Tíminn - 25.07.1947, Blaðsíða 3

134. blað
TlMIM, föstndagiim 25. jiilí 1947
3
Attræður
Benedikt Pétursson
liómli. Suðiirkoti í Vog'urn
Beneclikt Pétursson bóndi að
Suðurkoti í Vogum varð áttræð-
ur 23. maí s.l. Dagurinn var
bjartur og blíðlegur. Og afmæl-
isbarn'ið var hvátt í spori og
mun hafa verið með léttu yfir-
bragði að vanda, þegar það
fagnaði gestum. sínum þann
dag, sem heimsóttu það til að
þakka gamla og nýja kynningu
ög árna því allra heilla í fram-
tiðinni.
Benedikt er fæddur og upp-
alinn í Vogum og hefir alið þar
állan'sinn aldur, til þeása dags.
Hann er sonur Péturs Andrés-
sonar og Gu'ðrúnar Eyjólfsdótt-
ur frá Tumakoti í Vogum. Voru
þau hjón þekkt fyrir dugnað,
drengskáp og hjálþsemi.
Benedikt ólst 'upp með for-
eldrum sínum, og var elztur 9
systkina, sem upp komust, eru
4 enn á lífi hérlendis og ein
systir í Ameríku.
Fyrir tæpum 50 árum kvænt-
ist Benedikt Sigríði Brynjólfs-
dóttur frá Vigdísarvöllum.
Reistu þau bú að Suðurkoti í
Vogum og hafa búið þar síðan.
Eru gömlu hjónin nú að af-
henda börnum sínum jörð og
bú, en búast sjálf til hvíldar að
loknu starfi.
<4
; Þegar þau nú líta til baka
yfir nær hálfrar aldar sam-
starf, þá verður þeim báðum
hugsað til þess, sem áunnizt
hefir. Er þá fyrst traust og
virðing samborgaranna, sem
þau eiga óskipt, fyrir frábæra
gestrisni og greiðasemi. Jörð-
inni skila þau af sér til mann-
vænlegra uppkominna barna
sinna, Er hún með góðum bygg-
ingum og fullræktuð til véla-
notkunar. Hér er því farsælt
starf að baki og við þessi tíma-
mót er vert að minnast þess,
að gifta hefir hér jafnan fylgt
starfi. É°- vil nota þetta tæki-
fræri til að færa þeim sjónum
Benedikt Péturssyni og Sigríði
Brynjólfsdóttur, innilegar
þakkir okkar sveitunganna,
fyrir góða sambúð og farsælt
samstarf.
Þegar ég fyrrgreindan dag,
var við vinnu mína/ og sá ís-
lenzka fánann dreginn að hún
í -tilefni dagsins, og afmælis-
barnið ganga léttum skrefum
um æskustöðvarnar — hinn
sólríka, kyrra vordag — þá gaf
hið hátíðlega viðhorf og lífssaga
afmælisbarnsins mér tilefni til
margvíslegra hugleiðinga.
Frekar þarf ég ekki að kynna
þau hjónin, Benedikt Pétursson
og Sigríði Brynjólfsdóttur, —
enda verður það gert á öðrum
stað. Ég læt því þessar fáu lín-
ur nægja — í tilefni dagsins,
23. maí s.l. Mér þykir viðeigandi,
að húsfreyjunnar, Sigríðar
Brynjólfsdóttur sé hér getið í
tilefrii dagsins, því að hún heíir
verið manni sínum samhent, frá
því að sambúð þeirra hófst til
þessa dags. Megi ævikvöld
þeirra verða þeim friðsælt og
blessunarríkt. K. R.
mikill þjóðflokkur, gutarnir.
Þeir hafa orðið fyrir .allmiklum
römverskurh áhrifum, einkum i
verzlun og vinnubrögðum, en
tfúarbrögðin eru norræn, þ. e.
þeir eru Ásatrúar, og þjóðságnir
o’g þjóðsiðir eru af sömu rótum
spföttih. Þeir hafa fram til
þess tíma verið sjálfstæðir, haft
sín eigin þing og valið höfð-
ihgja sína sjálfir og.ekki goldið
þeim neina skatta. Ránsferðir
yíkinga til Gotlands fara þá að
gerast tíðar og þykir því Got-
igndingum rétt af öryggisástæð-
úm að leita liðsinnis. Svíakon-
ungs. Forn munnmæli herma,
áð Gotlendingar hafi valið einn
áf höfðingjum sínum til að ræða
þetta mál við konung, en kon-
ijngur hafi vitað um erindi hans
ög talið klókt að taka honum
fálega. Þegar sendimaður kom,.
sat konungur undir borðum.
