Tíminn - 16.04.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
31. árg.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚ3I. Lindargötu 9 A <
y (
vhiiar 2353 og 4373 J
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA >.
OG AUGLÝSINGASKRIFKTOFA: j
EDDUHÚSI, Lindargöw 9 A )
Sími 2323 \
Heykjavík, miðvikudagiim 16. apr l 1947
71. blað
ERLENT YFIRLIT:
Þjóðarbuskapur Norðmanna
IJr áætlun nor.sk sa stjórnarinnar um
þjóðarbiiskapinn á fsessss ári
Fyrir nokkru síðan hefir norska stjórnin lagt fyrir þingið áætlun
um þjóðarbúskapinn á þessu ári. Er ráðgert að slík áætlun verði
samin árlega og þannig fái þjóðin nokkurn veginn glögga hug-
mynd um viðhorfið í fjárhagsmálunum og fyrirætlanir ríkisvalds-
ins. Þetta er í annað sinn, sem norska stjórnin leggur fram slíka
áætlun.
Kaup landbúnað
arverkamanna
í Noregi
Það cr f jórum siniinm
lægra en hér
í nýkomnum norskum
blöðum er sagt frá samn-
ingum um kaup ogkjör land-
búnaðarverkamanna í Noregi.
Sést það bezt af þessum frá-
sögnum, að ekki er undarlegt,
þótt íslenzki landbúaðurinn
eigi erfitt með að heyja sam-
keppni á erlendum mörkuð-
um.
Samningar þeir, sem hér
ræðir um, eru gerðir af Jord-
brukets Arbeidsgiverforening og
Arbeiderners Faglige Lands-
organisasjon. Þessir samningar
voru fyrst gerðir 1945, voru end-
urskoðaðir í fyrra og aftur nú í
marzmánuði. M. a. voru þá end-
urskoðuð ákvæðin um vinnu-
tímann og kaupgjaldið. Að lok-
inni þessari endurskoðun voru
nýir samningar undirritaðir
fyrir skömmu síðan.
Samkvæmt hinum nýju samn-
ingum verður vinnutími land-
búnaðarverkamanna 51 klst. .á
viku yfir sumarmánuðina og 48
klst. yfir vetrarmánuðina. Dag-
kaupið verður kr. 13.25 yfir
sumarmánuðina, en\r. 12.75 yf-
ir vetrarmánuðina. Ef verka-
maður fær fæði og húsnæði hjá
atvinnuveitandanum dragast
frá kr. 3.25 á dag. Verður þá
dagkaupið yfir sumarmánuðina
(Framhald á 4. síðu)
ERLENDAR FRÉTTIR
a Samkvæmt þessari áætlun
stjórnarinnar er gert ráð fyrir
að þjóðartekjurnar á árinu verði
8.5 miljarðar króna. Þjóðartekj-
urnar eru þannig áætlaðar að-
eins meiri en 1939, en þá hafa
þær orðið mestar í Noregi. Þær
urðu þá 4,7 miljarðar króna, en
verða samkvæmt áætluninni
4.9 miljarðar á þessu ári, ef
reiknað er með því verðgildi, er
krónan hafði 1939.
Gert er ráð fyrir því, að þjóð-
artekjurnar skiptist þannig:
Eyðsla einstaklinga 6.5 miljarð-
ar króna (það er 96% af eyðslu
þeirra 1938), eyðsla ríkisins 1
miljarð og eignaaukning 1 milj-
arð. Annars er ráðgert að eigna-
aukningin verði tveir miljarðar
króna, og verði þá annar milj-
arðinn tekinn af inneignum
þjóðarinnar erlendis.
Áætlað er að gjaldeyristekjur
Norðmanna á árinu verði 2865
milj. kr., en gjaldeyriseyðslan
verði 3765 milj. kr. Greiðslu-
hallinn er þannig áætlaður 900
milj. kr. Hann verður greiddur
með inneignum erlendis, én þær
verða þá búnar í árslokin. Gert
er ráð fyrir, að Norðmenn þurfi
að taka tveggja miljarða gjald-
eyrislán á árunum 1948—57, því
að árlegar gj aldeyristekj ur
muni ekki hrökkva til að mæta
venjulegri eyðslu og kostnaðin-
um við endurreisnina. Eftir þann
tíma er búizt við hagstæðum
gj aldeyrisj öf nuði.
