Tíminn - 11.07.1947, Blaðsíða 2
TÍMINK, föstuclagmn 11. júlí 1947
124. blað
GUBMIINDIIR MARTEINSSOIV:
Skozk aðferð með hey- og
kornþurrkun á trönum
Ályktanir á fundi skólastjóra
ganfræöa- og héraðsskólanna
Fundur skólastjóra Kvennaskólans í Reykjavík og skólastjóra
liéraðs- og gagnfræffaskóla, var haldinn í hátíðasal Menntaskól-
ans í Reykjavík dagana 1.—5. júlí s. 1. — Auk skólastjóranna
sat Helgi Elíasson fræðslumálastjóri fundinn, en þangað komu
einnig: Eysteinn Jónsson, menntamálaráðherra, Pálmi Hannes-
son, rektor, Jakob Jónsson, prestur, Þorsteinn Einarsson íþrótta-
fulltrúi og landsprófsnefndarmenn.
2
Föstudagur II. jtílí
„Sögur” kommúnista
Kommúnistar hafa bersýni-
lega taliö það skynsamlegast
eftir verkföllin að lifa eftir heil-
ræðinu, að „það sé ávall bún-
ingsbót að bera sig karlmann-
lega“. Þeir gorta mjög af þeim
sigri, sem þeir hafi unnið, og
fylla Þjóðviljaiin dag eftir dag
með stórum fyrirsögnum í þeim
dúr. Með' nógu þrálátum og
skefjalausum áróðri á þannig
að telja almenningi trú um, að
kommúnistar hafi verið sigur-
vegararnir.
Það þarf vissulega mikið virð-
ingarleysi fyrir dómgreind al-
mennings til þess að geta hald-
ið slíkum blekkingum fram.
Kommúnistar hófu verkfalls-
bröltið til að sýna, að þeir væru
hinir raunverulegu hæstráðend-
ur til sjós og lands, sem gætu
flæmt löglegar stjórnir frá völd-
um, og landinu yrði ekki stjórn-
að án þátttöku þeirra. Eftir
verkfallið átti stjórn Stefáns
Júgóslavar og Búlgarar. Ekkert
um, Brynjólfur og Áki áttu að
vera orðnir ráðherrar á ný og ís-
lendingar áttu að hafna þátt-
töku í Parísarfundinum, eins og
Júgóslavar oð Búlgarir. Ekkert
af þessu hefir gerzt. Ríkis-
stjórn Stefáns Jóhanns hefir
styrkzt við deiluna, því að hún
tók á móti kommúnistum af
miklu meiri manndómi en menn
voru vanir frá tíð fyrv. stjórn-
ar. Og kommúnistar hafa ekki
lengur verið fjær því en nú að
komast i stjórn, því að verk-
fallstilræðið hefir opinberað
mönnum tilgang og eðli for-
sprakkanna enn betur en áður.
Kommúnistar hafa þannig ekki
rofið einangrun sína, heldur
aukið hana og það munu þeir
halda áfram að gera, nema peir
breyti alveg um starfsaðferðir,
afneiti byltingartrúnni og meti
meira hag íslenzks almennings
en erlends stórveldis. En þessi
trú forkólfanna er orðin svo
blind, að lítil von er um bata
hjá þeim. Öðru máli gegnir með
allan fjölda hinna óbreyttu liðs-
manna, sem hefir blekket til
fylgis við forkólfana af mis-
skilningi.
Bezta dæmið um „sigur'*
þann, sem kommúnistar eru aö
gorta af í verkfallsmálunum, er
þó kannske viðureign þeirra við
sáttasemjarann á Norðurlanái,
Þorstein M. Jónsson. Þeir höíðu
veizt að honum með fádæma
svívirðingum, stimplað allar
gerðir hans ólögmætar og kallað
miðlunartillögur hans smánar-
boð og kaupkúgunartilraun.
Endalokin urðu þau, að þeir átu
ofan í sig öll stóryrðin, gengu
að umræddum miðlunartillögurn
sáttasemjaraans 'í einu og öllu
og óskuðu einskis heitara en að
sá beiski kaleiki væri frá þeim
tekinn, að kvoðinn yrði upp
dómsúrskurður, er staðfesti lög-
mæti allra aðgerða sáttasemj-
ars,ns. Aldrei iiefir árás mis-
heppnast meira gegn neinum
manni, en þe«si árás kommún-
ista gegn Þorsteini M. Jónssyni,
enda ekki við öðru að búast, því
að svo vel hefir hann jafnan
vandað sáttasemjarastörf sín.
