Tíminn - 25.09.1947, Page 1

RrrsrjúBC:
ÞÓRABINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEB'ANDI:
FRAMSÓKNARPLOKKtrRINN
eímar 3363 og 4379
PRENT8M3ÐJAN EDDA hJ.
TTSTJÓRASKRIFSTQFtJSl;
EDDtJHÚSI. Iilndargfltu 9 A j
atznar 2383 og 4378
APORKIDSLA, INNHEIMTA í
OG AUGLÝSINaASKRIPSTOPA: j
EDDUHÚSI, Lisdargðtu 9 A j
stmi na )
31. árg.
Reykjavík, fimmtudagiim 25. scpt. 1947
174. blað
ERLENT YFIRLIT:
Fær Evrópa Marshallslánið?
Búizt við miklum átökum á þingi Banda-
ríkjaiina
Tillögur Parísarráffstefnunnar um hjálpartilboð Marshalls eru
nú komnar í hendur Band,»ríkjastjórnar og er þess nú beffiff meff
cftirvæntingu, hvort Truman forseti kveffji þingið til aukafundar
til aff ákveffa svar Bandaríkjanna. En þaff þykir víst, aff miklar
deilur verði um máliff, þegar þaff kemur til kasta þingsins, þótt
þaff hafi einhuga stuffning stjórnarinnar og ýmsra forráffa-
manna republikana.
Verffur þingiff
kvatt saman.
Pyrst eftir, að Marshallstil-
lögurnar komu til umræðu,
gerðu ýmsar Evrópuþjóðirnar
sér yon um, að ekki myndi taka
langan tíma að koma þeim í
framkvæmd. Vafasamt virðist
nú, að þessar vonir muni ræt-
ast. Um skeið var talið líklegt,
að Bandaríkjaþing yrði kallað
saman til aukafundar í haust
til að afgreiða málið, en nú hef-
ir Truman forseti helzt látið í
veðri vaka, að málið verði ekki
lagt fyrir þingið fyrr en á
reglulegum starfstíma þess, en
það á ekki að koma saman fyrr
en 4. janúar næstkomandi. Þeir,
sem eru kunnugir starfshál,tum
þingsins, telja, að meðferð
málsins þar muni alltaf taka
tvo mánuði og kunni það að
tefja málið enn meira, að for-
setakosningar verða í Banda-
ríkjunum á næsta ári og geti
það torveldað meðferð málsins
á ýmsan hátt. Lánveitingin
kæmi þá ekki í fyrsta lagi til
framkvæmda fyrr en í apríl eða
maí næsta vor, og er það mjög
tilfinnanlegt fyrir þau Evrópu-
ríki, sem mest eru þurfandi
fyrir hjálp Bandaríkjanna til
þess að sigrast á erfiðleikum
komandi vetrar.
Ýmsir af ráðamönnum Banda
ríkjanna hafa hreyft því, að
undanförnu, að komið geti til
mála að veita nauðstöddustu
löndunum bráðabirgðalán áður
en gengið sé frá aðalláninu. Sú
ágizkun hefir líka heyrst síð-
ustu dagana, að Truman for-
seti muni kalla þingið saman
til aukafundar til að ræða um
bráðabirgðalán handa ítölum,
Frökkum og Bretum, en af-
greiðsla ^ðallán.sins verði látin
bíða til reglulega þingtímans,
þar sem það sé líka miklu um-
fangsmeira mál og þarfnist
nánari athugunar.
Dollarasparnaffur
Evrópulandanna.
Ein afleiðing þess, að lán-
veitingin dregst á langinn, er
þegar organn sú, að mörg Ev-
Flaug mannlaus yfir
Atlandshafið
Síðastl. mánudag var flugvél
af Skymastergerð flogið frá Ný-
fundnalandi til Bretlands, án
þess að áhöfnin skipti sér nokk-
uð af stjórn hennar.
Flugvélinni var stjórnað með
loftskeytatækjum og gekk ferð-
in vel. Lenti hún heilu og
höldnu eftir nálega 4000 km.
flug. Lenti hún á fluvelli hjá
London, eftir að hafa verjff um
ellefu klst. á leiðinni.
í flugvélinni var áhöfn sér-
fræðinga frá flugher Banda-
ríkjanna, er hafa fengizt við
tilraunir á flugi áhafnarlausra
flugvéla. Þeir þurftu ekkert að
skipta sér af stjórn vélarinnar
alla leiðina og ekki heldur, þeg-
ar hún lenti.
