Tíminn - 16.09.1947, Blaðsíða 4

DAGSKR'Á er bezta íslenzka
tímaritið um þjóðfétagsmál
4
REYKJ AVÍK
Skrifstofa Framsóknarflokksins er í
Edduhúsinu. við Lindargötu. Sími 6066
16. SEPT. 1947
167. blað
íslenclingar standast .
(Framhald aj 3. síðu)
tugur. Hann gerir sér Ijósa þá
öröugleika, sem framundan eru
og ráða þarf fram úr. En ein-
mitt vegna hinnar marþættu
lífsreynslu hans er hann bjart-
sýnn og lífsglaður. Og sé hann
að því spurður nú hverju hann
spái um framtíð landbúnaðar-
ins og afkomu annarra atvinnu-
vegi þjóðarinnar, svarar hann
því hiklaust, að engin djöfla-
veður muni verða svo æðis-
gengin að þau grandi landi og
þjóð. Hann hafi séð sjálfur
hvernig þjóðin taki slíkum á-
föllum og það sé vissa sín að
íslendingar missi aldrei kjark-
inn.
Baimað að flytja . . .
(Framhald aj 1. síðu)
þar, að ekki fengist innflutn-
ingsleyfi fyrir myndunum inn í
landið. Er ég spurðist fyrir um
hverju þetta sætti var mér tjáð,
að samkvæmt 9. grein Brezk-
bandaríska samningsins um
dollaralán til handa Bretum
væri það skýrt tekið fram, að
ekki mætti flytja inn erlend
málverk til Englands.
En mér skildist þá, eins og áð-
ur, að það var ekki lítils virði
að eiga stuðning Björns Björns-
sonar. — Með furðulegri iagni
tókst honum í samvinnu við
sýningarstofnunina, er hafði
tekið að sér sýninguna fyrir mig,
að fá því til leiðar komið, að ég
fengi að sýna myndirnar. Hins
vegar varð ég að skuldbinda mig
til þess, að selja ekki myndirnar
enskum ríkisborgurum, og jafn-
framt að þær yrðu allar farnar
úr landi innan 6 mánaða.
Sýningin sjálf.
Eftir að þessar tálmanir voru
yfirunnar var sýningin síðan
opnuð 12. ágúst. Pétur Eggertz,
er þá var Charge d’ Affire ís-
lands í London í forföllum
Stefáns Þorvarðarsonar, setti
sýninguna. Mikið fjölmenni var
viðstaitt opnun sýningalrinnar.
Þar á meðal voru mjög margir
málarar og myndhöggvarar, en
auk þess blaðamenn og allmarg-
ir íslendingar, sem dvelja í
London. Stóð sýningin síðan ti!
mánaðamóta ágúst og septem-
ber og var aðsókn að henni góð
en eins og ég sagði áðan mátti
engar myndir selja. Til þess
vantaði leyfi.
Sýningin fer víða.
Eftir að sýningunni lauk varð
að samkomulagi milli mín og
sýningarstofnunarinnar, að ég
gæfi félaginu óbundnar hendur
með sýningu til 1. sept. 1948. —
Mun hún. fyrst verða sýnd i
írlandi og ef til vill víðar á
Bretlandseyjum. Að því búnu
munu myndirnar verða sýndar
í París, þar næst í New York
og í Kanada. Ekki var ákveðið
endanlega, þegar ég fór frá
London, hvar sýningin færi víð-
ar, en hún mun verða sýnd á
eins mörgum stöðum og tími
vinnst til, á þessu ári, sem fé-
lagið hefir myndirnar á hendi.
Verða þessar sýningar allar mér
að kostnaðarlausu, nema hvað
ég greiði sýningarstofnuninni
10% af þeirri sölu, er á mynd-
unum kann að verða.
Heiðraður af listamönnum.
Viðtökur þær, er sýningin
fékk yfirleitt, voru góðar. Sjálf-
um var mér sýnd margháttuð
vinsemd bæði af íslendingum í
London og ekki síður listamönn-
um þar í borg. Málarar og mynd-
höggvarar í London hafa með
sér sérstakt listamannafélag er
heitir Chelsea Art Club. Eru í
þessu félagi allir helztu og þekkt
ustu málarar og myndhöggvarar
Lundúnaborgar. Var mér sýndur
sá heiður að vera gerður- að
heiðursfélaga þessa „klúbbs".