Konungur lét hann standa
ffammi við dyr meðan borðhaldið
stóð yfir og yrti ekki á hann.
Þá er konungur hafði matast,
sneri hann sér loks að sendi-
manninum og spurði tíðinda frá
Gotlandi. Sendimaður svaraði
hógværlega, að stórtíðindi vissi
hann, engin þaðan, nema þá
helzt þau, að hryssa ein hefði
nýlega átt þrjú folöld. Þeir kon-
ungur ræddu þannig góða stund
í léttum tón, og líkaði konungi
svo vel orðfimi sendimannsins,
áð hann breytti fyrir^etlun sinni
og’ lauk samningum þeirra í
bróðerni. Gotland skyldi leggjast
undir Svlakonung, en hann sjá
uim varpir þess. Konungur skyldi
ekki geta lagt aðrar kvaðir á
Gótlendinga en þær, að þeir
leggðu honum til sjö mönnuð
herskip í hernaði og ^reiddu
honum 60 mörk silfurs í skatt
árlega. Raunverulega hélt Got-
land sjálfstæði sínu í margar
aldir eftir þetta.
Gotland verður miðstöð
verzlunar í Eystrasalti.
Eftir 800 færðist verzlunin við
Eystrasalt alltaf meira og meira
til Gotlands. Gotlendingar voru
öðrum ötulli sem verzlunar- og
siglingamenn. Hinar dýrmætu
vörur Indlands og Perslands
komu þá aðailega eftir tveimur
leiðum til Vestur-Evrópu. Önn-
ur var sjóleiðin um Gibralt-
arsund. Hin leiðin lá um Kaspía-
haf og Svartahaf og ef.tir fljót-
um Rússlands til hinnar miklu
verzlunarborgar þeirra tíma,
Hólmgarðs. Þangað sóttu Got-
lendingar þessar vörur, ásamt
rússneskum skinnum og öðrum
afurðum, og fóru síðan með þær
til annarra landa, m. á. Eng-
lands og Hollands, og fengu í
staðinn silfur eða aðra verð^
mæta hluti. Þá sömdu þeir við
margar aðrar þjóðir, að skipum
þeirra skyldu frjálsar allar
hafnir í Gotlandi, ef gotlenzkir
kaupmenn fengju gagnkvæm
réttindi í löndum þeirra. Þannig
beindust mikil sigling og stór-
felld viðskipti til Gotlands og
gotlenzkir kaupmenn öðluðust
víða sérrétttindi, eins og t. d. 1
Rússlandi, Þýzkalandi, Sviþjóð
og Englandi. Með þessurú og
öðrum hætti varð Gotland mesta
viðskiptastöðin á Norðurlönd-
um og meiri auður safnaðist
þar saman en á nokkrum öðrum
stað í Evrópu.
Þjöðverjar koma til
sögunnar.
Þótt Gotlendingar rækju stór-
fellda verzlun, myndaðist þar
lengi vel engin sjálfstæð verzl-
unarstétt, heldur voru það stór-
bændur, er önnuðust verzlun-
ina. Af þessum ástæðum reis
þar ekki heldur upp neinn stór
verzlunarstaður. Það gerðist
ekki fyrr en þýzkir kaupmenn
komu til sögunnar. Þeir urðu
fljótt skæðir keppinautar Got-
lendinga og sóttu það fast að
fá sérstakan verzlunarstað á
Gotlandi. Gotlendingar létu
þeim þá eftir staðinn, þar sem
Visby er nú, og mun þar hafa
(Framhald á 4. siBu)
Erich Kástner:
Gestir í Miklagarbi
Hitt gat aftur á móti hugsazt, að til væru menn, sem
aldrei kæmu í Miklagarð. En -það var óheyrt, að menn
hefðu komið þangað einu sinni — og síðan aldrei meir.
Svo ólíkir sem gestirnir í Miklagarði voru, þá var
eitt sameiginlegt um þá alla — þeir höfðu allir gnægð
peninga. Haustið var ekki einu sinni gengið í garð,
þegar bréfin byrjuðu að streyma milli Berlínar og
Lundúna, Parísar og Amsterdam, Rómaborgar og Var-
sjár, Hamborgar og Prag. Fólk vildi vita fyrirætlanir
ýmsra bridgespilara, sem það hafði kynnzt í Mikla-
garði á síðustu árum, eða ráða ráðum sínum við fé-
laga úr hópi skíðafólksins. Svo bar fundunum saman,
þegar leið á veturinn.
