setzt að á eynni
ásamt tveimur fylgdarmönn-
um.
Heyerdahl hafði stundað nám
í þjóðfræði og fornfræði við há-
skólann í Osló. Hann fékk þá
hugmynd af helgisögunum um
Tiki þennan, að hann stæði 1
tengslum við guðinn Kon-tiki
hjá Inkunum í Perú, en hann
var lika hávaxinn, hvítur á hör-
únl og skeggjaður. Nú er það
svo, að ýmsir eyjarskeggjar
þarha hafa blá augu, rautt hár
og enda fleiri einkenni hvíta
kynstofnsins. Hefir því Heyer-
dahl fengið þá hugmynd að
Polynesíumenn séu komnir frá
Ameríku en ekki Asíu, eins og
almennt hefir verið talið. Hygg-
ur hann að þeir hafi flutzt þessa
leið fyrir h. u. b. 1500, árum. Og
nú ætlar hann sér að fara hin-
ar imynduðu slóðir þeirra frá
Perú til Tahiti á fleka, til að
sýna það, að leiðina megi fara á
frumstæðum farkosti.
Helsjúkur skdlapiltur
frá Laugarvatni deyr
á leið til Reykjavíkur
komsi ekki til lœknis í
tæka tíð vegna snjjóa-
laganna.
í gær var komið að Ölfusár-
brú með ungan skólapilt frá
Laugarvatni, helsjúkan af botn-
langabólgu. Hafði átt að flytja
hann til Reykjavíkur, en snjóa-
lög vörnuðu ferðum, svo að engr-
ar læknishjálpar varð auðið. Var
botnlanginn sprunginn, er loks
Var komjð að Ölfusárbrú, og
andaðist hann þar eftir fjóra
klukkutíma.
Piltur þessi var Haraldur Guð-
jónsson frá Gufudal, Sigurðs-
sonar.
Sjúkrabíll frá Reykjavík hafði
lagt af stað austur að sækja
hann. í fyrradag, en förin tafð-
ist vegna fannar og hríðar á
Hellisheiði. Komst hann loks upp
að Laugarvatni í gær og sneri
til baka m,eð sjúklinginn. En er
skammt hafði verið farið, festist
bíllinn í fönninni. Var lögreglu-
bíllinn á Selfossi þá sendur á
vettvang og tókst að koma sjúk-
lingnum á honum að Selfossi.
En þá var öll von úti, og dó pilt-
urinn þar eftir skamma stund.
sig.
En búnaður er annars allur
samkvæmt nýjustu -tízku. Þar
eru tæki til að gera sjávarvath-
ið ósalt og léreftspokar til að
geyma það í. Þar er vatnsþétt
sendistöð, sem er ein af síðustu
nýsmíðum ameríska hersins.
Birgðir eiga að endast í 3 mán-
uði og eru það einkum niður-
suðuvörur.
Heyerdahl gengur út' frá því
sem geính, að sjór gangi yfir
flekann. Hann gerir ráð fyrir
því, að flekinn fullhlaðinn rísi
aðeins 90 sm. yfir sjó og það er
lítið borð fyrir báru úti á rúm-
sjó á fari þvi, sem ver sig lítt
áföllum. Menn og varningur er
því vandlega fjötrað við flek-
ann. Það er líka gert ráð fyrir
því, að hann kunni að velta við,
en þá er poki með helztu nauð-
synjum þeim megin líka og svo
ætlar áhöfnin að k«.fa undir
flekann ag sækja í búrið eftir
hendinni, þangað til næsta velta
á sér stað.
Farmenn þessir hafa stóra
hnífa meðferðis til yarnar gegn
kolkröbbum ef með akyldi
þurfa. Ef þeir tapa vatnshreins-
unartækjunum hugsa þeir sér
að svala þorsta sínum með þvi
að éta hfáan fisk.
Auðvitað hafa þeir félagar
áttavita. Þeir hafa ár til að
stýra með og ef vel byrjar hafa
þeir lítið rásegl, sem þeir hugsa
sér að nota og gerir Heyerdahl
ráð fyrir að geta farið,30 enskar
milur á dægri.