Flug þetta hefir þótt mikil
tíðindi og þykir benda til þess,
að enn sé mikilla framfara að
vænta á sviði flugtækninnar,
ekki sízt í sambandi við styrj-
aldarrekstur.
rópuríkin hafa nýlega gert
margháttaðay ráðstafanir til
þess að draga úr innflutningi
frá Bandaríkjunum og spara
þannig dollaraeign sína. Bretar
riðu fyrstir á vaðið í þessum
efnum með mjög róttækar að-
gerðir, en Frakkar og fleiri Ev-
rópuþjóðir komu á eftir og nú
hafa samveldislönd Breta einn-
ig bæzt í hópinn. Þetta er fyrst
og fremst gert af illri nauðsyn,
en því er einnig ætlað að sýna
Bandaríkjamönnum, að þessar
þjóðir geti komizt af án hjálp-
ar þeirra og ætli sér að gera
það, ef nauðsyn krefur. Ekki
sízt mun það tilgangur Breta.
Þótt þessar þjóðir hafi mikla
þörf fyrir hjálp Bándaríkjanna,
hafa Bandaríkin líka þörf fyrir
viðskipti við þau.
Hagnaður Bandaríkjanna
af Iánveitingunni.
Lánstilboð Bandaríkjanna er
engan veginn sprottið eingöngu
af góðgerðarsemi, þótt þau hafi
vafalaust góðan vilja til að
hjálpa Evrópuríkjunum. Með
aðstoð sinni við Evrópulöndin
vilja Bandaríkin afstýra þar
skorti og öngþveiti, sem þau
telja líklegt til ávinnings fyrir
þá flokka, sem styðja aðal-
keppinaut þeirra á sviði al-
þjóðamála, Sovétríkin. Jafn-
framt vilja þau tryggja sér á-
fram markaði þar, en velgengni
sú, sem nú er ríkjandi í Banda-
ríkjunum, byggist að talsverðu
leyti á utanríkisverzluninni. —
Þetta má nokkuð marka á því,
að fyrstu sex mánuði þessa árs
nam útflutningur Bandarikj-
anna 7550 miljónum dollara,
en innflutningurinn ekki nema
2850 milj. dollara. Verzlunar-
jöfnuðurinn var þannig hag-
stæður um 4700 milj. dollara á
þessum árshelmingi. Meðhalds-
menn lánsins segja, að dragist
útflutningurinn verulega sam-
an, eins og fyrirsjáanlega mun
leiða af þeim ráðstöfunum, sem
Bretar og fleiri þjóðir hafa ný-
lega gert, fari fljótlega að safn-
ast vörubirgðir, framleiðslan
dragist saman og atvinnuleysið
og kreppan skelli á. Þessar af-
leiðingar vilja Bandaríkjamenn
eðlilega forðast, því að þetta
myndi ekki aðeins skapa vand-
ræði heima fyrir, heldur veikja
stórlega aðstöðu Bandaríkjanna
út á við og skapa stóraukna
vantrú á fjármálakerfi þeirra,
en Bandaríkjamenn telja sér
nú fátt mikilsverðara í átökun-
um við kommúismann en að
efla álit fjármálakerfis síns og
kreppa í Bandaríkjunum myndi
því verða kommúnistum til
framgangs. Ýmsir telja það eina
ástæðu þess, að Truman forseti
vill helzt ekki láta þingið fjalla
um málið fyrr en eftir áramót-
in, að hann telur það vænlegra
til þess að koma málinu fram,
að þessar afleiðingar séu farn-
ar að koma í dagsljósið.
Mótmælin gegn láninu.
Þe|r, sem eru mótfallnir lán-
inu vestra, telja það fjarstæðu,
að nokkur samdráttur útflutn-
ingsins myndi skapa kreppu í
Bandaríkjunum. Þessu til sönn-
unar benda þeir á, að útflutn-
ingur Bandaríkjanna nemi ekki
meiru en 5% af heildarfram-
(Framhald á 4. síðu)
Um 120 íþróttamannvirki hafa verið byggð
víðsvegar um landið með tilstyrk íþróttas jóðs
Mjólkurskorturimi á Akranesi:
Árangur hinnar frjálsu samkeppni
í mjólkurmálunum þar
Undanfarin haust hefir orffiff tilfinnanlegur mjólkurskortur á
Akranesi, sem kenna má slæmu fyrirkomulagi á mjólkurmálum
kaupstaffarbúa, en mjólkursala þar er ennþá í höndum ein-
staklinga og óskipulögff. Hefir nú orðiff að grípa til strangrar
mjólkurskömmtunar þar af þessum orsökum. Mælist skömmtun
-----------------------------*
i\ý 'tegw\d orustuflegvélæ
Mynd þessi er af nýjustu orustuflugvélategundinni, sem bandaríski flotinn
hefir fengið. Skrúfan er af alveg nýrri gerð, eins og myndin ber með
sér. Vélar þessar hafa 3500 ha. vél og eru mjög hraðskreiðar. —
þessi mjög illa fyrir, enda er skammturinn lítill, hálfur Iítri
handa börnum og lítri handa fullorðnum.
