Tíminn - 01.10.1947, Síða 1

BITSTJÓM:
ÞÓRABINN HÓRARINSaON
OTGEPANDI:
framsóknarplokkurinn
Símar 33CS og 4S1S
PRENTSMIÐJAN EDDA bJt.
RITSTJéRAaKHIM'OPH:
ISDDUBtrSI. Ltndar»öta S A
Sím&r 2363 og 4378
APGRKEÐSLA, INNHKTMTA
OG ADGLÝSINGASKRIFSTOPA:
EDBUHÚ3I, UBdargötu 0A
Sönl SSB
31. árg.
Reykjavík, miðvlkudagiiui 1. okt. 1947
178. blað
Skömmtun á fjölmörgum vör-
um gengur í gildi í dag
í dag gengur í gildi víðtæk skömmtun á margs konarvörum,
svo sem matvöru alls konar erlendri, sápu, vefnaðarvöru, fatnaði,
búsáhöldum og fleiru. Hafa verið gefnir út nýir skömmtunar-
seðlar, sem byrjað er að úthluta og gilda þeir frá deginum í dag
að telja. Þar sem skömmtun þessi varðar hvern einstakling í
landinu, er nauðsynlegt fyrir alla að kynna sér sem bezt fyrir-
komulag hennar þegár í upphafi.
j'ilMlllif jnl' n'WTTi »'( 'mmn n ilP :iW''
FLUTTIR HEIM
A hinum nýja skömmturiar-
seðli eru reitirnir auðkenndir
með bókstöfum og tölustöfum.
Gilda síðan sérstakar reglur um
það, hvað afgreitt er gegn
hverjum reit. í gær var birt hér
í blaðinu skrá yfir þær vörur,
sem skammtaðar eru, en þá var
ekki búið að tilkynna um,
hvernig skömmtuninni yrði
háttað að öðru leyti.
í gær gaf skömmtunarstjóri,
Elías Ó. Guðmundsson, yfirlit
um gildi reitanna og fyrirkomu-
lag skömmtunarinnar.
Flestir skammtarnir eru mið-
aðir við þrjá mánuði, eða frá 1.
okt., til 31. des. 1947. Gilda reit-
irnir sem innkaupaheimild fyrir
skömmtunarvörum á þeim tíma,
nema öðru vísi sé tilgreint.
Reitirnir á skömmtunarseðl-
inum, sem merktir eru A 1 tU
A 10, báðir meðtaldir, gilda hver
sem innkaupaheimild fyrir 1
kg. af kornvöru. Reitirnir
merktir A 11 til A 15 gilda á
sama hátt fyrir 1 ktf. af korn-
vörum eða brauðum og hver
hinna afmörkuðu smáreita
þeirra fyrir 200 gr. af sama.
Reitirnir merktir B 1 til B 50
að báðum meðtöldum gilda sem
innkaupaheimild fyrir fatnaði,
eða vefnaðarvörum. Gildir hver
reitur fyrir 2 krónu verðmæti
í smásölu af þessum vörum, öðr-
um en tilbúnum ytri fatnaði.
Fyrir þessa reiti má einnig
kaupa búsáhöld fyrir jafn
mikla upphæð.
Reitirnir merktir K 1 til K 9
gilda hver fyrir hálfu kg. af
sykri.
Reitirnir merktir M 1 til M 4
gildir hver fyrir hreinlætisvör-
um, þannig, að út á hvern reit
má kaupa hálft kg. af blaut-
sápu, eða tvo pakka af þvotta-
efni, eða eitt stk. af handsápu,
eða 1 stk. af stangasápu. Reit-
irnir J 1 til J 8 gildir hver fyrir
125 gr. af brenndu lcaffi, eða 150
gr. af óbrenndu. Stofnauki nr.
14 gildir fyrir 1 kg. af erlendu
smjöri.
Stofnauki nr. 13 gildir fyrir
tilbúnum ytri fatnaði fram til
ársloka 1948. Gegn þeim stofn-
auka fæst á þessu tímabili einn
alklæðnaður karla, eða ein yfir-
höfn karla eða kvenna, eða tveir
ytri kjólar kvenna, eða ein yfir-
höfn og einn alklæðnaður á
börn undir 10 ára aldri.
Um benzínskömmtunina er
það að segja, að hún nær til alls
benzíns. Skammtur sá, sem hver
bifreið fær, er nokkuð misjafn,
eftir notkun bifreiðanna. Mest-
an skammt fá strætisvagnar,
eða 1800 lítra á mánuði. Aðrar
sérleyfisbifreiðar og mjóikur-
flutningabifreiðar fá 900 lítra
og leigubifreiðar til flutninga
400 lítra. Einkabifreiðar fá 60—
45 lítra eftir stærð.
Athygli lesenda skal vakin á
auglýsingum frá skömmtunar-
stjóra, sem birtar eru í blaðinu
í dag, þar sem lýst er skömmt-
uninni.
