Tíminn - 13.05.1947, Blaðsíða 2

TlMINN, þriðjnclagiim 13. maí 1947
86. blað
Kemst upp um
strákinn Tuma
Þjóðviljinn tekur því með lít-
illi ánægju, að viðskiptaráð
hefir nýlega í samráði við rík-
isstjórnina lækkað verzlunará-
lagningu á fjölmörgum vöruteg-
undum. Ef blaðið hefði viljað
vera sjálfu sér samkvæmt, hefði
það átt að fagna þessari ráð-
stöfun, þar sem það þykist bera
hag neytenda fyrir brjósti, en
vitanlega kemur lækkunin þeim
fyrst og fremst til góða. í stað
þess að fagna, hreytir Þjóðvilj-
inn ónotum í ríkisstjórnina og
gerir lítið úr lækkuninni.
Hér kemst vissulega upp um
strákinn Tuma.
Barátta sósíalistaforingjanna
gegn nýju tollunum og verk-
fallsundirróður þeirra í því sam-
bandi, stafar ekki af því, að
þeir séu að hugsa um hag verka-
manna. Það, sem fyrir þeim
vakir, er eingöngu flokkslegur á-
vinningur. Þeir vilja sýna, að
ekki sé hægt að stjórna landinu
án þeirra. Þeir vilja skapa at-
vinnuvegunum slik kjör, að
stöðvun þeirra verði ekki umflú-
in. Slíkt neyðarástand telja
þeir vænlegast til framgangs
byltingarhugmyndum sínum.
Það er þetta, sem vakir fyrir
þeim með uppsögn Dagsbrúnar-
samninganna og verkfallshót-
ununum. Þetta og ekkert annað.
Af þessu er* það líka sprottið,
hve fálega sósíalistaforingjarnir
taka lækkun verzlunarálagning-
arinnar og hafa hana á horn-
um sér. Þeir sjá, að hún færir
verkamönnum heim sanninn
um, að ríkisstjórninni er alvara
að berjast gegn dýrtíðinni og
draga úr milliliðakostnaðinum
eftir megni. Sú vitneskja mun
gera verkamenn enn deigari en
ella til að fylgja lokaráðum
sósíalistaforkólfanna.
Það mun og sýna verkamönn-
um vel hina raunverulegu um-
hyggju sósíalistaforingjanna
fyrir hagsmunum verkalýðsins,
að meðan Áki og Brynjólfur sátu
í ríkisstjórninni, gerðu þeir ekk-
ert til að fá verzlunarálagning-
una lækkaða. Þvert á móti
þvældist ríkisstjórn þeirra gegn
öilum slíkum ráðstöfunum. Þá
fyrst fékkst verzlunarálagning-
in lækkuð, þegar stjórn þeirra
hafði hrökklazt frá völdum.
Fyrir flokk, sem þannig hagar
sér, ætti að vera þýðingarlítið
að koma til verkamanna og
þykjast bera hag þeirra fyrir
brjósti. Hann getur kannske
villt á sér heimildir í bili, en
ekki til langframa. 400 atkvæða-
tap sósíalista í Dagsbrún á 1 y2
ári, sýnir vel, að verkamenn eru
farnir að sjá gegnum blekkinga-
vefinn. Fyrst mun þó fylgis-
hrun þetta hefjast fyrir alvöru,
þegar verkamönnum verður al-
mennt ljóst, hvílikan ábyrgðar-
leysis- og ævintýraleik for-
sprakkar sósíalista hyggjast nú
að leika með verkalýðsfélög
landsins. Verkamenn munu
skilja, að það er ekki í þeirra
þágu, sem sósíalistaforsprakk-
arnir reyna nú að nota völd sín
þar til að stöðva síldveiðarnar
og leiða hrun yfir atvinnuvegi
landsmanna. Það er gert til að
þjóna pólitiskum metnaði og
valdabrölti sósíalistaforkólf-
anna, en fyrir verkalýð lands-
ins getur það ekki haft annað en
tekjumissi og erfiðleika í för
með sér.

iíiaúaHqi
n
s
Spegillinn og Ófeigur.
