Tíminn - 09.04.1947, Qupperneq 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
ÚTGEFANDI;
FRAMSÓKNARFLOKKURINN |
Simar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
\ UITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
} EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373 v
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
i OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Sími 2323
31. árg.
Reykjavík, miðvikudagiim 9. apríl 1947
66. blað
ERLENT YFIRLIT:
Friðarsamningarnir við Austurríki
Lýkur Moskvufundinuin án nokkurs árangurs?
Utanríkisráðherrafundurinn í Moskvu hefir nú staðið yfir í
rúman mánuð, án þéss að nokkurt samkomulag hafi náðst. Vel
má þó vera, að viðræður ráðherranna hafi orðið til þess að
greiða fyrir samkomulagi síðar. Rússar hafi haldið fram ítr-
ustu kröfum, eins og þeirra er vandi, en Bandaríkjamenn og
Bretar hafa ekki sýnt nein merki undansláttar. Frakkar hafa að
ýmsu leyti haft sérstöðu, en þó oftast staðið nær vesturveldun-
um, er þau hafa deilt við Rússa. Höfuðdeilumálin hafa verið
skaðabótagreiðslurnar og framtíðarstjórn Þýzkalands, en lítið
hefir enn verið rætt um landamærin. Flestar horfur þykja nú
benda til þess, að fundinum ljúki án árangurs.
Þýðingarmikil
embættisveiting
hjá S. Þ.
Gunnar Myrdal, verzlunar-
málaráðherra Svía, hefir fallist
á að taka að sér forstöðu nefnd-
ar, sem starfar á vegum sam-
einuðu þjóðanna og á að fjalla
um endilrreisn Evrópu. Hann
hefir tekið þetta starf að sér til
þriggja ára.
MYRDAL.
Myrdal er einn kunnasti hag-
fræðingur Svía. Hann hefir
unnið sér mikið álit erlendis og
var m. a. fenginn af Bandaríkja-
stjórn til að rannsaka negra-
málin þar í landi og gera tillög-
ur um þau. Árið 1944 var hann
kominn á þing og varð verzlun-
armálaráðherra, þegar jafnað-
armenn mynduðu flokksstjórn
1945. Mikill styr hefir staðið um
hann siðan hann tók við þess-
ari stöðu. Myrdal er 48 ára
gamall. \
Eftirmaður Myrdals sem verzl-
unarráðherra verður Axel
Gjáres, sem hefir verið einn af
^emstu mönnum samvimjufé-
laganna í Svíþjóð.
ERLENDAR FRÉTTIR
De Gaulle hélt ræðu í Strass-
burg síðastl. mánudag, þar sem
hann krafðist breytinga á
stjórnarskránni og kenndi henni
um stjórnaröngþveitið. Hann
fór hörðum orðum um kom-
múnista og gagnrýna þeir hann
nú ákaft í blöðum sínum.
Verkfall símamanna í Banda-
ríkjunum hófst sðastl. mánu-
dag. Símakerfið í Bandaríkj-
unum er yfirleitt eign auðfélaga,
og hefir Truman forseti ráðgert
að láta ríkið taka rekstur þess
í sínai' hendur, ef verkfallið
stendur lengi.
Bretar hafa æskt aukaþings
sameinuðu þjóðanna til að fjalla
um Palestínumálið. Þeir hafa
og krafizt að kæra þeirra á
hendur Albönum verði lögð fyrir
alþj óðadómstólinn.
Henry Ford, bílakóngurinn
(Framhald á 4. sífíu)
> Það mun tæpast valda al-
mennum vonbrigðum, þótt þess-
um fundi ljúki án árangurs. Það
var vitað í upphafi, að friðar-
samningarnir við <^Þjóðverja
myndu valda miklu taugastríði
milli stórveldanna áður en þeir
kæmust í höfn. Fyrsta utanrík-
isráðherrafundinum, er fjallaði
um friðarsamningana við
bandamenn Þjóðverja, lauk án
samkomulags. Frá friðarsamn-
ingum við Þjóðverja verður á-
reiðanlega ekki gengið fyrr en
stórveldin telja hvert um sig
fullprófað, hyað þau geta kom-
izt lengst. Það þarf því engan
veginn að vera merki um versn-
andi friðarhorfur í heiminum,
þótt mál þetta dragist á langinn
og ýmsar ýfingar virðast^fara
vaxandi milli stórveldanna á
meðan, t. d. í sambandi við
Grikklandsmálin.
