Tíminn - 21.06.1947, Side 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON ■
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKTJRINN
Símar 2353 og 4373
PRKNTSMIÐJAN EDDA hj.
31. árg.
Reykjavík, laugardagmn 21. júní 1947
: ITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
simar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargöw 9A
Siml 2323
112. blað
ERLENT YFIRLIT:
Úgnarstjórnin í Ungverjalandi
Eússar auka yfirgangjiim í Iiersctnu löndunum
Þeir atburðir, sem hafa gerzt í Ungverjalandi seinustu vikurnar,
gefa gi$kgt til kynna, að Rússar gera nú sitt ítrasta til að tryggja
áframhaldandi völd kommúnista í hersetnu löndimum eftir að
rússneski herinn er farinn þaðan. Til þess að fullnægja þessum
filgangi er öllum hugsanlegum brögðum og ofbeldi beitt.
Misbeiting lögregluvaldsins.
Hér í blaðinu hefir það verið
rakið nýlega, hvernig kommún-
istar notuðu sér yfirráðin yfir
ungversku lögreglunni til að
lama smábændaflokkinn, er
fékk hreinan meirihluta í þing-
kosningunum 1945. Einstakir
forráðamenn hans voru ákærðir
fyrir samsæristilraunir og
flokksstjórnin neyddist til að
vísa þeim úr flokkhum. Smá
saman færði lögreglan sig upp á
skaftið og lét fangtelsa ýmsa
þessara manna. Hámarki náðu
þessar ofsóknir, þegar Nagy for-
sætisráðherra var ákærður fyrir
hlutdeild í samsæristilraun
meðan hann dvaldi í fríi í Sviss
og það tilefni var síðah notað til
að knýja fram stjórnarskiptin,
sem urðu þar fyrir skömmu.
Fyrirætlanir nýju
stjórnarinnar.
Hin nýja stjórn hefir þegar
sýnt það ljóslega, hvert hlutverk
henni er ætlað. Hún hefir þegar
látið undirbúa kosningalög, er
koma til með að svipta mjög
marga andstæðinga hennar
kosningarétti. Jafnframt hafa
verið hafin málaferli gegn
mörgum tugum ungverskra
stjórnmálamanna. Að loknum
þessum aðgerðum hyggst stjórn-
in að e&ia til nýrra þingkosn-
inga á komandi hausti, því að
þá þykir líklegt, að andstöðu-
flokkarrjjr verði orðnir svo
beygðir, að þeir muni ekki fá
mikið fylgi. Kommúnistar
myndu þá eftir það geta ráðið
lögum og lofum í landinu, þótt
rússneski herinn færi brott.
í hinni nýju stjórn eiga sæti
fulltrúar kommúnista, jafnað-
armanng. og þess hluta smá-
bændaflokksins, er hallast hefir
að kommúnit5,tum. Jafnaðar-
mannaflokkurinn hefir aldrei
virzt annað en leppflokkur
kommúnista. Kommúnistar eru
því raunverulega alls ráðandi í
þessari flokkasamsteypu, sem
vafalaust mun koma fram sem
ein heild í næstu kosningum.
Afskipti stórveldanna.
Strax eftir stjórnarskiptin,
kröfðust stjórnir Bandaríkjanna
og Bretlands nánari skýringa á
aðdraganda þeirra, og Banda-
ríkjastjórn lét bera fram mót-
mæli við rússnesku hernáms-
stjórnina, sem hafði haft hér
hönd í bagga. Samkvæmt samn-
ingum stórveldanna hafa þau
sameiginlegt eftirlitsráð í Ung-
verjalandi, en fulltrúar Banda-
ríkjanna og Bretlands í- því
fengu ekkert að vita um stjórn-
arskiptin fyrirfram og hafa ekki
fengið aðgang að orðsendingum,
ERLENDAR FRETTIR
Málgagn dönsku ríkisstjórn-
arinnar, Köbenhavn, hefir lýst
yfir því, að Danir muni ekki fall-
ast á tilmæli Bandaríkjanna um
leigu herstöðva á Grænlandi.
Danir muni ekki framselja öðr-
um herstöðvar þar en bandalagi
sameinuðu þjóðanna.
Leopold Belgíukonungur hefir
verið sýicnaður af öllum áburði
á hendur honum fyrir fram-
komu hans á stríðsárunum. Það
er sérstök þingnefnd, sem fékk
þetta mál til athugunar, er hefir
fellt þennan úrskurð.
sem áður höfðu farið fram milli
ungverskra stjórnarvalda og
rússnesku hernámsstjórnarinn-
arinnar. Eiga þeir þó skýlausan
rétt til þess samkvæmt fyrri
samningum stórveldanna. En
Rússar hafa neitað þeim um
allar slíkar upplýsingar og byggt
synjun sína á því, að slíkt væri
óeðlileg íhlutun um einkamál
Ungverj^!