Gert er ráð fyrir, að sigling-
arnar verði mesta gjaldeyris-
tekjulind Norðmanna á þessu
ári. Nettotekjurnar af þeim í
erlendum gjaldeyri eru áætlað-
ar 750 milj. kr. Gjaldeyristekj-
urnar af fiskveiðúm eru áætlað-
ar 410 milj. kr., en af skógar-
högginu 150 milj. kr.
Sú atvinnugrein, sem einna
mest áherzla verður lögð á að
auka, eru siglingarnar. Til end-
urnýj unar kaupskipastólsins
verður varið 565 milj. kr. í er-
lendum gjaldeyri á þessu ári. Þá
verður kappkostað að koma
sjávarútveginum í nýtízku horf
og efla ýmsan útflutningsiðnað.
Unnið verður að aukinni véla-
notkun og hagkvæmari rekstri
í landbúnaðinum. Gert er ráð
fyrir, að 12 þús. færri verkfærir
menn verði við landbúnaðar-
störf í sumar en í fyrrasumar.
Brezki fjármálaráðherrann
lagði fjárlagafrumvarpið fyrir
þingið í gær. Útgjöld lækka um
20%. Skattar eru lækkaðir á
lágtekjufólki og tollar á naúð- ,
synjavörum eru einnig lækk- j Líklegt er talið, að verkafólks-
aðir. Tóbakstollur hækkár og
einnig stimpilgjöld, svo og skatt-
ar af þeim eignum, sem menn
hafa aflað á annan hátt en með
vinnu.
Aukahing Sameinuðu þjóð-
anna hefir verið kvatt saman 20.
apríl, til umræðna um Palestínu-
málin.
Marshall hefir lagt til á
Moskvufundinum að fjórveldin
geri með sér samning um 40 ára
varnarbandalag gegn Þýzka-
landi. Bevin og Bidault hafa
tekið tillögunni vel, en Molotoff
fálega.
De Gaulle hefir haldið nýja
ræðu, þar sem hann deildi á
stjórnarfarið í landinu með
hörðum orðum. Ekki er talið lík-
legt að hann ætli að stofna nýj-
an flokk, en ætli hins vegar að
beita sér fyrir víðtækri hreyf-
ingu, er ryðji stefnu hans braut.
eklan í landinu haldist í mörg
ár enn. Er m. a. talað um að
taka upp stuttar vinnuvikur eða
hálfa vinnudaga fyrir konur,
sem geta unnið að einhverju
leyti utan heimilisins, og draga
úr verkafólkseklunni með þeim
hætti. Starfsmannafækkun er
ráðgerð i sumum atvinnugrein-
um, t. d. verzluninni.
Ráðgert er, að 18 þús. nýjar
íbúðir verði byggðar í landinu á
þessu ári. Annars verður reynt
að takmarka allar byggingar,
sem ekki eru taldar bráðnauð
synlegar. Öll áherzla verður lögð
á eflingu atvinnulífsins, en aðr
ar framkvæmdir verða að bíða
þangað til síðar.
í norskum blöðum hefir mikið
verið rætt um þessa áætlun
stjórnarinnar um þjóðarbúskap-
inn á þessu ári. Öll blöðin segja
ítarlega frá henni. Sum atriðin
eru gagnrýnd nokkuð, en yfir-
(Framhald á 4. síðu)
Súgþurrkunin gefur víöast hvar góða raun
Það hefir verið mikið um dýrðir í löndum Breta í Afríku, þar sem konungslijónin og föruneyti þeirra hefir verið
á ferð. Svertingjarnir standa þúsundum saman við alla vegi og bíða komu hinna tignu gesta. — Þessi mynd var
tekin, er konungsfylgdin nálgaðist Maserú, höfuðstað Basútalands. Eftir hverri bifreið ríður flokkur svartra lög-
reglumanna. í hópinn slógust' svo þúsundir annarra ríðandi Svertingja.
Tilraunir méð nýja
gerð holræsa
Vélasjóður starfrækti á síðastl. ári samtals 14 skurðgröfur og
útvegaði auk þess bæjarfélögum og framræslu- og áveitufélagi
4 gröfur sem allar voru í notkun á árinu. Fer hér á eftir útdráttur
ur skýrslu vélasjóðs, sem Tímanum hefir borizt.
Vinna með skurðgröfum.
