Tíminn - 08.07.1947, Blaðsíða 3

121. blað
Tílim, þrlðjndagiim 8. Júlí 1947
SEXTUG:
Helga Eggertsdóttir
Melum í Melasveit.
9. þ. m. er sextlu ára Helga á
Melum í Melasveit. Hún er fædd
og upp alin í Langey á Breiða-
firði, dóttir hjónanna Eggerts
Gíslasonar og Þuríðar.
Það munú fáir sem þekka
Helgu og dagleg störf hennar
geta trúað að hún sé orðin sex-
tug, svo lífsglöð er hún og létt
um spor, og vinnuþrek virðist
alveg óbilað. Hún hefir búið á
Melum um 24 ár ásamt bónda
sínum, Guðmundi Guðjónssyni
frá Reykjanesi í Árnessýslu,
mesta myndar- og dugnaðar-
bónda. Hafa þau bætt jörð sína
mjög í allri ræktun og húsað
hana alla að nýju. Þar mun nú
vera eitt stærsta kúabú í Borg-
arfjarðarsýslu utan Skarðsheið-
ar, enda er Helga hinn mesti
skörungur í öllu er við kemur
sveitabúskap, hvort heldur er
innanbæjar eða utan; hefir
mjög gott vit á öllum búpeningi,
hvort heldur er hirðing eða
vaxtarlag.
Helga er með afbrigðum gest-
risin og veitir af rausn mat og
drykk og aðra þá aðhlynningu,
er gestir hennar þurfa; er reglu-
lega fróðlegt að rabba við hana
meðan hún ber gestum, því hún
er stálminnug, ættfróð og segir
vel frá. Ljóðelsk er hún og kann
mikið af Ijóðum og lausavísum.
Helga hefir verið í kvenfélagi
Leirár og Melahrepps frá því
það var stofnað 1935, og jafnan
reynst því hinn bezti og traust-
asti félagi. Þó langt væri að
sækja fundi, og veður ekki allt-
af blítt, setti hún það ekki fyrir
sig, heldur lagði söðul á hest
sinn, til að geta sótt fundi síns
félags og stuðla um leið að fram-
faramálum kvenna sinnar sveit-
ar.
Guðmundur og Helga eiga einn
son, en hjá þeim hafa alizt upp
4 synir Guðmundar, allt mestu
myndar- og dugnaðarmenn.
Þrír af bræðrunum eru farnir
burtu, en tveir stunda búskap-
inn heima.
Ég vil svo enda þessar línur
með því að óska Helgu og heim-
ili hennar friðar og farsældar
á ókomnum árum.
Sveitungi.
einnig merkilegur rithöfundur,
sem skráð hefir á skemmtileg-
an hátt minningar sinar frá
hinu gamla íslandi, sem nútíma-
kynslóðin þekkir ekki lengur, og
þeim Vesturheimi, sem íslenzku
landnemarnir komu til fyrir
meira en hálfri öld.
Þessi aldni íslendingur hefir
orðið fyrir mikilli sorg fáum
dögum áður en við komum á
heimili dóttur hans. Sonur hans,
afbragðsmaður um fertugt,
Tómas, prófesor í stærðfræði við
háskólann í Grand Forks, er
nýlátinn. Gröf hans er nýorpin
úti i kirkjugarðinum i Grand
Forks. En vinir hans og vanda-
menn hugga sig við það, að þar
er til moldar genginn góður
maður og merkur, sem í senn
var tryggur sonur sinnar vest-
rænu fóstru og þróttmikil grein
á hinum islenzka meiði í Vest-
urálfu.
Þau hjónln, Slgurður Arason
og Guðrún kona hans, eiga eins
og áður er sagt fallegt heimili,
sem býður af sér góðan þokka.
Það er i gamni nefut The ice-
landic roost, þvl að það er jafn-
an opið hverjum landa, er kem-
ur til Grand Forks. Víst er það
' islenzkt, svo að landar, sem ný-
komnir eru að heiman, hafa
einskis 1 að sakna. En það er
ekki neinu hænsnapriki líkt. Þar
er gott að vera — hlýjan og al-
úðin streymir á móti manni.
Þau hjónin hafa eignazt átta
börn, sem komizt hafa á legg,
öll hafa þau verið fermd á ís-
lenzku nema eitt. Aðeins yngsti
sonurinn er heima, er okkur ber
að garði, ungur piltur, sem skil-
ur íslenzku eins og öll börn
þeirra hjóna og talar hana svo
vel, að engum vandkvæðum er
bundið að skilja hann. Hann
heitir Lawrence Sigurður.
