Tíminn - 10.06.1947, Blaðsíða 3

104. blað
TÓIITVX. liriðjudagíim 10. júní 1947
3
Þorgerður Þorvarðsdóttir
Lífið er fallvalt, enginn veit
sitt skapadægur. Dauðinn gerir
ekki ætíð boð á undan sér.
Kyrrlátan vordag hefur stór
flugvél sig á loft af Reykjavík-
urflugvelli og ætlar norður í
Eyjafjörð. Innan borðs eru tutt-
ugu og fimm menn, hinn fríðasti
og mannvænlegasti hópur,
flestallt ungt fólk, sumt börn.
Loft er þungskýjað, og flugvélin
á að fljúga skemmstu leið norð-
ur yfir landið, síðan austur með
norðurströndinni og inn Eyja-
fjörð. Allt er í góðu gengi, er
hún flýgur yfir Skagafjörð.
Síðan heyrist ekkert af henni.
Svo er hafin leit. í brjóstum
manna togast á veik von og sár
og lamandi ótti. Dagurinn liður,
vornóttin leggst yfir, og hinar
veiku vonir daprast. Enginn
kann að segja frá örlögum
hinna tuttugu og fimm ferðafé-
laga.
Eftir langa nótt er það svo
loks staðfest, er flesta hefir
grunað — að flugvélin hefir
farizt, flogið á þverhnýpta
fjallshlíð — allir dánir. Harm-
úrinn sker inn að hjartarótum
hundruð manna, er misst hafa
það, sem þeim var ástfólgið, ef
til vill ástfólgnast af öllu á þess-
ari jörð. Aðrir eru sem þrumu
lostnir andspænis þessum voða-
tíðindum. Tómleikinn fyllir
hverja sál.
Meðal þeirra, sem létu lífið í
hamrahlíðinni við Héðinsfjörð
þennan ógæfudag, var Þorgerð-
ur Þorvarðsdóttir. Ég býst við,
að mörgum fleiri en mér hafi
verið svo farið, að þeir hafi átt
bágt með að átta sig á þessu og
énnþá erfiðara með að sætta
sig við það — að Gerða væri
dáin. En hönd dauðans spyr
ekki um vonir og tilfinningar
vanmáttugra jarðarbarna —
hún heggur hlífðarlaust, oft þar
sem sízt skyldi. Svo var hér.
Ég held, að ekki sé ofsagt, að
það hafi verið sammæli allra,
sem einhver veruleg kynni höfðu
af Þorgerði Þorvarðsdóttur, að
hún hafi borið aðalsmerki allra
þeirra mannkosta, er fegurst
skarta ungri konu. Hún var
gædd óvenjulegum gáfum og
frábæru viljaþreki og áræði, er
hvarvetna skipaði henni í
fremstu röð, og slík var tryggð
hennar og skyldurækni, að
hverju málefni, er hún einu
sinni tók að sér, var betur borg-
ið í hennar höndum en flestra
eða allra annarra. En jafhhliða
þessu átti hún einnig til að bera
svo ríka viðkvæmni, kvenlisgan
þýðleika og dýpt hreinna og
innilegra tilfinninga, að fágætt
mun, að slíkt fléttjist saman
hjá einni og sömu manneskju,
þótt leitað sé meðal heillar kyn-
slóðar. Hjálpfýsi hennar og um-
önnun var frábær, og enginn
kunni betur en hún að bera
sáttarorð á milli þeira, er eitt-
hvað hafði orðið að áskilnaði.
Þó átti hún það til að geta einn-
ig verið hörð í horn að taka, ef
henni fannst rangsleitni eða ill-
kvittni beitt við sig eða aðra.
En fáorð var hún jafnan og var-
kár í dómum um aðra, og allt
þvaður um náungann var henni
andstyggð.
Þessi stórbrotna og þróttmikla
og þó milda og þjálfaða skap-
gerð skapaði henni gæfu og
gengi, aflaði henni trausts, virð-
ingar og ástar, færði henni
sjálfri örugga trú á lífið og öðr-
um bjargfasta trú á hajaa og
glæsilega framtíð hennar.
