Tíminn - 24.07.1947, Blaðsíða 1

ritstjóri:
þórarinn þórarinsson
útgefandi:
pramsóknarflokkurinn
Slmar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
IOTSTJÓRA8KRIFSTOF0R: \
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
ölmar 2363 og 437S
AFGREEDSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFRTOFA: l
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Sfmi 2338
31. árg.
Reykjavík, fimmtudaginn 24. jnlí 1947
133. hlað
Úhagstætt verðlag torveldar
viðskipti Islendinga og Dana
Viðtal við Jón Helgason verksmiðjjueiganda,
sem einu sinni var íþróttakennari
í Péturshorg
Á mánudagskvöldið fór með E.s. Dronning Alexandrine til
Kaupmannahafnar íslendingur, sem er sjaldséður gestur hér
heima á Frðni. Það er Jón Helgason íþróttakennari og verk-
smiðjueigandi í Kaupmannahöfn.
ÓLafur krónprins á Þingvöllum
íslendingar, sem verið hafa
um lengri eða skemmri tíma í
Kaupmannahöfn, kannast
Jiestir við Jón Helgason íþrótta-
kennara, sem er einn af mestu
atkvæðamönnum í félagslífi ís-
lendinga í þeirri borg. Þó er Jón
yfirlætislaus maður, en þéttur
á velli og þéttur í lund.
Jón er Norðlendingur 62 ára
að aldri. Hann er fæddur og
uppalinn til 16 ára aldurs að
Grund í . Höfðahverfi, sonur
hjónanna Sigurfljóðar ljósmóð-
ur Einarsdóttur og Helga Helga-
sonar, bónda að Grund. Þegar
Jón fór úr föðurgarði, fór hann
til ísafjarðar og vann þar um
þriggja ára skeið við ýmis störf.
En Jón vildi sjá og reyna
meira, en vera aðeins létta-
drengur við ýmis störf heima á
íslandi. Hann vildi fyrst og
fremst fá að reyna á sig og sjá,
hvernig umheimurinn væri.
Þess vegna fór hann til Noregs,
var þar í eitt ár, en kom síðan
heim aftur og var þá við verzl-
unarstörf á Siglufirði um
tveggja ára skeið.
Jón Helgason var á unga aldri
sérstakur aðdáandi alls, er bar
vott um likamsrækt og karl-
mannslund. Sennilega hefir það
verið þessi tilfinning hans, sem
réði því, að/hann dreif sig utan
öðru sinni og hóf íþróttanám
við Köbenhavns Gymnastyk
Institute. Þar lauk hann kenn-
araprófi í íþróttum. Seinna var
Jón hjá hinum kunna íþrótta-
frömuði Niels Buch og lauk
þaðan sérstöku kennaraprófi,
sem aðeins úrvalsmenn gátu
orðið aðnjótandi.
íþróttakennari í Rússlandi.
Þegar Jón Helgason hafði
lokið námi sínu með óvenju-
miklum dugnaði, stóðu honum
opnar ýmsar stöður. Hann valdi
eina af þeim, og gerðist íþrótta-
kennari við íþróttaskóla rúss-
neska ríkisins í þáverandi St.
Pétursborg. Var hann þar um 9
ára skeið.
Meðan Jón var í St. Péturs-
borg, gerðust í landinu ýmsar
breytingar. Meðal annars var
skipt um einræði. Sú breyting
hafði það í för með sér, að Jón
er hafði nógar tekjur meðan
hann vann hjá „borgaralega
skipulaginu," fékk nú 4500
rúblur á klukkustund. Þau laun
nægðu þó engan veginn sem
framfærslueyrir vegna þess, hve
peningarnir voru verðlitlir.
Fluttist Jón því aftur til Kaup-
mannahafnar. Þar hefir hann
búið síðan og rekið þar verzlun
og niðursuðuverksmiðju fyrir
fiskafurðir og síld.
Dýrtíðin hér torveldar
viðskiptin við Danmörku.
Tíðindamaður Tímans hitti
Jón að máli rétt áður en hann
sté á skipsfjöl og spurði hann
tíðinda frá Höfn og Danmörku
yfirleitt. Jón kvað viðskipti
milli Danmerkur og íslands
vera mun minni nú en ýmsir
óskuðu eftir. Veldur skortur á
gjaldeyri mestu þar um. Á
þessu mun þó erfitt að ráða bót,
því að Dönum þykja íslenzkar
vörur alltof dýrar til þess, að
þeir telji sér fært að kaupa þær,
svo að nokkru nemi.
