Tíminn - 01.04.1947, Blaðsíða 4

FRA M SÓKNA RMENN!
Munib að koma í flokksskrifstofuna
REYKJAVÍK
Skrifstofa Framsóknarflokksins er í
Edduhúsinu við Lindargötu Sími 6066
I. APRÍL 1947
Rangæingar . .
(Framhald aj 1. síðu)
Gosið séð af Kambabrún.
útsýnta. af Kambabrún var
hin stórfenglegast, þótt margir,
sem þanggð fóru hafi gert sér
von um að sjá meira. Gufu-
mökkurinn yfir Heklu náði
marga km. í loft upp, en nokkru
neðar reis dökkur misturbakk-
inn, er lá yfir austurhluta lág-
lendisins og náði eins langt á
haf út og augað eygði. Mistur-
bakkinn lá einnig norður af
fjallinu. Sjón þessi var ægifríð,
eins og eitt af skáldunum hefir
komist að orði, að vísu í öðru
sambandi.
Ekið austur sveitir.
Þegar horft var af Kamba-
brún, mátti halda, að mistur-
bakkinn lægi yfir austursveitum
Árnessýslu og Rangárvöllum.
Svo var þó ekki. Þegar ekið var
austur sveitir, færðist mistur-
bakkinn alltaf undan. Sólin
skein glaít, en þó var birtan
hálf-einkennileg, er mun hafa
stafað af mistrinu í a^ustri.
Fyrst þegar kom austast í
Holtin og á Rangárvelli varð
vart við örlítið öskufall, en þó
tæpast, nema með nokkurri eft-
írtekt. Á Hvoli var það orðið það
mikið, að vel var sporrækt. En
er austar dró ókst það heldur,
unz algerlega skipti um við Hlíð-
arenda. Þar fyrir austail hafði
öskufallið verið mjög mikið (sjá
frásögn Hilmars Stefánssonar >á
öðrum stað).
Þegar kom austur á Rangár-
velli myndaði misturbakkinn
eins konar hálfhring, er náði
frá Heklu yfir innrihluta í'ljóts-
hlíðar og Eyjafjöll, en virtist
breyta um stefnu við Seljalands-
múla og taka þaðan stefnu á
Vestmanna(£ýjar og síðan halda
sömu stefnu á haf út. Vind-
staðan mun hafa valdið þessu.
Rangæingar rólegir.
Hér í bænum hafði talsvert
verið talað um, hvort fólk í
austursveitum myndi ekki vera
óttaslegið. Slíkt mun þó síður
en svo hafa átt sér stað.
Á flestum bæjum á Suður-
landsundirlendinu munu menn
ekki hafa orðið gossins varir
fyrr en um sjöleytið (ca. 10 mín.
fyrir 7), þegar jarðsk>álftakipp-
urinn varð. Hann mun hafa ver-
ið misjafnlega snarpur á svæð-
inu. T. d. sparpari á Hvoli og
víða í Árnessýslu en á Hellu.
Eftir að kippurinn varð, mun
mörgum hafa verðið litið til
fjalla og sáu þar þá sjón, sem
alltaf verður þeim minnisstæð.
Hvitgráan reykjarstrók lagði
þá upp úr Heklu. Hækkaði hann
óðum og breiddist ört út og hvarf
Hekl^. fljótt sjónum í mökkinn.
Luku allir upp ei^ium munni um
það, að sú sjón hefði verjð hin
stórfenglegasta og fegursta, því
að veður var bjart og fjallasýn
góð. Á 30—40 mín. breiddist síð-
an öskubakkinn yfir Fljótshlíð-
ina og Eyjafjöllin og sá ekki sól
í stórum hluta Rangárvallasýslu
um urokkurt skeið á eftir.
Strax eftir jarðskjálftann fóru
að heyrast dunur og dynkir, en
ekki bar mönnum saman um,
hvenær þeir höfðu verið mestir.
Sennilega hafa þeir verið svip-
aðir allan daginn, en menn
veitt þeim misjafna eftírtekt,
eftir að þeir fóru að venjast
þeim.
Það mun hafa dregið úr óhug
manna, að goáið fylgdi jarð-
skjálftanum fast eftir, en
venjulega er jarðskjálftahættan
mest, þtv?ar gosin eru að byrja.
Annars hefir það komið glöggt
fram nú — þó- sérstaklega á
þejim stöðum, þar sem gosið
hefir valdið tjóni, — að íslend-
ingar taka þvi vel, þegar voða
ber að höndum, enda hafa þeir
oft þurft að gera það', þegar
kringumstæðurnar voru erfiðari
og minni hjálpartæki en nú.