Bandinríkjastjórn hefir lýst
yfir því, að hún áskilji sér allan
rétt til afskipta af þessum mál-
um síðar, þar sem gerðir samn-
ingar hafi ekki verið haldnir.
Afstöðu sína hefir hún m. a.
látið í ljós með því að bjóða
Nagy fyrrv. forsætisráðhcrra til
Bandaríkjanna.
Hetjule^ framkoma.
Sú frelsisbarátta, sem nú er
háð gegn ofríki Rússa og fylgi-
sveina þeirra í Ungverjalandi,
hefir þegar eignast djarfa for-
ustumenn, er ekki munu gleym-
ast, þótt þeir falli máske fljót-
lega fyrir hrammi ofbeldisins.
Einn þessara manna er Sulyck,
sem er leiðtogi frelsisflokksins.
Hann var upphaflega 1 Smá-
bændaflokknum, en var einn
þeirra 18 þingmanna, sem fyrst-
ir voru reknir úr flokknum
vegna gagnrýni sinnar á komm-
únistum. Sulyck flutti nýlega
langa ræðu í ungverska þinginu,
er um margt minnir á hina
frægu ræðu Matteotti. Hann
lýsti þar glögglega, að raunveru-
lega ríkti fyllsta ofbeldisstjórn
í Ungverjalandi og ekkert væri
fjarstæðara en að tala um mál-
og ritfrelsi í landinu. Funda-
frelsið væri afnumið með þeim
hætti, að kommúnistar létu
stormsveitir sínar hleypa upp
fundum andstæðinganna.
Kommúnistar sönnuðu þetta
líka í þinginu með því að reyna
að trufla ræðu Sulyck með óp-
(Framhald á 4. síðu)
Kirkjuvígslan
að Melstað
Sunnudaginn 8. júní vígði
biskupinn yfir íslandi, herra
|Sigurgeir Sigurðsson, nýja
! kirkju að Melstað í Miðfirði.
Viðstaddir kirkjuvígsluna voru
8 prestar, sóknarpresturinn séra
Jóhann Kr. Briem á Melstað,
prófasturinn séra Björn Stef-
ánsson á Auðkúlu, séra Sigurð-
ur J. Norland í Hindisvík, séra
Gunnar Árnason á Æsustöðum,
séra Pétur Ingjaldsson á Hösk-
juldsstöðum, séra Þorsteinn B.
jGíslason í Steinnesi, séra Jón
Guðnason á Prestsbakka og séra
Halldór Kolbeins í Vestmanna-
eyjum.
Biskupinn vigði kirkjuna og
afhenti hana söfnuðinum, sókn-
arpresturinn, séra Jóhann Kr.
Briem, prédikaði, og prófastur,
séra Björn Stefánsson, flutti
ræðu. Einn af sóknarnefndar-
mönnunum, Sveinbjörn Jónsson
bóndi á Syðri-Völlum, sagði sögu
kirkjubyggingarinnar, en séra
Jóhann Kr. Briem skýrði frá
gjöfum, sem kirkjunni höfðu
borizt. Kirkjan var fagurlega
skreytt blómum og ljósum.
Að lokinni messu afhenti bisk-
upinn sóknarprestinum, séra
(Framhald á 4. slðu)
Gjaldeyriseyðslan var 1300 miljónir króna
á 27 mánuðum
SÝNINGAR FlXi\L4XI)SFARA.\XA
Finnlandsfarar Ármanns hafa tvær íþróttasýningar í íþróttahúsinu við Há-
logaland í dag. Verður önnur þeirra kl. 4, en hin kl. 9. — Sýningunum
verður þannig háttað, að fyrst sýnir kvenflokkurinn leikfimi, síðan verðrn-
sýnd glíma og bændaglíma og loks sýnir karlaflokkurinn leikfimi. Eftir
seinni sýninguna verður dansleikur. AHur ágóðinn rennur í fararsjóð
Finnlandsfaranna, sem munu auka hróður þjóðarinnar á erlendum vett-
vangi. Þeir, sem sækja þessar sýningar, munu vinna það tvennt í einu, að
fá góða skemmtun og styðja jafnframt gott málefni.
Bílferjan á Hvalfiröi mun spara
hálfs annars klukkutíma akstur
Unnið er nii uð vegagerð og lendingarbótum
í sainbamli við ferjjuna.
Eins og kunnugt er, festi Akranesbær í fyrra kaup á tveimur
ínnrásarskipum í Englandi, með það fyrir augum að nota þau
við hafnarframkvæmdirnar þar, og síðar meir sem bílferjur á
Hvalfjörð. Mál þetta er nú það vel á veg komið, að sérstök fjár-
veiting hefir verið ákveðin til ferjunnar og er nú verið að vinna
að vegagerð og hafnarbótum í sambandi við hana. Tíðindamaður
blaðáins hefir snúið sér til Axels Sveinssonar vitamálastjóra, sem
hefir umsjón með þessum framkvæmdum og spurzt fyrir um þær.