Félagslíf íslendinga í Höfn.
Jón kvað félagslíf meðal ís-
lendinga í Höfn vera með svip-
uðu sniði nú og stríðsárin, en
(Framhald á 4. síðu)
ERLENDAR FRETTtR
Harðir bardagar geisa nú á
Java og telja Hollendingar, að
þeim verði vel ágengt. Indones-
íumenn kvarta undan skorti á
flugvélum og stærri hergögnum,
en segjast hafa nægar vopna-
birsjðir til langs skæruhernaðar.
Báðir aðilar hafa nú sent grein-
argerð um styrjöldina til 'sam-
einuðu þjóðanna. Indverska
stjórnin hefir fordæmt aðfarir
Hollendinga og astralskir hafn-
arverkamenn hafa lagt af-
greiðslubann á hollenzk skip.
Hryðjuverk hafa færst mjög í
vöxt í Palestínu seinustu dag-
ana og má segja, að fullkomin
óöld sé ríkjandi í landinu.
Bandaríkjastjórn hefir á-
kveðið að leyfa 400 þús. útlend-
ingum að flytja til landsins á
þessu ári. Landflótta fólk hefir
forgangsrétt.
Ferðalög milli íslands
og útlanda í júní
Fólksflutningar milli fs-
lands og útlanda hafa aldrei
verið meiri í einum mánuði
en í júnímánuði s.l. Samtals
voru þá fluttir nær 3000 far-
þegar.
Til útlanda fóru samtals 1132
farþegar, þar af 720 íslendingar
og 412 útlendingar. Af þessum
farþegafjölda fóru 599 manns
með flugvélum og 533 með skip-
um.
Frá útlöndum komu 1156
manns, þar af 537 með skipum
og 619 með flugvélum. Af þeim
eru - 524 íslendingar og 632 út-
lendingar.
Af þessu yfirliti sést að all-
miklu fleiri JLslendingar hafa
farið en komið,'en hins vegar
hafa líka þriðjungi fleiri út-
lendingar komið en farið.
Danir eru ennþá fjölmenn-
asta þjóðin fyrir utan íslend-
inga, sem ferðast hér á milli.
Hafa 206 komið í mánuðinum,
en 188 farið. Þar næst eru svo
Bandaríkjamenn. Hafa 202
komið en 113 farið.
Seinustu fréttir frá Laxnesí:
Barnamjólkin þaðan reyndist
3. fl. og 4. fl. mjólk
ðústjórnin hefir nú beðið Mjjólkursamsöluna
að taka mjólkina og mun hún verða að láta
hana í úrgangsmjólk
Síðastl. laugardag var birt í Mbl. auglýsing frá Búkollubúinu
í Laxnesi þess efnis, að „vegna undirbunings niðursetningar
nýrra véla og raflagna, verður mjólk frá Laxnesi ekki flutt til
hluthafa fyrst um sinn." Auglýsing þessi mun ekki hafa vakið
sérstaka athýgli, þar sem hér gat verið' um eðlilegar orsakir að
ræða. Hins vegar er ekki ósennilegt, að hinar raunverulegu orsakir
þessarar auglýsingar veki nokkra athygli, en Tíminn getur nú
upplýst hverjar þær eru.
Ólafur krónprins Norðmanna horfir yfir Þingvelli af Lögbergi ásamt Pálma
Hannessyni rektor og frú hans og sendiherra Norðmanna, Andersen-Rysst.
(Ljósm.: Guðni Þórðarson).
Úlafur krónprins flýgur
heim til Noregs í dag
Hann heimsótti Akureyri í gær til að þakka
þá vinsemd, sem norska hernum var sýnd þar
á stríðsárununi
Ólafur ríkisarfi Norðmanna kvaddi Reykjavík í gærmorgun,
en kvöldið áður hafði hann þakkað móttökurnar hér með mjög
snjallri ræðu, sem hann flutti í veizlu þeirri, sem norski sendi-
herrann og frú hans héldu. Héðan fór krónprinsinn með Laxfossi
kl. 7 árdegis til Akraness, en þaðan með forsetabílnum til Akur-
eyrar. í för með honum voru þeir Andersen-Rysst sendiherra og
Agnar Kl. Jónsson skrifstofustjóri.
