Tíminn - 16.08.1947, Blaðsíða 1

: RITSTJORI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
| ÚTGEFANDI:
( FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSNHÐJAN EX>DA hS.
: .rrSTJÓRASKRIF'STOFtrR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
Símar 2363 og 4373
AFGREEDSLA, INNHEIMTA
OO AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargöw 9A
Slml
31. árg.
Reykjavík, laugardaginn 16. ágúst 1947
147. blan'
Finnst olía í Danmörku?
Amerískt félag, swn hefir fengið þar einka-
leyfi til bnrana og vinnslu, hefur nlíubnranir
í stórum stíl.
í seinasta mánuði var hafin í Tvis við Holstebro á Jótlandi
stórfelldasta tilraun, sem gerð hefir verið í Danmörku til að
bora eftir olíu. Þar hafði verið reistur 46 m. hár borturn, sem
getur borið 400 smál. þunga. í turninum er komið fyrir fjórum
260 ha. dieselmótorum, er allir knýja borinn samtímis. Borinn,
sem á að grafa 3000 m. í jörð niður, er lengdur smátt og smátt,
og tekur það ekki nema örfáar mínútur að lengja hann í hvert
feínn. Unnið er að boruninni dag og i nótt og fer það eftir jarð-
veginum, hve langan tíma hún tekur.
Ný flugfrímerki
Næstkomandi mánudag ganga
ný flugfrímerki í gildi. Þau eru
gerð hjá Thomas de la Rue &
Co. í London, eftir teikningum
Halldórs Péturssonar, Sýna þau
öll flugvél með íslenzkt lands-
lag í baksýn, t. d. ísafjörð og
Þyril. Frímerkin eru af sex
gerðum og kosta 3 kr., 2 kr., 1
kr., 75 aura, 30 aura og 15 aura.
Sendiherra Tékka
Hinn nýskipaði sendiherra
Tékkóslóvakíu á íslandi, dr.
Emil Walter, kom hingað til
lands með AOA flugvél frá Nor-
figi.
Sendiherrann er hingað kom-
inn til þess að afhenda forseta
íslands embættisskilríki sín.
Dr. Emil Walter er jafnframt
sendiherra Tékka í Noregi og
hefir hann aðsetur í Osló.
Sendiherrann er íslendingum
vel kunnur fyrir ritstörf. Hann
hefir þýtt Eddu og fleiri gull-
aldlairbókmenntir Lslendinga á
tékknesku og talar íslenzku
ágætlega.
Fyrirtækið, sem annast bor-
unina, er amerískt, Danish
American Prospecting Com-
pany. Það hefir fengið einka-
leyfi til að bora eftir málmum
og olíu í Danmörku og jafn-
framt einkaleyfi til vinnslu, ef
einhver verðmæt efni finnast.
Réttindi þessi vóru veitt fyrir
styrjöldina. Danska ríkið mun
leggja ákveðinn skatt á þau
hráefni, sem unnin verða, og
þau skulu ekki flutt út, nema
áður sé búið að fulnægja þörf-
um Dana. Fyrst um sinn mun
félagið aðeins bora eftir olíu, og
verður bráðlega hafnar olíubor-
anir á tveimur stöðum öðrum á
Jótlandi. Kostnaður • félagsins
við boranirnar er þegar orðinn
25 millj. danskra króna, en það
hyggst að verja til þeirra öðrum
25 milli. kr., ef líkur þykja til
sæmilegs árangurs.
Athuganir, sem gerðar hafa
verið á jarðlögum í Danmörku,
þykja benda til, að þar muni
finnast olía og fleiri verðmæti
í jörðu. T. d. hafa fundizt all-
stór saltlög, og þykir víst, að þar
verði hægt að framleiða nóg salt
til að fullnægja þörfum Norður-
landanna allra.
Danir hafa mikinn áhuga fyr-
ir því, að olía finnist í Dan-
mörku, vegna gjaldeyrisá-
stæðna. Þeir kaupa nú árlega
olíu og benzín fyrir 140 millj. kr.
og kol og koks fyrir 540 millj. kr.
Stáltunnugerðin getur búið til
eina tunnu á mínútu
Hún hefir nýlega fengið fullknmnar vélar
frá Ameríku.
Stáltunnugerðin hefir nú fyrir skömmu tekið í notkun nýjar
vélar til stáltunnugerðar, er munu vera af fullkomnustu gerð.
Hefir vélum þessum verið komið fyrir í nýrri byggingu, er verk-
smiðjan hefir látið reisa á Ægisgötu 7.
ERLENDAR FRETTIR
í Indlandi og Pakistan voru
mikil hátíðahöld í gær vegna
frelsistökunnar. Það skyggði þó
nokkuð á hátíðahöldin, að í
höfuðborg Panjap fylkis kom
til blóðugra óeirða milli Hindúa
og Múhameðstrúarmanna.
í Rio de Janeiro hófst í gær
ráðstefna Ameríkuríkjanna um
sameiginlegar landvarnir.
1 Palestínu fundust í gær lík
fjögurra Araba, sem talið er, að
Gyðingar hafi drepið.
Fulltrúi Indónesíumanna á
fundum Öryggisráðsins hefir
lagt til, að Öryggisráðið skipi
sérstaka eftirlitsnefnd 'til að
fylgjast með atburðum á Java.
Fulltrúi Rússa í Öryggisráð-
inu hefir lýst yfir því, að hann
muni b*ita neitunarvaldinu til
að fella þá tillögu frá Banda-
ríkjamönnum, að Júgóslavar,
Búlgarar og Albanir beri ábyrgð
á óeirðunum í Grikklandi. Full-
trúi Bandaríkjanna hefir lýst
Stáltunnugerðin á sér langa
starfssögu. Er fyrirtækið raun-
verulega vaxið upp af Blikk-
smjðju J. B. Béturssonar, en
blikksmiðjan hefir verið starf-
rækt síðan 1882. Tunnufram-
leiðslan hófst árið 1928. Voru
fyrst framleiddar trétunnur
með blikkþynnu innan í. Stál-
tunnuframleiðslan hófst ekki
fyrr en árið 1934.
Framleiðsla verksmiðjunnar
hefir frá upphafi verið ætluð
sem umbúðir utan um lýsi til
útflutnings. Styrjaldarárin var
starfsemi verksmiðjunnar mjög
þýðingarmikil fyrir útflutning
lýsisins, þar sem næstum var ó-
mögulegt að afla tunna erlendis
frá og því síður að fá þær flutt-
ar til landsins. Var á þeim ár-
um flutt út lýsi í umbúðum frá
Stáltunnugerðinni fyrir tugi
millj. króna, sem vafasamt er
(Framhald á 4. siSu)
Orsakir síldarleysisins:
Helztu orsakirnar eru taldar of heitur
sjór og of mörg skip á veiðisvæðinu
0 Um 550 skip munu stunda síldveiðar við
Norðurland, þar af um helmingur erlend
ÚR VELASAU STÁLTUNrVUGERRARIHÍNAR
Myndin sýnir þrjár af þeim 12 vélum, er þarf til að framleiða tunnurn-
ar í stáltunnugerðinni. Þessar þrjár vélar setja bárurnar á tunnurnar,
en þær auka mjög á styrkleika tunnanna.
Viðtal viíí Ástvald E.vclal. fulltrúa sílclarút-
vegsnefnclar.
Sjaldan munu íslendingar hafa bundið eins miklar vonir við
síldarvertíðina og í ár. Því miður hafa þessar vonir nú brugðizt
nð verulegu leyti. Nú er komið fram yfir miðjan ágústmánuð,
en í flestum tilfellum lýkur síldarvertíðinni í ágústlok. Síldar-
magnið, sem á land hefir borizt, er hins vegar Iangt fyrir neðan
það, sem menn höfðu ahnennt gert sér vonir um. íslendingar
hafa þó aldrei haft fleiri skip við síldveiðar en í sumar.
Tveir menn sendir til Parísar
með uppdrátt af Skagaströnd
Hefði ekki verið nær.að reyna að afla fjár
til framkvæmclanna þar?
Nýlega eru þeir Hörður Bjarnason skipulagsstjóri og Jóhann
Hafstein alþm. komnir til landsins eftir að hafa mætt fyrir hönd
íslenzka ríkisins á byggingarsýningu, er haldin var í París. Héðan
munu þeir hafa haft meðferðis einhverja sýningarmuni og mun
pá mest áberandi hafa verið uppdráttur af Skagaströnd, sem var
gerður á vegum Nýbyggingaráðs.
yfir því, að þeir muni leggja
Grikklandsmálið fyrir þing sam
einuðu þjóðanna, er kemur
saman í september.
Uppdráttur þessi mun hafa*
verið gerður á þeim tíma, þegar
nýsköpunarskrumið var mest,
og átti hann að sýna hinar
glæsilegu framkvæmdir, sem
Nýbyggingarráð hefði í undir-
búningi. Um skeið mun upp-
drátturinn hafa verið til sýnis
í ráðinu, en tekinn ofan, þegar
sýni þótti, að fyrirætlanir þess-
ar myndu ekki verða annað en
skrumið eitt í höndum ráðsins,
þar sem alveg hafði verið van-
rækt að afla nokkurs fjár til
framkvæmdanna. Þegar svo
boðin komu til stj órnarinnar um
þátttöku í áðurnefndri Parísar-
sýningu mun ekki hafa þótt
annað hlýða en að niætt væri
fyrir hönd íslands með fríðu
liði og til að gera veg sendi-
mannanna sém mestan, var
uppdrátturinn af Skagaströnd
dreginn fram að nýju og þeir
látnir fara með hann á sýning-
una.
Það má óhætt fullyrða, að
þátttaka íslands í þessari sýn-
ingu hafi verið með öllu gagns-
laus, og a. m. k. hefði því nægt
að senda skipulagsstjórann ein-
an. En samkvæmt þeirri reglu,
að eyða opinberu fé stjórnlaust
með þáttöku í hvers konar ráð-
stefnum og sýningum, hefir ekki
þótt annað hlýða en að hafa
send^mennina, sem fóru með
Skagastrandaruppdráttinn, tvo.
En líklegt er, að Húnvetningar
hefðu álitið hitt betur tilfundið,
að ríkisstjórnin hefði fengið
(Framhald á 4. síðu)
Vísitalan hækkar
Kauplagsnefnd og Hagstofa
hafa reiknað út vísitölu fram-
færslukostnaðar fyrir ágúst-
mánuð. Samkvæmt þessum út-
reikningi hefir vísitalan hækk-
að um tvö stig, eða úr 310 í 312
stig.
Liðir þeir, er valda þessari
hækkun, eru aðallega fatnaður,
hækkun fargjalda áætlunarbíla
og verðhækkun á kolum og
sápu.
Aðal orsökina til þess hve
lítið hefir aflazt, álíta flestir of
mikinn sjávarhita og of mörg
skip á miðunum, sagði Ástvald-
ur Eydal, fulltrúi hjá Síldarút-
vegsnefnd, er Tíminn átti við-
tal við hann i gær. í sumar,
sagði Ástvaldur ennfremur, hef-
ir síldin aðallega veiðst á svæð-
inu austur við Langanes og alla
leið austur á Vopnafjörð. Þetta
hefir stundum komið fyrir áð-
ur, að sildargöngurnar hafa al-
gerlega brugðizt hér á vestur-
svæðinu, en það hefir þá ör-
lagaríku þýðingu í för með sér,
að móttökumöguleikarnir á að-
al síldarstöð landsins, Siglufirði,
notast ekki svo neinu nemi.
Reynslan er sú, að ekki hefir
reynst mögulegt að salta þá síld
á Siglufirði, sem yeiðist. við
Langanes. Hins vega/ eru mót-
tökumöguleikarnir eystra þar
mjög af skornum skammti, og
yfirfyllast því fljótt, ef nokkur
veruleg síld berst á land, hvort
sem er til söltunar eða bræðslu.
Þetta hefir sjaldan komið ber-
legar í ljós en í sumar.
Síldin nú og í fyrra.
Alls mun nú hafa veiðst í
bræðslu um 1,200,000 ha. en á
sama tíma í fyrra 1,042,724 ha.
Er því bræðslusíldaraflinn nú
nokkru meiri en á sama tíma í
fyrra. Hins vegar var búið að
salta um 70 þúsund tunnur 9.
ágúst í fyrra en ekki nema um
40 þúsund nú, um miðjan á-
gústmánuð. Þetta eru þeim mun
eftirtektarverðari tölur vegna
þess, að í fyrra stunduðu ekki
nema 225 íslenzk skip síldveið-
ar, en nú munu þau vera um
275.
Skipafjöldinn og sjávarhitinn.
Eins og áður er sagt, hefir
síldveiðin brugðizt næstum al-
veg á vestara hluta veiðisvæð-
isins í sumar. Samt sem áður
virðist mikil síld vera í sjónum.
Sannar þaö meðal annars, að
Norðmenn, er haf a á þessu svæði
um 200 reknetaskip, eru nú
búnir að fiska um 110 þý.sund
tunnur í salt. Orsökina til þess,
að síldin veiðist svo illa í næt-
ur, telja menn einkum þá, að
yfirborð sjávarins hefir verið
mjög heitt. Er meðal sjávarhiti
á allt að 20 metra dýpi á yfir-
borðinu um 10 stig og hefir ver-
ið það um lengri tíma. Það get-
ur og haft mjög afdrifaríkar af-
leiðingar i þessu sambandi,
hversu mörg skip eru á veiði-
svæðinu. Alls er áætlað, að um
550 skip stundi nú sildveiðar
fyrir Norðurlandi, þar af um
helmingur erlend skip. Norð-
menn einir hafa um 200 skip.
Auk þess erú 60 sænsk skip, þá
nokkur finnsk og dönsk skip og
(Framhald á 4. siðul
Verkstjórasamband
Islands
Þriðja þing Verkstjórasam-
bands íslands var haldið í
Vaglaskógi dagana 8.—9. þ. m.
Þingið sátu 29 fulltrúar frá 10
félögum.
Fyrrverandi forseti sam-
bandsins, Jón G. Jónsson, baðst
undan endurkosningu, og var
Jóhann Hjörleifsson kjörinn for-
seti í hans stað.
Skipuð hefir verið nefnd af
hálfu ríkisstjórnarinnar til að
undirbúa stofnsetningu skóla
fyrir verkstjórastétt landsins.
Þrjár héraðshátiðir Framsókn-
armanna um aðra helgi .
Héraðshátíðir Framsóknarmanna verða með flesta móti í sum-
ar og eru þrjár ákveðnar norðanlands sunnu*laginn 24. ágúst
næstkomandi. Þær verða í Reykjaskóla í Hrútafirði, Blönduósi
og Varmahlíð í Skagafirði.
Samkomurnar í Reykjaskóla
og Varmahlíð hefjast kl. 3, en
samkoman á Blönduósi kl. 4.
Auk þess, sem alþingismenn
flokksins í viðkomandi kjör-
dæmum flytja ræður og aðrir
forvígismenn Framsóknar-
flokksins í héruðunum, sýnir
Vigfús Sigurgeirsson íslenzkar
litkvikmyndir frá ýmsum merk-
isatburðum og stöðum í land-
inu í Reykjaskóla, en Baldur
Georgs skemmtir. með Konna
sfjjum á Blönduósi og í Varma-
hlíð. Þá verður söngur og ýmsar
aðrar skemmtanir.
Jafnframt héraðshátíðinni í
Reykjaskóla verður þar hald-
inn aðalfundur Framasóknar-
félags Vestur-Húnvetninga.
Framsóknarmenn ív Stranda-
sýslu, Húnavatnssýslum, Skaga-
firði, Siglufirði og jafnvel víð-
ar að, munu fjölmenna á þess-
ar flokkshátíðir sunnudaginn
24. ágúst. Framsóknarfélögin á
hverjum stað annast allan und-
irbúning.
Áður hafa þessar héraðshá-
tíðir verið haldnar í sumar:
Framsóknarfélögin í Eyjafirði
og á Akureyri að Hrafnagili 6.
júlí, Framsóknarfélag Suður-
Múlasýslu i Hallormsstaðaskógi
13. júlí og Framsóknarfélag
Rangæinga og Framsóknarfé-
lag Árnesinga að Þjórsártúni 3.
ágúst. Á öllum samkomunum
hafa verið fluttar ræður af for-
vígismönnum flokksins í héruð-
unum og utan þeirra, auk ým-
issa skemmtiatriða. Þær hafa
verið fjölsóttar og tekizt ágæt-
lega.