Tíminn - 28.06.1947, Side 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hj.
rrSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
Stmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA
EDDUHÚST. LlndargÖw 9 A
Slml 2333
31. árg.
Reykjavíik, laugardaginn 28. júní 1947
Aðalfundur S.Í.S. krafðist rétt-
lætis i gjaldeyrismálunum
Yfirlit nm störf fundarins
Affalfundur Sambands íslenzkra samvlnnufélaga var haldinn á
Þingvöllum dagana 23.—25. júlí, eins og áffur hefir veriff skýrt
frá hér í blaffinu. Fundinn sátu 87 fulltrúar af 92, sem áttu rétt
til fundarsetu. Auk þess sóttu fundinn stjórn S. í. S., forstjóri
þess, framkvæmdastjórar, verksmiffjustjórar og endurskoffendur.
Minnst fallinna forustu-
manna.
Fundurinn var settur kl. 10
árdegis 23. þ. m. af formanni
sambandsstjórnar, Einari Árna-
syni. Hann minntist tveggja
starfsmanna Sambandsins er
■átist höfðu á árinu, þeirra Að-
alsteins Kristinss.onar, fyrrv
iramkvæmdastj., og Stefáns
Rafnars, skrifstofustjóra. Minnt
ist hann sérstaklega beggja
þesrara manna fyrir gott og ó-
eigingjarnt starf í þágu Sam-
bandsins alla þeirra starfstíð.
Risu fundarmenn úr sætum í
virðingarskyni við hina látnu.
Að lokinni setningarræðu for-
manns fór fram athugun kjör-
bréfa, en síðan kosning fundár-
stjóra og ritara. Fundarstjóri
var kosinn Jörundur Brynjólfs-
son alþm., en varafundarstjóri
Þórir Steinþórsson skólastjóri.
Fundarritarar voru kosnir Gunn j
ar Grímsson kaupfélagstjóri og
Karl Kristjánsson oddviti.
Skýrslur um starfsemi S. í. S. [
Eftir hádegi fyrsta fundar-
daginn fluttu formaður og for-
stjóri skýrslur sínar og hefir
ERLENDAR FRETTIR
Fundur þeirra Bidoults, Bev-
ins og Molotoffs um hjálpartil-
boð Marshalls hófst í París í gær.
Truman hefir lýst yfir því, að
tliboð hans sé stutt af honum
og öllum ráðherrum hans.
Rannsóknarnefndir Samein-
með þeim. Þau ná nú þegar til
sínu. Meirihlutinn segir, að Búlg
arar, Júgóslóvar og Albanir hafi
stutt uppreisnarmennina I
Grikklandi. Minnihlutinn, þ. e.
fullt/úar Rússa og Pólverja neita
þessu, og kenna grísku stjórn-
inni alveg um rósturnar.
4 Bandaríkjunum aukast mót-
mælaverkföllin gegn nýju
vinnulöggjöfinni, þótt ýmsir
forráðamenn verkamanna væru
uðu þjóðanna hafa skilað áliti
250 þús. námuverkamanna.
Franska • þingiff hefir sam-
þykkt fjárlögin með 302:241
atkv., en 60 sátu hjá, Kommún-
istar og íhaldsmenn jreiddu at-
kvæði á móti, en flestir þing-
menn radikala sátu hjá. Verk-
föllum gegn nýju tollunum
halda áfram að aukazt, og er
enn talið ósýnt, hvort þetta mál
verði stjórninni ekki að falli.
þeirra áður verið getið að
nokkru hér í blaðinu. Síðar um
daginn fluttu framkvæmda-
stj. véladeildar, Agnar Tryggva-
son, og f ramkvæmdastj. inn-
flutningsdeildar, Helgi Þor-
steinsson, skýrslur sínar. Tími
vannst ekki til frekari fundar-
sfarfa þann daginn.
Fyrir hádegi annan fundar-
daginn fiutti forstjóri útflutn-
ingsdeildar, Helgi Pétursson og
lorstjóri Gefjunar, Jónas Þór.
‘kýrslur sínar.' Jónas Þór ga’
þess. að Gefjun ætti 50 ára af-
mæli á þessu ári. Einar Árna-
son minntist þess, að Jónas
væri búinn að veita Gefjunni
forstöðu í 30 ár með miklum
dugnaði og tóku fundarmenn
undir þau orð hans um Jónas
með því að rísa úr sætum sínum.
Skemmtisamkoma í Valhöll.