Gert var ráð fyrir, að krón-
prinsinn væri kominn til Ak-
ureyrar klukkan 7 í gærkvöldi,
og sæti þá kvöldverðarboð bæj-
arstjóra og forseta bæjarstjórn-
ar Akureyrar.
Eftir kvöldverðinn átti að
vera samkoma í lystigarðinum á
Akureyri og þar ætlaði Ólafur
krónprins að flytja ávarp. Enn-
fremur átti forseti bæjarstjórn-
ar kaupstaðarins að halda ræðu.
Tilefni heimsóknar Ólafs
krónprins til Akureyrar er sú
vinsemd og alúð, sem norskir
hermenn mættu þar á styrjald-
árunum. Mun krónprinsinn
flytja Akureyringum þakkir
Norðmanna fyrir þann vinar-
hug og samúð, sem norska her-
deildin varð þar aðnjótandi.
Snemma í morgun ætlaði Ól-
afur krónprins að leggja af stað
flugleiðis til Noregs. Fer hann
í norskri flugvél, sem hér hefir
beðið hans. Fór hún frá Reykja-
vík til Akureyrar í fyrradag.
Norsku tundurspillarnir, sem
komu hingað á laugardaginn,
fóru héðan í gærkvöldi eftir að
norsku fulltrúarnir voru komnir
úr Geysisförinni, sem íslenzka
Snorranefndin gekkst fyrir.
Fóru nokkrir fulltrúanna heim-
leiðis með þeim.
Verða fiskveiðar
Þjóðverja auknar
Brezku stjórnarvöldin á her-
námss'væði Breta í Þýzkalandi
hafa nú til athugunar að leyfa
Þjóðverjum auknar togara-
veiðar.
Sámkvæmt brezkum blöðum
hafa þessi mál verið tekin til
nýrrar íhugunar eftir að brezka
stjórnin hafði snúið sér til
stjórna Noregs, Svíþjóðar, Dan-
merkur, íslands, Belgíu og Hol-
lands og spurt þær um, hvort
þessar þjóðir vildu selja Þjóð-
verjum fisk með allmiklum láns-
fresti. Svörin munu yfirleitt
hafa verið neikvæð.
Síldveiðin
Þoka hélzt enn á miðunum
við Langanes i gær, eh heldur
mun hafa létt til síðdegis. Síld
var þar enn allmikil og höfðu
ýms skip fengið góðan afla
þrátt fýrir erfið veðurskilyrði.
í gærmorgun hafði Raufar-
hafnarverksmiðjan tekið á móti
20 þús. málum síðustu þrjá sól-
arhringana. Nokkur skip biðu
þar þá löndunar og von var á
fleirum.
Til Siglufjarðar hefir sama og
engin síld borizt, enda hefir
verið mikil þoka á vesturmið-
unum og lítillar síldar orðið
vart.
Eins og kunnugt er, var Bú-
kollubúið í Laxnesi stofnað af
nokkrum læknum hér í bænum
til \>ess að sanna, að hægt væri
að framleiða ódýrari og betri
mjólk en bændur gerðu yfir-
leitt. Jafnframt fengu þeir því
til leiðar komið, að mjólkin frá
búinu var seld beint til ýmsra
neytenda í bænum, aðallega
h^uthafa i fyrirtækinu. Var
þetta leyfi byggt á þeim grund-
velli, að búið fra'mleiddi 1. fl.
barnamjólk.
Hér í blaðinu hefir áður verið
sagt frá því, hvernig búinu hef-
ir reitt af. fjárhagslega. Skuldir
t>ess múnu þegar vera komnar
á áðra milj. kr. og hafa þó
framkvæmdir ekki verið miklar
né' fullkomnar, m. a. er fjósið
talið mjög laklega úr garði gert.