Hinir synir þeirra þrír voru
allir I stríðinu. Jakob var í sjó-
hernum. Hann dvaldi langdvöl-
um á íslandi — í Reykjavík, á
ísafirði, Hornströndum og Siglu-
firði, svo -að einhverjir lesenda
Tímans kannast efalaust mæta-
vel við hann. Annar sonur
þeirra hjóna var einig í sjóhern
um. Hann hét Gamalíel, í höf
uðið á afa sínum, og átti líka að
fara til íslands árið 1942. Hann
j lagði af stað í skiipalest, en
skipið, sem hann var á, var skot-
ið niður á leiðinni, og þar lét
hann líf sitt eins og margir
fleiri góðir drengir, er tóku þátt
1 þeim ægilega hildarleik, er
stríðið var. Fjórði sonurinn, Jón,
!sem lengi var á sjálfum víg-
stöðvunum og tók þátt í inn
rásinni í Þýzkaland, kom aftur
á móti heim heill og óskaddað
ur. Hann er enn í hernum. —
Jakob er nú kvæntur í Was-
hington, og á íslenzka konu,
Mary, dóttur Björns Oddssonar,
bróður Sveins prentara í Winni-
peg og Sveinbjörns prentara í
Reykjavík.
Af dætrum þeirra hjóna fjór-
um, er aðeins ein ógift, hin
yngsta, Luella Svafa Lára. Hún
vinnur í skrifstofu í Grand
Forks. Önnur heitir Sylvia, gift í
Grand Forks (Mrs Monson). Hin
þriðja er Katrín, býr í San Diego
á Kyrrahafsströndinni, þekktur
pianóleikari, gift
manni, Guðmundi
íslenzkum
rafmagns
^verkfræðingi Björnson. Hin elzta
heitir Edith og býr við Djöfla-
vatn i Norður-Dakóta, gift ame
rískum manni, Starkey að
nafni.
Það er með söknuði, sem við
kveðjum þetta góða íslenzka
heimili i Grand Forks — fyrsta
íslenzka heimilið vestan hafs,
sem okkur gafst verulegt tæki-
færi til að kynnast. En við höld-
um norður á bóginn í öruggri
vissu þess, að við munum finna
fleiri slík. Og vonandi á Guðrún
Gamalíelsdóttir í Grand Forks
eftir að sjá einhverntíma eyði
býlið í Hörgárdalnum, þar sem
hún leit fyrst ljós þessa heims.
af slíkum innileika, sem hún
talar um það. j. H.
Gunnar Widegren:
Ráhskonan á Grund
greinilega. En ég svaraði þessu bónorði eins aulalega
og frekast var unnt. Ég snerist á hæli, mændi á hann
og sagði sælutitrandi röddu:
— Hvernig veiztu, að ég heiti Alfa?
Við horfðum hvort á annað í leiðslu, en svo fann
hann líka hina höndina á mér, brosti ofurlítið og
mælti:
— Það var skrifað á eina myndina af þér, og svo
sagði líka Rassmussen verkfræðingur, að ráðskonan
mín væri svo nauðalík Ölfu Rósengren. Fullu nafni
heitirðu Anna Alfa Andersson-Rósengren — það stóð
á reikningi, sem lá á skrifborðinu hans pabba þíns. Er
það fleira, sem þú vilt vita?
— Nei, sagði ég.
Ég gat ekki lengur hugsað heila hugsun. Aðeins þetta
eina — þessi reikningur hafði komið upp um mig. Á
þessum reikningi hafði hann séð, að ég hét Anna
Andersson. Aftur dró allan mátt úr fótunum á mér. Ég
hneig niður, og ég fullvissa þig um, að ég gat ekki gert
við því. En ég hneig niður á hnén á honum. Ég fann,
að hann tók utan um mig, og þá andvarpaði ég, þrýsti
mér upp að honum í ljúfri, sabbatsþrunginni sælu-
leiðslu og hallaði tárvotri kinn minni að leirugum sam-
festingnum hans. Hann tók utan um höfuðið á mér,
lyfti því ofurlítið og — það kemur þér raunar ekkert
við ....