Mg>*gt ferðamanna hafði kom-
ið austur í Rangárvallasýslu
um ðaginn, sumir í forvitnis-
skyni, en aðrir til a§ vita um
venjslamenn. Þá hafði síminn
verið óspart notaður. $töðin á
Hvolsvelli afgreiddi margfallt
fleiri símtöl á laugar^aginn en
nokkuru sinni áður voru dæmi
til á einum degi og hefir það
Leggjast jarðir í eyði?
(Framhald af 1. síðu)
slóðum. Öskulagið liggur yfir
öllu. Hvergi sér stingandi strá
eða hvítan díl. Öskulagið virðist
hafa runnið saman og er all-
hart í sér. Hestum var sleppt út
stutta stund í Múlakoti í gær
og stigu þeir ekki niður úr ösku-
laginu heldur markaði aðeins
fyrir hófaförum í því. Öskulagið
er grófgerðara að neðan, því að
fyrst féllu allstórir vikurmolar
en síðan fíngerðari sandur og
aska. Sumir vikurmolarnir eru
talsvert stórir eða líkt og stein-
depilsegg.
Engin von um gróöur.
Eins og nú horfir, eru litlar
vonir um það, að nokkur gróður
geti þrifizt á þessum slóðum
næsta suman. Kannske verður
hægt með ýtum eða svipuðum
áhöldum að hreinsa eitthvað af
túnunum og plægja hitt upp og
sá í það grasfræi. Það hlýtur þó
alltaf að taka alllangan tíma,
að þau nái sér aftur, og enn
lengri tima getur það tekið, að
úthaginn nái sér. Bændurnir,
sem búa á þess'um jörðum,
munu hvorki hafa efni né að-
stöðu til, að jarðir þessar leggist
i eyði, nema það opinbera hlaupi
hér undir bagga.
Það er líka nokkur ótti í
mönnum við það, að ekki sé allt
búið með öskufallinu á laugar-
daginn. Ösku- og vikurlagið
liggur á fjöllunum fyrir ofan
bæina og eru allar líkur til, að
það berizt n^ður í byggtfina,
þegar hvessir, ef vindátt verður
óhagstæð.
Taið var, að svipað væri á-
statt á þeim bæjum undir Eyja-
fjöllum,- sem eru andspænis
Fljótshlíðinni þ. e. Merkur-
bæjunum. Þegar kemur austur
fyrir Seljalandsmúla mun ösku-
fallið hafa orðið minna.
Það, sem bændur eiga nú í
mestum erfiðleikum með, er
fóðrun búpeningsins, því að
sauðfé og hesta hefir vitanlega
orðið að taka á fulla gjöf. Víða
veldur’það auknum erfiðleikum,
að vatnsból hafa spillzt. Bænd-
urnir vilja mjög gjarnan koma
sauðfénu og hestunum burtu.
Það verður að .teljast sjálf-
sagt, segir Hilmar að lokum,
að hið opinbera hlaupi hér undir
bagga og gangist fyrir hjálpar-
starfsemi. Fyrsta verkefnið er
að hjálpa bændunum til að
koma sauðfénu og hestunum í
burtu. Síðan verður að veita þá
aðstdð, sem reyndlan leiðir í
ljós, að er nauðsynleg og eðli-
leg.
Ekkert ösku fall á Landi
(Framhald af 1. síðu)
hesta sína, er þeár ganga á
Heklu. Varð sprengjng mikil, er
þessi gígur opnaðist.
Mikil hljóð, sog og dunur heyr-
ast jafnt og þétt í Heklu, og
þungur niður frá hraunstraum-
unum, þegar þeir bylíast fram
og bryðja undir sig grjótið, er á
leið þeirra verður, eða fleyja
því á undan sér. '
Konu^e og börn hafa verið flutt
frá efstu bæjunum, þeim sem
næstir éru Heklu, að Gunnars-
holti, en ekki stafar þó bæjum
fíða fólki nein hætta af gosinu
eins og sakir standa, nema þá
ef vera kynni af grjótflugi, þeg-
ar Hekla tekur verstu andköfih.
Heklugosið er tignarlegt
(Framhald af 1. slðu)
byssna í senn. Gusu þá stund-
um upp brúnleitir mekkir við
hliðina á gufumekkinum.. Urðu
brestirnir mun hærri og snarp-
ari, eftir því sem nær dró há-
fjallinu. Skammt fyrir ofan
Mosadal sáum við frambrúnina
á hraunhökunni, sem breiðist
út við fjallsræturnar, ofan á
hraunið, sem rann þessa sömu
leið árið 1845 og komst þá alla
laið niður hjá Gamla-Næfur-
holti. Þá stóð gosið yfir í sjö
áreiðanlega ekki verið gaman-
leikur að annast afgreiðslu
stöðvsrinnar þann dag. En
starfsfólkið þar er orðið öllu
vant og kann verk sitt vel.