Anglýsið í Tímanmn.
hina vinsælu sendiferðabíla útvegum vér til af'
greiðslu á þessu ári gegn innflutnings- og gjald-
eyrisleyfum fyrir vörubílum frá Ameríku.
Allar nánari upplýsingar í síma 7080
Einkaumboð
A EllEFTE STUIVDU
(Framhald aj 2. síðu)
Skýrslan er fyrst og fremst
tölulegar staðreyndir, úttekt á
ástaridi í fjármálum og við-
skiptamálum, þegar fjárhags-
ráð hefur störf sín, — og tekur
við úr höndum þeirra, sem með
bessi mál hafa farið.
En þrátt fyrir það, þykir þó
rétt a ðláta það koma hér frám,
að auðsætt er, að ráðstafanir
þær, sem nú er verið að gera,
geta alls ekki náð tilgangi sín-
um, nema ráðist sé gegn dýr-
tíðinni og framleiðslu lands-
manna komið í það horf, að
framleiðslukostnaðurinn sé í
eðlilegu samræmi við það verð,
sem fyrir afurðirnar fæst á er-
lendum markaði."
Hér er komið að því sem
skiptir mestu máli í framhaldi
af því sem fjárhagsráð hefir
gert, er að gera og mun gera,
sem er að vísu þýðingarmikið,
en verður mjög fyrir gýg unnið,
ef við það situr.
Ég ætla að allir hljóti að geta
skilið það, að svo tæpt stendur
um afkomu þjóðarinnar út á
við, að kyrkingur í útflutnings-
framleiðslunni — að ekki sé
talað um stöðvun hennar —
hlýtur á stuttum tíma að ríða
bjóðinni að fullu efnahagslega,
þannig að henni verði um megn
að rétta sig við.
En spurningin er þá þessi:
Er kyrkingur eða stöðvun í út-
flutningsframleiðslunni: Allir
þeir, sem nokkuð þekkja til
mála hér vita að svo er.
Eru allir möguleikar til ís-
fisksölu í Bretlandi notaðir nú
eða horfur á að svo verði að
óbreyttum ástæðum. Allir vita
að svo er ekki og þess vegna
hefir fjárhagsráð m. a. séð sér-
staka ástæðu til að vekja athygli
á því. Fjöldi ágætra veiði- og
flutningaskipa liggja, af því að
það borgar sig ekki að sigla og
selja. En hvað gera Norðmenn
og aðrir, sem framleiða fisk?
Fjöldinn af útgerðarmönnum
er fjárhagslega lamaður eftir j
síldarvertíðina. Við segjum, að i
það sé vegna aflabrests og það ;
er satt, það sem það nær, en i
hvers vegna varð höggið svona j
þungt? Vegna þess, að það er
ekkert vit í framleiðslukostnað-
inum og er ekki rétt fyrir okkur
að horfa framan í það, að við
getum ekki reiknað með svo!
mikilli síldveiði á skip að meðal- \
tali, að hún geti gengið með
þessum kostnaði framvegis.
Framleiðslukostnaðurinn' er
miklu hærri hér en í nokkru
öðru landi, sem vinnur að sams
konar framleiðslu.
Framfærsluvísitala Norð-
manna er 163 stig, hefir hækkað
um 63% (frá því fyrir stríð).
Hér er vísitalan 312 stig. Hefir
hækkað um 212%. j
Samt hafa Norðmenn með í
sína 63% hækkun nú sett lög,
sem banna allar kauphækkanir
í landinu, til þess að koma í
veg fyrir aukna dýrtíð og verð-
bólgu.
Vísitalan hjá okkur hefir
hækkað um 212%, en samt er
varið 42 miljónum á ári til þess
að halda henni í 312 stigum og
hækkanir á henni framundan.
Á yfir standandi ári hefir allt
verið gert, sem upp hefir verið
hægt að hugsa til þess að selja
afurðir landsmanna fyrir sem
hæst verð.
Valdir menn úr ýmsum stétt-
um og úr öllum flokkum hafa
dvalið langdvölum við þessi
störf.
Reynslan er samt sú, að ríkis-
sjóður verður fyrir miljóna-
tugatjóni á útflutningsábyrgð
sinni.
Alls staðar reka menn sig á
þetta sama. Aðrir vilja selja
sams konar vörur fyrir lægra
verð en íslendingar, og fram-
leiðsla annarra eykst.
