Tíminn - 10.04.1947, Side 1

<
RITSTJÓRI: '
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON )
ÚTGEPANDI: \
PRAMSÓKN ARFLOKKDRINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI/Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Slml 2323
31. árg.
Reykjavík, fimmtudagiim 10. apríl 1947
67. blað
Rætt um framleiðsluráö og
verðlagningu landbúnaðarvara
tlr framsöguræðii atvinnumálaráðlierra við
1. umr. í neðri dcild í j»ær.
Frumvarpið um framleiðsluráð landbúnaðarins og verðlagn-
ingu landbúnaðarafurða var til 1. umræðu í neðri deild í gær.
Bjarni Ásgeirsson atvinnumálaráðherra fylgdi frumvarpinu úr
hlaði með ítarlegri ræðu, þar sem hann gerði grein fyrri aðal-
efni þess. Einkum ræddi hann um tvo fyrstu kafla frv., en þeir
fjalla um aðalbreytingarnar frá núgildandi lögum.
Framkvæmd afurðasölu-
laganna.
Fyrsti kafli frumvarpsins,
sagði landbúnaðarráðherra,
fjallar skipun framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins. Fram-
leiðsluráði er ætlað að hafa
með höndum framkvæmd af-
urðasölumálanna. Þegar afurða-
sölulögin voru fyrst sett, var
íramkvæmdin falin nefndum
með stjórnskipuðum oddamönn
um. Þetta færðist síðar á ýms-
um sviðum í það horf, að fram-
kvæmdin komst í hendur bænda
sjálfra, t. d. stjórn mjólkursam-
solunnar, enda var gert ráð fyr-
ir slíkri þróun í lögunum. Með
skipun búnaðarráðs var látið
heita svo í orði, að bændur
fengju framkvæmdiíja alveg í
sínar hend'ur, þar sem ráðið
skyldi eingöngu skipað bænd-
um eða starfsmönnum þeirra.
Þar var hins vegar sá hængur
á, að allir nefndarmennirnir
voru stjórnskipaðir, enda undu
bændur þessu fyrirkomulagi
miður vel. Með þeirri tilhögun,
sehi er fyrirhuguð í þessu frv.,
er það spor stigið til fulls, að
bændur fái framkvæmd afurða-
sölulagann§ alveg í sínar hend-
ur, þar sem framleiðsluráðið
verður eingöngu skipað af
þeim. Þá er einnig ráðgerð í frv.
sú breyting, að framleiðsluráð-
inu er ætlað meira vald en hin-
um fyrri nefndum til að tryggja
sem bezta hagnýtingu innlenda
markaðsins og fullnægja sem
bezt þörfum neytenda, en þetta
tvennt hefir meginþýðingu fyrir
sölu afurðanna.
Sjálfsagður grundvöllur
verðákvörðunarinnar.
Annar kafli frv., sagði at-
vinnumálaráðherra, fjallar um
verðlagningu landbúnaðaraf-
urða. Það er ekki hægt lengur,
eins og fyrr meir tiðkaðist, að
miða við útflutningsverðið. ís-
lenzkur landbúnaður er ekki
lengur samkeppnisfær erlendis,
af ástæðum, sem óþarfi er að
rekja, en skýrast kannske bezt
með þeim samanburði, að hög-
um sjávarútvegsins er ekki ó-
líkt komið og hefir hann þó
verið talinn og er uppgripameiri
atvinnuvegur. Ýmsir kunna að
halda, að réttast sé að leggja
landbúnaðinn alveg niður og
flytja inn landbúnaðarvörur.
Við nánari athugun mun þó
sjást, að þetta er ekki hyggi-
legt, þar sem sumar vörurnar,
t. d. mjólk, er ekki hægt að
flytja hingað svo að viðunan-
legt sé. Einnig myndi reynast,
g,ð þær yrðu ekki ódýrari komn-
ar í búðir hér en innlenda fram-
leiðslan. Fleira kemur og til,
eins og öryggi landsmanna á
ófriðartímum, nauSfeyn fjöl-
breyttrar framleiðslu, o. s. frv.
Allir, sem hugsa þessi mál með
skjyisemi, munu líka telja sjálf-
sagt, að hér sé rekinn blómleg-
ur landbúnaður, sem fullnægi
vel þörfiijn landsmanna. En við
hvað á þá að miða verðgrund-
völlinn? Því er fljótsvarað. Eigi
menn að fást til að sinna land-
búnaðinum og leggja í hann fé
sitt, verður að tryggja þeim a.
m. k. jafngóð kjör og öðrum
(Framhald d 4. slöu)
r
Sænsk blöð rangfæra viðtal
við forsætisráðherrann
Rætt um málið á Alþingi í gær.