Þar af fór aðeins tæpur fjórðungur
til kaupa á nýsköpunarvörum
Morgunblaðið birti nýlega allmikla langlokugrein, sem átti að
sanna, að Tíminn hefði farið með rangfærslur um gjaldeyris-
eyðsluna í tíð fyrrv. stjóypar. Forðazt var þó að nefna, hverjar
þessar rangfærslur væru, eða að nefna nokkrar tölur um gjald-
eyristekjur og gjaldeyriseyðsluna í tíð fyrrv. stjórnar. Á'stæðan
var einfaldlega sú, að hefði Mbl. farið inn á þá braut, hefði það
aðeins orðið staðfesting á frásögn Tímans. Þess vegna hefir Mbl.
valið sér þá leið að fara aðeins með brigzl og þvætting, sem ekki
er á neinum rökum byggður.
Merkur heilsufræð-
ingur kominn hingað
11 ann mim flytja hér
marga fyrirlestra.
Are Waerland, hinn kunni
sænski heilsufræðingur, kom
til íslands flugleiðis frá Eng-
landi sl. miðvikudagskvöld.
Hann er hér á vegum Nátt-
úrulækningafélags íslands og
mun flytja fyrirlestra hér í
Reykjavík og víðs vegar um
landið.
í Reykjavík flytur Waerland
3 fyrirlestra, sem hann nefnir
svo: 1. Úr viðjum sjúkdóm-
anna. 2. Útrýming sjúkdóm-
anna. 3. Hvernig á ég að lifa í
dag? Vprða tveir fyrstu fyrir-
lestrarhir sunnud. 29. júní
og 1. júlí, en hinn þriðji síðar í
júlímánuði. Úti um land verður
víðast aðeins 1 fyrirlestur á
hverjum stað.
Waerland flytur fyrirlestra
sína á islenzku, og hefir hann á
rúmum tveimur mánuðum náð
fullu valdi á framburði ís-
lenzkrar tungu.
Waerland er mörgum kunnur
hér á landi af tveimur bókum
(Framhald á 4. síðu)
Framkvæmdir voru hafnar i
fyrrahaust. Var þá byrjað á því
að leggja veg frá Lambhaga-
melum, þar sem vegirnir koma
saman, er liggja fyrir Hvalfjörð
út á Akranes og upp í Borgar-
fjörð, og að Katanesi á Hval-
f j arðarströnd, þar sem ferj urnar
eiga að koma að landi að norð-
anverðu. Er þeirri vegargerð nú
langt komið, en vegur þessi verð-
ur 2—3 km. í Katanesi á að gera
lendingarbætur fyrir ferjurnar,
og er verið að steypa 4 stein-
kassa á Akranesi, sem nota á
fyrir bryggjur þar og innan við
Hvaleyrina, þar sem ferjurnar
koma að landi að sunnanverðu.
Ætlunin er, að þessir kassar
verði alls 8, en til að byrja með
verður xeynt að notast við 4.
Eiga þeir að mynda bryggju,
■sem ferjurnar geta legið við.
Ferjuskipin eru þannig úr
garði gerð, að auðvelt er að
renna þeim á grunn öðru hvoru
megin við bryggjurnar, eftir
vindáttinni, og hleypa niður
(Framhald á 4. síðu)
En í tilefni af þessum skrif-Q
um Mbl. þykir rétt að rifja upp
enn einu sinni helztu stað-
reyndirnar í þessu máli:
Þegar fyrrv. stjórn kom til
valda eða 1. nóv. 1944, nam
gjaldeyrisinneign bankanna 575
millj. kr. Þann tíma, sem hún
sat að völdum, eða frá 1. nóv.
1944 til 1. febrúar 1947, námu
gjaldeyristekjur bankanna 718.7
millj. kr. Alls hafði stjórnin því
til umráða 1293.7 millj. kr. af
erlendum gjaldeyri.
Þegar stjórnin lét af völdum
eða 1. febrúar 1947, var erlend
inneign bankanna talin 192.5
millj. kr., þar af 126 millj. kr. á
nýbyggingareikningi. í stjórn-
artíð hennar höfðu þannig rúm-
ar 1100 millj. kr. erlends gjald-
eyris farið í súginn. Þetta er
þó ekki öll sagan, því að ný-
byggingaráð og viðskiptaráð
voru búin, þegar stjórnin lét
af völdum, að veita leyfi út á
allan þann gjaldeyri, sem bank-
arnir voru taldir eiga erlendis
1. febrúar 1947, og raunar
meira til. Stjórnin hafði þannig
eytt raunverulega meira en
1300 millj. kr. af erlendum
gjaldeyri í valdatíð sinni og
þegar hún lét af völdum, var
óráðstafaður gjaldeyrir þjóðar-
innar minna en ekki neitt.