Að kvöldi fyrsta fundardags-
ins var haldinn skemmtisam-
koma í Valhöll. Hafði starfs-
fólki S. í. S. og fulltrúum á
þingi Kvenfélagasambands ís-
lands verið boðið þangað. Vil-
hjálmur Þór setti samkomuna
og bauð gesti velkomna. Síðan
voru sungin nokkur lög undir
stjórn kaupfélagsstjóranna
Karls Hjálmarssonar og Þor-
steins Jónssonar. Þá flutti Bald-
vin Þ. Kristjánsson erindreki
ítarlegt erindi um samvinnu-
stefnuna. Þá skemmtu lista-
mennirnir Erling Blöndal-Bengt
son, Einar Kristjánsson og dr.
Urbantchits með hljóðfæraleik
og söng. Að lokum minntist Vil-
hjálmur Þór fósturjarðarinnar.
Skemmtunin fór mjög vel fram
og var hin ánægjulegasta.
Afgreiffsla mála.
Síðari hluta dags seinni fund-
ardaginn f<3(r fram afgreiðsla
ýmsra mála. Reikningar S. í. S.
voru samþykktir athugasemda-
laust og einróma. Ráðstöfun
tekjuafgangsins og samþykkt
' einróma, og var honum skipt
milli sjóða S. í. S. Þá flutti Helgi
I Þorsteinsson ítarlegt erindi um
I innflutnings- og gjaldeyrismál
og var gerð einróma ályktun,
sem var efnislega á þessa leið:
„Fundurinn telur núverandi
grundvallarreglur Viffskiptaráffs
fyrir leyfisveitingum meff öllu
óviffunandi og þær — aff því er
til kaupfélaganna tekur — miff-
! ast ails ekki viff raunverulegar
(Framhald á i. siðu)
Vörusala S.Í.S. nam 147,8 milj. króna
á síðastliðnu ári
Hún varð 45,1 milj. kr. mciri en árið áður
Tölur þær, sem birtust í þriffjudagsblaffi Tímans um
vörusölu S. 4. S. á síðasta ári, voru ekki réttar og stafaffi
þaff einkum af því, aff ekkl hafffi veriff talin meff öll sala
innlendra iffnaffarvara. Réttar tölur eru þessar:
Sala affkeyptra vara og innlendra iffnaffarvara nam
85,9 milj. kr. og hafði aukizt um 15,5 milj. kr. frá árinu
áður. Sala innlendra afurffa nam 61,9 millj. og hafði auk-
izt um 29,6 millj. kr. frá árinu áffur. Öll vörusala Sam-
bandsins var því 147,8 millj. kr., og hefir aukizt um 45.1
millj. kr. á árinu.
115. blað
Aöeins 4000 smál. af hraðfrystum fiski hafa veriö
seldar, ef síldarlýsisframleiöslan bregst
-------------------- D
Norðmenn telja ekki hyggilegt að hafa sam-
*
vinnu við Islendinga um að heimta
Þíug Kvenfélagasambands Islands
hátt fiskverð
í ræffu, sem utanríkismálaráffherra flutti i ríkisútvarpið á
mánudagskvöldiff, gaf hann ítarlegt yfirlit um verzlunarsamn-
inga þá, sem nýlega hafa verið gerffir viff Bretland og Sóvétríkin.
Komu þar fram margar merkilegar upplýsingar. T. d. upplýsti
hann, aff salan á hraðfrysta fiskinum væri algerlega háff síldar-
lýsisframleiffslunni, rúmir 2/3 hlutar saltfisksins væru óseldir
og 7/8 hlutar af áætlaðri framleiffslu síldarmjölsins.
Þingi Kvenféiagasambandsins, sem háð var hér í Reykjavík, er nýlega
lokið. Samband ísl. samvinnufélaga bauð fundarkonum austur að Þing-
völlum á mánudagskvöldið, þegar aðalfundur þess stóð þar yfir og hafði
skemmtun og kaffidrykkju í Valhöll um kvöldið. Var mynd þessi tekin
af fundarkonum í boði S. í. S. í Valhöll, og eru á henni, ásamt þeim, for-
maður S. í. S., Einar Árnason, og forstjóri Vilhjálmur Þór.
(Ljósm.: Guði Þórðarson).
Prestarnir sammála um einingu
innan kirkjunnar
Rúmlega 70 prestar sátu prestastefnúna
Prestastefnan var haldin hér í bænum í síðastl. viku og sátu
hana 74 vígffir prestar. Affalmáliff, sem hún ræddi, var eining
islenzku kirkjunnar, og hafði biskupinn framsögu í því.
*
Islendingar ganga í
Bernarsambandið
Á ríkisráðsfundi 27. þ.m. veitti
forseti íslands utanríkisráð-
herra heimild til að tilkynna rík
isstjórn Svisslands, að ísland
gangi að Bernarsáttmálanum,
sem endurskoðaður var í Róm
2. júní 1928, um vernd bók-
mennta og listaverka.