Um l^iSangursmenijina sjálfa
er það að segja, að þeir eru
karlar í krapinu, sem eru færir
í flestan sjó og ýmsu vanir, —
alljir um þrítugt. Sjálfur var
Heyerdahl í falíhlífasveitum
hersins í Norður-Noregi í stríð-
inu. Annar þeirra heitir Thor-
sten Petersen, en honum slepptu
Bretar ur lofti með senditæki til
að hafa eftirlit með þýzka or-
ustuskipinu Tirpitz, þegaf það
lá i Noregsfjörðum og láta vita
um ferðir þess. Sá þriðji er Knut
Hauglund, sem var drjúgur liðs-
maður í heimaher Norðmanna
og átti m. a. þátt í að sprengja
upp aflstöðina við Rjúkan foss-
inn. Tveir hinna vorú í þjónustu
Bandamanna í styrjöllinni.
Allir hafa Jifrír félagar mörg-
um sinnum horfzt í augu við
dauðann án þess að blikna eða
blána og þeir leggja æðrulaust
í þessa ferð.
Þegar blaðamaður nokkur
hafði talað vjð Heyerdahl um
ferðalagiá. fyrir nokkru og mikl-
aði fyrir sér allar óghir og erfið-
leika ferðarinnar, sagði Heyer-
dahl rólega:
— Vertu viss um, að við kom-
um i flugvél til baka.
í Alaska, þar sem veðurfar er svipað og hér,
geta slík grenitré orðið 45 metra liá
Mönnum mun vart blandast hugur um það lengur, að unnt er
að rækta skóg og tré á fslandi til mikils gagns og stórkost-
legs fegttrðarauka. Mestar vonir um ræktun gagnviðar á íslandi
eru þó bundnar við sitkagrenið frá Alaska. En til þess að unnt
sé að vinria stórvirki á þessu sviði þarf mikið fé, sem ekki er
hægt að vænta arðs af fyrstu árin, og ef vel ætti að vera þyrfti
að tryggja skógræktinni og landgræðslunni örugga, tekjulind,
Ifkt og háskólinn hefir hlotið með'happdrættinu. Annars er það
eftirtektarvert, að af einni miljón og þrjú hundruð og fimmtíu
þúsund krónum, er lagðar hafa verið til skógræktar og land-
græðslu hér á landi árin 1940—1945, hefir hér um bil helming-
ur verið gjafafé einstaklinga og félaga.
Þessl mynd er frá Jerúsalem, þar sem ofbeldismenn úr flokki Gyðinga
bafa framið hvert hermdarverkið öðru verra. Brezkir hermenn hafa Iokað
götunni, og fólk fær ekki að komast leiðar sinnar, nema með sérstöku
leyfi hermannanna. "Skólapiltur hefir numið staðar hjá hermanninum á
miðri myndinni og biður hanh leyfis að mega halda áfram.
/ frásögninhi,
sem birtist í Tímanum í gær, af
flugslysinu á Norðfirði var sú
prentvilla, að sagt var, að
klukkan hefði verið hálf-þrjú,
er björgun var lokið. Slysið varð
kl. 12.10, og björgun var lokið
kl. 12.30.
Flestir vegir ófærir bílum
vegna snjóa
Þó er reynt að brjótast með austan-
mjólkina til Reykjavíkur
í fyrradag snjóaði mikið á Suðurlandi, einkum í Árnes-, Gull-
bringu- og Kjósarsýslu og sunnanverðri Borgarf jarðarsýslu. Hlóð
snjónum niður í fyrrindtt, svo að illfært varð jafnvel um næsta
nágrenni Reykjavíkur, og í gær hélt einnig áfram að snjóa og
skefla.
Tíðindamaður blaðsins átti 4
gær tal við Ásgeir Ásgeirson,
skrifstofustjóra á vegamála-
laust ofan úr Kjós, en voru
nokkrum klukkustundum leng-
ur á leiðinni en venjulega.
skrifstofunni, og spurðist fyrir Mjólkurbilar úr Mosfellssveit
um færðina og horfur á að leiðir töfðust einnig á leið sinni til
opnuðust.