En einmitt á þessu sælurika augnabliki — einmitt þá
snaraðist Hildigerður inn í annað sinn. Hún var með
stóran bakka og á honum vatnskönnu og tvö glös. En
það verður að teljast einn af merkisviðburðum þessa
dásamlega dags, að hún skyldi ekki glopra öllu saman
niður, heldur auðnast að setja bakkann frá sér, áður
en hún fórnaði höndum.
— Á ég nú eftir að horfa upp á svona spillingu?
hrópaði hún — að þið skuliö ekki skammast ykkar
bæði tvö. Og svo ertu lika útbiuð í framan.
Leirinn á samfestingnum hafði nefnilega sezt á tár-
votar kinnár mínar.
— Ekki að verða uppnæm, Hildigerður, sagði Karl-
Axel, án þess að láta sér bilt við verða. Við vorum
einmitt að trúlofast.
— Var það þess vegna, sem ég átti að ausa bátinn,
þó að það væri sama og ekkert vatn í honum? spurði
Hildigerður og horfði mildum ásökunaraugum á Karl-
Axel og mildum augum á mig, sem kúrði sæl og hreykin
á hnjám hans.
— Síður en svo, sagði Karl-Axel hlæjandi, og svo
sagði hann henni sögu bónorðsins. En Hildigerður velti
vöngum og varð sýnilega þeim mun meir hugsi sem
lengra leið á frásögnina.
— Jæja, hrópaði ég loks og spratt á fætur — ætlarðu
ekki að óska mér til hamingju?
Hildigerður skálmaði til mín, þurrkaði sér um hend-
urnar á svuntunni sinni, hneigði sig og sagði mjög
hátíðlega:
— Ég leyfi mér að bera fram beztu hamingjuóskir
mínar. Og ég, sem hefi þúað frökenina í grandaleysi i
allt sumar!
— Kjáninn þinn, sagði ég og faðmaði hana að mér,
kastaði kossi af fingri mér til Karls-Axels og flaug með
hana dansandi fram í eldhús.
En þegar fram í eldhúsið kom, var eins og Hildigerði
yxi áræði og sjálfstraust. Það voru ekki liðnar nema
fáar sekúndur, er hún sagði:
— Það var þó ég, sem trúlofaðist fyrr!
Þú getur getið þér þess nærri, að við borðuðum morg-
unverðinn með góðri lyst. Ég hafði gert mér i hugar-
lund, að það yrði dálítið skrítið að setjast að borðinu
eins og hálfgildis húsfreyja. En i sannleika sagt fann
ég ekki mikið til þess. Ég var svo forviða á öllu, sem
gerzt hafði, að ég var tæplega búin að átta mig á því,
og við hliðina á unnusta mínum og elsku hjartans
mafminum mínum fannst mér ég vera agnarlítil telpa,
sem hefði flækzt dálítið um og komizt i smáævintýr, en
var nú loks komin heim. Ég reyndi að manna mig
svolítið upp, telja í sjálfa mig kjark og gera mig
frekjulega eins og ég á vanda til. En það heppnaðist
einhvern veginn ekki. Ég varð bara að kúra þarna við
hliðina á honum, svona agnarlítil. Reyndar var ég allt
of sæl til þess, að ég gæti umsvifalaust þanið mig út í
gamla órabelgnum mínum. Ég held, að ég fjnni það á
mér, að það verður ekki ég, sem ræð á þessu heimili.
Svo símuðum við til blessaðrar gömlu konunnar,
hennar móður minnar, og sögðum henni orðin tíðindi.
— Elsku Alfan, sagði blessuð gamla konan áhyggju-
full. Hvað hefirðu nú steypt þér út í?
— Steypt mér út í? spurði ég. Ég ætla að giftast
bezta manninum í öllum heiminum og verða húsmóðir
á fallegasta sveitabænum í fallegasta héraði allrar
jarðkringlunnar!
— Elsku barnið mitt, sagði blessuð gamla konan.
Það er auðvitað gott og ánægjulegt — og þú segir, að
hann sé laglegur og myndarlegur maður? En — jæja,
ég kem eins fljótt og ég get. En mér finnst það léttúð-
ugt af þér að segja okkur ekki frá þessu, áður en það
var um garð gengið ....
Kaupfélög!
Höfum fyrirliggjandi og eigum von á á næstunni alls-
konar verkfærum til garð- og jarðyrkju, svo sem:
stimgukvislar,
arfasköfur,
garðhrífur,
fjölyrkjar,
skóflur,
kvíslar,
járnkarlar,
hakar.