Spegillinn og Ófeigur komu
báðir út í þessari viku. Þessi
blöð laga sig nú hvort eftir
öðru. Bæði eru þau með „svarta
lista“ og eru upptök þeirrar
framleiðslu hjá Ófeigi, eins og
í deilumálum kommúnista og
ríkisstjórnarinnar og greiðir
ekki atkvæði. Bregður hann sér
jafnvel yfir í hliðarherbergin,
ef honum þykir þungt að sitja
hjá. Halda sumir, að þetta stafi
af því, að honum sé sárt að
formann sinn. Þeir eru skýin, en
Ólafur stjarnan. Ekki skal Mbl.
leitt í rökflækjur með því að
spyrja það, hvernig stjörnur
sómi sér milli skýja að degi til,
en þær sjást þá ekki með berum
augum. En mikinn gerir það nú
Færeyingar eiga tugmiljonir
inneignir erlendis
Samt eig’a þcir orðið 35 togara
Tíðindamaður Tímans hitti Vigfús Guðmundsson að máli í gær
og spurði hann frétta úr utanförinni, sem hann er nýkominn úr.
Fer hér á eftir frásögn Vigfúsar — sunnan úr Ölpum og af lífi
næstu frændþjóðar oítkar, Færeyinga.
allir vita, en svartir listar eru
nú mjög í tízku hjá vissum
manntegundum. Hins vegar
kveðst Ófeigur birta mynd að
þessu sinni, og er það nýjung,
en Spegillinn hefir verið mynda-
blað frá upphafi. Pappír og frá-
gangur allur er miklu vandaðri
í Speglinum og er sá munur eins
og á viðhafnarútgáfu og óvand-
aðri vasaútgáfu.
Hittast tveir seigir.
Nokkuð munu vera skiptar
skoðanir um það, hvor stall-
bræðranna sé skemmtilegri eða
betri, Ófeigur eða Spegillinn.
Spegillinn er öllu nákvæmari
og fjölorðari í frásögnum um
Heklugosið en Ófeigur um
stjórnarmyndunina. En tví-
mælalaúst á Ófeigur beztu
skrítluna, þar sem ritstjóri hans
segist halda, að hann verði nú
að skrifa stjórnmálasögu íslands
síðustu 30 árin sjálfur, svo að
nákvæmt og hlutdrægnislaust
verði sagt frá.
Gamall námsmaður.
J. J. er nú farinn að æfa sig
í vélritun í Ófeigi og er ekki
vonum fyrr, svo sem handrit
hans eru rómuð í prentsmiðjum.
Hitt er ekki tiltökumál, þó að
vélritunin sé með ýmsum við-
vaningsbrag í byrjun, t. d. sé
skrifað Larusson, því að maður-
inn hefir stundað annað meir
en nákvæmni og er nú tekið að
förlast.
Auk þess hefir J. J. m. a. tekið
æfingar í prósentureikningi i
þessu hefti.
Á friðstóli.
Það hefir vakið athygli og
skemmtun meðal pallagesta
þingsins undanfarið, að þm.
Suður-Þingeyinga situr löngum
á friðstóli við atkvæðagreiðslur
greiða atkvæði gegn Katrínu
bekkjarnaut sínum og- borð-
dömu, en aðrir telja, að hon-
um sé andleg ofraun að greiða
atkvæði eins og Framsóknar-
menn.
Ólafur Ijósvíkingur.
Ólafur Thors er nú farinn að
hafa eins konar Ófeigsdálka í
Mbl. Þar birtast öðru hvoru
fjarstæðukenndar lofgreinar um
hinn heilaga Ólaf Thors og hina
blessuðu stjórn hans og er það
engu líkt, nema jarteiknalýs-
ingum í helgra manna sögum
og lýsingum trúaðra á stjórn
hins mikla föður í Kreml, í hvers
hendi vor vesali jarðarhnöttur
hverfist. Eru þar sögð ýmiss
konar stórmerki, svo sem þau,
að er sá kvittur kom upp, að
Ólafur Thors kynni að fara úr
ráðherrastóli, formyrkvaðist
fjármálahiminn íslendinga um
hæstan dag og peningar allir
hurfu úr umferð ' og erlendur
gjaldeyrir fannst ekki í bönkun-
um. Er svo að sjá, að ýmsir Mbl,-
menn trúi því, að þau ósköp
muni standa þar til Ólafur kem-
ur aftur til valda, hvort sem það
verður á hinum efsta degi eða
fyrr.