Jafnvel Krýsuvíkurvegurinn
ófær.
í gærmorgun mátti heita að
ófært væri um nágrenni Reykja-
víkur og með öllu ófært austur
Reykjavíkur.
Þung færð vaf fyrst í- gær-
morgun suður með sjó, en batn-
aði þó £v liða tók á daginn, enda
mikil umferð á þeím vegi. Hafn-
firðingar gátu ekki haft sam-
band við bújörð sína í Krýsuvík,
yfir fjall, bæði um Hellisheiði 10g báðu vegamálastjórnina að
og Mosfellsheiði, og meira að
segja Krýsuvikurvegurinn, sem
margir hafa haft tröllatrú á,
var orðinn ófær í gærmorgun,
þó ekki hefði snjóað nema eina
nótt, sagði skrifstofustjórinn.
Puiifi færð suður með sjó
og uppi í Kjós.
í Borgarfirði snjóaði hins
vegar sama og ekkert í fyrradag
eða fyrrinótt, og mátti heita þar
ágæt færð. En í gær var byrjað
að snjóa þar. Vitað var um bila,
sem voru á leiðinni suður fyrir
Hvalfiörð í gær og varð snjó-
ýta að fylgja þeim, svo að þeir
kæmuat á(fram. í gærmorgun
komust mjólkurbílar hjálpar-
senda ýtu til að ryðja veginn,
en engin ýta var laus til þess
þá i svipinn.
Þrír bílstjórar sitja næturlangt
í bílum sínum.
í gær var engin tilraun gerð
til þess að ryðja veginn austur
yfir Mosfellsheiði, þó að líklegt
sé, að hann verði ruddur og
frekar reynt að halda honum
opnum en Hellisheiðarveginum,
ef um langvarandi snjóalög
verður að ræða. Er reynslan sú,
að sú leið er yfirleitt heldur
snjóléttari.
í fyrrakvöld fóru þrír bílar úr
(Framhald á 4. síöu)
Tíðindamenn blaða og . út-
varps áttu í gær tal við Hákon
Bjarnason skóræktarstjóra um
skógræktarmá'in. Rakti hann
nokkiið möguleika til skógrækt-
ar hér á landi og drap á ýms
not, er okkur mættu verða af
skógi, sem hér getur vaxið.
Lerkitré og grenitegundir bera
hér fullþroska frœ
Hann kvað það engum efa
bundið, að trjátegundir eins og
blágreni, rauðgreni og lerki gætu
þroskazt og þrifizt hér á landi.
Austur á Hallormstað eru all-
mikið af trjám af. þessum teg-
undum. Þau eru nú orðin 20—40
ára, og hin Qtærstu eru tíu
metra há. Tvö síðustu sumur
hafa þau tíðindin gerzt, að þessi
tré hafa borið fullþroska fræ,
og sýndi skógræktarstjórinn
gestum sínum köngla og fræ af
þeim til sanninda merkis. —
Þessi tré eru þó- ekki af þeim
tegiíndum, sem reynslan hefir
sannað, að bezt þrifast hér.
Á sítkagrenið eftir að klœða
ísland?
Það eru þó ekki þessar trjá-
tegundir, sem mestar vonir eru
bundnar við, heldur sitkagrenið
frá Alaska. JSitkagrenið er þriðja
stórvaxnasta trjátegundin, sem
til er. Sums staðar í Bandaríkj-
unum nær það niutiu metra
hæð, og eru bolir slíkra trjáa
svo miklir, að^ sums staðar má
jafnvel sjá sölubúðir inni í stofn
um lifandi trjáa. Á þeim slóð-
um í Alaska, þar sem veðurfar
er nauðalíkt því, sem gerist hér
á Suðurlandi, verða þessi tré
allt að 45 metra há, og verður
ekki í fljótu bragði séð, að neitt
sé því til fyrirstöðu, að þau
vaxi eins vel hér og þar. Má
þá ljóst verða, að hér er ekki
unj neitt hégómamál að ræða.
