Tíminn - 17.09.1947, Síða 1

RJTSTJÖRI:
ÞÖ3.ARINN ÞÓRA3FITNS80N
trranP’ANDi:
PRAMSÓKNARFLOKKURINN
Sítoar 23CS o$ 437S
PR33NTSMIÐJAN SDDA hJt.
; .rrai'jóRASKanwRPOjroR:
KBDDUKÚgg. Uaðuvfitu 9A
Símar 2S63 og 4S7S
APGREEÐSIxA, INNHEIMTA
OG AtJQC.ÝSDíaASKRIFWTOPA:
KDDUHÚSI, Undargðtu 6A
Sl. árg.
Iteykjíivík, mlðvikudagiim 17. sept. 1947
168. blað
Hoiienzk viðskiptanefnd ]\ýsj((jpunjn fékk aðeins 4% meira af út-
komin hingað i . ,
tmtnmgstekjum striosaranna en arm aour
Þessa dagana er stödd hér í bænum hollenzk viðskiptanefnd,
er kom hingaff með sérstakri flugvél Konunglega hollenzka flug-
félagsins frá Amsterdam. Nefndin er skipuð fulltrúum frá helztu
útflytjenda- og framleiðendasamtökum Hollands. Mun nefndin
dvelja hér í viku og ræða við sérstaka nefnd, er skipuð hefir verið
hér til a$ ræða við þá hollenzku um aukin viðskipti milli Hollands
og íslands.
Engin saga hlaut
verðlaun
Sumarið 1945 ákvað Bókaút-
gáfa Menningarsjóðs og Þjóð-
vinafélagsins að efna til sam-
keppni um skáldsögu og greiða
10 þús. kr. í verðlaun fyrir beztu
isöguna, auk ritlauna. Réttur
var áskilinn til þess að skipta
verðlaununum eða láta þau
niður falla, ef engin saga þætti
verðlaunahæf.
Til samkeppninnar bárust 5
söguhandrit. Nefndin, sem
stjórn bókaútgáfunnar stipaði
til þess að lesa handritin og
gera tillögur um verðlaun, álít-
ur að engin sagan fullnægi þeim
kröfum, sem gera verði til verð-
laun.'iskáld.sögu. Verðlaun verða
því ekki veitt. Dómnefndina
skipuðu Halldór Kiljan Laxness
rithöfundur, Magnús Kjartans-
son ritstjóri og Vilhjálmur Þ.
Gíslr/,on skólastjóri.
Höfundar eða umboðsmenn
þeirra vitji handritanna í skrif-
stofu bókaútgáfunnar og segi
til um einkenni eða dulnefni
handrits.
Nýtt verð á
dilkakjöti
Frá og með 15. þ. m. gekk
nýtt verð á kjöti í gildi. Var
það ákveðið af framleiðslu-
ráði landbúnaðarins nýlega.
Nýtt, ófrosið dilkakjöt lækkar
úr kr. 15.40 í kr. 13.35 hvert kg.
Kjöt í öðrum verðflokki kostar
nú 10.80 hvert kg. og í þriðja
verðflokki 9.00 hvert kg. Verð á
saltkjöti hefir einnig verið
ákveðið, og er þa§ kr. 13.75
hvert kg.
Seðlaveltan 159 railj.
Seðlaveltan í lok júlímánaðar
síðastl. nam alls 159.185 þúsund
krónum, að því er segir í nýút-
komnum Hagtíðindum.
Frá því í júnílok hafði seðla-
veltan aukizt um samtals 980
þús. krónur. — Geta má þess,
að í júlí í fyrra nam seðlavelt-
an nær 10 milj. kr. meiru en í
júlí í ár.
ERLENDAR FRÉTTIR
Þing sameinuðu þjóðanna var
sett í gær í New York. Fulltrúi
Argentínu var í forsæti og flutti
setningarræðu, en ha/m gegndi
forsetastöPfam á aukaþinginu i
vor. Gat forseti þess í væðu sinni,
að þing þetta gæti orðið næsta
afdrifaríkt, ekki sízt fyrir smá-
þjóðirnar, sem mest eiga undir
því að friður haldist með stór-
veldunum.
Bensínskömmtunin hefir nú
verið hert mjög í Noregi. Er talið
að um 25 þús. einkabílar muni
stöðvast vegna skömmtunar-
innar.
B Nefndin hafði fund með
blaðamönnum að Hótel Borg í
gær og hafði Hr. Overbeek, for-
maður nefndarinnar, orð fyrir
nefndarmönnum .Fórust honum
þannig orð:
„■iijðskipti íslendinga og Hol-
lendinga standa á gömlum
merg. Þau hófust fyrir mörgum
öldum og hafa jafnan verið góð.