En þótt ósigur kommúnista sé
þannig alla vega mik.111, er þó
meiri ósigur verkalýðsins og at-
vinnuveganna. Verkamenn
norðanlands voru flæmdir út í
hálfsmánaðai verkfgdl, án þess
að fá það nokrkuð bætt.1 Það, sem
þeir fengu, stóð þéírn .til boða
áður en verí:íallið hófst. Dags-
Fyrir nokkru las ég í enskri
bók*) lýsingu á hey- og korn-
þurrkunaraðferð, sem kennd er
við skozkan mann, að nafni
Proctor (the Proctor System of
Tripod Harvesting). Eru í bók-
inni einnig myndir, sem sýna
hvernig aðferð þessari er háttað.
Bókarhöfundur, enskur land-
búnaðarfrömuður og bóndi,
Friend Sykes að nafni, fer mjög
lofsamlegum orðum um aðferð
þessa. Kveðst hann hafa reynt
hana sumarið 1945, sem var vot-
viðrasamasta sumarið í manna
minnum í sveit hans.
Hann segist hafa viljað fara
varlega af stað og útvegað sér
200 trönur, en var svo vel á-
nægður með aðferðina og árang-
urinn, að hann fékk sér bráðlega
*) Priend Sykes: Humus and the
Farmer, útg.: Faber & Faber Ltd.,
London.
brúnarmenn verða í iy2 ár að
vinna tjónið upp, en áður hefir
skollið yfir þá ný verðhækkun af
völdum grunnkaupshækkunar-
innar nú. Allar aðrar launa-
stéttir munu og tapa, því að þær
fá hér yfir sig nýja verðhækk-
unaröldu, en engar bætur. Mest
er þó tjón atvinnuveganna, því
að hér hefir ekki aðeins bætzt
við ný grunnkaupshækkun,
heldur hefir stöðvunarstefnu
stjórnarinnar verið hnekkt, svo
að niðurgreiðsluleiðin er orðin
vonlaus og því ekki lengur hægt
að hamla gegn hækkun vísitöl-
unnar á þann veg.
En einn sigur hefir þó alltaf
unnist í þessari viðureign. Hann
er sá, að þjóðin og þó fyrst og
fremst verkalýðurinn, hefir
kynnzt kommúnistum betur.
Fjölmörg verkalýðsfélög risu
gegn ofríki þeirra nú og þeirri
sókn verður haldið áfram. Fyrir
kommúnista mætti þetta verk-
falsbrölt vera „upphafið að nið-
urlaginu“ og hefði þá ekki verið
barizt til einskis.
á föstudaginn langa s. I. Nú heiti ég,
sem þessar línur rita, þessu nafni og
er dósent kallaður og erindi flutti ég
í útvarpið téðan dag. En hvort tveggja
er mér jafn ókunnugt, að annar mað-
Ef Guð er til, hvaðan er þá
hið illa?
Ef Guð er ekki til, hvaðan er
þá hið góða?
Það er Ágústínus, hinn forni,
spaki biskup, sem spyr. Löng-
um glímdi spurull andi manns-
ins við gátu ills og góðs. Hvaðan
þessar andstæður? Margir hafa
viljað leysa vandann eða koma
sér hjá honum með því að neita
því, að um andstæður sé að
ræða. Það, sem vér köllum illt,
er aðeins gott með minus, — eins
og kuldi er lítill hiti, dimman
lítil birta. Gagnvart slíku hlýt-
ur maður að spyrja. Er þetta al-
800 í viðbót. Á þessum 1000
trönum þurrkaði Friend Sykes
allt hey sitt og korn, og auk þess
smára, sem hann ræktar til fræ-
öfluna,?, en jörð hans er um 300
ha. að stærð (sennilega mestallt
ræktað land).
Trönumar áður en heyið er sett
á þær.
Um heyið segir hann m. a., að
það étist sérstaklega vel, og lit-
ur og gæði kornsins sé eins og
bezt verði á kosið.
Með því að sláttur er nú um
það leyti að byrja hér, dettur
mér í hug, að íslenzkir bændur
kunni að hafa gaman af að
fræðast um þessa heyþurrkun-
araðferð, sem mun hafa verið
notuð ífSkotlandi um 10 ára bil.
