Tíminn - 17.07.1947, Blaðsíða 1

) RTTSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN J
. \ (
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
. .ITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
simax 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHtJSI, LlndargötJ 9A
Slml 2323
31. »r£.
Reykjavík, fimmtndaginn 17. jiilí 1947
138. blað
ERLENT YFIRLIT:
Árangur Parísarfundarins
Vcrður aðstoð Bamlaríkjauna einnág'
látin uá til Þýzkalands?
Parísarráðsteínunni um efnahagslega viðreisn Evrópu var
í’restað síöastl. þriðjudag eftir að hafa staöið eina fjóra daga.
Iíafði þá náðst mjög sæmilegur árangur, þar sem samkomulag
hafði fengizt um öll höfuðatriði, en nefndir eiga aðeins eftir að
útfylla þau betur. Er langt síðan að jafn góður árangur hefir
xiáðst á ráðstefnu, er starfað hefir jafn skamman tíma.
Rekstrarhalli síldarverksmiðja ríkisins varð 1,6
FiíMeg'asta móðiriu í kvikmyiidalieiminum
Árangursleysi fyrri ráðstefna.
Það veldur vafalaust mestu
um hina óvenjulega skömmu
fundarsetu og árangurinn, að
Rússar tóku ekki þátt í ráð-
stefnunni. Það hefir verið vandi
þeirra á þeim ráðstefnum, sem
þeir hafa tekið þátt í, að tefja
og flækja þau mál, sem ekki
hafa verið þeim að skapi. Yfir-
leitt hafa líka flestar þessar ráð-
stefnur orðið óeðlilega langar og
urtekið af honum og Truman
forseta og það virðist stutt af
báðum aðalflokkum þingsins.
Ástæðurnar til þessa boðs
Bandaríkjanna virðást einkum
tvenns konar: Þau óttast að
neyðin í Evrópu skapi þar aukið
stjórnleysi og öngþveiti, sem
muni koma kommúnismanum
eða annarri einræðissinnaðri
stefnu þar til valda, en slík þró-
| un myndi fyrr en síðar leiða til
nýrrar heimsstyrjaldar. Banda-
ríski iðnaðurinn þarf einnig á
auknum útflutningi að halda, ef
ekki á að koma 1 il verulegs sam-
dráttar, sem gæti orsakað
krernu í Bandaríkjunum. Hags-
munir Evráru og Bandaríkjanna
fara banrng vaman. Hjálpar-
sfarfæmi Bandaríkjamanna í
Evrépu gæti orðið báðurn aðilum
tii gagns, jafnframt og það
styrkti heimsfriðinn, ef neyð-
inr.l væri útrýmt.
miljón krónur árið 1946
Árið 1945 varð rekstrarhallinn 3,8
milj. kr., svo að alls hefir hann orðið
5,4 milj. kr. tvö seinustu árin
Síldariðnaðurinn hefir jafnan verið þýðingarmikill fyrir af-
komu íslendinga frá því hann hófst, en aldrei mun þjóðin þó
hafa átt meira undir honum en nú, þegar nálega allar helztu
úíflutningsvörurnar eru bundnar ákveðnu magni af síldarlýsi.
'Vfkoma þjóðarbúsins byggist því í ár algerlega á því, hvernig
sjldariðnaðinum reiðir af.
Kvikmyndalcikkonan Joan Bennet fékk nýlega verðlaun fyrir það að vera
fallegasta kvikmyndaleikkonan, sem ætti börn. Hún sést hér á myndinni
ásamt þremur dætrum sínum, Stefaníu, Díönu og Melindu.
60,3 þús. gestir
á landbúnaðarsýninguna
SýsaaEigimiBB var lokib í fyrrakvöld.
RAcc-fiy ckerast úr leik.
Hin 1-vðræðiytínnuðu -tórveldi
Norðurálfunnar, Bretar og
Frakkar, vildu strax þiggja
Bevin,
sem var forseti Parísarfundarins.