Hollendingar hafa fagnað
hinum öru framförum, sem orð-
ið hafa í iðnaði og tækni hér á
landi. Fyrir ófriðinn höfðu við-
skipti komizt á milli landanna,
báðum til gagns og ábata.
Nú að stríðinu loknu er það
oss ánægja að komast að raun
um, að íslenzk framleiðsla hefir
inn færzt í aukana. Viðskipti
hafa hafizt aftur, þó af nokkru
handahófi sé. En tilgangur okk-
ar, sem erum sendinefnd við-
skipta, iðnaðar og siglinga, er að
ræða við áhrifaríka íslenzka
kaupsýslumenn um það, hvern-
ig bezt verði komið á varanlegu
viðskiptasambandi á þessum
örðugu tímum.
Viðskiptanefnd okkar er aðal-
lega skipuð fultrúum einka-
framtaks, fulltrúum þeirra fé-
lagssamtaka í iðnaði og við-
skiptum, sem fremst mega telj-
ast með þjóð vorri. Hefir nefnd-
in haft samvinnu við hollenzka
viðskiptaráðuneytið og land-
búnaðar-, fiski- og matvæla-
ráðuneytið. Hún nýtur því opin-
bers stuðnings hollenzku stjórn-
arinnar, sem fengið hefir nefnd-
inni embættismann ríkisins til
föruneytis og aðstoðar. Getur
nefndin því einnig borið ís-
lendingum kveðjur og árnaðar-
óskir hollenzku ríkisstjórnar-
innar.
Það er okkur ánægjuefni að
hefja nú viðræður við fulltrúa
íslenzkra framleiðenda og
kaupsýslumanna
Frá Almeer-blómræktarfélag-
inu í Hollandi færði nefndin
helztu sjúkrahúsum bæjarins
fögur blóm og ennfremur færði
nefndin forsetafrú íslands mik-
ið af fögr.um skrautblómum,
sem gjöf. Hafði nefndin haft
þessar blómasendingar t farl
sínu í flugvélinni frá Hollandi.
Óskaði íslenzku rigningunni
til Hollands.
Veðurfar hér í Reykjavík og
nágrenni í sumar barst í tal við
nefndarmennina. Lét einn
nefndarmannanna svo ummælt,
að hann óskaði öllu því regni,
sem við hefðum haft hér í sum-
ar til Hollands, en þar í landi
voru þurrkar í allt sumar, jafn-
(Framhald á 4. síðu)
Mikil aðsókn að Há-
skólanum
Á vetri komanda munu 122
nýir stúdentar stunda nám við
Háskóla íslands. Innritunar-
frestur var útrunninn 15. þ. m.
Að þessu sinni fékk verk-
fræðideildin flesta nemendur,
27. í læknadeild 26, í lögfræði
22. í heimspeki og þar með tal-
inni BA-deild eru 23, í guð-
fræðideild eru 5, í tannlækna-
deild 4, 6 leggja stund á islenzk
fræði og 9 á viðskiptafræði.
9IRAÐSEREIÐUR BÁTUR
°Á erfiðlcikaárununi fyrir stríðið var 15% af
útflutningstek|unum varið fil kaupa á nýbygg-
Tveir sænskir verkfræðingar hafa búið til þessa nýju gerð mótorbáta.
Bátar þessir fara mjög hratt, svo að næstum má segja að þeir fljúgi
áfram. Hér sést báturinn á Máleren við Stokkhólm.
Tíðarfarið í sumar hefir verið
óheppilegt fyrir kornræktina
Viðtal við Klemens á Sámsstöðum
Sumariff í sumar hefir veriff eitt hiff versta sem elztu menn
-.unnan lands muna eftir. Hafa óþurrkarnir komiff tilfinnanlegs
viff töffuöflun bænda, en einnig hefir kornræktin á Suffurlandi
leffiff mikiff tjón viff óþurrkana. Tíffindamaffur Tímans átti í gær
tal viff Klemens á Sámsstöffum og spurffi hann frétta af korn-
ræktmni.
Niðurskurður verður
ekki milli Blöndu og
Héraðsvatna
Fulltrúar bænda á svæðinu
milli Blöndu, og Héraðsvatna
héldu fund á Sauðárkróki ný-
lega og samþykktu þar að slátra
ekki fjárstofni sínum í haust.
Þó munu nokkrir bændur hafa
í hyggju að slátra öllu fé sínu
þegar í haust. En eins og kunn-
ugt er vildi ráðuneytið og sauð-
fjársjúkdómanefnd ekki sam-
þykkja fjárskipti á þessu svæði
í haust.
