Tíminn - 05.06.1947, Side 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDÐA h.í.
} : TTSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚ3I. Lhidargötu 9 A
J íiimar 2353 og 4373
| AFGREEÐSLA, INNHEIMTA
j OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
; EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Sunl 2323
31. árg.
Reykjavík, fimmtudagiim 5. jiiuí 1947
101. blað
ERLENT YFIRLIT.
Viöskipti Breta og Rússa
Auka Bretar viðskiptin við Austur-
Evrópu?
Margir telja líklegt að verzlunarsamningar milli Breta og Bússa,
sem nú standa yfir, geti ráðið miklu um pólitíska sambúð þessara
þjóða í framtíðinni. Undirbúningsviðræður hófust í Moskvu í
vetur, en framhaldsviðræður hefjast senn í London og er ætlunin
að ljúka samningum þar.
Seinasta árið fyrir styrjöld-
ina (1938) fluttu Bretar vörur
til Sóvétríkjanna fyrir 17 i/2
millj. sterlingspunda, en keyptu
þaðan vörur fyrir 19y2 milljón
sterl.pd. Auk þess keyptu þeir
mikið af landbúnaðarvörum og
timbri frá baltisku löndunum,
sem nú heyra undir Sóvétríkin.
Viðskipti þessi hafa hvergi
Þongar ásakanir í
garð norskra
kommúnista
Þeir taldir jafn sekir
nazistum.
Einn frægasti lögfræðingur
Norðmanna, Andenæs pró-
fessor, hefir nýlega birt grein
í Verdens Gang, sem vakið
hefir feikna athygli. í grein-
inni heldur hann því fram, að
á fyrstu hernámsárunum eða
þangað til Þjóðverjar réðust
á Rússa, hafi kommúnistar í
Noregi ekki síður gerzt sekir
um landráð en nazistar.
Það er ágætt, segir prófessor-
inn í grein'sinni, að ferill hinna
allra meinlausustu nazista hef-
ir verið tekinn til rannsóknar.
Hitt er þó miklu þýðingarmeira,
að lögin nái jafnt til allra og
landráð séu landráð, án tillits
til þess hverjir eigi hlut að máli.
Verdens Gang segir í tilefni
af þessari grein prófessorsins:
Flokkur kommúnista hafði ekki
mestan áhuga fyrir því á þess-
um árum, að skipuleggja bar-
áttuna gegn Þjóðverjum og naz-
istum. Þeir unnu þvert á móti
að hinu gagnstæða eða því að
veikja mótspyrnuviljann, ó-
frægja ríkisstjórnina og róg-
bera Bandamenn.
ERLENDÁR FRÉTTIR
Ramadier forsætisráðherra
hélt útvarpsræðu í 'fyrradag,
þar sem hann deildi fast á kom-
múnista fyrir að æsa verkamenn
til verkfalla. Hann kvað algert
fjárhagslegt hrun framundan,
ef kommúnistum heppnist á-
form sín.
Nýi forsætisráðherrann í Ung-
verjalandi hefir tilkynnt, að
víðtæk „hreinsun“ verði látin
fara fram í smábændaflokkn-
um og öllum jþeim vægðarlaust
vikið úr flokknum, sem verði
andvígir þjóðnýtingaráformum
nýju stjórnarinnar.
Vandenberg hefir nýlega hald-
ið ræðu, þar sem hann lýsti
nauðsyn þess, að gerðir yrðu
friðarsamningar við Austurríki
og Þýzkaland. Kvað hann það
geta komið til mála, að Banda-
ríkin gerðu slíka samninga við
þessi lönd, án þátttöku Rússa,
ef þeir ætluðu að draga þessi
mál mikið á langinn. Vanden-
berg sagði ennfremur, að stjórn-
arskiptin í Ungverjalanid væru
mjög tortryggileg og gæti komið
til mála, að málefni Ungverja-
yrðu lögð fyrir bandalag sam-
einuðu þjóðanna.
nærri komizt í sitt fyrra horf
aftur, eins og sjá má á því, að á
síðasl. ári fengu Bretar ekki
vörur frá öllu Rússaveldi nema
fyrir 4.9 millj. sterl.pd., en seldu
þangfið vörur fyi'ir 9.1 millj.
sterl.pd.
Bretar vilja nú einkum kaupa
af Rúífcúm timbur og ýmsar
matvörur, en Rússar vilja fá
vélar í staðinn, einkum til raf-
orkuvera.