árangurinn lítill. Niðurstaðan er
líka sú, að þótt liðið sé á þriðja
ár frá stríðslokum, bólar ekkert
á samkomulagi milli sigurveg-
aranna um friðarsamninga við
Þjóðverja, en meðan svo háttar,
verður hvorki friðvænlegt á-
stand í Norðurálfunni né komið
öruggum fótum undir efnalega
endurreisn hennar.
Boð Marshalls.
Tildrög Parísarfundarins voru
upphaflega þau, að snemma i
maímánuði hélt Marshall utan-
ríkismálaráðherra Bandaríkj -
anna ræðu, þar sem hann bauð
fram stóraukna aðstoð þeirra til
efnahagslegrar endurreisnar Ev-
rópu. Boð þetta var síðan end-
ERLENDAR FRETTIR
Öryggisráðinu hefir* borizt
kæra frá Grikkjum, þar sem
því er haldið fram, að alban-
skur her hafi ráðist yfir grísku
landamærin um helgina og
hjálpað uppreistarmönnum við
árás á bæinn Koritsa. í tilefni
af þessari kæru hefir fulltrúi
Bandaríkjanna lagt til, að ör-
yggisráðið léti Grikklandsmálin
setja fyrir öðrum málum og
ræddi ekki önnur mál á næst-
unni, meðan það væri óafgreitt.
Er búist við, að sú tillaga hans
verði samþykkt. Fyrir öryggis-
ráðinu liggur sú tillaga rann-
sÓknarnefndarinnar, að al-
þjóð?,her eigi að gæta landa-
mæranna tvö næstu árin.
í Grikklandi er haldið áfram
að handtaka kommúnista. Um
5000 manns hafa verið fangels-
aðar síðan þessar handtökur
hófust.
Marshall hefir haldið nýja
ræðu, þar sem hann hvatti landa
sína til að styðja þá stefnu, að
Bandaríkin veittu Evrópu efna-
hagslega aðstoð. Sagði Marshall,
að valið gæti verið milli kom-
inúnisma og' lýðræðis.
Landbúnaðarsýningunni lauk í fyrrakvöld. Höfðu þá skoðað
bana ramtals 60300 manns, og er það algert einsdæmi um sýn-
ingu hér á landi. Enda má óhætt segja, að Landbúnaðarsýn-
ingin hafi verið glæsilegasta og stærsta sýning, sem haldin hefir
þetta boð, og buðu Rússum til verið hér á landi, og landbúnaðinpm, bændum og öðrum, sem
fundar í París, þar sem rætt yg henni stóðu, til hins mesta sóma.
væri um, hvernig aðstoð Banda-
ríkjanna yrði háttað. Hafa for-
ráðamenn Bandarikjanna jafn-
an talið það heppilegast, að Ev-
rópuþjóðirnar réðu því sem
mest sjálfar, hvernig fram-
kvæmdin yrði, en vitanlega
myndu þaú setja viss skilyrði
fyrir hjálpinni.
Rússar þáðu áðurnefnt boð
Breta og Frakka og hittust þeir
Bevin, Bidault og Molotoff í
París í júnímánuði. Eftir all-
langa setu lauk fundi þeirra án
árangurs. Bretar og Frakkar
teygðu sig stöðugt lengra og
lengra til samkomulags, en
Rússar höfnuðu öllum miðlun-
artillögum þeirra. Kom það ber-
lega fram ,að Rússar vilja ekki,
að Evrópuþjóðirnar þiggi hjálp
Bandaríkjamanna. Bæði munu
Rússar óttast, að slík aðstoð
myndi styrkja álit lýðræðisþjóð-
anna, og ráða ýmsar bætur á
ríkjandi ástandi, svo að það yrði
síður þroskavænlegt fyrir kom-
(Framhald á 4. síðu)
Takast saraningar
Færeyinga og Dana?