Þessi hlið málsins lítur því
bannig út:
Ríkissjóður borgar sem svarar
42 milj. á ári til þess að halda
framleiðslukostnaði niðri til
bráðabirgða og miljónatugi í út-
flutningsuppbætur. Hver heil-
vita maður sér að þetta er ekki
hægt — þar sem afkomugrund-
völlur ríkissjóðs gerbreytist á
næstu mánuðum og munu menn
knýjast til að endurskoða allan
ríkisreksturinn, því að það er
ekki hægt að standa undir nú-
verandi gjöldum. Hér við bætist,
að dýrtíðin fer enn vaxandi að
óbreyttu og framleiðslukostnað-
ur þar með enn hækkandi.
Jafnvel ábyrgðarverðið, sem á
enga stoð í veruleikanum, er því
orðið of lágt fyrir útveginn,
stórfeldur kyrkingur kominn í
framleiðslu þeirra fisktegunda,
sem ekki koma undir ábyrgðina
og hik við framleiðslu annarra
tegunda nú þegar, en alger
stöðvun framundan, ef ekki eru
gerðar stórfelldar ráðstafanir til
þess að samræma framleiðslu-
kostnað og verðlag. — Við
verðum að taka afleiðingum
þess, að það eru fleiri þjóðir en
við, /em framleiða sjávarafurðir
til sölu á erlendum mörkuðum.
Við verðum að geta selt á sama
verði og þeir, þótt við hins vegar
gerum allt sem við getum til
þess að halda uppi verði út-
flutningsvara okkar. Við getum
ekki vænzt þess, að aðrar þjóðir
kaupi sams konar vöru hærra
verði af okkur en öðrum. Eða
hvað hafa menn hugsað sér, að
íslendingar láti fylgja afurðum
sínum, ef einhverjir gera sér
vonir um slíkt?
Lausnin þyrfti
að verða til frambúðar.
Það hefnir sín grimmilega
þegar þjóðin gerir hærri kröfur
til útflutningsatvinnuveganna,
en þeir geta borið og réttmætt
er. Það ætti okkur að vera ljós-
ara nú en stundum endranær.
Það hefir hent þjóðina fyrr
að ætla að skipta meiru, en
unnið hefir verið fyrir. Afleið-
ingarnar hafa ævinlega orðið
gjaldeyrisþrot, stórfelld skulda-
(jamla Síi
flýa Síi
Blástakkar
(Blájackor)
Bráðskemmtileg og fjörug sænsk
söngva- og gamanmynd.
Aðalhlutverkin leika:
Skopleikarinn
Nils Poppe,
Annalisa Ericson,
Cecile Ossbahr,
Karl-Arne Holmsten.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
7Nfícli-SíC
Týmliir
tónsiiilliiigur
Aðalhlutverk leika:
Ellen Drew
Bfbert Stanton
Andrew Tombes
Amanda tome
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
— Sími 1182 —
:| Clnny Brown.
Skemmtileg og snildar vel leik-
;í; in gamanmynd, gerð samkvæmt
;i frægri sögu eftir Margery Sharp.
Aðalhlutverk:
jj; Charles Boyer. Jennifer Jones.
:j: Sir C. Aubrey Smith.
;!; Sýnd kl. 3, 5, 7 og 9.
;!; Inngangur frá Austurstræti.
Tjartuzrbíé
| Tnnglsklns- |
sónatan
:j: Sýning kl. 9. ;:;
Á báðnm áttum
(She Wouldn’t Say Yes)
< Pjörug amerísk gamanmynd. :|;
: Rosalind Russell
Lee Bowman : i:
Adele Jergens.
Sýning kl. 3, 5 og 7.
söfnun og hnekkir fyrir þjóðina
alla.
Hér á sjálft launaskipulagið
ríkan þátt í. Föstu launin, sem
sívaxandi hluti þjóðarinnar býr
við, standa ekki í neinu hlutfalli
við afkomu framleiðslunnar
eða sjálfar þjóðartekjurnar.-Sí-
felldur ótti ríkir manna á meðal
um það, að það sé haft af þeim
í skiptunum. Þjóðartekjurnar —
framleiðslan þoli meira. Það er
oft horft á tindana og þrýst-
ingurinn vex þangað til boginn
er spenntur svo að hann brestur
ef nokkuð reynir á.