Og þótt hún virti mikils þau
störf, sem lífið krefur af nýt-
um þjóðfélagsþegnum, og rækti
þau öðrum betur, þá var hún
ekki þræll stritsins. Fáir kunnu
betur en hún að taka þátt í
gleðimótum, lyfta sér yfir önn
og amstur lífsins, þegar það átti
við, og njóta unaðssemda þess í
hópi vina sinna. Það er lífslist,
sem ekki er öllum gefin.
Þannig var Gerða, og þannig
mun hún lifa í minningu þeirra,
er hana þekktu, meðan þeir eru
ofar moldu. Og þó — vesöl og
fálmandi orð megna ekki að
lýsa henni eins og hún var, og
þær kenndir, er harmi slegnir
vinir bera í brjósti, verða aldrei
skráðar á pappír með bókstöf-
um. Þær loga 1 undum hjartans
og óma í innsta grunni sálar-
innar.
Þorgerður Þorvarðsdóttir
fæddist að Stað í Súgandafirði
27. september 1916, dóttir frú
Önnu Stefánsdóttur og séra Þor-
varðs Brynjólfssonar, preste þar,
sem látinn er fyrir alllöngu.
Stóðu því að hennl hinar merk-
ustu ættir í bæði kyn. Hún kom
í kvennaskólann í Reykjavík að-
eins fimmtán ára að aldri árið
1931 og útskrifaðist þaðan vor-
ið 1934, eftir að hafa stundað myrka harm stafar ljóma ljúfra
3ar nám af þeirri elju, er jafnan minninga, og með heitri þökk
einkenndi hana. Ávann hún sér fyrir gömul kynni fylgjum við
já vináttu kennara sinna, er henni til grafar í dag.
sumra hverra varð æ síðan Jón Helgason.
dýpri og nánari.
Að kvennaskólanámi loknu
„ . , .. „Það skilur enginn lífsins lög til hlítar,
starfaði hun um hríð x skrif- það lesa f,.r sína skaparún _
stofum, meðal annars hjá gjald- En þag sem gerir hverjar hendur nýtar
eyrisnefnd og við innheimtu- er hugsjón mannsins
störf hjá Nýja dagblaðinu, unz — ekkert nema hún“.
hún réðist í þjónustu Tímans
Þrennt var það einkum, sem
einkenndi Gerðu: áhugi fyrir
um. Á þessum árum gerðist hún eóöum málefnum, sérstök ráð-
frumkvöðull að stofnun íþrótta- vendni samvizkusemi, og ó-
venjulegur dugnaður.
Vegir okkar lágu saman fyrir
rúmum 12 árum. Hún kom inn
í afgreiðslu Nýja dagblaðsins
S / ó ð u r
tll
miimlngar um Þorgerði Þorvarðsdóttur.
Vegna hins sviplega fráfalls okkar ágætu skólasystur og
vinkonu, Þorgerðar Þorvarðsdóttur, húsmæðrakennara, er
fórst í flugslysinu mikla í Héðinsfirði 29. maí, höfum við
bekkjarsystur hennar í Húsmæðraskóla íslands og
Kvennaskólanum í Reykjavík ákveðið að stofna sjóð til
minningar um hana.
Við höfum hugsað okkur að láta sjóð þennan styrkja
ungar, efnilegar stúlkur til náms, bæði hér heima og er-
lendis. Teljum við þetta gert í þeim anda, sem henni hefði
geðjast að, og í samræmi við það, er hún sjálf valdi sér að
ævistarfi, — ævistarfi, sem við erum sannfærðar um að
hefði borið ríkulega ávexti í íslenzku þjóðlífi, ef henni
hefði orðið lengri lífdaga auðið, bæði vegna mikilla hæfi-
leika og fágætra mannkosta hinnar látnu, sem við höfðum
náin kynni af á námsárum okkar.