Á Akranesi búa um 2400°---------------------------------
manns og þarf því ekki lítið
mjólkurmagn handa svo stórum
kaupstað. Að undanförnu hafa
aðeins fáir bændur í nágrenni
við kaupstaðinn selt mjólk sína
þangað, en flestir bændur hafa
flutt mjólk sína með ærnum
kostnaði á bifreiðum, fyrir
Hvalfjörð, alla leið til Hafnar-
fjarðar.
Ef mjólkurbú risi upp á Akra-
nesi, væri þar hægt að vinna
úr allri þeirri mjólk, er fram-
leidd er utan Skarðsheiðar og
?kki færi á markað á Akranesi.
Væri slíkt bú því betur sett á
Akranesi en víða annars staðar.
Ferðir Heklu
Síffan Loftleiffir h.f. fengu
Skymaster flugvélina Heklu
og hófu utanlandsflug 17.
júní á þessu ári, og fram til
17. september þ. á. hefir fé-
lagiff flutt á milli landa 1427
farþega. Frá íslandi hafa
verið fluttir 738 farþegar, en
til íslands 689 farþegar. Flog-
iff hefir veriff til Danmerkur,
Noregs, Svíþjóðar, Bretlands
og Frakklands.
Loftleiðir h.f. munu halda á-
fram reglubundnum flugferð-
um fyrir farþega, póst og far-
angur til Kaupmannahafnar. í
ráði er að félagið hefji flug-
ferðir til Prestwick eða London,
þegar leyfi hefir fengizt fyrir
viðkomu á þessum stöðum. —
Ferðir til Kaupmannahafnar
munu verða á 10 daga fresti í
október og nóvember. Frá
Reykjavík verður farið dagana
2., 13. og 23 okt., ogr 2., 14. og
(Framhald á 4. síðu)
Afmæli Prestaskólans
Annan okt. næstkomandi eru
100 ár liðin frá því Prestaskól-
inn var settur i fyrsta sinn 1
húsi Menntaskólans. Þessa af-
mælis skólans verður minnzt
með veglegum hátíðahöidum,
sem Háskólinn gengst fyrir.
Hátíðahöldin munu fara fram
í Menntaskólanum, Háskólan-
um og Dómkirkjunni. Þau hefj-
ast í menntaskólahúsinu kl. 11
f. h. og halda síðan áfram í Há-
skólanum, en kl. 5 er messa í
Dómkirkjunni, þar sem prestar
mæta hempuklæddir. Um kvöld
ið bjóða kirkjumálaráðherra og
rektor Háskólans til veizlu að
Hótel Borg.
Biskup Stockhólmsborgar,
(Framhald á 4. síðu)
Tilraunir til smygl-
unar
Allmikiff hefir boriff á þvi aff
undanförnu aff gjaldeyri, bæffi
innlendum og erlendum hafi
veriff smyglaff úr landi.
Síðast er Drottning Alexand-
rine fór héðan var af tollyfir-
völdunum gerð rækileg leit á
farþegum og í farangri þeirra
um það bil, er skipið var að
leggja af stað héðan. Kom í
ljós við þessa rannsókn að 23
íslendingar og útlendingar
höfðu ætlað að smygla með sér
bæði innlendum og erlendum
gjaldeyri til Evrópu. Peningar
þessir voru allir gerðir upptækir
og eigendur þeirra látnir sæta
ábyrgð.
Alls liafa |»au kostað 8 uiilj. kr., cn framlög
Ek í . .
sjóðsins hafa numið 2 milj. kr.
Nú eru um þaff bil 7 ár síffan Iögin um íþróttasjóff og íþrótta-
nefnd ríkisins komu til framkvæmda, en sú löggjöf varff fyrst
og fremst til fyrir atbeina Hermanns Jónassonar, er þá var for-
sætisráffherra. Síffan þessi lög komu til framkvæmda hafa orffiff
stórstígari framkvæmdir á sviffi íþróttamála hér á landi, en ver-
ið hafði áratugum saman áffur en lögin urffu til. Hafa á þessu
fímabili veriff reist á annaff hundraff íþróttamannvirki fyrir
rúmlega 8 miljónir króna.