Stéttar áðstef nunni
frestað
Stéttaráðstefnunni, sem rík-
isstjórnin kallaði saman og hóf
setu sína s.l. fimmtudag 11. þ.
m„ hefir nú verið frestað nskkra
daga. Ekki er þó gert ráð fyrir
að langt líði unz ráðstefnan
kemur saman aftur, en það er
að mestu á valdi forseta ráð-
stefnunnar, Ólafs. B. Björns-
sonar, útgerðarmanns á Akra-
nesi, að ákveða hvenær fundir
hefjast að nýju. Þrjár nefndir
hafa verið kosnar á ráðstefn-
unni og er fundum frestað með-
an þær vinna að þeim athugun-
um, sem þeim var falið að gera.
5 Sagði Klemens, að þetta sum-
ar væri eitthyert allra votviðra-
samasta sumar, sem hann
myndi eftir og hefði a. m. k.
ekki í seinustu 25 árin viðrað
eins illa fyrir kornræktina og í
ár. Votviðrin hafa tafið mjög
fyrir þroska kornsins, svo að
það verður nú miklu minna að
vöxtum og seinna þroskað.
Byger nú að verða þroskað,
en seinsprottnir hafrar verða
ek’ýj, þroskaðir fyrr en í lok
þessa mánaðar.
Ofan á alla óþurrkajia í sum-
ar bættist svo ofviðrið um dag-
inn, sem skemmdi kornið ennþá
meira en óþurrkarnir, þar sem
korn fauk af mörgum dagslátt-
um lands. í veðrinu urðu miklir
skaðar á ökrunum á Sámsstöð-
um, einkum þó byggökrunum.
Byggið fauk alveg af 9 dagslátt-
um lands. Og þar fuku einnig
yfir 100 hestar af heyi.
í þessari viku verður byggið
væntanlega slegið. Verður það
gert með fullkomnum sjálfbind-
ara. En aðalhafrarnir verða ekki
slegnir fyrr en seint í sept-
ember.
Á Sámsstöðum eru um 5 hekt-
arar lands undir ökrum, þar
sem ræktað er þygg og hafrar,
en auK þess _eru 1 y2 hektari á
Sandstöðum. í fyrra nam korn-
uppskeran samtals 116 túnnum,
en af því er um helmingur bygg.
Mest af korni þessu var selt sem
útsæði.
Síðastl. þrjú ár hefir Klem-
ens ræktað nýja, færeyska teg-
und af byggi, sem gefst afburða
vel hér á landi. Þolir það veðr-
áttuna hér á landi mjög vel og
gefur einnig ágæta uppskeru.
í fyrra gaf það 29 tunnur af
hektara, sem er ágæt uppskera.
Klemens kvaðst að lokum
mgarvörmn, en í peningailóðinu undanfarið
námn lsliSstæðar greiðsliar ekki nema 19%
af öllum útflutningnnm
Gylfi Þ. Gíslason ræddi um gjaldeyrisnotkun undanfarinna ára
í útvarpserindi í fyrrakvöld. Sýndi hann þar fram á meff skýrum
rökum, aff dagleg eyffsla hefir vaxiff gegndarlaust og möguleikar
:.ii framfara og uppbyggingar veriff illa notaffir.
Sennilega hafa ýmsum komið
á óvart sumar þær upplýsingar,
sem komu fram í þfssu, erindi
prófessoivins. Það stingur nokk-
uð í stúf við það, sem sums stað-
ar hefir kveðið við undanfarið.
Á tímabilinu fyrir Stríðið var
margs konar fjárhagserfiðleika
við að etja, enda hafa margir
kurrað undan hömlum og höft-
um í þann tíð. Hefir og heyrzt
talað um það, að treglega hafi
gengið að fá leyfi til kaupa á
framleiðslutækjum svo sem
skipum.
Á þessu tímabili tókst samt,
með þeirrt stjórn, sem á gjald-
eyrismálunum var, að hafa 15%
af útflutningnum fyrir nýbygg-
ingarvörur, sem síðan hafa ver-
,ð kenndar við nýsköpun.
Hins vegar er niðurstaðan sú,
ið undanfarin ár, þegar gjald-
^yrisnotkunin hefir verið miklu
mest, hafa hliðstæðar vörur
verið 19% af útflutningstekjun-
um og eru þá meðtaldar „ný-
sköpunarvörur," sem enn eru
ókomnar. Þegar þess er gætt, að
frumþarfir lífsins eru alltaf
hinar sömu, svo að álíka mikið
þarf til daglegs framfæris þjóð-
arinnar, hvað sem líður gjald-
eyristekjunum í heild, ætti það
Sveitapiltar fá
ókeypis smíðakennsln
í Handíðaskólanum
f samráffi viff Teiknistofu
landbúnaffarins hefir Hand- J
íffaskólinn nú í fimm vetur
haldiff uppi ókeypis smíða-
kennslu fyrir efnilega, lag-
ta/.ca sveitapilta. Á hverjum
vetri hafa 4—6 piltar notið
þessara fríffinda.