Allmiklar umræður urðu utan dagskrár í neðri deild í gær í
tilefni af viðtölum, sem sænsk blöð hafa nýlega birt við Stefán
Jóhann Stefánsson forsætisráðherra. Einar Olgeirsson hóf um-
ræðurnar, en forsætisráðherra og utanríkisráðherra urðu fyrir
svörum.
Viðtöl þau, sem hér um ræðir,
átti forsætisráðherrann við
blaðamenn þá, sem nýlega voru
hér á ferð í boði ameríska flug-
félagsins AOA. Blaðamenn þess-
ir voru frá Stockholms-Tidn-
ingen, Dagens Nyheter og Mor-
gontídningen. Forsætisráðherr-
ann talaði við þá alla í einu, en
þó er það talsvert ólíkt, er blaða-
mennirnir hafa eftir honum.
Morgontidningen (aðalblað
sænskra jafnaðarmanna) dreg-
ur það einkum fram, aö íslend-
ingar vilji hafa góða sambúð við
Rússa, en í Stockholms- Tidn-
ingen er reynt að láta líta svo
út, að íslehdingar sækist mjög
eftir vinfengi Bandaríkjamanna.
M. a. er forsætisráðherra látinn
gefa í skyn, að flugvallarsamn-
ingurinn hafi verið gerður af
ótta við Rússa og ekki sé því að
neita, að samningurinn brjóti í
bága við „þjóðlegt fullveldi
vort“.
Einar Olgeirsson hóf umræð-
urnar með því að beina þeirri
fyrirspurn til forsætisráðherra,
hvort þessi ummæli væru rétt
eftir höfð. Jafnframt taldi hann
nauðsynlegt, að forsætisráðherra
mótmælti þessari frásögn kröft-
uglega, ef ummæli hans væru
fölsuð, en ella yrði þingið að
taka í taumana.
Forsætisráðherra lýsti yfir því,
að ummælin væru ranglega eft-
ir sér höfð, enda mætti sjá það á
því, að hann hefði jafnan haldið
fram gagnstæðu áliti á samn-
ingnum en blaðamaðurinn frá
Stockholms-Tidningen hefði
lagt honum í munn. Þá benti
hann á og utanríkismálaráð-
herrann sömuleiðis, að algengt
væri, að erlendir blaðamenn
hefðu rangt eftir eða „færðu í
stílinn“ í viðtölum sínum.
Mætti E. O. vera það bezt kunn-
ugt, þar sem eitt norskt blað
hefði nýlega birt við hann við-
tal og kallað hann ráðherra, eri
(Framhald á 4. siðu)
Nýja Hekluhraunið veltur frara við rætur Heklu
yr 1 *'££SHSS 1
-.. .... v<.,
*
A þcssari mynd sést nýja Hekluhraunið velta fram í 12—15 metra háum hrönnum. Margir munu hafa ímynd-
að sér, að hraun streymdi sem glóandi leðja. Svo er þó ekki, þegar dregur frá gígnum. Þá storknar hraunið
að ofan og kvarnast, og veltur að lokum fram eins og hægfara grjótskriða. En þegar steinar og björg hrynja úr
faldinum, glittir í glóandi grjót og leðju. Þungur niður og málmkennt glamur fyllir eyru manns.
(Ljósm.: Páll Jónsson).
Óvíða eins ömurlegt
og í Finnlandi
Rabbað við léikbróðnr Sall.v Saliiiiiien.
Dagana fyrir páskana kom hingað til Reykjavíkur finnskt
flutningaskip með sementsfarm. Lá skipið hér um hátíðina, en
fer væntanlega af stað til Noregs í dag, en þar tekur það brenni-
steinsfarm heim til Finnlands. Skip þetta þeitir Gottfrid og er
frá Maríuhcfn á Álandseyjum, 2500 lestir að stærð. Tíðindamað-
ur blaðsins hitti skipstjórann, sem heitir Lindholm, að máli í gær
og spurði hann frétta frá Finnlandi.
„Ég er nú heldur fréttafár að
heiman,“ sagði hann um leið og
hann býður gestunum sæti í
hinni vistlegu og þrifalegu ibúð
sinni í skipinu. Öll umgengni
er hér auðsýnilega hin snyrti-
legasta, og maðurinn sjálfur er
myndarlegur á velli, kurteis og
látlaus í framkomu. Hann er
ljós yfirlitum og ber með sér
svipmót hins norræna manns.