Af þeim 14 skurðgröfum, sem
vélasjóður átti árið 1946 bættust,
sex við á árinu. Var grafið með í
þeim alls 298.238 rúmmetrar, en
meðalkostnaður á rúmetra varð
kr. 1,56. Minnstur kostnaður á
rúihmetra varð kr. 1.04, en mest-
ur kostnaður varð kr. 2,31.
Árið 1945 var meðalkostnaður
kr. 1.53 á rúmmetra. Alls voru
þá grafnir 248.699 rúmmetrar.
I
Ny tegund rœsa.
Á seinasta ári lét verkfæra- i
nefnd ríkisins gera tilraunir
með nýja gerð ræsa að Sáms-
stöðum í Fljótshlíð. Nefnast
ræsi þessi kílræsi og var gerð-
ur samanburður á þuJrrkun lands
með þeim og venjulegum hnaus-
ræsum.
Hnausræsin voru gerð á venj u
legan hátt, 1.10 metra djúp og
fjarlægð milli ræsanna 10 metr-
ar. Dýpt á rennu var 40 cm. og
botnbreidd 8 cm.
Kílplógsræsin voru gerð í þá
dýpt, sem plógurinn gat tekið
eða 0,92 metra, en reynslan varð
þó, að dýpt ræsanna varð nokk-
uð mismunandi frá 0.85 metr-
um og upp í 0.92 metra.
Tilraunin tók til fjögurra
mismunandi fjarlæða milli ræs-
anna 10, 8, 6 og 3 metrar. Tvær
umferðir voru gerðar til saman-
burðar.
Vatnsstöðumælingar hafa síð-
an verið gerðar á landi þessu,'
þannig að'vatnsstaðan er mæld1
mitt á milli tveggja ræsa. Gerð-
ar voru 18 mælingar á vatns-1
stöðunni á timabilinu frá „ 20.
nóv. 1945 til 5. des 1946. Mæl-
ingastaðirnir voru útbúnir í>
tréstokkum luktum að ofan en j
opnum í neðri enda, er settirj
voru niður mitt á milli ræsanna
og allir jafnlangt frá ræsaend-^
um, eða sem næst í miðja hverja
spildu milli ræsa. Stokkarnir
náðu 1.20 metra undir jarð- j
vegsyfirborð.
Mælingarnar sýna, að öll
ræsin í fyrstu umferð hafa
lækkað vatnsstöðuna meira en
á landi því, sem önnur umferð
var tekin á.
Þá kom það ennfremur í ljós
við tilraunirnar, að framræsla
með kílræsum þarf að vera, að
öðrum skilyrðum jöfnum, þétt-
ari en framræsla með hnaus-
ræsum. Fullnægjandi virðist þó,
ef fjarlægð milli ræsa er 6—8
metrar. Landið hefir sigið frá í
ágúst 1945 til ágúst 1946 um 15
cm. og voru ræsin að meðal-
tali 0.70 metra djúp eftir árið.
Þverípál ræsanna hafði minnk-
að á sama tíma um 1.5 þml., úr
5 þml. í 3.5 þml. Breyting á
þvermáli ræsis varð á fyrstu
mánuðunum, því að mæling, er
Pálmi Einarsson gerði haustiö
1945 sýnir því nær sama þver-
mál og mæliúgin í ágúst 1946.
Á Tumastööum í Fljótsh.iið
var einnig ræst fram með kíl-
plóg sumarið 1945. Athugun ræs-
anna þar eftir ársaldur sýnir
sömu útkomu og á Sámsstöðum,
hvað viðkemur sigi landsins, en
þvermál ræsanna hefir haldist
betur en á Sámsstöðum. Þverm.
ræsa þar minnkaði um 1 y4 þml.
Eftir þeim athugunum, er
fram hafa farið, er enginn vafi
á, að nothæfi kílræsa til fram-
ræslu er mjög háð því, hvernig
jarðvegurinn er. í öðru lagi
benda athuganir ótvírætt til að
ekki sé varlegt að gera kilræsi
á mýrlendi fyrr en landið hefir
náð fullu jarðsigi, sem orðið
getur fyrir áhrif viðtökuskurð-
anna. Þar sem ræsin voru gerð
í ræktuð tún, sem áður höfðu
verið ræst með jarðræsum, með
12—18 metra millibili, verður á
fyrsta ári því nær engin breyt-
ing á þvermáli ræsanna. Síðar
kemur í ljós, hvers má vænta
um endingu ræsanna. Það er
ástæða til að ætla, að kílræsin,
minnsta kosti fyrsta árið, gefi
flj-ótari yfirborðsþurrkun á
landinu, meðan skerafarið er
ekki að fullu sigið saman, eink-
um þar sem- bil er stutt milli
ræsa.