I-æt ég fylgja hér með tvö riss,
og sýnir annað trönurnar til-
búnar til þess að láta hey eða
korn á þær, en hitt sýnir hey-
stakk á Proctor trönum.
Trönurnar má gera úr þrem-
ur renglum um 215 cm. (7 feta)
löngum. Loftrásarstokkana má
gera úr fjölum eða blikki, og er
gert ráð fyrir, að þegar búið er
að hlaða stokkinn, séu þeir tekn-
ir í burtu, og eru þá þrjú vind-
augu á stakknum niður við jörð
með nokkurnvegin jöfnu milli-
bili. Þá er gert ráð fyrir, að ein-
um vírhring eða tveimur, ef
þurfa þykir, sé smeygt niður á
trönurnar til frekari stðnings
stakknum að innan. Gert er ráð
fyrir, að stakkurinn nýhlaðinn
sé um 2.70—2.80 m. á hæð, en
þess sé gætt, að byrgja ekki
við þessa grein Ingibjargar að athuga,
þótt ég hafi enga ástæðu til aö taka
hana til mín sérstaklega. Vil ég í bili
láta við það sitja áð gefa henni kost
á að verða óljúgfróðari cn ætla mætti
af grein hennar, að hún sé, enda ekki
vara? Er lygin aöeins takmark-
aður sannleikur? Fólska og
hrottaskapur aðeins óþroskaður
drengskapur og manngæzka,
grimmdin aðeins lægra stig
miskunnseminnar, slægðin að-
eins vanþroska einlægni? Eru
þetta aðeins tvær hliðar á því
sama, samstæður? Flestir myndu
vilja hugsa sig um áður en þeir
svöruðu þessum spurningum
játandi. Og kristnum manni er
það ekkert efamál, að hið illa
og góða séu fullkomnar og alger-
ar andstæður, að þetta sé ekki
aðgreint af mörgum eða fáum
þrepum í sama stiga, heldur
toppinn alveg, því að það er
gert ráð fyrir, að nokkur súgur
upp í gegnum stakkinn geti átt
sér stað. í hvern stakk mun
mega láta allt að því tvo hest-
burði, eða jafnvel fyllilega það
(miðað við þurrt hey).
Trönurnar eftir að heyið hefir verið
sett á þær.
Hið sama mun eiga við um
þessa aðferð og um súgþurrkun
í hlöðum, að betra mun að hey-
ið sé grasþurrt þegar það er
látið í stakkinn.
Heyþurrkun með þessari að-
ferð tekur vitanlega misjafn-
lega langan tíma eftir því
hvernig viðrar. í óþurrkatíð
mun það taka 2—3 vikur, en
annars skemmri tíma.
Eins og sést af framanrituðu,
er útbúnaður við heyþurrkun-
araðferð þess mjög einfaldur og
ódýr, og innan handar fyrir
hvern sem er að reyna hana.
Er hún þegar í reynslu hjá ná-
granna mínum, Georg Jónssyni
bónda á Reynistað.
Kjörlundi við Skerjafjörð,
6. júlí 1947.
Til Sigurmons
frá Einarsnesi
Þökk fyrir kynnin glöð og góð,
glæsti snilldardrengur.
Y1 frá þinni aringlóð
öðlast vildúm lengur.
gagnstæðrar hneigðar og stefnu,
í ósættanlegum fjandskap. Að
hatur og kærleikur sé t. d. ekki
samstæður svipað og ljós og
skuggi, heldur hinar ýtrustu
andstæður. En sé þetta svona,
þá vaknar spurningin: Hvernig
víkur því við, að tilveran skuli
vera sjálfri sér sundurþykk á
þennan hátt? Allir vitmenn hafa
glímt við þessar gátur. Hve
djúpt rista andstæðurnar, hvers
eðlis eru þær? Þannig spurðu
þeir allir, — Platon, Kant, Helgi
Pjeturss, þeir sáu allir, að þessi
tvíveðrungur ristir djúpt, hvern-
ig sem þeir reyndu að lokum að
skýra það, og gætum vér fundið,
hvernig í því liggur, og hvernig
vér skulum bregðast við því, þá
væri allt fengið. Og allur djúp-
sær skáldskapur glímir við þetta.
Það er mannlífsgátan, eins og
hún er rakin fram í harmleikj-
unum grísku, og svíður ekki
sama spurningin í brjóstum
þeirra, sem skráðu harmsögur
íslenzkra fornmanna?