En það voru ekki aðeins gestirnir, sem héldu tryggð
við Miklagarð. Sama máli gegndi um starfslið gisti-
hússins. Skíðakennararnir voru auðvitað alltaf hinir
sömu. Þeir voru búsettir í Bruckbeuren. Þeir voru synir
bændanna þar í grenndinni eða þá kaupmanna eða
bílstjóranna. í bernsku sinni höfðu þeir selt þar póst-
kort, sígarettur og minjagripi.
Þjónarnir og matsveinarnir voru einnig hinir sömu,
og kjallarameistarinn, karlinn í barnum, bílstjórarnir,
bókararnir, danskennararnir, hljóðfæraleikararnir,
þernurnar og burðarkarlaxmir komu einlægt aftur á
hverju hausti. Það var eins vist og snjókoman. Einu
undantekningar voru, ef svo illa tókst til, að einhver
þeirra dó í sumarhitunum. En við slíku var ekki hægt
að gera. Það er nú skrattinn sá.
Gistihússtjórinn, herra Kúhne, var búinn að gegna
starfi sínu í heilan áratug. Hamx kaus að vísu miklu
fremur að lifa lifi sínu sem frjáls maður — þvi var
ekki að leyna. En hvaða rétt hafði hann til þess?
Hann var ágætur skíðamaður. Hann fór alltaf á skíði,
þegar hann hafði borðað morgunverðinn. Og á kvöldin
dansaði hann við frúrnar frá Berlín, Lundúnum og
París, og enginn kunni eins vel að trukka þær og hann.
Hann var ókvæntur. Og gestirnir hefðu áreiðanlega
saknað hans. Hann gat ekki komizt hjá að vera gisti-
hússtjóri meðan hann tuggði smérið — minnsta kosti
ekki á meðan hann gat dansað. Að því tilskildu, að
hann kvæntist ekki.
Annars átti Polter, yfirdyravörðurinn, mestan þátt í
því, hve gistihúsreksturinn gekk vel. Hann unni Mikla-
garði eins og sínu eigin afkvæmi. Og hann var líka
svo gamall, að hann hefði þess vegna getað verið
faðir þess.
Hann var jafnan í fagurlega skreyttum einkennis-
búningi og kunni fjölda tungumála, og auk þess gat
hann hrósað sér af geysimiklu, hvítu keisaraskeggi og
iljasigi. Hann var gæddur svo ríkri réttlætistilfinningu,
að hann gerði varla nokkurn teljandi mun á gestun-
um og starfsfólkinu. Hann vakti yfir því af viðlíka
strangleik, að báðir aðilar fylgdu gömlum venjum gisti-
hússins.
Svona lá þá landið. Það voru bara lyftudrengirnir,
sem uxu upp úr starfi sinu. Það ólán gat ekki komið
fyrir aðra. Og það stafaði af því einu, hve fljótt þeim
hætti við að verða fullorðnir menn. Það fer ekki vel á
því, að lyftudrengii'nir séu kannske fertugir.
Tvénnt var óhjákvæmilegt til þess að reka svona
gistihús: fjöll og snjór. Það væri vonlítið að reka slíkt
gistihús, þar sem annað hvort vantaði fjöll eða snjó, og
ógerlegt, þar sem hvort tveggja vantaði. Það lítur svo
miklu betur út, að þetta sé hvort tveggja til staðar.
Auk snjós og fjalla er auðvitað ágætt að eiga að-
gang að fáeinum jöklum. Loks er æskilegt, að í grennd-
inni sé isi lagt fjallavatn, fáeinir kyrrlátir skálar í
skógi, sel með gaslukt í rjáfrinu, dálitlum bar og
hentugum legubekkjum, foss i klakaböndum, dimmur
greniskógur, þar sem kvenfólk getur orðið hrætt við
brak í greinum, er brotna undan snjóþunganum, hlýtt
og þægilegt pósthús og svifbrautir, sem flytja náttúru-
vinina fyrirhafnarlaust upp á hæstu tindana.
Háir fjallatindar gera yfirleitt mestu lukku, því að
þar uppi missir fólk það lítið, sem eftir er af viti i því.
Þar bindur það. fjalir neðan á stígvélin og rennir sér
ýmist á þeim eða rassinum eftir fönnunum, kútveltist
og endasendist, og brunar í alls konar sveigum og
köstum niður hlíðarnar, unz það hafnar við girðingar
eða-i^é. Þegar niður er komið, fara sumir inn i gisti-
húsið og setjast þar að snæðingi. Aðra er farið með
til læknisins, sem gipsar utan bi'otna fætur og sér um,
að farangur sjúklinga sé sendur til lækningastöðvanna
í sólríkustu héruðum á ströndum Miðjarðai'hafsins.