Sjálfum er Ólafi Thors svo
bjart fyrir augum, að hann sér
hvergi ský á lofti fyrir geisla-
baugnum um höfuð sitt og kalla
menn hann því sín á milli Ólaf
birting eða Ólaf ljósvíking.
Skýin og stjarnan.
Mbl. lýsir því í forystugrein í
þessari viku, að þeim, sem nú
tali um erfiðleika á íslandi,
gangi aðeins til öfund við hina
miklu morgunstjörnu þjóðar-
innar, Ólaf Thors. Þegar þeir
Bjarni Benediktsson og Jóhann
Jósefsson mæla alvarleg
varnaðarorð til þjóðarinnar,
þá er það einungis af öfund við
mun flokksbræðra sinna, þegar
sumir eru lýsandi hnettir, en
aðrir ský.
Annars má minnast þess hér,
að þær stjörnur, sem lengstum
hafa vakið mest umtal og at-
hygli, eru halastjörnur, en eðli
þeirra, uppruni og ferill er tal-
inn vera með óvenjulegum og
sérstökum hætti.
Siðferði samstarfsmanna.
Framsóknarmenn taka nú
þátt í ríkisstjórn með Sjálfstæð-
ismönnum og Alþýðuflokks-
mönnum. Ráðherrar þessara
flokka hafa nýlega gefið sam-
hljóða yfirlýsingu á því, hvernig
ástand og horfur eru í höfuð-
atriðum í fjármálalífi ríkis og
þjóðar og atvinnulífi. Þrátt fyrir
þetta heldur Mbl. því alltaf
fram öðru hverju, að Tíminn
gleðjist yfir öllu, sem miður fari,
og því aðeins minnist hann á
það. _
Þessum ógeðslegu aðdróttun-
um heldur blaðið áfram jafn-
framt því, sem það bregður Tím-
anum um tryggðarof, ef eitt-
hvað er talað um þá erfiðleika,
sem mynduðust undir fyrrver-
andi stjórn.
Vitanlega er það alltaf álita-
mál hvað heppilegt sé að segja
á hverjum tíma, þó að satt sé,
en svo mikið er víst, að hér er
þó ekki nema smáflís í auga
Tímans móts við bjálkann hjá
Mbl. Tíminn hefir rætt mál-
efnalegar staðreyndir, sem sum-
um mönnum eru viðkvæmar og
óþægilegar, en Mbl. belgir sig
tíðum með getsakir og fyllyrð-
ingar um svívirðilegt og glæp-
samlegt hugarfar hjá Tíma-
mönnum.
Undan þessu þarf þó ekki að
kvarta hér, því að það verður
þeim þyngst í skauti, sem að
sóðaskapnum standa, eins og
svarti listinn hans Jónasar.
Yfirleitt allt ágætt að frétta,
kvað Vigfús. Annars hefi ég get-
ið um margt það helzta, sem
fyrir augun bar, í ferðapistlum
mínum, þótt í þá ýmsa hafi
slæðst meinlegar prentvillur,
svo sem t. d. að gera 600 rúm úr
60 í háfjallahótelinu í Ölpunum
o. s. frv.
ísland ferðamannaland.
Það er hressandi að ferðast.
Og ennþá er ég þeirrar skoðun-
ar að við íslendingar eigum að
greiða fyrir að ísland geti orðið
ferðamannaland.
En til þess að svo geti orðið
þarf tvennt sérstaklega: Stærri,
fleiri og betri gestaheimili og
verðlag í landinu svipað og hjá
öðrum þjóðum.
Þriðjæ atriðið er líka mjög
nauðsynlegt: Meiri landkynn-
ing. Yfirleitt sést ekkert um ís-
land á ferðamannamiðstöðvum
erlendis, þótt grúi sé þar af
myndum og lesmáli frá flestum
öðrum löndum.