Fyrsta sitkagrenið frá Alaska
var plantað hér árið 1937. Er
það orðið á fimmta metra á hæð.
Suður í Fossvogi enu ungar
sitkaplöntur, og vaxa þær að
jafnaði hálfan metra á hverju
ári. Yfirleitt er reynslan af sitka
greninu sú, að það vex hér eins
vel og vonir stóðu frekast til.
Góð aðstaða til fræöflunar.
Skógrækt ríkisins hefir nú
góða aðstöðu til fræöflunar er-
lendis. Þegar góð fræár eru í
Alaska, er hægt að fá nægt fræ
þaðan, og einnig eru vonir til
þess, að senn fáist góð sambönd
um öflun fræs í Norður-Noregi
og jafnvel við Hvítahafið. Bendir
allt til þess, að þar sé unnt að
fá gott fræ. Fyrir allmörgum
árum fékkst eitt kílógramm af
lerkifræi frá Arkangelsk. Feng-
ust úr því um átta þúsund lerki-
plöntur, sem gróðursettar voru
að Hallormstað árin 1937—1939.
Þær eru nú 3—5 metrar háar.
Nú á skógræktin aftur von á
einu kíló af lerkifræi frá Ark-
angelsk.
Sérstaklega má vænta góðs
árangurs af þvi að planta út-
lendum barrplöntum í skjóli
birkiskóganna.
í fyrra fékk skógrækt 100 kíló
af sitkagrenifræi frá Alaska.
Var rúmlega helmingi þess sáð
þá, en afganginum verður sáð í
vor. Var sitkagreni þessu valinn
staður í Múlakoti, að Vöglum og
Hallormsstað, en dálítið var
sent til Danmerkur til fósturs
þar, ef veðráttan hér. kynni að
reynast óhagstæð fyrir plönt-
urnar fyrstu misserin. En beint
frá A'aska er ekki unnt að fá
plöntur, sökum fjarlæðar og sam
gönguerfiðleika. Fræ það, sem
sáð var hér, kom þó mjög vel
upp, og eru nú til hér á landi
miljónir sitkagreniplantna. Verð
ur fróðlega að sjá, hvernig þeim
reiðir af í vor.
Þá má geta þess, sagði skóg-
ræktarstjóri, að við .fáum í
sumar hundrað þúsund skógar-
furuplöntur frá Lófóten, og á
aðallega að planta þéim að
Vöglum.
Gróðurstöðin að Tumastbðum.
Skógrækt ríkisins er að koma
upp gróðurstöð að Tumastöðum
í Fljótshlíð, og á að vera hægt
að skila tveimur miljónum
plantha á ári, þegar stöðin er
komin i það horf, sem h$n á að
komast. Meira mun ekki hægt
að komast yfir að planta í land-
inu árlega eins og sakir standa.
Þegar er búið að byggja íbúð-
arhús og geymsluhús og ræsa
allt landið, tuttugu hektara,
fram. Var það gert með ræsa-
plógi, og reyndist það tiu sinn-
um ódýrara, en ef það hefði
verið gert með handverkfærum.
En nú er skógræktinni fjárvant
til þess að gera stöðina starf-
hæfa og hefja rekstur hennar.
Fjárvonir skógrœktarinnar.
Allt verður þó gert til þess að
(Framhald á 4. síðui
Fæðiskaupendafélag-
inu gefinn kostur á
húsnæði
Bæjarráð hefir samþykkt að
verða við þeirri beiðni Fæðis-
kaupendafélagsins í Reykjavík
að láta þvl í té húsnæði í Knox-
kampi, þótt með skilyrðum, er
bæjarráð setur.
Fæðiskaupendafélagið hafði
sótt um að fá þarna húsrými
með þeim kjörum, sem það taldi
viðunandi. Er þarna hentugt
húsrúm, matsalur, serr^ herinn
notaði, eldunartæki ýms og
fleiri áhöld.
Leiguna eftir húsnæði þetta á
húsaleigunefnd að meta.