Það mun þó alltaf valda einni
þjóð miklum vonbrigðum, ef
Moskvufundinum lýkur án
samkomulags. Það eru Austur-
ríkismenn. Þeir haf gert sér
vonir um, að fundurinn gæti
alltaf gengið frá friðarsamn-
ingum við þá, þótt friðarsamn-
ingarnir við Þjóðverja drægist á
lang’/m. Svo getur líka farið, að
fundurinjj afgreiði austurrisku
friðarsamningana sérstaklega,
en litlar líkur eru þó fyrir því,
eins og málin horfa nú.
Af hálfu vesturveldanna er
ekkert því til fyrirstöðu, að
strax verði gengið frá friðar-
samningum við Austurríki. Öðru
nváli gegnir um Rússa. Þeir kref j
ast allhárra skaðabt^a. Þeir
krefjast einnig, að allar eignir,
sem Þjóðverjar áttu i Austur-
ríki, þegar stríðinu lauk, verði
gerðar upptækar. Bandamenn
styðja.hins vegar þá kröfu Aust-
urríkismanna, að aðeins þær
eignir, sem Þjóðverjar áttu
1938, verði gerðar upptækar.
Yrði fallizt á kröfur Rússa,
myndi af því hljótast fjárhags-
leg uppgjöf Austurríkismanna,
því að Þjóðvérjar lögðu undir
sig allar helztu verksmiðjur
þeirra og iðjuver á timabilinu
1938—45, er þeir réðu lögum og
lofum í landinu. %
Ef Rússar slaka ekki til á
þessum kröfum, verður erfitt
fyrif Austurríkismenn að ganga
að friðarskilmálunum. Rússar
eru hins vegar ekki líklegir til
undansláttar, eins og málin
standa nú. Ef þeir semja frið
vlð Austurríki, verða þeir ekki
aðeins að flytja her sinn þaðan,
heldur einnig frá Ungverjalandi
og Rúmeníu, því að eftir 10. maí
geta þeir aðeins réttlætt hersetu
sína í þessum löndum með því,
að þeir þurfi að halda upp sam-
gönguleiðum til setuliðs síns í
Austurríki. Allt bendir til, að
Rússar vilji hafa her í þessum
löndum sem lengst.
Það kemur einnig til greina,
að pólitískar skoðanir Austur-
ríkismanna eru Rússum ekki
heldur að skapi. Rússar telja
Austurríkismenn eiga að vera
sér þakkláta, því að þeir hafi
frelsað þá undan oki nazista.
(Framhald á 4. síðu)
E ld.arn.ir í Heklu loga glatt
Efri myndin er tekin að næturlagi
frá Galtalæk á lancli. Gígurinn uppi
í öxiinni spýr eldi og eimyrju, en nið-
ur hlíðina byltast glóandi liraun-
straumar. - Ncðri myndin er af Pálma
Hannessýni aektor og danska prófess-
ornum N. Nielsen, kvöldið sem jarð-
fræðingarnir dönsku komu hingað til
lands. Hún er tekin á heiniili Pálmá.
eir ræða af sýnilegum áhuga um þau
verkefni, sem nú bíöa þeirra, enda er
það ekki á hverjum degi, að jarðfræð-
ingar fái slíkt tækifæri til rannsókna
á jarðeldum og eðli þeirra. En þrátt
fyrir það vona þeir, sem aðrir, að
þessu gosi megi sem fyrst linna.
Ljósm.: Guðni Þórðarson).
Brottflutningi
Bandaríkjahersins
lokið
Brottflutningi leifa Banda-
ríkja>iersins hér á landi var
lokið klukkan átta í, gærkvöldi.