Nýtt tilhoð frá Döiiiim
Samninganefnd Færeyinga,
sem hefir dvalið alllengi í
Kaujpmannahöfn og rætt við
fulltrúa Dana um framtíðar-
samband Færeyinga og Dan-
merkur, var afhent nýtt til-
boð af hálfu Dana í fyrradag,
Tilboð þetta gengur allmikið
lengra en tilboð það, sem Danir
buðu Færeyingum í fyrra, en
hins vegar \mun skemmra en
tillöjur þær, sem færeyska lög-
þingið varð sammála um í vet-
ur. Samkvæmt þessu tilboði
verður færeyskan aðalmálið í
Færeyjum, og færeyski fáninn
verður viðurkenndur. Færeying-
ar verða hins vegar að vera á-
(Framhald, á 4. síðu)
Landbúnaðarsýningin stóð alls
yfir í 18 daga og var alltaf mikil
aðsókn að sýningunni. Aðsókn-
in var að vísu nokkuð misjöfn,
en aldrei undir 1000 manns á
dag, en mest 7000. Þúsundir
fólks komu langa vegu að úr
fjarlægum byggðarlögum til að
sjá þessa einstæðu sýningu og
var í sumum sveitum tvískipt
ferðunum, þannig, að þegar
fyrsti hópurinn kom heim, fóru
þeir og sáu sýninguna, er heima
höfðu setið.
Framkvæmdastjóri sýningar-
innar, Kristjón Kristjónsson.
hefir unnið mikið og erfitt starf
við undirbúning og rekstur sýn-
ingarinnar og farizt það vel úr
hendi. Margir menn aðrir hafa
og aðstoðað þar.
Þegar sýningunni lauk, fór
fram hátíðleg athöfn í sýning-
arskálanum. Fluttu þar ræður
Bjarni Ásgeirsson atvinnumála-
ráðherra, Steingrímur Stein-
þórsson búnaðarmálastjóri og
Kristjón Kirstjónsson, fram-
kvæmdastjóri sýningarinnar. En
Guðijiundur Jónsson söng ein-
söng.
í upphafi var ekki gert ráð
fyrir, að sýningin stæði nema
hálfan mánuð, en hún var fram-
lengd, vegna fjölmargra áskor-
ana og stöðugrar aðsóknar.
Það kom til orða að hafa sýn-
inguna opna fram yfir næstu
helgi, svo að hinir norsku gestir
I
Hagur Sldarverksmiðja ríkis-
ins tvö undanfarin ár hefir ver-
ið mjög bágborin, einkum árið'
1945. Byggist þetta á því, að
þegar hráefnisverðið er ákveð-
ið fyrir síldarvertíð, hefir jafn-
an verið gert ráð fyrir langtum
meira síldarmagni en raun varð
á, og verð til útgerðarinnar mið ■
að við það. Hefðu verksmiðjurn i
ar átt að sleppa við reksturs- I
halía á síðast liðnu ári gátu j
þæi' okki greitt, nema kr. 27 i
ívrir síJdarmá'io í stað kr. 31, i
sem greitt var. Á hvert síldarmál
nemur hallinn því kr. 4,00.
Verkmiðjurnar keyptu al.’sj
438.9' 9.50 mál sumarið 1946,
■ n 'kiptust fannig á vinnslu-
rtaðina. (í fyna tö’událki sést
’a’a .'ildarmáJa en í siðari dálki
ciúttótekju afgangur ( j-) eða
rek tiarhalli ( :-) á viðkomandi
s(að):
Slæmt veiðiveður og
treg síldveiði
í gær var treg síldveiði fyrir
Norðurlandi og veiðiveður ekki
gott. Yfirleitt hamlaði veður
veiðum á öllu síldveiðisvæðinu.
Frá þvi kl. 10 í fyradag og til
sama tíma í gær höfðu borizt
á land á Siglufirði rúm 11 þús-
und mál í bræðslu, en á sama
tíma voru saltaðar um 1800 tn.
Engin síld kom til Djúpavíkur í
gær.