Það þykir auka líkurnar fyrir
sæmilegum árangri af samning-
um Rússa og Breta, að sam-
komulag hefir orðið milli Breta
og Pólverja um stóraukin við-
skipti. Bretar virðast hafa mik-
inn áhuga fyrir því að auka við-
skipti sín við Austur-Évrópu,
m.a. til að verða óháðari við-
skiptunum við Ameríku. Þeir
munu og telja það styrkja jafn-
vægisaðstöðu þeirra í heims-
málunum að hafa góð viðskipta-
sambönd, bæði til vesturs og
austurs. Það er og ekki ósenni-
legt, að Rússar álíti sér það
einnig pólitískt hagkvæmt. að
Bretar færi eitthvað af viðskipt-
um sínum til Austur-Evrópu og
verði þannig minna háðir við-
skiptunum við Ameríku.
Margir þeir, sem bezt þekkja
til í utanríkismálum, telja fátt
líklegra til að draga úr óvild
milli þjóðanna en aukin við-
skipti. Þau skapa ýms kynni,
sem geta leitt til aukins skiln-
ings og vináttu. Ýmsir þessara
manna harma því alveg sérstak-
lega, hve. litil viðskipti hafa
tekizt milli Rússa og Banda-
ríkjamanna eftir styrjöldina og
telja það eina orsök tortryggn-
innar, sem torveldar sambúð
þeirra.
Ríkasti aðalsmaður
Bretlands látinn
Hann var elnl aðals-
maðurinn, sem var «-
breyttur hcrmaður
í fyrra stríðinu.
Markgreifinn af Burke, sem
var talinn ríkasti aðalsmaður
Englands, er nýlátinn, 66 ára
gamall. Eignir hans eru
metnar á 1 y2 milljarð króna.
Markgreifinn af Burke átti
mikið land í Wales og voru mikl-
ar kolanámur í landareign hans.
Hann seldi árið 1930 helming-
inn af landinu, sem borgin Car-
diff er á, fyrir 400 millj. kr.
Meðal eigna hans voru sex stór-
ar hallir.
Markgreifinn var katólskrar
trúar og hafði m. a. sýnt trú
sína í verki með því að láta
reisa í einni höll sinni altari,
sem kostaiv 2 millj. kr. Höll
hans í Cardíff er m. a. fræg af
því, að tröppurnar eru lagðar
gulli.
í fyrri heimsstyrjöldinni vakti
markgreifinn á sér athygli fyrir
það, að hann var eini enski.að-
alsmaðurinn, er innritaðist í
herinn sem óbreyttur hermaður.
í seinustu styrjöld voru allir
synir hans, sem eru fimm, i
hernum.
Flugslysið í Héðinsfirði
Efri myndin er af Hestfjalli við
Héðinsfjörð, þar sem flugvélin fórst
á dögunum. Rakst hún á bjargið í
gilinu þar sem svarti bletturinn er á
miðri myndinni, rétt fyrir ofan litlu
snjófönnina, og er grastorfa fyrir
neðan bjargið. Er það eina torfan í
fjaliinu á þessum slóðum.
Neðri myndin sýnir flugvélarflakið
í gilskorunni og sést ofan á torfuna og
brimið við skerin fyrir neðan. —
Siglfirðingar og Ólafsfirðingar unnu
aðallega að björguninni, en Siglfirð-
ingar voru hinir fyrstu, er lentu
þarna. Ljósm.: Helgi Sveinsson.
Knattspyrnukeppnin við Breta:
Eiga íslendingar ekki
sterkara úrvalstib ?
Fyrsti leikur reykvískra knattspyrnumanna við brezka atvinnu-
liðið Queens Park Rangers, fór fram á íþróttavellinum í Reykja-
vík í fyrrakvöld. Endaði hann með sigri Bretanna, 9:0. Var brezka
Iiðið vel að sigrinum komið eftir fagran og drengilegan leik.
Áhugi fyrir knattspyrnu hefirO
lengi verið mikill hér'á landi og
íslendingar hafa oft átt ágætum
knattspyrnumönnum á að skipa,
þegar erlend lið hafa heimsótt
okkur. Það mun því óhætt að
segja, að langt sé síðan íslenzkt
úrvalslið hafi sýnt j»fn lélegan
leik við erlent lið og í fyrra-
kvöld.