Snotra smábæklinga um ís-
land vantar þar tilfinnanlega. Og
þá vantar auðvitað líka tiifinn- .
anlega við Keflavíkurflugvöll-
inn hér heima. Sá fjöldi manna,
sem kemur aðeins þar við á ís-
landi, þarf að fræðast um að
ísland hefir mörg önnur og fegri
svipbrigði heldur en Reykjanes-
skaginn hefir að bjóða.
Duttlungar veðurfarsins.
Hvernig var tíðarfarið ytra?
í Ölpunum var það yndislegt,
hitar og blíður og tún hvann-
græn um páska. En í Danmörku
var núna í apríllokin sifellt
leiðinlegt, kuldahraglandi oft og
mjög lítið farið að grænka.
Það var orðið meira grænt í
Færeyjum núna heldur en 1
Danmörku.
Já, hvernig hafa þeir það í
Færeyjunum?
Ágætt, fannst mér. Færeying-
ar eru eins og allir vita næstu
nágrannarnir okkar og skyld-
astir um mál o. fl. Er þeirra of
sjaldan getið i íslenzkum blöð-
um. Ýmislegt er þó athyglisvert
í Færeyjum.
Barátta Færeyinga gegn
verðbólgunni.
í striðslokin var visitalan í
Færeyjurn orðin 283 stig. En þá
ákváðu Færeyingar að stöðva
verðbólguna. Og nú eru þeir
búnir að koma vísitölunni niður
1 242 stig eða hafa lækkað hana
um rúmlega 40 stig á meðan
óstjórnin okkar hér stórhækk-
aði hana.
Þegar erlend vara stórhækk-
aði í verði, sögðust Færeyingar
hætta að flytja hana inn. Fá
íslendingar m. a. að kenna á
þessu. í Færeyjum höfðum við
allmikinn markað fyrir niður-
suðuvörur, osta, kex o. fl. En
þegar verðið stórhækkaði fyrir
skömmu á þessum vörum, þá
lokaðist um leið markaður fyrir
þær.
Þeir hafa auklff skipastólinn,
en ekki étiff upp inneignirnar.
Fjárhagur eyjabúa er ágætur.
Sögðust þeir_ hafa átt 60—70
miljónir króna (danskra) í
bönkum erlendis í stríðslok, og
ættu það ennþá. Þó eru þeir
búnir að koma togaraflota sín-
um upp í um 35 skip. Hafa þeir
m. a. keypt nokkra nýviðgerða
togara af íslendingum. Sögðu þá
ágæta fyrir sig, þótt þeir væru
víst ekki nógu finir fyrir ís-
lendinga, bættu sumir við. Fá-
eina nýja togara láta þeir smíða
í Bretlandi og var sá fyrsti
þeirra — Nolseyj ar-Páll — ný-
kominn til Þórshafnar. Eru þeir
170 feta langir eða aðeins 5 fet-
um styttri en okkar nýju tog-
(Framhald á 4. síGu)
Þórarinn Þórarfnsson:
Dagiir í Wash.in.gton
í marzmánuði síffastl. fóru sjö íslendingar til New York í boffi
flugfélagsins AOA í tilefni af því, aff þaff var aff hefja reglu-
bundnar ferðir milli Evrópu og Ameríku meff viffkomu á íslandi.
Auk þess bauff félagiff þessum gestum sínum í skyndiferff til
Washington. í greininni hér á eftir eru raktar nokkrar endur-
minningar úr þeirri för.
íslendingar eins og affrir
menn.
Klukkan er 8 að morgni. Við
erum staddir 1 mörg þúsund feta
hæð á leið frá New York til
Washington. Flugvélinni skilar
hratt áfram. Við höfum þegar
farið fram hjá mörgum stór-
borgum, en annars hefir útsýn-
in verið tilbreytingalítil. Land-
ið er slétt og ber hvarvetna
merki um mannshöndina. Þar
sem borgunum sleppir, taka við
akurlönd með snotrum bænda-
býlum og skógarrjóðrum hér og
þar.