Veðurstofan er of
fáliðuð
Mikið «f* margþætt
starf
I gær voru tíu ár liðin síðan
íslendingar tóku að sér flug-
veðurþjónustu hér. Bauð Teresía
Stofnkostnaðurinnum
16 kr. á hestburðinn -
orkueyðsla 80 aurar
Óþurrkarnir hafa lengi ver-
ið vcrsti óvinur íslenzku
bændastéttarinnar, og fram
til þessa hefir hún staðið ber-
skjölduð gegn þeim. Það er
því að vonum að hún fylgist
af miklum áhuga með öllum
tilraunum, sem gerðar eru til
þess að þurrka hey, án þess að
það sé háð veðurfarinu. í því
efni eru langmestar vonir
íengdar við súgþurrkunina,
og virðist raunar allt benda
til þess, að þar sé varanleg
lausn fundin.
Tíðindamaður Tímans fékk í
gær upplýsingar frá verkfæra-
nefndinni um það, hvernig súg-
þurrkunin hefir gefizt, þar sem
hún hefir verið reynd undan-
farin sumur.
Verkfæranefndin hefir ekki
sjálf gert tilraunir með súg-
þurrkun. En sumarið 1946 og i
marz 1947 fóru þeir Guðmundur
Jónsson og Pálmi Einarsson
landnámsstjóri á allmarga staði
sunnan lands, þar sem súg-
þurrkun haföi verið ^eynd, skoð-
uðu staðhætti og töluðu við
bændur um reynslu þeirra af
þessari nýbreytni. Ennfremur
sendi verkfæranefndin spurn-
ingaeyðublöð til allmargra
þeirra, er fengið hafá súgþurrk-
unaráhöld, og spurðist fyrir um
ýms atriði, er snerta þessa hey-
verkunaraðferð. Um 30 bændur
svöruðu fyrispurnum nefndar-
innar. Sumir þeirra höfðu þó
ekki sett upp hjá sér súgþurrk-
unartækin eða þau voru ekki í
lagi. En 22 bændur svöruðu
fyrirspurnum sæmilega ná-
kvæmlega. Fer hér á eftir út-
dráttur úr þeim upplýsingum,
sem fengizt hafa.
Orkugjafinn var hjá 7 bænd-
(Framhald á 4. síðu)
KorLU.rn.ar eiga einnig ao
kunna að verjast og
berjast
Guðmundsson veðurstofustjóri
blaðamönnum á sinn fund af því
tilefni, og sýndi þeim jafnframt
húsakynni veðurstofunnar.
Mjög mikið starf og margþætt
er innt af höndum á veðurstof-
unni, og er þar unnið dag og
nótt allan ársins nring. Veður-
fræðinigar veðurstofunnar eru
þó ekki nema fjórir. en þyrftu
að vera sex.
Fimm stúdentar eru nú við
veðurfræðinám erlendis, og er
þess að vænta, að veðurstofan
fái að njóta starfskrafta þeirra
að námi loknu.
Bezta ísfisksala ársins
4
hjá Ingólfi Arnarsyni
Hinn nýi togari Reykjavíkur-
bæjar, Ingólfur Arnarson, seldi
afla sinn í Englandi í gær í ann-
að sinn frá því hann hóf veiðar,
Landaði hann 4588 kit og fékk
fyrir aflann 13898 sterlings-
pund. Er þetta langsamlega
bezta sala íslenzks skips í Bret-
landi, síðan löngu fyrir áramót.
Konur taka víða um lönd í
vaxandi mæli þátt í ýmsum
störfum, sem að hernaði lúta.
Konan, sem við sjáum á þessari
mynd, er frá Stokkhólmi og
nefnist frú Johansson, Hún er
ásamt mörgum konum öðrum
í almennings sveitum, sem Svíar
æfa í ýmsu, er að hernaði lýtur,
Mynd þessi var tekin við æf-
ingar einnar sveitarinnar,
„Óvinaflugvél" flýgur yfir, og
frú Johansson hefir leitað sér
afdreps undir brennihlaða.