ættu kost á að sjá hana, en
vegna þess, að slík framlenging
hefði kostað mikla fyrirhöfn og
mikið fé, og auk þess varl/ ver- |
ið framkvæmanleg, vegna þess
að vkipta hefði oröið um í deild-
um garðyrkjumanna, gat ekki
orðið af því.
Allir þeir, sem séð hafa land-
búnaðarsýninguna, Ijúka upp
einum römi um það, aö sýning-
in hafi verið fögur og stórfengi-
leg. Er gott til þess að vita, að
svo giftusamlega skuli hafa tek-
izt til með fyrstu stóru land-
búnaðarsýninguna, sem ráði.st
er i að halda hér á landi.
Siglujörður
Raufarhöfn
Krossanes
Skagaströnd
Húsavík
Solbakki
•236.803.04
153.937.90
32.894.45
6.890.33
6.473.58
333.091.05
742.482.01
98.587.76
258.270.61
67.023.94
28.335.73
Nýtt tímarit
Nýtt tímarit, sem nefnist R M
— ritlist og myndlist, hefir hafið
göngu sína. Ritinu er ætlað að
fjalla um bókmenntir og mynd-
list, eins og nafnið bendir til.
Ábyrgðarmaður þess er Gils
Guðmundsson, en að baki hon-
um stendur fimm manna. rit-
nefnd og þriggja manna mynd-
listarnefnd.
í fyrsta heftinu, sem kom út
nú í vikunni, birtast nokkrar
smásögur eftir fræga erlenda
höfunda, ásamt sögu eftir Þóri
Bergsson og kvæðum eftir Jón
úr Vör og Andrés Björnsson.
AHs hafa verksmiðjurnar því
tekið á móti 436.999.30 málum.i
og samanlagður brúttótekjuaf-
garigur á þremur fyrstu stöð-
unum verið kr. 1.174.160.83. en
■'araanlagður rekstrarhalli á hin
•;m stöðunum kr. 353.630.28.
Samkvæmt lögunum um S.R.
eiga C% af hráefnisverðinu að
fara í varasjóð verksmiðjanna
og 2—5% í fyrningársjóð. Þetta
rarð. á^amt öðrum óhjákvæmi-
!fT;um greiðslum þannig:
Fyrningarsjóður
Varasjóður
Vextir af stofnfé
Afborganir
Tap verksmiðjanna á
Húsavík, Skagastr. og
Sólbakka
Uppbót á vinnslusíld
Krónur
574.144.03
685.786.53
415.847.40
730.506.00
353.630.28
6.930.39
Samt. kr. 2.766.844.63
Á móti þessu kemur:
Tekjur af Siglufirði,
Raufarh. og Krossa-
nesi 1.174.160.83
Rekstrarhalli S.R. 1.592.683.80
Reykholtsferðir
Fer ðaskr if stof unnar
Eins og kunnugt er annast
ferðaskrifstofan ferðir að Reyk-
holti um helgina. Enn mun hægt
að fá sæti með bílum sem fara
héðan kl. 3 á laugardag upp í
Reykholt, sennilega um Kalda-
dal, Húsafell og hjá Barnafossi,
þar sem Kaldadalsvegurinn mun
nú að verða fær, samkvæmt
upplýíingum frá vegamála-
stjóra. Gefst þeim, sem þessa
leið fara, því einstakt tækifæri
til að ferðast um einhver feg-
ustu svæði landsins um leið og
Samt. kr. 2.766.844.63
Þannig varð rekstrarhallinn
hjá Síldarverksmiðjum ríkisins
árið 1946 kr. 1.592.683.80, þegar
búið er að leggja í alla sjóði lög-
um samkvæmt og greiða vexti
og afborganir af lánum verk-
smiðjanna, sem eru raunar
mjög lág, miðað við þær skuldir,
sem nú eru að myndast. Veð-
lánin í öllum verksmiðjunum
nema tæpum kr. 7 millj. ftekstr-
arhallinn 1945 varð kr. 3.778.-
869.77 eða á tveimur síðustu ár-
þeir sækja Snorrahátíðina. Gist
verður í tjöldum í Reykholti en
ekið fyrir Hvalfjörð á sunnu-
dagskvöld.
um hefir hann numið kr. 5.371.-
553.57 millj.