Þeir, sem minnast Þorgerðar með vinarhug og þakk-
læti eins og við og vilja leggja fram eitthvað í þennan
sjóð, geta afhent framlög sín til Guðnýjar Frímanns-
dóttur, Guðrúnargötu 5, Guðrúnar Markúsdóttur, Sóivalla-
götu 6 eða í afgreiðslu Tímans, Lindargötu 9 A.
Fyrir hönd bekkjarsystranna.
ÁSA GUÐMUNDSDÓTTIR. GUÐRÚN MARKÚSDÓTTIR.
Dóttir mín,
Þorgerðnr Þorvarðsdóttir,
húsmæðrakennari,
sem andaðist í flugslysi 29. mai, verður jarðsungin frá
Fríkirkjunni í dag (þriðjudag) kl. 2.30.
Þeir, sem vilja minnast hinnar látnu með blómum eða
á annan hátt, eru beðnir að láta andvirðið renna til sjóðs
þess, er bekkjarsystur hinnar látnu úr Húsmæðrakenn-
ara- og Kvennaskólanum hafa í huga að stofna til minn-
ingar um hana.
ANNA STEFÁNSDÓTTIR.
Túngötu 31.
árið 1938 og hafði umsjón með
afgreiðslu blaðsins og fjárreið-
ferð vestur um haf og dvöl þar. erfiðan sjúkdóm. Ég var stadd-
Gleði vorsins, vaxtarþrá þess ur á heimili móður hennar,
og vilji til að gróa og græða voru Önnu Stefánsdóttur, og tal okk-
andleg einkenni hennar. Þar var ar þriggja barst að því, sem
skammt milli handar og hjarta. nefnt er eilífðarmálin. ' Þær
Hún skildi og fann þá köllun að mæðgur voru báðar sannfærðar
lifa samkvæmt skoðun sinni. um, að lífinu væri ekki lokið,
trú og tilfinningu. þótt kveikur líkamans brynni
Það var engin tilviljun eða út. Lífiö ætti sér annan og meiri
ytri áhrif, sem réðu því, hvaða tilgang og leið mannsins myndi
afstöðu hún tók til þjóðmál- liggja til sífellt meiri þroska og
anna. Þrá hennar eftir réttlát- fullkomnunar. Það væri ekki
ara mannfélagi, umbótum og mannanna sjálfra að ráða því,
aukinni fegurð samfara skyldu- hvort tilveran hér yrði lengri
rækni hennar og næmri tilfinn- eða skemmri, en hinu gætu þeir
ingu þess, að eiga sjálf að láta ráðið, hvernig þær ávöxtuðu
drauma sína rætast, leiddu hana hæfileika sína. Þeir, sem væru
til samstarfs við þá, sem leggja trúir sjálfum sér og öðrum, í
afna áherzlu á það, að gera störfum sinum og breytni,
skyldu sína og ná rétti sínum myndu eiga greiðari leið á síð-
og vilja yfir einkis hlut sitja. ari þroskastigum.
Það eitt var samboðið eðli henn- Ég fann það glöggt, er ég
ar. _ kvaddi þær mæðgur, að á heim-
Með sviplegum hætti er henni m Þeirra rikti enSin vonlaus
nú burtu kippt. Fátækari eru sorS, þótt nánasti ástvinur hefði
xeir eftir, sem þekktu hana. taiii® fyrir aldur fram, heldur
Hún var barn þess guðs, sem örugg bjartsýni og trú á lifið.
gefur íslandi fagurt vor og ynd- fann það og glöggt, að þessi
félags kvenna í Reykjavík, er
skömmu síðar reisti sér myndar-
legan íþróttaskála undir Skála-
felli, skammt ofan við Stardal í
Mosfellssveit, og átti hún sjálf
fleiri handtök við þá skála-
byggingu í tómstundum sínum
en flestir aðrir. Þá var hún og
einn af frumkvöðlum að stofn-
un Nemendasambands kvenna-
skólans og fyrsti formaður þess,
enda frábær vinur skólans alla
tið.
isleika þess og gerir landið og
Djóðlíf þess dásamlega opinber-
un máttar og fegurðar lífsins.