í för með okkur er einn af
forstjórum AOA, sem hafði boð-
ið okkur vestur og sá að öllu
\eyti um ferðalag okkar til
Washington. Þegar farþegunum
er borið bréfspjald með ýmsum
upplýsingum um flugvélina og
ferð hennar, lætur hann bæta
því við, að sjö íslendingar séu
í henni. Ég veiti því athygli,
að ýmsir fara að skima í kring-
um sig og eiga víst von á
að sjá annarlegar persónur. En
þessi leit þeirra ber sýnilega
ekki árangur. íslendingar eru
eins og annað fólk. Það er
ógerningur að þekkja þá úr.
Fyrir 150 árum.
Á leiðinni rifja ég það upp,
sem ég vissi um Washington.
Fyrir rúmum 150 árum voru
óbyggðir mýrarflákar, þar sem
höfuðborg mesta stórveldis
heimsins stendur nú. Margar af
stórborgum Bandaríkjanna
kepptust um að verða aðseturs-
staður stjórnarinnar og bæði
New York og Philadelpia höfðu
verið það um1 skeið. Helztu leið-
togar Bandarikjanna með Georg
Washington í fararbroddi vildu
hins vegar byggja nýja höfuð-
borg frá grunni, þar sem hægt
væri að koma við fullkomnasta
skipulagi, er eingöngu væri
miðað við það hlutverk, sem
slíkri borg er ætlað. Borgar-
stæðið skyldi ekki valið með til-
liti til þess, að þar gæti risið
upp mikill iðnaður eða verzlun,
því að slíkt gat haft óheppileg
og truflandi áhrif á stöðu höf-
uðborgarinnar. Borgin skyldi þó
liggja vel við samgöngum og
vera miðsvæðis I hinu nýja ríki,
sem þá náði aðallega yfir aust-
urströnd Bandarikj anna. Þetta
sjónarmið sigraði. Árið 1791 var
borgarsmíðin hafin. Árið 1800
flutti stjórnin þangað. Þá voru
þar aðeins nokkur hús og að-
koman lítt glæsileg. Borginni
hafði þá verið valið nafn eftir
fyrsta forseta Bandaríkjanna,
sem jafnframt var réttnefndur
faðir hennar.
Hafa ekki kosningarétt.
Það var eitt af ráðum Georgs
Washingtons, að höfuðborgin
skyldi ekki tilheyra neinu sam-
bandsfylkjanna, þar sem hún
gat haft óeðlilega mikil áhrif á
stjórn þess fylkis, sem hún var
í. Fylkin Maryland og Virginia
voru þvi fengin til þess að láta
ríkinu landssvæði í té, er síð-
an voru sameinuð í eitt hérað.
sem nefnt var Columbia (eftir
Columbus). í þessu héraði, sem
lýtúr í einu og öllu yfirstjórn
ríkisins, var höfuðborginni val-
in staður. Það var jafnframt á-
kveðið, að hvorki íbúar höfuð-
borgarinnar né héraðsins skyldu
hafa kosningarétt við þing-
kosningar eða_ forsetakosning-
ar. Búseta þeirra í höfuðborg-
inni og grennd hennar var tal-
inn veita þeim svo mikið óbeint
vald, að jafngilti fullkomlega
kosningaréttinum. Þessi skipun
hélzt enn í dag og er ekkert tal-
að um að breyta henni, þótt
mörg hundruð þúsund manna
séu þannig svift kosningarétti
og þeirra á meðal allir helztu
stjórnendur og embættismenn
ríkisins. Þeir fá ekki einu sinni
að kjósa bæjarstjórn. Það er
þingið, sem gegnir hlutverki
bæjarstjórnar í Washington, en
borgarstjórarnir eru tilnefndir
af forsetanum og öldungadeild-
inni sameiginlega. Þótt íbúar
Washingtons séu þannig full-
komlega sviptir öllum kosn-
ingarétti, verða þeir að greiða
sömu skatta og eru háðir svip-
uðum kvöðum og aðrir lands-
menn.
Washington úr lofti.
Eftir eins klukkutíma flug er
tilkynnt, að nú sé Washington
framundan, og innan stundar