Á undan leiknum lék Lúðra-
sveit Reykjavíkur um stund, en
eftir að keppendur voru komnir
til leiks út á völl, voru þjóð-
söngvar beggja þjóðanna leiknir
og fánar dregnir að hún á með-
an. Lítil stúlka færði fyrirliða
Bretanna á leikvelli blómvönd,
en að því búnu hófst leikurinn.
Veður var hið ákjósanlegasta
í upphafi leiksins. Lygnt var,
en þó mátulega svalt. í seinni
hálfleik tók heldur að hvessa á
hlið, en þó ekki svo mikið, að
vandræði hlytust af.
Bretarnir sýndu það þegar í
upphafi leiksins, að hér var á
ferðinni mjög sterkt og óvenju-
lega vel þjálfað og samhent lið.
í fyrstu léku þeir rólega, eins
og þeir væru að átta sig á getu
mótherjanna og leikaðferðum
þeirra, en þó leið ekki á löngu
þar til þeir fóru að sækja í sig
veðrið, og eftir um það bil fimm
mínútur skoraði miðframherji
Breta mark með skalla. Gekk þá
á upphlaupum á víxl, þar til
vinstri útframherji Breta skor-
aði mark, eftir um það bil 10
mín. leik.
Eftir þessi tvö mörk færðist
nokkur móður í íslenzka liðið og
þeir náðu nokkrum upphlaup-
um, sunlum allhættulegum, en
yfirleitt fóru þau út um þúfur,
(Framhald á 4. slðu)
Prestskosningar
Tvennar prestskosningar hafa
nýlega farið fram, önnur í
Mælifellsprestakalli í Skaga-
fjarðarprófastsdæmi, en hin í
Eydalaprestakalli í Suður-Múla-
prófastsdæmi.
í Mælifellsprestakalli var einn
umsækjandi, séra Bjartmar
Kristjánsson settur prestur þar.
Hlaut hann við kosninguna, er
fór fram 26. maí s.l., 126 at-
kvæði — öll er greidd voru —
af 200 á kjörskrá. Séra Bjart-
mar er því löglega kosinn.
Um Eydalaprestakall var
einnig einn umsækjandi, séra
Kristinn Hóseasson, settur
prestur að Rafnseyri. Kosið var
15. maí s.l. og urðu úrslit þau,
að séra Kristinn var löglega
kosinn með 137 atkvæðum, 5
seðlar voru auðir. Greiddu þv:
142 atkvæði af 277 á kjörskrá.
Svíar unnu Val
með 21:4
Sænska handknattleiksliðið,
sem dvalið hefir hér undanfarið,
háði siðasta kappleik sinn hér í
gærkvöldi. Lék það þá við Val,
núverandi íslandsmeistara í
handknattleik.
Úrslitin urðu þau að Svíarnir
unnu með 21 marki gegn fjór-
um.
íslendingur í Noregi á-
kærður fyrir njósnir
Mál hans tekið til dóms í Bergen.
í nýkomnum blöðum af „Bergens Tidende" er skýrt frá því, að
íslendingnum Ólafi Péturssyni hafi um miðjan þennan mánuð
verið stefnt fyrir Gulatings lagmannsrétt, er taka muni mál
hans til rannsóknar. Hann er ákærður fyrir að hafa njósnað
fyrir Þjóðverja og orðið þannig valdur að dauða margra Norð-
manna.
Samkvæmt frásögn blaðsins0
er Ólafur fæddur 1919, en kom
til Noregs í marz 1938 og dvaldi
þar þangað til 1942. Þá fór
hann til Danmerkur. Hann seg-
ist vera endurskoðandi að at-
vinnu, en telur sig ekki hafa
unnið neitt síðan 1943 vegna
veikinda. Árið 1942 giftist hann
norskri konu, sem fór til ís-
lands sumarið 1945. Brezka ör-
yggislögreglan tók hann fastan
sumarið 1945, er hann var að
leggja af stað til íslands með
íslenzku skipi. Handtakan gerð-
ist innan danskrar landhelgi,
en Bretar fluttu Ólaf siðar til
Noregs.
Sakirnar, sem eru
bornar á Ólaf.
Sakir þær, sem eru bornar á
Ólaf, eru í stuttu máli þessar:
í ársbyrjun 1941 kynntist hann
tveimur þýzkum liðsforingjum.