Piltunum hefir veriff kennd
almenn trésmíði, smíði bús-
hluta og |iúsgagna við hæfi ís-
lenzkra sveitabýla. Á þessum
árum hafa kennarar skólans
lagt mikla vinnu og hjigkvæmni
í það, að finna sem hentugasta,
en þó fagra og einfalda gerð af
húsgögnum í íslenzk sveitabýli.
Árangur þeirra tilrauna voru
dagstofuhúsgögnin, sem sýnd
voru á landbúnaðarsýningunni
í vor og mikla athygli vöktu.
Nákvæmar vinnuteikningar að
þessujn húsgögnum hafa nú
(Framha'd á 4. síðu)
vona, að augu almennings færu
nú fyrir alvöru að opnast fyrir
þýðingu kornræktar hér á landi,
svo að menn kæmu apga £ það,
hversu mikil búbót það væri
fyrir okkur íslendinga að rækta
korn sjálfir. Hitt er fyrir löngu
orðið augljóst og sannað mál, að
korn getur þrifizt ágætlega hér
á landi og gefið góða uppskeru,
séu réttar tegundir notaðar.
auðvitað að vera hlutfallslega
miklu meira, sem afgangs væri
til uppbyggingar og framfara,
þegar vel árar með gjaldeyri.
Það mun því vekj a furðu flestra,
hvað litlu munar hér á hlut-
fsllstölum þessara tveggja tíma-
bila.
Þessar upplýsingar sýna því
ótvírætt, að gj alde^rismálun-
um hefir verið miklu betur
stjórnað á fyrra tímabilinu en
hinu síðara. Á fyrra tímabilinu
voru íslendingar fátæk þjóff,
sem kostaði kapps um þaff, að
byggja atvinnulíf sitt upp með
festu og ráðdeild. Síðara tíma-
bilið sýnir hins vegar stundar
ríkidæmi eyðslusamrar þjóðar,
sem gleymir velferðarmálum
sínum í sukki og bruðli.
„Búkolla" og
borgarstjórinn
Fátt hefir vakið jafn almenna
gremju í bœnum og fréttirnar
af aukafundi borgarstjórans,
þegar honum tókst meff aðstoð
Stabnista að smokka „Búkollu“-
klafanum um háls bæjarbúa.
Menn spurSu hver annan:
Hvenær er mælirinn fullur? Er
ekki kominn timi til aS kasta
þessum piltum á dyr? Allir vita,
aS þetta mál kemur ekkert bú-
skap viS, og því síSur mjólkur-
málunum eSa áhuga fyrir heilsu
barnanna. ÞaS er sannaS, aS
mjólk frá þessu vandræSabúi
var 3. fl. og 4. fl. vara, þegar
hún var rannsökuS af mjólkur-
eftirlitinu í júlíbyrjun.
100 Iítrum af þessu góSgæti
ætlar Gunnar svo aS deila á
meSal barnanna í bænum. Menn
geta reiknaS út, hve margir
dropar koma f hlut.
Nei, þaS eru ekki börnin eSa
mjólkin, sem hér skipta máli.
Sannleikurinn er sá, aS hér er
stórt fjárglæframál á ferSinni.
Nokkrir „finir menn“ eru búnir
aS kosta '/• miljón í léiegt fjós
á örreytiskoti. Þeim þykir hart
aS taka á eigiS bak skömmina
og skaSann. TilræSiS viS bæjar-
búa var undirbúiS í vor meS
mikilli kænsku. Bærinn skyldi
yfirtaka BúkollubúiS meS öll-
um þess skuidum. HöfuSpaur-
inn í þessum leik þóttist þá
hafa gengiS svo frá öllum hnút-
um, aS þaS mundi duga. And-
staSa bæjarbúa varS hins veg-
ar svo mikil. aS borgarstjóri
þorSi ekki aS hespa máliS í
gegn meS varaliSi sínu, komm-
unum, sem samiS hafSi veriS
sérstaklega viS, aS sagt er upp
á hlut!
Nú var tekinn frestur í mál-
inu til aS frekar fyrntist yfir.
En „pressan“ var alltaf jafn
þung á Gunnari, og maSurinn
ekki stórmenni, og lét hann þvf
undan og skaut á þessum fræga
aukafundi, þar sem „Búkolla“
var í boSi, ekki í heilu lagi,
heldur í smá skömmtum!
Þetta er í stuttu máU sagan
um lárviSarsveiginn, sem borg-
arstjórinn Gunnar Thoroddsen
krýndi sig meS haustiS 1947.
Hafi hann ekki vit á því sjálf-
ur aS biSjast fyrirgefningar og
J segja af sér, eiga bæjarbúar aS
1 sjá um aS hann geri hvort
J tveggja.
2 Abc.
--------------------------------J