Ríkisstjórnin hefir ákveðið að
nota sér þessa heimild til að
láta ísland gerast aðila að Bern-
arsáttmálanum.
Nýr skrifstofustjóri
í stjórnarráðinu
Á ríkisráðsfundi höldnum 27.
þ. m. veitti forseti íslands Vig-
fúsi Einarssyni skrifstofustjóra
í atvinnu- og samgöngumála-
ráðuneytinu lausn frá embætti
frá 1. júlí n. k. að telja. Jafn-
framt skipaði forseti íslands
stjórnarráðsfulltrúa Gunnlaug
E, Briem til að vera skrifstofu-
stjóri í atvinnumálaráðuneyt-
inu.
j Þá veitti forseti íslands Knúti
j Kristinssyni héraðslæknisem-
bættið í Laugaráshéraði frá 1.
júlí n. k. að telja.
Kaupendur Tímans
eru beðnir velvirðingar á þvl
að Tíminn kom ekki út tvo síð-
astliðna daga vegna anna í
prentsmiðjunni við prentun á
sýningarskrá landbúnaðarsýn-
ingarinnar.
‘D Miklar umræður urðu um
þetta mál, en að lokum var sam-
þykkt einróma svohljóðandi á-
lyktun, sem biskupinn lagði
fram:
„Prestastefna íslands 1947
brýnir alvarlega fyrir öllum
þeim, sem kirkju og kristindómi
unna, að láta ekki trúmálaá-
greining eða trúmálastefnur
hindra friðsamlegt jákvætt
starf í kristindóms- og kirkju-
málum. Lítur prestastefnan svo
á, að fullkomið hugsana- og
skoðanafrelsi eigi að ríkja í
kirkju íslands, á grundvelli op-
inberunar Jesú Krists, orða
hans, anda og fyrirmyndar, og
að eitt hið mikilvægasta skil-
yrði fyrir vexti, framför og
blessunarríkum áhrifum kirkj -
unnar á líf kynslóðanna sé það,
að þjónar hennar breyti og
starfi í samræmi .við einingar-
hugsjón Krists, er felst í orðum
hans: „Allir eigá þeir að vera
eitt“.
Aðrar ályktanir prestastefn-
unnar voru þessar: Skorað var á
kirkjustjórnina að leggja fyrir
næsta þing frv. um ríflegan
styrk til kirkjubygginga, svo að
hægt verði að hefjast handa
um endurbyggingar kirkjunnar,
sem víða sé hin mesta nauðsyn.
Þá var skorað á Alþingi að setja
ný lög, sem tryggi kirkjunum
nægilegar rekstrartekjur, þar
sem núv. sóknargjöld séu alls-
endis ófullnægjandi. Þá var lýst
óánægju yfir því, að frv. um
söngskóla þjóðkirkjunnar skyldi
daga uppi á seinasta þingi.
í yfirlitsræðu, sem biskup
] flutti, var skýrt frá því, að þrír
uppgjafaprestaar hefðu látizt á
síðastl. starfsári og einn starf-
andi prestur látið af embætti,
vegna heilsubrests. Hins vegar
(Framhald á 4. siðu)
Brezki samningurinn.
Brezki samningurinn er i höf-
uðatriðum sá, að Bretar kaupa
40% af síldarlýsisframleiðsl-
unni, þó ekki yfir 18.937y2 smál.
Gegn þessu skuldbinda þeir sig
til að kaupa 12 þús. smál. af
hraðfrystum fiski, en þó svo, að
gegn hverjum 1000 smál. af fiski
komi tæpar 1600 smál. af síldar-
lýsi. Verðið fyrir síldarlýsi er 95
sterl.pd. fyrir smál., en verðið
fyrir hraðfrysta fiskinn er á-
byrgðarverðið hér. Verðið á
sildarlýsinu er 5 st.pd. lægra én
Norðmenn fengu fyrir hvallýsið
í vetur og er það venjulegur
verðmunur á þessum lýsisteg-
undum. Heimsmarkaðsverðið er
þó nokkru hærra, en hefði þvi
verið fylgt, myndu Bretar hafa
keypt fiskinn á mun lægra verði.
Afhending hraðfrysta fisksins
skal háttað á þessa leið:
Bretar taka strax 6000 smál.
af fiskinum og borga fullt verð
fyrir fyrstu 4000 smál., hvort
sem tilskilið síldarlýsismagn
fæst eða ekki. Um verð þeirra
2000 smál., sem umfram eru,
verður samið aftur, ef Bretar fá
ekki lýsið, og skylda þeirra til að
kaupa 6000 smál. til viðbótar,
fellur þá alveg niður.
Þá féllust Bretar á að leyfa
íslenzkum togurum löndun á ís-
uðum fiski í Bretlandi fram til
ágústmánaðarloka.