Hið illa og góða mætist á sér-
stæðan hátt í þeim atburðum,
sem föstudagurinn langi er helg-
aður. Hverjum, sem píslarsöguna
les — ekki sem gamalkunna og
langkunna og þvælda ömmu-
sögu, heldur t. d. sem bókmennt-
jr blátt áfram, hlýtur að verða
starsýnt á, hvað vonzkan blasir
Umræður urðu miklar á fund-
irium. Snerust þær fyrst nokk-
uð um fjármál skólanna, en
síðan jöfnum höndum um
fræðslu og uppeldi í skólum.
Voru fundarmenn sammála um
það, að sízt bæri að leggja minni
áherzlu á hina uppeldislegu hlið
skólastarfsins en á fræðsluna.
Álit allra var, að heppilegra væri
að gera hóflegar kröfur til
námsefnis, en ganga því rikara
eftir að það væri vandlega num-
ið og temja nemendum með því
vandvirkni og nákvæmni.
Allmargar tillögur voru born-
ar fram á fundinum, og verður
hér getið hinna helztu.
Félagsmálanefnd lagði m. a.
fram þessar tillögur, er allar
voru samþykktar einróma:
„Skólarnir vinni að auknu sið-
ferðisuppeldi, háttprýði og fé-
lagsþroska nemenda. Lítur fund-
urinn svo á, að brýn þörf sé á
samstarfi skólanna, heimilanna
og fræðslumálastjórnarinnar
um þessi mál“.
„Fræðslumálastjórnin láti nú
þegar semja stutta handbók um
hegðun og mannasiði".
„Fræðslumálastjórnin hlutist
til um, að hið fyrsta verði sam-
in bók í þjóðfélagsfræði við hæfi
framhaldsskólanna“.
, „Bindindissemi og reglusemi
verði innrætt nemendum, bæði
með fræcfclu og eigl síður með
fordæmi kennaranna".
Nokkuð var rætt um móður-
málskennslu, og voru allir, er til
máls tóku, sammála um, að of
lítil rækt væri lögð við bók-
menntalestur og ritgerðir, með
því að mestum hluta námstím-
ans væri varið til kennslu í al-
mennri málfræði, stafsetningu
og greinarmei’kjasetningu. Af-
leiðing þessa væri sú, að þorri
nemenda hefði orðafoi’ða af
mjög skornum skammti og skildi
jafnvel ekki algeng orð og hu,g-
þar nakin við. Og þó er enginn
ýkjublær yfir því. Þaö er fjarri
því, að þessi frásaga beri þess
nokkurn blæ, að hún sé samin
sem málssókn á hendur þeim
mönnum, sem báru ábyrgð á
krossfestingunni. og það er ekk-
ert í atferli þeirra, sem ekki er
sálfræðilega skiljanlegt í sjálfu
sér. Þeim mönnum, sem við sögu
koma, er ekki lýst sem djöflum
eða ómennskum skrýmslum. Þeir
eiu ekkert annað en ófullkomn-
ir menn, eins og það er kallað —
prestarnir í missýningum á-
byrgðar sinnar á velferð þjóðar
og kirkju, Pílatus, haltrandi
„diplomati" og máttlaus mann-
gæði, og múgurinn, smitnæmur,
auðsvafður, eins og vér erum al-
menningur. Yfirleitt voru þeir,
sem við þessa sögu koma, „beztu
menn“, eins og það er kallað,
engan vegirm neitt sérstaklega
spilltur embættislýður eða götu-
skríll, heldur menn eins og geng-
ur og gerist. Og sú þjóð, sem
þessir menn ru forustumenn og
fulltrúar fyrir, var um margra
hluta sakir ein hin aðdáunar-
veröasta, sem sögur fara af. Á
vissum sviðum hafði hún náð
sérstæðum þroska, hún gnæfir
yfir nágranna sína með ein-
stæða guðsmynd og siðgæðisvit-
und. Og einmitt þessi trúarlega
þroskaðasta þjóð fornaldar
tök. Var einróma samþykkt til-
laga þess efnis, að brýna nauð-
syn bæri til að endurskoða kröf-
ur um íslenzkukunnáttu í skól-
um.
Fjármálanefnd lagði fram til-
lögu, þar sem skorað er á Alþingi
að tryggja það, að héruð og bæir
eigi kost á hagkvæmum lánum
til skólabygginga. Var tillagan
samþykkt einróma.