Herliðið átti að fara héðan 5.
apríl í síðasta lagi, en vegna ó-
fyrirf jáanlegra tafa fékk Banda-
ríkjastjórn þriggja daga frest.
En nú er herinn með öllu far-
inn héðan, og íslendingar geta
kvatt hann meö þeim orðum, að
hin langa dvöl hans hér hafi
verið eins árekstralítil og frek-
ast var hægt að vænta.
Hekla klofin að endilöngu
Gríðarstór björg kastast enn í sífellu
upp úr efsta gígnura
Viðtal viffi jarðfræðingana í Næfiirliolti
í fyrrinótt.
Tíðindamaöur Tímans fór í fyrradag austúr að Heklu og hitti
jarðfræðinga þá, sem þar eru að rannsóknum, í Næfurholti, um
miðnætti í fyrrinótt. Voru þar tveir Danir, Niels Nielsen og Noe
Nygaard, einn Svíi, Sven Gavelin, og sex íslendingar, Pálmi
Ilannesson, Sigurður Þórarinsson, Steinþór Sigurðsson, Guð-
mundur Kjartansson, Jóhannes Áskelsson og Trausti Einars-
son. Er Pálmi Hannesson fyrirliði þessara Heklurannsókna.
Benedikt Einarsson
í Miðengi sjötugur
Benedikt Einarsson, bóndi í
Miðengi i Grímsnesi, varð sjö-
tugur 7. apríl sðastliðinn.
Benedikt ér myndarlegur
bóndi og gegnasti maður í hví-
vetna og gáfumaður mikill.
Benedikt ólst upp að Valda-
stöðum í Kjós. Hann er kvænt-
ur frændkonu sinni, Halldóru
frá Valdastöðum, Guðmunds-
dóttur.
Fuiidlr Aljiiiigis
hefjast að nýju.
Fundir Alþingis hófust aftur í
gær eftir páskafríið. Áðupr en
gengið var til dagskrár í deild-
um, var haldinn fundur í sam-
einuðu þingi til að minnast
fráfalls Árna Jónssonar frá
Múla.
Erfitt verkefni og hætulegt.
Það er bæði erfitt verkefni og
hættulegt að rannsaka Heklu-
gosið og gang þess, þótt Pálmi
Hannesson segði reyndar, að
hann teldi það litlu meiri á-
hættu en standa á götuhorni í
Reykjavík. Grjötflugið úr gíg-
um Heklu er enn allhatramt,
þegar hún tekur andköfin, en
jarðfræðin’garnar eru alla daga
á ferli eins hátt uppi í fjallinu
og nærri eldstöðvunum og unnt
er. Þeir hafa jafnvel gengið
alla leið niður í suma gígana í
noröan verðu fjallinu, þar sem
gos eru nú hætt eða hlé á þeim.
Til þessara rannsókna sinna
fara jarðfræðingarnir á fætur
með birtu, en koma iöulega ekki
heim aftur fyrr undir miðnætti.
Þetta kvöld, sem tíðindamaður-
inn var eystra, gengu þeir ekkí
til náða fyrr en komið var fram
á miðja nótt.
Ekki sízt mun þetta vera út-
lendu jarðfræðingunum erfitt,
þar eð þeir eru óvanir slíku
landsiagi og fjallgöngum. Eigi
að síður voru þeir hressir í
bragði og glaðir.
Hekla klofin að endilöngu.
— Fjallið er klofið að endi-
löngu frá norðaustri til suð-
vesturs, sagði Pálmi Hannesson,
en gígaröðin, sem er í þessari
sprungu, gengur þó ekki eftir
háhrygg fjallsins, og dálítið
hefir hún færzt til síðustu dag-
ana. Þrír gígar eru nú virkir.
Einn þeirra er uppi á háfjall-
inu — hann spýr hraunleðju og
stórum björgum hátt í loft upp
með dálitlum hvíldnm. Þessi
björg falla ýmist niður í gíginn
aftur eða hrapa niður í hlíðar,
sum margir metrar að þver-
máli. Tilsýndar að sjá eru þessi
björg éins og eldspýtustokkar,
flögra og dansa í eldhafinu.