Enda er hann Álendingur og
því ekki af þjóöstofninum, sem
aðallega byggir Finnland. Raun-
ir stríðsáranna og erfiðleikarn-
ir, sem finnska þjóðin býr við
enn þann dag í dag, hafa sett
áhyggjusvip á andlit hans, eins
og hinna skipverjanna, sem yf-
irleitt eru allir heldur daprir
í bragði. Þeir eru þó allir von-
góðir og staðráðnir í því að
láta ekki erfiðleikana yfirbuga
sig.
Afkoma fólksins bezt á íslandi,
Svíþjóð og Belgíu.
„Það var skömmu fyrir jólin
seinustu, er við létum seinast
úr heimahöfn. Síðan höfum við
ekki komið heim. Við höfum
siglt til margra þjóðlanda, svo
sem Npregs, Danmerkur, Hol-
lands, Belgíu, Frakklands, Eng-
lands, Svíþjóðar og íslands.
Víða er afkoma fólksins afar
bágborin, en hvergi held ég að
hún sé jafn bágborin og heima
í Finnlandi. Einna bezt virðist
mér ástandið hér á íslandi, í
Svíþjóð og í Belgíu. Á þeim
löndum get ég í fljótu bragði
ekki gert mun í þessu efni.“
Menn misskilja aðstöðu Finna.
„Finnar urðu ákaflega illa útj
í styrjöldinni. Við misstum
meira en helminginn af öllum
skipastól okkar, og byggingar
voru eyðilagðar í loftárásum.
Eftir styrjöldina voru svo lönd
tekin af okkur og fólk varð að
flytja sig búferlum af þeim
landsvæðum í þúsundatali. Of-
an á þetta allt saman bætist
svo ófrelsi á marga lund og
sligandi þungar skaðabóta-
greiðslur, svo þaö er ekki meira
en svo, að finnska þjóðin hafi
nóg til hnífs og skeiöar. Allt er
skammtað, matvæli og fatnað-
ur. —
Finnum var af mörgum lagt
það til lasts að ganga í lið með
Þjóðverjum gegn Rússum í
styrjöldinni. Margir hafa þó
skilið hina erfiðu aðstöðu okk-
ar, og það, að okkur langaði
ekki til að fara allt í einu að
berjast með Rússum, sem við
höfðum skömmu áður sætt
hamrammri árás frá.
Annars var lífsafkoma fólks-
ins ekki miklu verri sjálf styrj-
aldarárin en eftir styrjöldina.
Þó hefir ástandið heldur lagast
nú allra seinustu mánuðina.
Dýrtíð er mikil í landinu og fer
vaxandi.
Finnar geta lítið flutt inn af
erlendum varningi, nema hrá-
efnum til iðnaðar síns. Þó hefir
fengizt allstórt lán í Bandaríkj-
urium, sem hjálpar mikið“.
„Nei — viff erum Finnar“.
„Hvernig er það með Álands-
eyjarnar?" spyr tíðindamaður
blaðsins. „Eruð þið Álendingar
ekki frekar Svíar en Finnar?“
„Nei, við erum Firinar, úr því
það var einu sinni ákveðið, að
eyjarnar ættu að tilheyra Finn-
landi. Annars vildum við miklu
fremur, að svo hefði farið, að
þær hefðu tilheyrt Svíþjóð. í-
búarnir eru raunverulega
sænskir. Allir tala sænsku og
læra sænsku í barnaskólunum.
Leikbróðir Sally Salminen.
„Já, Álandseyjar. Vel á minnzt.
Þaðan er skáldkonan fræga,
Sally Salminen, sem á sinn þátt
í því að gera eyjarnar frægar?“
„Jú, þú kannast við hana.
Annars er náttúrufegurð eyj-
anna viðbrugðið. Sally Salmin-
en og ég erum leiksystkini, svo
ég þekki hana vel og betur en
af bókum hennar. Mér finnst
aðeins sú fyrsta þeirra, Katrín,
vera lesandi. Sally er af
venjulegu, fátæku bændafólki
komin, og naut ekki annarrar
menntunar en við fengum í
barnaskólanum heima á Álands-
eyjum. Svo fór hún til Ameríku
og skrifaði söguna Katrínu
meðan hún var vinnukona þar.
Aldrei datt mér það í hug í
uppvextinum, þegar við vorum
að skattyrðast í barnaskólanum
og kasta mold hvort í annað á
heimleiðinni, að hún ætti eftir
að verða heimsfræg skáldkona.