Svo var því komið í vetur, að
forgöngumenn fyrirtækisins
vildu gjarna sleppa frá því með
góðu móti og virtist þeim gefast
gott tækifæri til þess, er
reynsluhtill maður og fáfróður
um allan atvinnurekstur var
gerður að borgarstjóra í Reykja-
vík. Hann lét telja sér trú um,
að Búkollubúið væri mesta
fyrirmyndarbú á íslandi og
lagði því til við bæjarstjórnina,
að bærinn gerðist meðeigandi
\)ess og síðan aðaleigandi. Hinir
aðgætnari f lokksbræður hans
sáu hins vegar fljótt, hvílik
glópska var hér á ferðinni, og
hefir því málið legið í salti hjá
bæjarstjórninni i næstum tvo
mánuði.
Það gerðist svo næst í þessu
máli, að mjólkureftirlitið hér í
bænum ákvað að kynna sér,
hvernig barnamiólkin frú Bú-
kollubúinu væri. Voru teknar til
rannsóknar þrjár mjólkurflösk-
ur, er búið hafði ætlað að senda
til viðskiptamanna sinna, tvær
af morgunmjólkinni og ein af
kvöldmjólkinni. Niðurstaða
rannsóknarinnar varð sú, að
innihald beggja flasknanna
með morgunmjólkina lenti í
þriðja flokki, en innihald flösk-
unnar með kvöldmjólkinni í
fjórða flokki.
Þar sem ekki þótti rétt að
byggja frekari aðgerðir á þess-
ari rannsókn einni saman, var
ákveðið að gera svipaða athug-
un nokkrum dögum síðar. Hún
leiddi til nákvæmlega sömu
niðurstöðu, kveldmjólkin fór í
fjórða flokk og morgunmjólkin
í þriðja flokk. Þótt það sé ótrú-
legt, mun það samt satt, að
5800 sinnum fleiri gerlar reynd-
usta vera í kvöldmjólkinni en
leyfilegt er að séu í barnamjólk
áður en hún er gerilsneydd, en
mjólkin frá Laxnesi var ekki
gerilsneydd.
Þessar niðurstöður ^átu vit-
anlega ekki leitt til annars en
að Búkollubúinu yrði bannað
að selja barnamjólk. Til þess
kom þó ekki, því að bústjórnin
sneri sér áður til Mjólkursam-
söiunnar og bað hana að taka
af sér mjólkina og birti jafn-
framt auglýsingu þá í blöðun-
um, sem sagt er frá í upphafi.
Mun Mjólkursamsalan hafa
orðið við þeim óskum að taka
við mjólkinni, en hún mun
verða að láta hana í úrgans-
mjólk, því að strangt tekið má
ekki telja 4. fl. mjólk sem
neyzlumjólk, þótt hún sé geril-
sneydd.
Vonandi ætti þessi seinasti
þáttur í sögu Búkollubúsins að
nægja til þess, að borgarstjór-
inn hætti við þá heimskulegu
fyrriætlun að gera það að bæj-
areign. Og þótt árangurinn sé
vissulega ekki góður af þessum
búrekstri, hefir hann þó verið
gagnlegur og gott svar við þeim
áróðri, sem haldið hefir verið
uppi gegn bændum, að þeir
(Framhald á 4. síðu)
Ellefu norskir blaöamenn í boði
Blaðamannafélags íslands
Um þessar, mundir dvelja hér norskir blaðamenn í boði Blaða-
mannafélags íslands. Komu þeir hingað með Lyru og norsku
tundurspillunum á laugardaginn var. Hafa þeir síðan fylgzt að
mestu leyti með norsku fulltrúunum, sem komu á Snorrahátíðina,
en þar fyrir utan verið með hinum íslenzku starfsbræðrum
sínum.
Norsku blaðamennirnir, sem
er» hér í boði Blaðamannafé-
lagsins, eru þessir:.
Ingemunn Fænn, ritstjóri
Bergens Tidendes Ósloavdeling,
Oslo, Helge Gabler, blaðamaður
Norsk Telegrammbyraa, Oslo,
Ludvig- Jerdal, blaðamaður,
Dagen, Bergen, Olav Eide, rit-
(Framhald á 4. síðu)
Hér er Vilhelm Svíaprins að
dansa við unga sænska stúlku,
serfl heitir Kersfcin Elecrantz og
er nýorðin stúdent. Mydniri er
tekin á dansleik sem haldinn
var eftir að prinsinn hafði verið
gerður að heiðursdoktor við
Stockhólmsháskóla.