áetta er líka eini gígurinn, sem
nú spýr dálítilli ösku. Annar
gígur, sem enn lætur að sér
kveða, er í suðuröxlinni. Hinn
þriðji er neðarlega í hlíðum
Hekiu. Hann myndaðist við
sprengingu mikla að kvöldi
íyrsta gosdagsins, og úr hon-
um vellur sífellt glóandi hraun,
sem streymir niður á jafnsléttu.
Auk þess eru svo gígar og augu,
þar sem glóandi hraun kraum-
Vikurinn hefir skafið
úr brekkum og börð-
um í Fljótshlíðinni
Hætt við að slátra fénu
Sér í auða jörð í Fljótshlíðinni.
Tíðindamaður blaðsins talaði
við Ólaf Túbals bónda í Múla-
koti. Hann sagði, að heldur væri
nú skárra umhorfs í Fljótshlíð-
inni. Á laugardaginn hvessti af
austri, og fauk þá askan og
vikrið til, svo að nú eru komnir
auðir grandar í brekkur og leiti
og slétta velli, þar sem stormur-
inn náði sér. Var veður hið
versta sökum vikurfoks þennan
dag, svo að vart var komandi
út fyrir húsdyr, þótt menn
neyddust samt til þess að sækja
vatn handa skepnunum. En
vatn verður víða að sækja lang-
ar leiðir í Innhlíðinni.
Hætt við niðurskurð.
Niðurskurður sauðfjár verður
ekki framkvæmdur, að minnsta
kosti ekki fyrst um sinn, og
hestum öllum í Innhlíðinni hefir
verið komið burt, alveg út í
Hvoihrepp. Þótt talsvert hafi
skafið, er sauðfé ekki beitt,
enda mun það ekkert gagn gera
sér úti, fyrr en jörð fer að
grænka.
300 gramma þungur steinn.
Vikurinn, sem féll var yfir-
leitt hálfur og upp í þrjá senti-
metra i þvermál, en stærstu vik-
ursteinarnir eru á stærð við
stærstu karlmannshnefa. Til
dæmis fannst nýlega hjá Nik-
ulásarhúsum í Fljótshlíð steinn,
sem var 300 grömm að þyngd.
Er enginn vafi á því, að vikur-
fallið hefði orðið búfénaði að
bana, ef gosið hefði ekki komiö
svona snemma morguns, áður
en búið var að hleypa út. Hætt
er einnig við, að það hefði orðið
mönnum að skaða, ef fólk hefði
almennt verið úti við, þegar
gosið hófst.
Enn allt við hið saraa
í Hekju
Elclarnlr virðasl ínagn-
ast á nóttu hvcrrl.
Tíðindamaður Tímans átti tal
við símstöðina að Fellsmúla i
gær. Sagði hann, að gosmökkur
væri enn yfir fjaliinu, svo sem
verið hefði síðustu daga, og
dynkir hefðu heyrzt fram undir
klukkan tíu í gærmorgun. Á
hverju kvöldi sjást eldar miklir,
og svo virðist sem gosin færist
í aukana á kvöldin, en hjaöni
svo aftur, er kemur fram á
daginn.
*
Olafur Pálsson á Þor-
valdseyri sjötugur
, s
Olafur Pálsson, bóndi á Þor-
valdseyri undir Eyjafjöllum, er
sjötugur í dag. Hann er einhver
athyglisverðasti og myndarleg-
asti bóndi á Suðurlandi, og
munu fáir reka búskap sinn
með jafn miklu nýtízku sniði
og hann.
Afmælisviðtal við Ólaf bónda
á Þorvaldseyri birtist í næsta
blaði. '
ar, án þess að fljóti út úr þeim.
Að kvöldlagi sést líka víða í
glóandi hraunstraumana. Drun-
urnar í fjallinu hafa minnkað
stórlega, og nú heyrist þaðan
aðeins likt og þungur ölduniður
(Framhald á 4. slðu)