Þegar hún var orðin fræg skáld-
(Framhald á 4. síöu,
— Dagana 4. og 5. þessa mán-
aðar ferðaðist innanhéraðs-
nefndin í Ranárvallasýslu, þeir
Björn Björnsson, sýslumaður,
séra Sveinbjörn Högnason og
Guðmundur Erlendsson, ásamt
okkur Gunnlaugi Kristmunds-
syni, um öskufallssvæðið til að
athuga og ráðgast við bændur
um það, hvernig heppilegast
væri að framfleyta búfénaði á
þessu svæði það sem eftir er
vetrar og næsta sumar. Þrír
fundir voru haldnir: Einn í
Austur-Eyjafjallahreppi, einn í
Vestur-Eyjafjallahreppi og einn
í Múlakoti.
í Eyjafjallahreppum hefir
öskufallið ekki verið svo mikið
að gera þurfi stórfelldar ráð-
stafanir til bjargar, og útlit er
fyrir, að yfirleitt komi bithagi
að miklu eða fullu gagni þar í
sumar, nema á örfáum bæjum
(Merkurbæjum). í þeim hrepp-
um er nú unnið að því í sam-
ráði við nefndina að koma
hrossum til göngu og fóðrunar í
Elsa Sigfúss
komin heim
Ætlar að vera vlð af-
lijieiiuii iuinnisvarAa
föður síus.
Ungfrú Elsa Sigfúss söng-
kona kom hingað til lands
meff Dronning Alexandrine
annan páskadag. Tíðindamaff-
ur blaðsins hafffi tal af söng-
konunni í gær og spurffi hana
frétta.
Ungfrú Elsa Sigfúss sagðist
hafa í hyggju að dvelja hér á
landi um þriggja mánaða tíma
að þessu sinni. Kemur hún aðal-
lega til að vera viðstödd afhjúp-
un minnisvarða föður síns, Sig-
fúsar Einarssonar tónskálds.
Síðan ætlar hún að ferðast um
landið í bíl sínum, sem hún
hafði með sér frá Danmörk.
Héðan ætlar söngkonan að
hald;> til Englands, en þar hefir
hún verið ráðin til að syngja í
brezka útvarpið, B.B.C., og enn-
fremur heldur hún ef Jál vill
söngskemmtun í Lundúnum.
Bcrgur Jónsson lætur
af sakadóraara-
erabættinu
Bergi Jónssyni sakadómara
var veitt lausn frá embætti á
ríkisráðsfundi í gær. Var það
gert samkvæmt lausnarbeiðni
hans sjálfs.
Bergur hefir verið heilsuveill
að undanförnu, og er það á-
stæðan fyrir þvíj að hann lætur
nú af embætti.
Honum er veitt lausn frá og
| með deginum í dag.
nærliggjandi sveitir og útvega
fóður til nokkurra bænda, sem
lakast eru staddir.
Hins vegar er ösku- og vikur-
lagið svo þykkt í innri hluta.
Fljótshlíðar, að ekki er útlit
fyrir neina teljandi vor- eða
sumarhaga. Á fundinum í Múla-
koti var þó ákveðið og sam-
þykkt af öllum hlutaðeigendum
að slátra engu sauðfé fyrr en
síðari hluta sumars, eða næsta
haust.
Þær ráðstafanir, sem ákveðið
var að gera, eru þessar:
1. Koma í burtu til hagagöngu
í nærliggjandi sveitir öllum
hrossum, sem ekki þarf nauð-
synlega að hafa heima.
2. Útvega nægilegt fóður til
þess að hægt sé að gefa fénu
inni, heima við, fram að sauð-
burði.
3. Koma þá meiri hluta fjár-
ins fyrir í stórri sandgræðslu-
girðingu, sem tilheyrir sveitinni
að mestu leyti og hafa þar í vor
(Framhald á 4. síðu)
Ráðstafanir til útvegunar vetr-
arfóðri og sumarbeitar handa
fénu á öskufallssvæðinu
Ráð.igcrðir lijarg'ráðaiiefndariimar í Rang-
árþlngi.
Síðustu daga hafa veriff undirbúnar ýmsar ráffstafanir til
bjargar búpeningi bænda á öskufallssvæffunum. Hefir nefnd sú,
sem skipuff hefir veriff til þess aff vinna aff þessum málum, og
affstoffarmenn hennar, átt fundi meff bændum eystra. Tíðinda-
maffur Tímans sneri sér í gær til Sæmundar Friffrikssonar fram-
kvæmdastjóra og spurðist fyrir um þessar ráffagerffir, og fer hér
á eftir frásögn hans: