Tíminn - 04.09.1947, Qupperneq 1

RXTSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARJNSSON
tJTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
! „ITSTJÓRASKRrFSTOFUR: \
EDDUHÚSI. Llndargötu 0 A )
2363 "* j
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA {
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: \
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A j
Slml »
31. ár{$.
Reykjavík, fimmtiidagiim 4. sept. 1947
160. blað
ERLENT YFIRLIT:
Tillögur Palestínunefndarinnar
Arabar mótmæla skiptingu landsins.
Á síðastliðnu vori var haldið aukaþing sameinuðu þjóðanna í
tilefni af því, að Bretar höfðu vísað Palestínumálinu þangað,
eftir að allar tilraunir til að ná samkomulagi Gyðinga og Araba
liöfðu farið út um þúfur. Aukaþingið afgreiddi málið á þann veg,
að kosin var sérstök milliþinganefnd, er skildi skila áliti og til-
lögum um málið fyrir aðalþingið, sem kemur saman um miðjan
þennan mánuð. Samkvæmt þessum fyrirmælum hefir nefndin
nú skilað áliti sínu og tillögum.
Nefndin hefir tvíklofnað um
málið. Meirihlutinn leggur til,
að Palestínu verði skipt milli
Gyðinga og Araba, og verði
stofnuð tvö sjálfstæð ríki, er
bæði séu þátttakendur í banda-
lagi Sameinif,ðu þjóðanna. —
Landinu verði skipt þannig, að
Gyðingar fái austurliluta Gali-
leu allan miðhluta strand-
lengjunnar með hafnarborgum
Haifa og Jaffa og suður-eyði-
mörkina svonefndu. Arabar fái
Vestur-Galíleu og strandlengju
hennar, hálendi Samaríu og
Judeu, nema Jerusalem, er
verði háð sameiginlegri stjórn
beggja ríkjanna undir yfirstjórn
bandalags Sameinuðu þjóðanna.
Lögreglumenn frá bandalaginu
gæti helgra staða í borginni, en
þeir hafa oft orsakað blóðugar
deilur Araba og Gyðinga.
Tillögur minnihlutans, (þ. e.
fulltrúa Indverja, Sýrlands og
Júgóslava í nefndinni) eru hins
vegar þær, að Palestína veröi
sambandsríki undir einni yfir-
stjórn.
Báðir nefndarhlutarnir leggja
til, að umboðstjórn Breta hætti
hið allra fyrsta. Meirihlutinn
leggur til, að umboðsstjórn
Breta haldist í tvö ár og verði
150 þús. Gyðingum leyft að
flytjast til landsins á þeim
tíma. Haldist umboðsstjórn
Breta eftir þann tíma verði 70
þús. Gyðingum leyft að flytjast
til landsins árlega.
Mjög ólíklegt er, að tillögur
meirihlutans leiði til nokkurra
sátta í málinu, þar sem þær
virðast vilhallar Gyðingum,
enda hefir þeim þegar verið
kröftulega mótmælt af Aröbum.
Hætt er því við, að þetta deilu-
mál leysist ekki fyrst um sinn.
Það hefir lengi verið ósk Gyð-
inga að stofna eigið ríki í Pal-
estínu, því að forfeður þeirra
bjuggu þar fyrir löngu síöan.
Hins vegar eru Arabar búnir að
búa í landinu i margar aldir og
réttur þeirra til þess virðist því
ótvíræður. Landakröfur Gyð-
inga eru ekki ósvipaðar því, að
íslendingar færu að krefjast
lands í Noregi, þar sem forfeður
þeirra bjuggu fyrir löngu. Kröf-
um Gyðinga var því lítið sinnt
þar til á fyrri styrjaldarárunum,
ERLENDAR FRÉTTIR
Tveir stjórnarflokkanna i
Ungverjalandi, jafnaðarmanna-
flokkurinn og Smábændaflokk-
urinn, hafa ákveðið að kæra
þingkosningarnar, sem fóru
þar fram síðastl. sunnudag.
Vafasamt er talið, að stjórnar-
samvinnan haldist.
Þing brezku verkalýðsfélag-
anna hefir verið haldið undan-
farna daga. Það hefir lýst full-
um stuðningi við viðreisnarfyr-
irætlanir stjórnarinnar.
Truman forseti er staddur í
Brasilíu og hélt þar ræðu í
fyrradag á lokafundi amerísku
landvarnarráðstefnunnar. Hann
lýsti þar yfir því, að Bandaríkin
myndu viðhalda vigbúnaði sín-
um meðan friðarhorfur væru
ekki betri en nú. Hann endur-
tók, að staðið yrði við tilboð
Marshalls um lánveitingu til
viðreisnar í Evrópu.
er Bretar gáfu þeim það loforð,
að þeir skyldu hjálpa þeim til
að koma upp þjóðarheimili í
Palestínu. Þetta loforð fól ekki
í sér neitt fyrirheit af hálfu
Breta um stuðning við sérstakt
ríki Gyðinga í Palestínu, heldur
hitt, að þessari landlausu þjóö
skyldi gert mögulegt að koma
þar á fót eins konar miðstöð
fyrir samtök sín og menningar-
starfsemi.
Tyrkir réðu yfir Palestínu þar
til í fyrri heimsstyrjöldinni, er
þeir voru hraktir þaðan af Bret-
um og Aröbum. Þjóðabandalag-
ið fól Bretum síðan umboðs-
stjórn þar 1923 og hefir hún
haldizt siðan. í skjóli hennar
fluttust Gyðingar í stórum stíl
til landsins og fjölgaði þeim
þar yfir 400 þúsund á árun-
um milli styrjaldanna. Arabar
töldu sér stafa mikla hættu af
þessum fólksflutningum, eink-
um eftir að Gyðingar tóku að
kaupa bezta landið í strandhér-
uðunum og leggja undir sig
verzlunina og iðnaðinn, en þar
stóðu Arabar þeim ekki á sporði
vegna minni reynslu. Niðurstað-
an varð því sú, að Arabar gripu
til vopna og var því engu minni
ógnaröld í Palestínu á árunum
1936—’39 en nú. Að lokum létu
Bretar undan og lögðu miklar
hömlur á flutninga Gyöinga til
landsins. Sættust Arabar á það
og féllu þessar róstur því niður.
Á stríðsárunum var allt kyrrt
í þessum málum, en eftir styrj-
öldina kröfðust Gyðingar miklu
meira innflutnings, en samn-
ingar Breta og Araba leyfðu,
enda var þá og er enn margt
Gyðinga, er flostnað hafa upp
(Framhald á 4. síOul
Ameríkuríkin telja
Grænland til varnar-
svæðis síns
Á landvarnarráðstefnu Ame-
ríkuríkjanna, sem lauk í þess-
ari viku, var samþykkt að
stækka varnarsvæði Ameríku.
Það mun hér eftir ná milli
heimskautanna eftir vissum
lengdarbaugum. M. a. er því
ætlað að ná til meginhluta
Grænlands og meginhluta Suð-
urskautslandanna.
Ráðstefnan, sem kom sér
saman um sameiginlegar land-
varnir Ameríkuríkjanna, lýsti
yfir því, að hún gæti ekki þolað
íhlutun annarra ríkja á þessu
svæði. Þó mun réttur Dana til
Grænlands ekki véfengdur inn-
an þessara takmarka.
Eins og kunnugt er, hafa und-
anfarið staðið yfir samningar
milli Dana og Bandaríkjamanna
um þessi mál, án þess að sam-
komulag hafi fengizt, þar sem
Danir hafa ekki viljað fallast
á amerískar herstöðvar á Græn-
landi. Bandaríkin virðast nú
hafa fengið öll Amerískuríkin
til að styðja þessa kröfu sína,
að Kanada undanskildu, er ekki
tók þátt í ráðstefnunni. Virðast
horfur á, að Grænland geti orð-
ið svipað deiluefni milli Dana og
Bandaríkjanna og Svalbaröi
milli Norðmanna og Rússa.
EFNILEGUR HLAUPAGARPUR
Mydin er af Mal Patton, stúdent í Kalíforníu, er Ameríkumenn gera
sér miklar vonir um á Olympíuhlaupunum í sumar. Hann hefir í sumar
hlaupið 100 Yards (ca. 91 m.) á 9.4 sek. og 200 Yards á 20.4 sek.
Nýja Bíó hefur sýningar í endur-
bættum húsakynnum sínum
Það w í röð fullkonmustu og vönduðustu
kvikmyndahúsa.
Blað'amönnum voru sýnd í gær hin endurbættu húsakynni
Nýja Bíó, en sýningar hefjast þar á morgun. Húsrými hefir verið
stækkað mjög mikið eða svalirnar auknar um helming, en þó
hefir sætum ekki fjölgað, þar sem þau eru nú rýmri en áður.
Jafnframt hafa anddyrin verið aukin mikið, einkum innra and-
tiyrið. Allur frágangur er hinn vandaðasti og glæsilegasti og
fengnar hafa verið fullkomnustu sýningarvélar. Er Nýja Bíó nú
vafalaust í röð glæsilegustu og fullkomnustu kvikmyndahúsa.
„Fólkiff hefir byggt þetta“. '
Það iriun vafalaust þykja ó-
þarfi af ýmsum, sagði Bjarni
Jónsson framkvæmdastjóri við
blaðamann Tímans í gær, að
leggja í þessar miklu breyting-
ar og bæta svo aðeins við einu
sæti. En við, sem erum eigend-
ur kvikmyndahússins, viljum
láta fara sem bezt um gesti
okkar og trúum því, að fólk
skemmti sér betur í góðum
húsakynnum. — Ágóðinn af
rekstrinum er líka kominn frá
fólkinu sjálfu og við höfum
viljað láta það njóta hans í
bættum húsakynnum. Raun-
verulega er það fólkið sem hefir
byggt þetta með aðgangseyri
sínum, og fær nú lika að njóta
þess. —
Sá hugsunarháttur, sem kem-
ur fram í þessum ummælum, er
vissulega lofsverður. Aðsóknin
hefði vafalaust ekki orðið minni,
þótt sætin hefðu verið þrengri
og frágangur allur óvandaðri.
Eigendurnir hefðu því grætt, ef
þeir hefðu lagt minna í endur-
bæturnar. Hins vegar er það
mégin atriði, að fólk venjist
góðum skemmtistöðum og gerir
skemmtanirnar ánægjulegri. —
Það sjónarmið hefir fengið að
ráða hér og er það vel farið.
Eins og segir, hafa svalirnar
verið auknar um helming og
eru rúm 120 sæti í hinum nýja
hluta þeirra. Hins vegar eru
sætin ekki nema einu fleira en
áður og liggur þetta í því, að
þau eru nú rýmri en þau voru.
Annars er óþarft að lýsa endur-
bótunum að örðu leyti, því að
þær verða Reykvíkingum fljótt
kunnar. Ástæða er þó til að
vekja athygli á tveimur teikn-
ingum í innra anddyrinu. Er
önnur teikning af sandblásinni
rúðu, gerð af Halldóri Péturs-
syni. Hin er teikning af spegil-
rúðu, gerð af Kurt Zier og er
henni ætlað að gefa hugmynd
um landnám Reykjavíkur.
Nýja Bíó 35 ára.
Það eru nú liðin 35 ár síðan
(Framhald. á 4. síðuj
Forseta fluttar þakkir
Stoffregen forstöðumaður
danska sendiráðsins hér hefir
nýlega gengið á fund forseta
íslands og flutt forseta þakkir
og kveðjur Friðriks IX. Dana-
konungs fyrir nærveru forset-
ans við útför Kristjáns X. og
blómsveig þann, er forsetinn
lagði við líkbörur hins látna
konungs.
Ný Ijóðabók eftir
Kjartan Gíslason
Á miðvikudaginn mun ný
ljóðabók, eftir Kjartan Gísla-
son frá Mosfelli koma í bóka-
verzlanirnar. Nafn hennar
verður „Fegurð dagsins“ og
er hún fjórða ljóðabók Kjart-
ans. Norðri gelfur bókina út.
Kjartan er sérkennilegt og gott
skáld og hafa bækur hans bor-
ið vott um stöðuga framför.
Þessarar bókar hans mun því
beðið með eftirvæntingu af
mörgjum ljóðavinum.
Mötuneyti fæðiskaup-
enda tekur til starfa
Félagsmötuneyti fæðiskaup-
enda hér í bænum tók til starfa
í fyrradag í Kamp Knox við
Kaplaskjólsveg.
Nú þegar getur matstofan
tekið á móti 50—60 manns í
fast fæði, en síðar, þegar frek-
ari endurbætur hafa verið gerð-
ar á húsnæðinu, munu á 3.
hundrað manns geta matazt
þar samtímis.
Forstöðukona mötuneytisins
verður Kristjana Indriðadóttir,
og framkvæmdastjóri hefir ver-
ið ráðinn Helgi E. Thorlacius.
Landsfundur Stéttarsambands
bænda setturí gær á Akureyri
Ilclztu mál fundarins vcrða verðlagsmálin og
tryggingalöggjöfin.
Landsfundur Stéttarsambands bænda var settur í gær í Skjald-
borg á Akureyri og mun honum Ijúka í kvöld. Helztu málin, sem
fundurinn tekur til meðferffar, verða verðlagsmál landbúnaffar-
ins og tryggingalöggjöfin. Fundinn sækja 43 bændur úr öllum
sýslum landsins, nema Vestmannaeyjum.
Embættaveitingar
Forseti íslands skipaði í gær
eftirgreinda embættismenn:
Pétur Benediktsson sendi-
herra íslands á Ítalíu, Erik
Juuranto aðalræðismann ís-
lands í Helsinki, Olaf Lyngbye
ræðismann íslands í Aalborg,
Pál Ólafsson ræðismann íslands
í Færeyjum, Valtý H. Valtýsson
héraðslækni í Kleppjárnsreykja-
héraði, Vernharð Þorsteinsson
kennara við Menntaskólann á
Akureyri.
Iðja framlengir kaup-
samninga
Félag islenzkra iðnrekenda
og Iðja, félag verksmiðjufólks,
hafa átt í samningum um kaup
og kjör og er þeim nú nýlokið.
Varð það að samningum milli
aðila, að samningarnir skyldu
haldast óbreyttir og framlengj-
ast til 15. apríl 1948.
TIMINN
Tímiiui kemur ekki
út á morgun vegna
skemmtiferðar starfs-
fólks prentsmiðjunnar
TVæsta ]>lað kemur út
á laugardaginn.
* Á fundinum eru mættir allir
; þeir fulltrúar, sem þar eiga rétt
til setu, nema fulltrúi Vest-
mannaeyja, annar fulltrúi Vest-
ur-Skaptfellinga og annar full-
trúi Vestur-Húnvetninga. Þá
mættu á fundinum tveir menn
úr sjórn Stéttarsambandsins,
sem ekki eru fulltrúar, en það
eru þeir Jón Sigurðsson á Reyni
stað og Einar Ólafsson í Lækj-
arhvammi. Ennfremur mæta
þar Bjarni Ásgeirsson landbún-
aðarráðherra, Steingrimur Stein
þórsson, búnaðarmáiastjóri,
Sæmundur Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Stéttarsambands-
ins, Sveinn Tryggvason, formað-
ur framleiðsluráðs og Gísli Krj6t
jánsson, ritstjóri Freys.
Fundarstjórar voru kosnir
Hólmgeir Þorsteinsson á Hrafna
gili og Jón Sigurðsson á Reyni-
stað, en fundarritarar Gestur
Andrésson á Hálsi og Stefán
Diðriksson á Minni-Borg.
Á fundinum í gær flutti
Sverrir Gíslason, formaður
Stéiittaj.’sixmbandsins, ítarlega
skýrslu um störf þess á síðastl.
starfsári og ræddi jafnframt
sérstaklega um veríölagsmálin.
Þá flutti landbúnaðarráðherra
yfirlitsræðu um horfur í afurða-
sölumálunum og fjárhagsmál-
um þjóðarinnar yfirleitt. Loks
voru lagðir fram reikningar
Stéttarsambandsins og kosið í
nefndir: Verðlagsnefnd, fjár-
hags- og ferðakostnaðarnefnd,
Tryggingarlaganefnd og allsherj
arnefnd.
í næsta blaði verður væntan-
lega hægt að segja nánar frá
störfum og ályktunum fundar-
ins.
Nokkrar ályktanir héraðs-
fundar V.-ísafjaröarsýslu
Fertugasti og áttundi Þing- og héraffsmálafundur Vestur-
ísafjarffarsýslu var haldinn 23.—24. f. m. Fundinn sátu fulltrúar
úr öllum hreppum sýslunnar og þingmaffur kjördæmisins. Marg-
ar ályktanir voru gerffar er snertu bæffi heimamál og almenn
landsmál. M. a. voru gerffar ítarlegar ályktanir um simamál,
samgöngumál og menntamál héraffsins og verffa þær sendar
Alþingi. Hér fara á eftir nokkrar ályktanir fundarins, sem varffa
almcnn landsmál:
Landbúnaðarmál.
Fundurinn telur það þjóðar-
nauðsyn að bændur og aðrir
jarðræktarmenn eigi jafnan
völ á miklum og heppilegum á-
burði, sérstaklega með tilliíi til
mikillar nýræktar, sem fyrir-
huguð er í landinu á næstu ár-
um og skorar því á þing og
stjórn að hraða undirbúningi
að byggingu áburðarverksmiðju
í landinu. Einnig verði sem fyrst
athugað á hvern hátt sé mögu-
legt að notfæra ýms verðmæt
úrgangsefni, sem til falla i
landinu til áburðarframleiðslu.
Jafnframt hvetur fundurinn
bændur til að nýta sem bezt all-
an heimafenginn áburð og
minnir sérstaklega á hve lagar-
áburður er verðmætur.
Fundurinn skorar á næsta Al-
þingi að breyta lögum um Bún-
aðarmálasjóð í það uppruna-
lega form, sem bændasamtökin
| i landinu lögðu til og fengu
flutt á Alþingi 1944.
Sjávarútvegsmál.
Þar sem ljóst er, að fram-
leiðslukostnaður á aðalútflutn-
ingsvörum okkar, sjávarafurð-
unum, er nú þegar oröinn allt
of hár og verðlag þeirra muni
fara lækkandi á erlendum mark
aði, skorar fundurinn á þing og
stjórn að leita allra hugsan-
legra úrræða til þess að lækka
dýrtíð og framleiðslukostnað, en
gæta þess jafnframt, að hlutur
sjómanna og útvegsmanna verði
þannig, miðað við aðrar stéttir
þjóðfélagsins, að ekki sé hætta
á, að fjármagn og vinnuafl
dragist af þeim sökum frá þess-
um atvinnuvegi. Telur fundur-
inn æskilegt, að reynt væri sem
fyrst að stuðla að því, að sam-
tök launþega og atvinnurek-
(Framhald á 4. síðu)