Við þetta vinnst margt. í fyrsta lagi græða læknarn-
ir stórfé á hverri manneskju, sem skaðar sig, og í öðru
lagi losna hei'bergi i gistihúsinu, svo að nýir gestir
geta komizt að. Natura non facit saltus.
Þeir íþróttamannanna, sem komast klakklaust heim,
bel gja í sig kaffi og kökur, lesa blöðin, skrifa bréf um
afrek sín, spila bridge og dansa. Þetta má allt gera,
án þess að hafa fataskipti. Fólkið er allt í bláum,
norskum skíðafötum, í stormblússum og með trefla um
hálsinn og þunga, járnaða skó á fótum. Það eru að-
eins þjónarnir, sem þá eru í skrautklæðum.
En svo kemur kvöldið, og þá birtast gestirnir í nýju
Útvegum með stuttum fyrirvara
Frigidaire
kæliskápa
frá Ameríku,
gogn gjaldcyris- og miifliiÉiifngslcyfum.
Samband ísl. samvinnufélaga
PARIS — REYKJAVIK
„HEKLA“ Skymasterflugvél Loftleiða h.f., sem fer 2
ferðir til Parísar í byrjun ágústmánuðar, getur tekið far-
þega þann 4. ágúst frá París til Reykjavíkur.
Upplýsingar í skrifstofu félagsins, Hafnarstræti 23,
Reykjavík. Sími 1485.
Loftleiðir h.f.
Nýkomið:
Plómsulta,
Jarðarberjasaft,
Hyldeberjasaft,
Blönduð ávaxtasaft.
(iROt)
Hjartanlegt þakklæti færi ég öllum þeim, sém auð-
sýndu mér vináttu og samúð, við andlát og jarðarför
mann ins míns
Ingvars Pálinasonar
alþingismanns.
Margrét Finnsdóttir, Ekru, Neskaupstað.
Ifalló, llalló . . .
(Framliald af 2. síðu)
sem með þá vél verzlaði hafði
enga varahluti, og vöntun á
þessum litla hlut gerði hana
ónothæfa.
í deild S.Í.S. var sýnt frá
Gefjuxx, og var þar margt gott
að sjá. Nú er vei'ið að stækka
Gefjun, og er vonandi að hún
aixni þá betur að framleiða, svo
hún geti betur en xxú fullnægt
eftirspurninni. Og eins og gjald-
eyrismálum okkar er íxú komið
er það nxikil nauðsyix, ajð geta
framleitt sem mest til klæðnað-
ar landsnxanixa í landinu sjálfu.
XI.
Möixnum, sem verið hafa á
svipuðunx landbúnaðarsýning-
um erlendis, bar saman um, að
þessi sýnirxg stæði sýningum
annars staðar að sumu leyti
jafnfætis. Og hlutur garðyrkju-
manixa — garðyrkjusýningin —
þótti jafixvel standa erlexxdum
sýningum framar að glæsileik.
Það má fullyrða að sýningin
heppnaðist vel og betur eix
menn gerðu sér voixir um. Þó
dró verkfallið úr að ýmsu leyti.
Undirbúningur varð ekki eins
góður vegna þess. Sýningar-
munir voru í skipum á höfninni,
og komust ekki á sýninguna. Og
aðx'ir fóru aftur með þeim út,
eins og það sem var í Di'ottn-
iixgunni, átti að fai'a hér á land,
og sýnast, en fór með henni
aftur. Þetta gerði að sýningixx
varð ekki eiixs og til stóð, og þeir
ætluðust til, er að henni stóðu.
Engu síður nxá fullyrða að
sýningin gaf mörgum yfirlit
yfir þróun landbúxxaðarins. Hún
gaf líka íxokkra innsýn í fram-
tíðiixa, og margur bóixdixxn fór
heim af henni með þá ákveðnu
hugsun að íxá sér eins fljótt og
ástæður leyfðu, í þetta eða hitt
verkfærið er hann sá þar, og sá
nú að hann í síixum búskap gat
haft margfalt gagn af. En oft
verður byr að í'áða, og hér verða
það gjaldeyrismálin og fram-
leiðslugeta annai’ra landa sem
takmarka hve fljótt hamx getur
gert ósk sína uppfyllta.
Eix við voixum allir, að það
verði sem fyrst, að sú tækni,
senx menn sáu í hillingum á
sýningunni, en sem þó er orðin
pei’sónuleg eign einstakra
bæixia, verði almenningseign.
Og um að svo megi verða veit ég
að allir bæixdur eru sammála í
hjarta sínu, og þess vegna vona
ég að þeir vinni líka saman að
því. 20. júlí 1947.