63. blað
Höfum fyrirliggjandi og eigum von á fyrir vorið allskonar
HANDVERKFÆRUM
til garð- og jarðyrkju, svo sem:
Stunguskorium,
Malarskóflum,
Steypuskóflum,
Ballastskóflum,
Kornskóflum,
Járnkörlum,
Hökum,
\
Hnausakvíslum,
Stungukvíslum,
Heykvíslum,
Höggkvíslum,
Garðhrífum,
Arfasköfum.
Sendið pantanir sem fyrst.
Samband ísl. samvinnuféfaga

mánuði. Við námum staðar með
hestana um 200 metra frá nýja
hrauninu. Upp með brúninni
lagði marga en litla mekki, ým-
ist rauðbrúna eða hvíta. Þegar
nær kom hrauninu lagði af því
hita, og var varla hægt vegna
hita og hættu af grjóthruni að
komast nær en í 5—10. m. fjar-
lægð.
Sjálf hraunbrúnin var stork-
in og fljótt á litið alveg eins
og stirðnaðar hraunbrúnir í
Svínahrauni og víðar. En þarna
var allt á sífelldu kviki. Sjálf
hraunbrúnin var víðast um 15
—20 m. há. Skriður af lausa-
grjóti hrundu sífellt ofan úr
brúninni, og gaus þá upp brúnn
rykmökkur, er sennilega myndi
vera neistafli^ í myrkri. Stein-
arnir voru flestir tæplega hnefa
stórir, hvassbrýntir og glumraði
í þeim líkt og glerbrotum. Stund
um komu stór björg ofan úr
brúninni og ultu nokkra metra
fram fyrir hraunfótinn. Þau
féllu á freðinn mosa, og mynd-
uðust þá hvæsandi eldtungur
milli steinsins og mosans, án
þess að hægt væri að sjá að
mosinn sjálfur logaði. Þar sem
snjór var í lautum, gaus upp
hvítur gufumökkur. Sums stað-
ar glóði í glóðraunan eldslit inni
í hraunbrúninni, og í stórum
skriðum komu stunðum rauðgló
andi björg veltandi fram fyrir
hraunbrúnina. Þau voru stork-
in, alveg eins og venjulegt grjót
og allþétt í sér, en rauðglóandi
eins og smíðajárn úr afli. Ég
hafði engar tilfæfingar til að
ná sýnishorni af hrauninu, en
loks kom stór steinn með svo
miklum hraða, að hann valt
nokkra' metra fram á mosa-
hraunið. Gat ég brotjð úr hon-
um flísar með gömlum hraun-
steini og komið þeim „á kaldan
stað“ áður en næsta skxiða kom.
Hraunið þokast ofurhægt á-
fram, á þessum stað að minnsta
kosti, enda taldi Guðmuhdur
Kjartansson, að það færi ekki
nema 6 p. á klst., þar sem hann
kom að því. Ég hygg, að það
hafi vart farið yfir 2—3 metra
á klst. nálægt suðurhominu,
þar sem ég skoðaði það.
Ekkí vottaði fyrir öskufalli
þarna upp frá. Engin fýla eða
goslykt fannst, enda var alveg
logn í nánd við hraunið. Þó
mátti finna ofurlítið aðsog af
lofji fast við hraunbrúnina
vegna hitans. Var það að finna
sem vestanblær, nærri beint á
móti vindáttinni á láglendinu.
Hefði tími leyft, hefði vel mátt
halda áfram upp með hraun-
straumnum, upp með hestarétt,
með mjög lítilli áhæ^tu.
Við riðum greitt til baka, á
hálfri annarri klst. niður að
Galtalæk. Þar var hæg norð-
austanátt og glaðasólskin, en
nokkur þykkni á suðurloftinu,
sem gerði gosmökkinn ógreini-
legri en daginn áður. Kollarnir
gnæfðu þó hvítir upp úr þykkn-
inu. Yfir sáust hvít, grisjótt
blikuský, og virtist gosið engin
áhrif hafa á þau. Hæð mökks-
ins hefir því vart verið 1Ó km.
Kl. 15,30 hóf flugvélin sig upp
af túninu á Galtalæk og lenti
á Reykjavíkurflugvelli eftir 55
mínútur.
SKIPAUTG6RI)
RIKISINS
„Sverrir”
til Stykkishólms, Búðardals,
Salthólmavíkur, Króksfjarð-
arness og Flateyjar.
Vörumóttaka í dag.
Þvl var trúað . . .
(Framhald af 3. síðu)
vélritun, bílakstur, látnir
skjóta í mark og þræða nálar,
og reynslan er öll á eina leið.
Jafnvel mjög litil neyzla hefir
neikvæð áhrif.
Sænskar tilraunir, sem Curt
Gyllenswárd stjórnaði, leiddu í
ljós, að við störf, þar sem þurfti
að bera hendina fljótt, ákveðið
og. nákvæmt að vissu marki
minnkaði neyzla 5 cm:i af
hreinu alkohóli starfshæfnina
allt að helmingi.