Því verður hún kvödd með við-
kvæmri þökk.
Halldór Kristjánsson.
með auglýsingu um atvinnu. Sú
auglýsing kom ekki, en fram-
kvæmdastjóri blaðsins bauð
henni strax vinnu. Þannig
verkaði öll framkoma Gerðu.
Ferðalög um óbyggðir, göngu
og skiðaferðir voru eitt mesta
yndi hennar. Skíðaskáli íþrótta-
félags kvenna væri ef til vill ó-
Haustið 1942 hóf hún nám að byggður enn’ ef ekki hefði þar
nýju. Var hún i hópi þeirra notið, við dugnaðar hennar og
stúlkna, er fyrstar gengu í hinn
nýstofnaða hxlsmæðrakennara-
skóla íslands, og lauk þar hús-
mæðrakennaraprófi 1944. —
Fékkst hún eftir það um hríð
við matreiðslukennslu og reynd-
ist þegar svo stjórnsöm og lagin
við þau störf, að af bar. Sumarið
forustuhæfileika.
Ég ætla ekki að rekja fleiri
störf hennar. Það munu aðrir
gera. En eitt get ég fullyrt: að
hvort sem Gerða var við nám
eða störf, var hún ávallt fremst
eða í fremstu röð.
Allir, sem kynntust Gerðu
1945 sigldi hún til Vesturheims sakna hennar og eiga erfitt með
og stundaði framhaldsnám í a® ssetta sig við að hún sé horf-
húsmæðrafræðum við háskól- in- Þeir munu aiiir minnast
ann í Minneapolis. Úr þessari hennar sem góðs vinar og fé-
námsför kom hún aftur heim í iaSa- við fráfall hennar er
nóvembermánuði síðastliðnum höggvið skarð sem ekki verður
og hafði þá lagt leið sina um fynt-
Bretland og Norðurlönd. Mun Hjálmtýr Pétursson,
hún óefað hafa verið orðin bezt
menntaðasti húsmæðrakennari við unnum saman í fiskvinnu
íslendinga. nokkrar dagstundir, þegar hún
í vetur varð henni lítið úr var unglingsstúlka, lítt komin
starfi eftir jól, sökum lasleika, af barnsaldri. Það voru fyrstu
fór þó um vikutíma til Vest- kynnin og þau eru mér ógleym-
mannaeyja og hélt þar sýning- anleg. Frjálsleg og tær gleði og
arkennslunámskeið. Ætlaði hún táp heilbrigðrar æsku og einlæg
nú að skreppa norður til Akur- j og hrein starfsnautn vaxandi
eyrar til stuttrar dvalar þar, áð- krafta, sem er unun' að áreynsl
ur en hún tæki við nýju og um- unni og þráir ný og stærri við
fangsmiklu starfi í þágu Veit-1 fangsefni, gerðu þessa ungu
ingamannafélags íslands. En stúlku eftirminnilega.
það varð hennar síðasta för.
Hún fluttist til Reykjavíkur
íslenzka þjóðin hefir beðið^eð móður sinni og vann þar
tjón, sem ekki verður bætt. Vinir i ýms störf. Hún vann þau öll vel
Þorgerðar Þorvarðsdóttur hafa
hlotið sár, sem sejnt mun gi'óa.
En þyngstur harmur er þó kveð-
inn aldraðri móður hennar, er
áður hefir þungar sorgir reynt,
og systkinum hennar og sifja-
liði, sem dreift er viða um lönd.