Afleiðingin verður svo sú, að
menn búa ýmist við verðbólgu
og falska velgengni, eða yfir
skella þau stórkostlegu vand-
kvæði, sem æfinlega leiða af
verðbólgunni, taprekstur fram-
leiðslunnar, gjaldeyrisvandræði
og skuldasöfnun og síðan at-
vinnuleysi og fátækt, ef menn
ekki bera gæfu til þess að grípa
í taumana og jafna metin áður
en það er orðið of seint.
Er ekki kominn tími til þess
að menn myndi nú samtök um
að breyta þessu skipulagi þann-
ig, að starfandi fólki í landinu
væri tryggt endurgjald fyrir
vinnn sína í sem beztu samræmi
við það, sem vinnan gefur í aðra
hönd, því að æskilegt er, að
kaupgjald og endurgjald fyrir
vinnu sé eins hátt og framleiðsl-
getur borið, en jafnvíst er hitt,
að hærra getur það ekki verið
án tjóns fyrir alla.
Er ekki einmitt nú rétti
tíminn til þess að breyta
til í þessa átt, og taka
upp nýja vísitölu á þessum
grundvelli, þegar við höfum svo
greinilega fyrir augum galla
þess skipulags, sem við höfum
búið við? Væri ekki einnig mikið
til þess vinnandi, að sú lausn,
sem fundin verður út úr erfið-
leikunum, gæti orðið þannig, að
hún gæfi rökstuddar vonir um
að hægt væri að fyrirbyggja at-
burði eins og þá, sem hafa
verið að gerast?
Vilja samtök framleiðenda og
launamanna ekki leggja vinnu
í að kryfja þetta mál til mergj-
ar einmitt nú?
Að lokum þetta:
Gjaldeyririnn er þrotinn og
það er leitað að úrræðum til
þess, að skortur erlendra nauð-
synja þurfi ekki að stöðva
framleiðsluna, ef mönnum tæk-
ist að koma í veg fyrir stöðvun
hennar af öðrum ásjæðum.
Það er ekki hægt að fram-
leiða íslenzkar útflutningsvörur
fyrir það, sem fyrir þær fæst
erlendis, þótt allt sé gert, sem í
valdi íslendinga stendur til þess
að halda uppi verði þeirra.
Ef við látum þetta ástand
vara lengur, þá heldur at-
vinnuleysið innreið sína og síð-
an fátæktin. Það má ekki ske.
Með samstilltu átaki verður
þjóðin á elleftu stundu að gera
gagnráðstafanir, til þess að
hleypa nýju fjöri í framleiðsl-
una, stöðva rennslið niður í
öldudal fátæktar og umkomu-
leysis og hefja förina upp á við
til farsældar og velmegunar.
Þetta er hægt. Menn þurfa að
leggja hart að sér um nokkurn
tíma og neita sér um margt, en
það er líka til mikils að vinna.
Ríkisstjórnin hefir kallað
saman ráðstefnu stéttanna út
af þessum vanda. Allir góðvilj-
aðir menn vænta þess og von-
ast eftir því, að sú ráðstefna
verði til þess að auðvelda lausn
þessa mikla vanda.
Mikil síld . . .
(Framhald af 1. síðu)
nema 100 tunnur sem voru salt-
aðar. Um 100 mál voru einnig
látin í verksrnj£juna til bræðslu,
en ekki verður farið að bræða,
fyrr en komin eru 402—500 mál
og því ekki hægt að segja frá
fitumagni síldarinnar að svo
stöddú. Annars telja sjómenn
síldin^, feita og fallega.
Níu.. bátar verða gerðir út á
reknet að þessu sinni frá Akra-
nesi,-largir fleiri vildu gjarnan
fara á reknet, en net eru ekki
fyrir hendi og ófáanleg með öllu
í landinu eins og er.
Frs* simclinótinii . . .
(Framháld aj 1. síðu)
riðli og synti 200 metrana á
2.54 mín, sem er betri tími, en
hann hefir áður náð. Af nafna
hans hafa hins vegar engar
fregnir borizt, en hann á ís-
lenzka metið í þessu sundi. Ari
Guðmundsson komst hins vegar
ekki í úrslit og synti á mun lak-
ari tíma, en hann hefir áður
synt hér heima.
títbrciðið Tímáim!