Allar nánari upplýsingar gefur:
Samband ísl. samvínnuféiaga
%
Ljúffengt"
V5S55555S55555$5555S555555555555S55555555$555*5555$555*5*555555535S5555555S5354
rlvað vakir fyrir háskólakennaranum?
(Framhald af 2. síðu)
inn lyginni og jósið myrkriu.
Það er vissuega svo, að venju-
lega finnst okkur bera fulllítið
samúðinni og kærleikanum
hjá öðrum, og þó ef til vill ekki
hvað sizt í okkar eigin barmi.
En ef við gætum nógu vel að,
munum við komast að raun um,
að engin heilbrigð mannvera,
jafnvel ekkert af hinum æðri
dýrum, mun finnast svo, að ekki
finnist þar einhver vísir að sam-
úð. Það er jafnvel tæplega hugs-
anlegt, að nokkur lífvera, sem
annars hefir sjálfsvitund, sé
gersneytt henni, því að til þess
þyrfti hún að vera í algerri and-
stöðu við allt umhverfi sitt,
dautt og lifandi. Virðist það vera
sannleikurinn, að samúð á ein-
hverju stigi sé eitt af frumskil-
yrðum lífsins, eða öllu heldur,
sé óaðskiljanlegt frá lífinu
sjálfu, frá sjálfri lífskenndinni.
Auðvitað má segja, að á frum-
stigi sínu sé samúðin hvorki víð-
tæk né djúp. Hjá dýrunum og
frumstæðasta fólki nær hún t. d.
oft ekki lengra en til afkvæm-
isirns. Þar, i hinni verndandi
móðurhvöt, sem ekkert æðra líf
getur án verið, er að finna einn
fyrsta vísinn að henni. í hinni
fyrstu samveru og félags- eða
flokkshneigð dýra og frum-
stæðra manna, sjáum við líka
votta fyrir frjóöngum sam-
hyggðarinnar. Stig af stigi er svo
hægt að fylgja ferli hennar í
ótal afbrigðum á ýmsum stigum
eftir mismunandi þroska ein-
staklinganna. Jafnframt verður
okkur ljóst, hversu gífurlegur
stigmunur er á hinum fyrsta
samúðarvísi hjá dýrinu eða
manninum og þeirri dýpt og við-
feðmi, sem hún getur náð hjá
hinum stærstu sálum. Þar getur
dýpt samúðarinnar orðið að því
kærleikssamfélagi, sem gerir
einstaklingnum fært að gera svo
að segja annara líf að sínu eig-
in lífi. Þannig gegnsýrir hún lif
mannvinarins, sem gerir annara
böl að sínu eigin böli og spegl-
ast á fullkomnasta hátt í þess-
um orðum Krists: „Það sem þér
gerið einum af þessum mínum
minnstu bræðrum, það hafið þér
mér gert“. Og það er líka hún,
sem leggur þessi orð á tungu
skáldsins: „Sökkvi ég mér og sé
ég í sálu þér og lífi þínu lifi'.
í víðfeðmi sinni lætur sam-
úðin oft og tíðum ekki staðar
numið við hinar lifandi verur
einar. Faðmur hennar getur
orðið svo víður, að hann um-
lyki bæði himinn og jörð. Hún
getur eins og gengið í samfélag
við alla náttúruna, gefið henni
kærleika sinn og skynjað ástúð
náttúrunnar í staðinn. Enda
segir líka eitt af skáldum okkar:
„Ó, mín móðir, alnáttúra, opna
mér þitt kærleiksdjúp". Gegn
um samúðina, kærleikann, virð-
ist vitund einstaklingsins víkka
og gera honum fært að finna
skyldleika sinn og samband við
aðra menn og lífverur og við
heildina yfirleitt. Hún lætur
hann finna, „að alheimsins líf er
ein valdug ætt, dauðleg, eilíf og
ótalþætt“. Hann skynjar að
meira eða minna leyti einingu
allífsins — hinn æðsta raun-
veruleika. Það er ómótmælanleg
staðreynd, að á öllum tímum
hafa allir þeir, sem lifað hafa
hina mestu dýpt og víðfeðmi á
sviði samúðar og kærleika,
skynjað það sem elns konar
opinberun hins æðsta raunveru-
leika. Það er eins og þejr hafi
komizt inn að sjálfu hjarta til-
verunnar, innsta kjarna og
frumorku lífsins. Fyrir þeim
(Framhald á 4. síöu)