Fráfall hennar er þyngra en
tárum taki. En gegnum hinn
Samvizkusemin, dugpaðurinn og
starfsgleðin fylgdu henni alltaf
Þó að hún gengi róleg og glöð
að skyldustörfum dagsins og
nyti þeirra, þráði hún jafnan
önnur stærri og meiri viðfangs
efni. Þess vegna lærði hún hús
mæðrakennarafræði og jók við
þann starfsundirbúning með
trú átti ríkan þátt í dagfari og
breytni þeirra mæðgna og þeim
frábæra hetjuskap, sem aldrei
hafði brugðizt Önnu Stefáns-
dóttur, þótt hún hefði orðið að
þola þyngstu raunir.
Ég veit, að það er þessi trú,
sem mun létta Önnu Stefáns-
Það er áhðið kvölds. Við, sem dóttur og börnum hennar þann
vinnum á ritstjórn Tímans, er- mikla missi, sem fráfall Þor-
um allir staddir í skrifstofu gerðar er. Ég veit. að það er
blaðsins. Sumir okkar hafa ver- þessi trú, sem hún sjálf vildi nú
ið að xafna fréttum um flugvél-
ina, sem óttast var um, að hefði
farist fyrir Norðurlandi þá um
daginn, en aðrir hafa verið að
sinna öðrum störfum. Blaðið er
fullbúið til prentunar að öðru
leyti en því, að beðið er eftir
skrá frá Flugfélaginu um far-
aega og áhöfn týndu vélarinn-
ar. Þegar skráin kemur, söfn-
umst við um þann, sem tekur
á móti henni, en lesturinn
stöðva t við fyrsta nafnið: Þor-
gerður Þorvarðsdóttir, og einn
okkar andvarpar með kvíða og
klökkva í röddinni: Var Gerða
þarna? Það tjáði hug okkar
allra á þessari stundu.
Við höfðum vissulega gert
okkur Ijóst, að hér hafði mikill
og þungbær mannskaði orðið,
en sú vitneskja, að Gerða var
með, gerði okkur það enn ljós-
ara. Flestir okkar höfðum verið
famverkamenn hennar um
lengra skeið og sú kynning
hafði skapað til hennar slíkt
traust og álit, sem fáum er gefið
að vinna sér. Við vissum, að
hún átti dug og hæfileika til
þess aö skila glæsilegu ævistarfi,
enda bundið við hana meiri
vonir en flesta aðra. Þó var það
ekki óvenjulegur dugnaður
hennar, sem við mátum mest,
heldur sönn drenglund cg heii-
brigð lífstrú, sem afiaði hemii
óbilándi trausts þeirra, er
kynntust henni til hlítar.
Við, sem unnum með Þorgerði
við Tímann, eigum margar góð-
ar minningar frá samstarfinu
við hana. En við það tækifæri,
þegar hún er kvödd hér í blað-
inu, verður mér eitt atvik
minnistæðast. Síöan þaö gerðist
eru liðin nokkur ár. Bróðir
hennar var þá nýlátinn eftir
flytja syrgjandi ættingjum og
vinum. Því skal líka kveðja min
til hennar nú vera þessi: Vertu
sæl, Gerða. Ég kveð þig með
þakklæti og söknuði, en það
sættir mig við örlögin, að ég veit,
að þetta er ekki hinzta kveðjan.
Þórarinn Þórarinsson.
lddinnum.it
iLuidar i/orrar viÍ iandiÍ.
~Jdeiti& á <=Jand^rœÍi iuíjóÍ.
dJhripitopa -Jdlapparittff 29.
Til kaupenda Tímans
í Reykjavík
Oft veldur miklum leiðindum,
hve erfitt er viða í bænum að
koma blaðinu með skilum til
kaupendanna. Það eru vinsam-
leg tilmæli til þeirra, sem verða
fyrir vanskilum, að þreytast
ekki á að láta afgreiðsluna vita
um þau, þar til þau hafa verið
löguð og jafnframt að leiðbeina
börnunum, sem bera út blaðið,
hvar bezt sé að láta það. Þeir
kaupendur,sem búa utan við að-
albæinn og fá blaðið 1 pósti,
gerðu Tímanum mikinn greiða,
ef þeir borguðu andvirði blaðs-
ins á afgreiðslunni. —