Þorsteinn Einarsson íþrótta-Q
fulltrúi ríkisins, en hann hefir
verið lífið og sálin í þessum
framkvæmdum síðastliðin 7 ár,
hefir látið Tímanum ýmsar
upplýsingar í tó varðandi þessi
mál. |
Þorsteinn kyað sennilegt, að
um þessar mundir yrðu tíma-1
mót, hvað það snertir að halda
áfram að reisa ný íþróttamann-
virki. Eins og að ofan greinir
hafa á annað hundrað íþrótta-
mannvirki verið reist á tíma-
bilinu síðan 1940 fyrir meir en
8 miljónir króna. Af þessu fé
hefir íþróttasjóður lagt fram
um einn fjórða, en hinn hlut-
inn hefir verið lagður fram af
félögum og einstaklingum í
þeim byggðarlögum, þar sem
mannvirkin hafa verið reist.1
Nokkur af þessum mannvirkj-
um eru reist í sambandi við
skóla og eru þau ekki á vegum
íþróttasjóðs. Langflestar þess-
ara bygginga eru hins vegar á
vegum félagasamtaka og byggð-
arlaga og um leið á vegum i-
þróttasj óðs.
íþróttamannvirkin.
Þau mannvirki, er byggð hafa
verið á þessum árum, eru þessi,
á vegum íþróttasjóðs og íþrótta-
nefndar með mótframlögum frá
almenníngi:
20 nýjar sundlaugar, og 20
endurbættar. Af nýju sundlaug-
unum eru 3 yfirbyggðar.
21 iþrótta- og samkomuhús
víðsvcgar um landið, sem ekki
eru í sambandi við neina skóla.
(Framhald á 4. siðu)
Sir Gerald Shephard
fer héðan í dag
Sir Geraid Shepherd sendi-
herra Breta hér á landi, fer
héðan alfarinn á morgun. Hann
kom hingað 1943 og var hann
fulltrúi Bretaveldis á lýðveldis-
hátíðinni og flutti þar árnað-
óskir og viðurkenningu lands
síns hinu nýstofnaða lýðveldi.
Síðan hefir hann dvalið hér því
nær óslitið og hefir hann unn-
ið sér mikla hylli og vinsældir
fyrir frábæra lipurð og Ijúf-
mennsku í starfi sínu.
Sir Gerald og Lady Shepherd
hafa eignast hér stóran vina-
hóp, sem mun sakna þeirra eft-
ir góða viðkynningu.
Nú þegar Sir Gerald og Lady
Shepherd fara alfarin af landi
burt, fylgja þeim hugheilar
kveðjur og beztu árnaðaróskir
íslendinga.
Flugmet
Nýtt hraðamet var sett í gær
á flugleiðinni New York—Kefla-
vík. Var það Skymasterflugvél-
in frá London frá A.O.A., er
setti metið. Flaug vélin þessa
leið á 11 klukkustundum, en
vegalengdin er 2704 mílur að
lengd. Kapt. á flugvélinni er
William C. Marquart.
Merkilegur foruleifafimdur:
Hjá Sílastöðum í Eyjatirði hafa
Wist grafir frá 10. öld
Merkilegar fornleifar hafa nýlega fundizt hjá Sílastöffum í
Sræklingahlíff. Hefir undanfariff veriff unniff að greftri þar undir
stjórn Kristjáns Eldjárns og er búiff aff moka upp fjórar grafir,
sem taldar eru frá 10. öld. Ýms tæki hafa fundizt í gröfunum.
Greftrinum er enn ekki lokiff.
Grafanna varð vart fyrir
nokkru, þegar verið var að vinna
að jarðabótum. Kristján Eld-
járn var þá fengin til að koma
Landgræðslusjóði
berast gjafir
Landgræðslusjóði hafa í sum-
ar áskotnast gjafir frá ýmsum
velunnurum sjóðsins, að upp-
hæð alls kr. 8400,00 og kann
stjórn sjóðsins gefendunum hin
ar beztu þakkir fyrir.
á vettvang og hefir hann
stjórnað greftrinum síðan. Þeg-
ar er búið að moka upp fjórar
grafir og hafa fundist bein og
vopn í þremur þeirra, og virðast
þær því vera karlmannagrafir.
í fjórðu gröfinni fannst perla
og höfuðbein og er talið að þar
hafi verið kvenmannsgröf. —
Vopnin eru sverð, spjót, axir og
hnífar og eru sum þeirra lítt
skemmd. Til fóta karlmönnun-
um hafa verið heygðir hestar
með fullum reiðtygjum.
Fullvíst þykir, að grafir þess-
ar séu a. m. k. frá 10. öld og er
hér um hinn merkasta forn-
leifafund að ræða.