Það er þó athyglisverðast við
þessar rannsóknir, að þeim, sem
tilraunin var gerð á, fannst að
”þeir væru vel fyrir kallaðir,
voru sjálfir sannfærðir um það,
að sér tækist a. m. k. jafnvel
eða mun betur en venjulega.
Þetta bendir á þann geig-
vænlega eiginleika áfengisins,
— smáskammtanna líka, — að
minnka sjálfsgagnrýnina. Mað-
urinn missir hæfileikann til að
dæma rétt um eigin verk.
Þetta er skýringin á því, að
svo margir vilja ekki trúa því,
hver áhrif lítil áfengisneyzla
hefir. En það er líka skýringin
á ströngum bindindiskröfum,
sem í krafti vísindalegra athug-
ana eru gerðar til ýmis konar
vélgæzlumanna, flugmanna o. s.
frv.
Fundur bænda
að Múlakoti
Bjarni Ásgeirsson, atvinnu-
málaráðherra og Steingrímur
Steinþórsson búnaðarmálastjóri
fóru austur fyrir fjall í gær til
að kynna sér tjón það, sem hef-
ir orðið á jörðum vegna Heklu-
gossins.
Héldu þeir fund í gærkvöldi
með bændum af því svæði, sem
fyrir mestu öskufalli hefir orðið.
Var fundurinn haldinn að Múla-
koti og voru einnig mættir þar
þingmenn Rangæinga ogí sýslu-
maður.
Fréttir höfðu ekki enn borizt
af fundinum er blaðið fór í
prentun.
(jatnla Síó
DALUR
ÖRLAGAMA.
(The Valley of Declslon)
Greer Garson,
Gregory Peck.
Sýnd kl. 9.
H JÓN ASKILNAÐAR -
BORGIN.
Amerísk kvikmynd.
Ann Sothern,
John Hodiak,
Tom Drake,
Ava Gardner.
Sýning kl. 5 og 7.
Vtjja Síi
(vlð SUúlaqötu )
Frumskóga-
drottnmgin.
(Jungle Queen).
Ævintýrarik og spennandi mynd
í tVeimur köflum.
Aðalhlutverk:
Edward Norris,
Ruth Roman,
Eddie QuiIIan.
Síari hluti sýndur í kvöld
kl. 5, 7 og 9.
Bönnuð yngri en 16 ára.
Fermingarföt
úr dökkum efnum afgreiðum við
nú gegn eftirkröfu.
Sendið nákvæmt mál.
Vesturgötu 12. — Laugaveg 18.
Simi 3570.
"Tjamarbíí
Engin sýn-
ing í kvöld
4

Tilkynning
frá Verðlagsnefnd
landbúnaðarafurða
Ríkisstjórnin hefir óskað eftir því, að verðlagsnefndin
lækki enn verð á dilka- og geldfjárkjöti og hefir því
nefndin í dag ákveðið, að frá og með 1. apríl næstkom-
andi skuli SMÁSÖLUVERÐ á frystu og söltuðu dilka- og
geldfjárkjöti (súpukjöti) i fyrsta verðflokki lækka
í krónur 9,85 hvert kíló.
Jafnframt lækkar útsöluverð á öllum öðrum tegundum
dilka- og geldfjárkjöts um kr. 1.00 hvert kíló.
HEILDSÖLUVERÐ skal vera frá sama tíma:
1. verðflokkur kr. 8,64 hvert kíló.
2. verðflökkur kr. 6,74 hvert kiló.
! HANGIKJÖT lækkar í smásölu:
í frampörtum í kr. 15,00 hvert kíló.
: í lærum í kr. 17,00 hvert kíló.
HEILDSÖLUVERE) á hangikjöti skal vera:
kr. 2,60 hvert kíló.
Meðan verð þetta gildir greiðir Verðlagsnefnd landbún-
aðarafurða fyrir hönd ríkissjóðs kr. 1,76 á hvert kíló dilka-
og geldfjárkjöts, og kr. 0,88 á hvert kiló hangikjöts, sem
selt er eftir 1. apríl af birgðum, samkvæmt mánaðarleg-
um sölureikningum.
Reykjavík, 31. marz 1947.
Verðlagsnefnd
landbúnaðarafurða

Frá Hollandi Seljum
ojí’ Belj^ín 1 E.s. Zaanstroom aldún og hálf dún
í frá Amsterdam 5. apríl frá Antwepen 7. apríl. Sendum gegn póstkröfu út um land. 11 1' ■ ■■ 11
EINARSSON, ZOÉGA & Co., h.f. Verzlunm Fell
Hafnarhúsinu,. Grettisgötu 57.
Símar: 6697 & 7797. \ Símar 2285 og 5285.