Rússneski samningurinn.
Rússneski samningurinn er i
höfuðatriðum sá, að Rússar
kaupa af okkur 15000 smál. af
síldarlýsi, en þó ekki yfir 40%
af heildarframleiðslunni. Gegn
þessu skuldbinda þeir sig til að
kaupa 10.000 smál. af hraðfryst-
um fiski, en þó svo, að gegn
hverjum 1000 smál. af fiski
komi 1500 smál. af síldarmjöli.
Rússar taka ekki á móti neinum
fiski fyrr en þeir eru búnir að
fá lýsið. Verðið á síldarlýsinu er
aðeins hærra en það, sem Bret-
ar gefa fyrir það, en fiskverðið
er hins vegar lægra. Sé gerður
verðjöfnuður, verður útkoman
svipuð á báðum samningunum.
Til viðbótar þessu kaupa Rússar
2500 tonn af þorskalýsi af okk-
ur, 10 þúsund tonn af saltsíld,
eða 105 þúsund tunnur. Er verð-
ið á síldinni mun lægra en Síld-
arútvegsnefnd 'hefir hvað eftir
annað tjáð ríkisstjórninni að
þyrfti að fást til að ná kostn-
aðarverði. En Rússar færðu
fram þau rök, „að þeir gætu
fengið nóga sild fyrir lægra
verð.“
Affeins tryggff sala á 4000 smál.
af hrafffrystum fiski.
Eins og framanskráð ber með
(Framhald á 4. síðu)
Landbúnaðarsýnmgin
opnuð í dag
Landbúnaðarsýningin verður
opnuð í dag. Er hún stærsta og
veglegasta sýning sem haldin
hefir verið hér á landi og stór
fróðleg, bæði fyrir þá sem land-
búnað stunda og aðra sem kynn
ast vilja landbúnaðinum.
Við opnun sýningarinnar fer
fram hátíðlega athöfn, þar sem
forseti íslands herra Sveinn
Björnsson, sem er heiðursfor-
seti sýningarinnar og Bjarni Ás-
geirsson atvinnumálaráðherra
flytja ræður. Að ræðum þeirra
loknum verður sýningin opnuð
fyrir almenning. Athöfnin hefst
klukkan 2.30.
Fjölmörg fyrirtæki sýna verzl-
unarvörur sínar á sýningunni,
auk þess sem þar eru yfirlitssýn-
ingar frá ýmsum greinum land-
búnaðarins. — Sýningarskáli S.
í. S. er lang stærstur og eru
sýndar þar fjölmargar tegundir
landbúnaðarvéla, bifreiðar og
framleiðsla Gefjunnar og Iðunn
ar úr íslenzkum efnum. Á sýn-
ingunni er mjólkurbú með öll-
um tilheyrandi vélum, spunavél
úr Gefjunni og skóvél úr Ið-
unni.
Tíðindalaust í verk-
fallsmálunum
Tíffindalaust hefir veriff í verk
fallsmálunum seinustu dagana.
Tilraunir, sm gerffar voru um
seinustu helgi til aff ná samn-
ingum fyrir síldarverksmiffjur
utan Siglufjarffar, báru ekki ár-
angur, því aff verkalýffsfélögin
á þeim stöffum vilja hafa sömu
kjör og á Siglufirffi. f Siglufjarff-
ardeilunni er beffiff eftir úr-
skurffi Félagsdóms, sem tekur
máliff fyrir í dag og kveffur
væntanlega upp úrskurff sinn
eftir helgina.
Verkföllin við síldarverksmiðj
urnar halda því áfram að því
undanskildu, að unniff hefir
veriff viff verksmiffju Kveldúlfs
á Hesteyri, þrátt fyrir yfirlýst
verkfall þar. Verksmiffjurnar á
Ströndum eru og utan viff þess-
ar deilur, því aff þar var samiff í
vetur, og félögin þar hafa neit-
aff aff gera samúffarverkfall.
Dagsbrúnarverkfalliff heldur
og áfram, þar sem Dagsbrúnar-
stjórnin lýsti yfir því á sátta-
fundi á þriffjudaginn, aff hún
héldi fast viff upphaflegar kröf-
ur sínar um 35 aura grunnk^ups
hækkun á klst.
Á síldveiffiskipum þeim, sem
lýst hefir veriff verkfalli á, held-
ur vinna áfram, eins og ekkert
hafi ískorist, og engar samnings
viffræffur munu þar hafa fariff
fram. Er þetta eitthvert kyn-
legasta verkfall, sem til hefir
veriff, og sýnir bezt, aff sjómenn
eru ekkert fyrir þaff aff láta
kommúnista stjórna sér.