Þá var samþykkt tillaga um,
að nemendum í væntanlegum
verknámsdeildum skólanna
skyldi ti-yggður skemmri náms-
tími í iðnskólum.
Ýmsar fleiri tillögur og álykt-
anir komu fram á fundinum.
Meðal annars lagði námsefnis-
og námsskrárnefnd fram drög
að stundaski’á fyrir verknáms-
deildir.
Að lokum voru kosnar þi’jár
nefndir, er skyldu starfa að
loknum fundi.
Námsbókanefnd var falið — í
samráöi við fræðslumálastjóra
— að leita til hæfra manna um
samningu námsbóka í þeim
greinum, er mest nauðsyn þykir
á. í þá nefnd voru kosnir Bene-
dikt Tómasson, Ingimar Jóns-
son og Pálmi Hannesson.
Verknámsnefnd var falið að
gera tillögur um tilhögun verk-
náms í verknámsdeildum. í þá
nefnd voru kosnir Bjarni
Bjarnason, Guðbrandur Magn-
ússon og Hannibal Valdimars-
son.
Síra Jakob Jónsson mæltist til,
að kosin yrði nefnd, sem tæki til
athugunar, frá hálfu, skólanna,
hvernig haga sky.ldi kennslu í
kristnum fræðum. í þá nefnd
voru kosnir Benedikt Tómasson
og Guðni Jónsson, og skyldu þeir
gera tillögur um þessi mál ásamt
síra Jakob Jónssyni.
Að loknum fundi bauð
fræðslumálastj óri skólastj órun -
um í för til Heklu.
framdi herfilegasta verkið í ger-
vallri sögu trúarbragðanna. Og
hér var einn fulltrúi Rómverja,
Pilatus. Ef Rómverjar eru ágæt-
ir fyrir nokkuð, þá er það ein-
mitt réttarfarið. í þeim efnum
rann nýr og betri tími yfir
heiminn, þegar þeir höfðu brot-
ið hann undir sig. Og fulltrúi
einmltt þeirra varð á þessum
degi illræmdasti réttarmorðingi
sögunnar. Píslarsagan er m. ö. o.
nærgöngul áminning um það,
hvað maðurinn stendur höllum
fæti á vígstöðvum ills og góðs.
Svo hraparlega getur réttvísin
brugðizt og til slíkra ódáða geta
menn jafnvel leiðst af trú sinni.
Kirkjan, sem rís á grundvelli
þessara viðburða, hefði löngum
mátt vara sig á því, að líka hún
getur syndgað. Og ekki reyna
heimildirnar heldur að fela það,
hvernig fylgismönnum Jesú
fói’st. 12 höfðu þeir verið, sem
áttu að verða kjarninn í fylk-
ingu hans, í loftsalnum voru þeir
11, 3 í Getsemane, á Golgata
aðeins einn eftir. En heiðinn
höfuðsmaður, sem var á aftöku-
staðnum við blóðug skyldustörf,
sá það, sem öðrum var hulið:
Sannarlega hefir þessi verið
sonur Guðs. Vér, sem játum
Krist, mættum vei’a undir það
búnir, að játning og hollusta
reynist harla lítil, þegar til úr-
Gúðmundur á Gufá.
Si^nrbjöni ítiiiar.ssoii. clóseiit:
Hvað geröist á Golgata
tltvarpserindi á fcistudaginn langa 1947.
Ingibjörg Þorgcirsdóttir skrifar í að birta útvarpserindið, sem ég flutti
Tímann, 121. og 122. tbl. þ. á. grein, á föstudaginn langa, til þess að hvor
margorða og stundum beiskorða, um liafi sitt, ég og þessi nafni minn, livar
erindi, sem hún scgir Sigurbjörn Ein- í tilverunni, sem hann kann að vera
arsson, dósent, hafa flutt í útvarpið upp sprottinn og niður kominn. Annað
mál er það, að margt myndi ég hafa
ur með mínu nafni hafi flutt erirýli
þennan dag og hitt, að ég, sem þetta
skrifa, hafi flutt það, sem Ingibjörg ástæða til að efast um, að hún vilji
Þorgeirsdóttir hermir og gagnrýnir í verða það, ef hún er ekki því meira
grein sinni. Vil ég nú biðja Tímann glapin af hinum ókunna útvarpsleáara.