Þennan halla hefir enn ekki
þ'-vrft að greiða úr varasjóði,
nema kr. 871.531.99 á síðasta
ári, hitt, kr. 4.509.021.58 millj.
áttu verksmiðjurnar rem óráð-
stafaðan tekjuafgang fyrri ára,
eða frá 1939 kr. 1.7 millj., frá
1942 0,8 millj. og frá 1944 kr.
2 millj. Nú hefir allt slíkt fé
verksmiðjanna verið uppétið og
byrjað að ganga á varasjóðinn,
eins og áður ;egir. Hann nem-
ur nú áðeins kr. 3.541.287.66
millj. og yrði því fljótur að
hverfa, ef enn kæmi síldarver-
tíð með hátt hráefnisverð en
lítið síldarmagn, eins og þau
tvö síðustu hafa verið.
Verksmiðjurnar framleiddu á
síðasta ári síldarlýsi fyrir kr.
16.651.625.02 og síldarmjöl fyrir
kr. 8.040. 625.03 millj. eða sam-
tals fyrir kr. 24.692.250.55. Fyrir
hráefni var greitt kr. 13.715,-
732.62 millj. og í vinnulaún um
kr. 4 millj. Þar af í Siglufirði kr.
2.5 millj.
Eignir verksmiðjanna námu í
árslok 1946 kr. 28 millj. Þar af
eru síldarverksmiðjurnar kr.
12.8 millj., er vinna alls 21.400
mál síldar. Nýju verksmiðjurn-
ar á Siglufirði og Skagaströnd
eru ekki tíildar þarna með, enda
hefir stjórn S.R. ekki tekið við
þeim fyrr en á þessu ári, en
þeim er ætlað að vinna 17.500
mál. Vextir, afborganir og fyrn-
ing af þeim verður í ár um kr.
7 millj. eða kr. 7 af hverju síld-
armáli, ef veiðin verður 1 millj.
mál. Húseignir og lóðir verk-
smiðjanna, sem eru óbyggðar,
nema kr. 2.4 millj. Eftir þessa
aukningu síldarverksmið j anna
ættu afköst þeirra að geta orðið
38.900 mál síldar.
Hagur verksmiðjanna i árslok
1946, má teljast sæmilegur, þótt
farið hafi hríðversnandi þessi
tvö ár. Auk óvissunnar, sem
alitaf ríkir um síldveiðina,
fylgja nýju verksmiðjunum
skuldir, sem nema kr. 45 millj.
Horfurnar eru því síður en svo
glæsilegar hjá þessu fyrirtæki,
sem nú má teljast þungamiðjan
i öllu atvinnulífi þjóðarinnar,
eins og útflutningsverzluninni
er nú háttað. Veltur á miklu
fyrir þjóðina, að málefnum
þeirra sé stjórnað af forsjálni
og fjárhagur þeirra verði treyst-
ur mjög frá því sem nú er. Fyr-
irtæki, sem veltir mörgum millj.
og b:Vi!gt er á jafn mikilli ó-
vissu og síldveiðin hefir jafn-
an reynst, þarf að eiga gilda
sjóði til þess að mæta sumrum
þeim er aflabrestur kemur.
Skortir nú mjög á að svo sé, eins
og framangreint yfirlit sýnir
glogfft. Má ekkert koma fyrir,
svo ekki sé millj. tjón fram-
undan á rekstrinum.
Verksmiðjustjóri er Hilmar
Kristjónsson en viðskiptafram-
^ kvæmdastjóri Sigurður Jónsson.
| Báðir ungir og dugandi menn í
störfum sínum.