Öll raunasaga gjaldeyrismál-
(Framhald á 4. síðu)
VörusalaFramáNorð-
f irði nam 2,7 milj. kr. á
síðastliðnu ári
Aðalíundur Kaupfélagsins
Fram á Norðfirði var nýlega
haldinn. Hagur félagsins er
góður. Vörusala seinasta árs
hafði aukizt um hálfa milljón
nam 2,7 milljónum króna og
frá því árið áður. Sjóðseignir
höfðu aukizt um 80 þús. kr.
Félagsmönnum verður greidd-
ur 6% arður af ágóðaskyldri
vöruúttekt.
Félagið á nú í smíðum stórt
jg vandað verzlunarhús við að-
algötu bæjarins, skammt frá
núverandi verzlunarhúsi félags-
ins. í húsi þessu verða sölubúð-
ir, skrifstofur og vörugeymslur.
Kaupfélagsstjóri er Guðröður
Jónsson.
Fimmtugur
Kristján Jónsson oddviti og
sýslunefndarmaður að Dals-
mynni í Eyjarhreppi verður
fimmtugur á sunnudaginn
kemur.
Umferðaslys
á Akureyri
%
í gærdag vildi það hörmulega
slys til á Akureyri, að lítill
drengur ’varð fyrir bíl og beið
samstundis bana. Slysið vildi
til í Aðalstræti, og var það vöru-
flutningabifreið, sem ók yfir
litla drenginn.
ískyggilegar tölur
t seinustu hagtíðindum birt-
ast nokkrar tölur úr rcikningum
bankanna, sem sýna glöggt, hve
ískyggilegt fjármálaástandið er.
Samkvæmt þeim námu innlög
í bankana í apríllok síðastl. 528.5
millj. kr., en útlán bankanna
námu á sama tíma 545.4 millj.
kr. Má bezt á þessu marka, aff
geta bankanna til útlána er svo
til þrotin.
Á sama tíina í fyrra námu
innlög í bankana 589.6 millj. kr.,
en útlán þeirra námu þá ekki
nema 373.2 millj. kr.
í apríllok í fyrra námu inn-
eignir bankanna erl. 398 millj.
kr., en í apríllok síðastl. 113.5
millj. kr. En allri þessari inn-
eign hefir þegar veriff ráffstaf-
aff meff leyfisveitingum og raun-
ar miklu meira.
1
Þing Kvenfélagasamb. íslands
Sjöunda landsþing Kvenfélagasambands íslands var sett í Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur miðvikudaginn 18. júní, kl. 8,30 síðdegis.
Mættir voru 33 fulltrúar úr flestum sýslum landsins, auk sendi-
kennara sambandsins. — Væntanlegir eru nokkrir fulltrúar
hingað til bæjarins næstu daga.
Við setningu þingsins flutti I
forseti þingsins, frú Ragnhildurl
Pétursdóttir ræðu. Minntist hún
nokkurra merkiskvenna, sem |
látist hafa s.l. ár. Fundarkonur I
risu úr sætum og vottuðu hin-
um látnu virðingu sina.
Á þessum fundi voru lögö
fram kjörbréf fulltrúanna og
kosið í fastar nefndir.
Fundur hófst í fyrradag kl. 10
í Húsmæðraskólanum. Fram-
kvæmdastjóri Sambandsins frú
Svava Þorleifsdóttir lagði fram
starfsskýrlu sambandsins ásamt
reikningum frá árunum 1945—
1946. Skýrslan bar með sér, að
starf sambandsins er i örum
vexti, enda eru samtök þessi
fastar skipulögð en þau áður
voru.
Að loknum hádegisverði hófst
fundur í fyrstu kennslustofu
Háskólans. Þar var lögð fram
fjárhagsáætlun fyrir næstu tvö
ár ásamt greinargerð. Eftir
nokkrar umræður var málinu
síðan vísað til fjárhagsnefndar.
Þá lagði frú Hulda Stefáns-
(Framhald á 4. síðu)
DýrasýrLLngLn í Örfirisey
Mynd þessi er af einum apanum,
sem er á dýrasýningunni í Örfirisey,
Hann er lánaffur hingað úr dýragarffi
í Edinborg. Api þessi er einkennilegur
mjög í háttum sínum og skemmtir
vel sýningargestum. Hann er hér aff
naga gulrófusneið og er svo aff sjá,
sem honum þyki hún góff. Dýrasýn-
ingin í Örfirisey er haldin til ágóffa
fyrir dvalarheimili aldraffra sjómanna,
og er opin daglega.
(Ljósm.: Guffni ÞórSarson).