Litlu síðar skýrði hann þeim
frá því, að hann væri fús til að
vinna fyrir þýzku njósnarlög-
regluna. Boði hans var tekið og
var honum veitt ýms tilsögn,
sem gat komið honum að not-
um við þessa nýju iðju hans. Til
þess að enginn grunur félli á
hann, var hann ráðinn bókhald-
ari hjá fyrirtækinu a.s. Ring,
en raunverulega var það ekki
til nema að nafninu til. Ýmsir
þeirra, sem njósnuðu fyrir
Þjóðverja, voru taldir starfs-
menn fyrirtækisins.
Eitt af fyrstu verkunum, sem
Ólafur vann fyrir Þjóðverja, var
að komast í kunningsskap við
Norðmenn, sem vildu fara til
Bretlands. í samráði við Þjóð-
verja útvegaði Ólafur nokkrum
slikum mönnum bát til farar-
1300 miljónir
Þjóðviljinn ræðst liarðlega á
bankana og ríkisstjórnina í til-
efni af því, að ýmsum fyrirtækj-
um hefir verið synjað um gjald-
eyri að undanförnu, þótt þau
hafi haft gjaldcyrisleyfi. Blaðið
telur þctta mikla ósvinnu, þar
sem verðmæti útflutningsins
muni nú nema 450 millj. á þessu
ári.
Þjóðviljinn þegir hins vcgar
mjög vandlega um hina raun-
verulegu ástæðu til gjaldeyris-
synjunarinnar. Hún er einfald-
lega sú, að stjórn þeirra Ólafs
og Áka, sem lét af völdum í
janúarlok, eyddi rúmum 1300
millj. kr. af erlendum gjaldeyri
þá 27 mánuði, er hún sat að
völdum. Þegar hún lagði völdin
niður, var því raunveruleg
gjaldeyriseign landsmanna
minna en ekki neitt. Bankarnir
hafa því ekki getað fullnægt
þeim gjaldeyrisleyfum, er til
þeirra hafa borizt, því að vitan-
lega hafa þeir ekki handbæran
gjaldeyri fyrir síld, sem enn er
í sjónum og sósíalistar vilja nú
banna landsmönnum að veiða.
Þeir, sem nú verða að hverfa
tómhendir úr bönkunum, þrátt
fyrir gjaldeyrisleyfi, geta ein-
göngu kennt stjórn Ólaís og
Áka, hverifig komið er.
innar, en kom því jafnframt
þannig fyrir, að einir þrír Norð-
menn, sem áttu að njósna fyrir
Þjóðverja, fóru með þeim til
Bretlands. Þessir njósnarar voru
fljótlega handteknir eftir kom-
una til Bretlands.
Þá tókst Ólaíi að komast í
(Framhald á 4. síðu)
Mikil aðsókn að héraðsskólanum
a Núpi I Dyrafirði
Héraðsskólinn að Núpi í Dýrafirði, sem upphaflega var stofn-
aður af séra Sigtryggi Guðlaugssyni, hefir nú starfað í rúm 40
ár. Skólanum var sagt upp 3. apríl sl., en 8 nemendur, sem ganga
undir gagnfræðapróf, hafa ekki enn lokið prófi. Tíðindamaður
blaðsins hitti nýlega Eirík Eiríksson skólastjóra að Núpi og
spurði hann frétta af skólanum.
í vetur hafa 60 nemendur
stundað nám við Núpsskóla.
Tólf þeirra útskrifuðust úr eldri
deild, átta halda áfram námi og
ljúka væntanlega gagnfræða-
prófi, en 30 luku prófi í eldri
deild. ,
Hæstu einkunn hlaut Sigrún
Sigufbergsdóttir úr Garði. Var
hún i yngri deild, en hæstu
einkunn í eldri deild hlaut Davið
Kristjánsson frá Neðri-Hjarð-
ardal, Dýrafirði.
Guðmundur Hagalín rithöf-
undur 'veitir árlega verðlaun
fyrir frammistöðu í íslenzku og
hlaut þau verðlaun að þessu
sinni Valgerður Kristjánsdóttir
úr Neðri-Hjarðardal. Verðlaun
fyrir ástundun og háttprýði
hlaut Hákon Torfason, Felli í
Dýrafirði.
Heilsufar í skólanum var gott
í vetur. Fæðiskostnaður pilta
varð kr. 10,75 á dag, en kr. 9,50
á dag fyrir stúlkur.
Að undanförnu hefir verið
unnið allmikið að endurbótum
og nýbyggingum á húsnæði
skólans, og er því verki ekki
(Framhald á 4. síðu)
Séra Eiríkur Eiríksson.