Mikil hækkun póst-
gjalda
Hækkuniit á að gefa póstsjóði 800 þus. kr.
árlega I auknar tekjur
Frá deginum í dag að telja hækka burðargjöld á nokkrum teg-
undum póstsendinga samkv. nýrri gjaldskrá útg. 12. þ. m. Þannig
hækkar gjald fyrir einfalt bréf innanbæjar (allt að 20 g.) úr 25
aurum í 35 aura, fyrir almenn bréf innanlands og tii Norður-
ianda óbreytt alit að 20 g.., en yfir 20 g. til 125 g. úr 100 aurum
í 125 aura. Burðargjald fyrir póstávísanir og póstkröfur innan-
iands hækkar um ca. 33%.
Burðargjöld innanlands fyrir
böggla með skipum hækka, sem
hér segir: fyrir allt að 1 kg. úr
250 a«rum í 400 aura, 1—3 kg.
úr 325 aurum í 600 aura, 3—5 kg.
úr 500 aurum í 800 aura o. s. frv.
Fyrir böggla með bifreiðum og
landpóstum hækkar burðar-
gjaldið tilsvarandi.
Frá sama tíma lækka burðar-
gjöld fyrir flugbréf til útlanda
(nema til Bretlands). Þannig
lækka burðargjöld fyrir 10 g
bréf til Norðurlandanna úr 110
aurum í 90 aura og 10 g bréf til
Bandaríkjanna og Canada úr
240 aurujji í 140 aura, og svipuð
lækkun verður á bréfum til
annarra landa.
Póstburðargjöld innanlands
hafa haldizt óbreytt síðan 15/11.
1942, en síðan hefir kostnaður
við póstreksturinn aukizt stór-
lega bæði vegna almennrar
grunnlaunahækkunar og hækk-
aðra flutrtfngsgjalda bæði með
skipum, bifreiðum og- landpóst-
um svo og vegna hækkaðrar
vísitöiu.
Aætlað er að burðargjalda-
hækkun þessi gefi pó-stsjóði ca.
kr. 800.000 auknar tékjur á ári,
þó því aðeins að póstviðskiptin
dragist ekki saman vegna
kreppu.
Á árinu 1946 var reksturshalli
póstsins ca. kr. 1.700.600 og veg
ur því burðargjaldahækkun
þessi ekki á móti honjjm.
Þess skal getið, burðar-
gjald undir blöð og tímarit hefir
ekki verið hækkað.
í sumar voru flutt heim lík 11 Dana, er létust í Þýzkalandi á stríðsárun-
um. Myndin var tekin, þegar verið var að flytja líkin yfir dönsku landa-
Fréttir úr Aust.-Skaptafellssýslu
Viðíal við Pál Þorsteinsson alþm.
Meðál annarra, sem eiga leið til Reykjavíkur um þessar mundir
eru þingmenn utan af landi, þar sem alþingi er kvatt saman um
þessi mánaðamót. Tíðindamaður blaðsins hitti að máli Pál Þor-
steinsson, þm. Austur-Skaftfellinga og spurði hann frétta þaðan
úr héraðinu. Fórust Páli orð á þessa leið:
— í Skaftafellssýslu var oft | á þessu ári. Hefir Flugfélag ís-
Alþingi kemur
saman í dag
Forseti íslands hefir kvatt
Alþingi saman í dag, 1. októ-
ber. Klukkan 13.30 hlýða þing-
menn á messu í Dómkirkjunni.
Að lokinni guðsþjónustu verður
gengið til þinghúss og Alþingi
sett.
gott veður á þessu sumri, en
þurrkar litlir. Grasvöxtur var
góður, en sökum votviðris varð
heyskapurinn tafsamur. Hey-
fengur í héraðinu er misjafn,
en víðast fyrir neðan meðallag
að vöxtum. Sums staðar í hér-
aðinu hröktust hey nokkuð,
annars staðar lítið, en yfirleitt
voru hey hirt blautari en æski-
legt hefði verið. Stórviðrir, sem
geisaði um landið fyrir miðjan
september, olli ekki stórtjóni í
Austur-Skaftafellssýslu. — Þó
ódrýgðust hey að mun á sum-
um bæjum og nokkrar skemmd-
ir urðu á húsum og áhöldum. Á
einum bæ í sýslunni var reynd
súgþurrkun á heyi, sem mun
hafa gefizt vel eftir vonum. Að
sjálfsögðu hyggja Skaftfellingar
sem aðrir gott til þess, ef tak-
ast mætti, að bændur almennt
gætu sigrazt á þeim erfiðleik-
um sem óþurrkar valda við hey-
öflun.
Öræfingar slátra fé sínu
heima í sveitinni og hafa þeir
gert það síðan 1928. Sláturafurð
ir þeirra frá síðast liðnu ári voru
allar fluttar á bílum til Reykja-
víkur. Var gerður s,amningur
um þá flutninga við hlutafélag-
ið Leiðólf, sem bræðurnir á
Kirkjubæjarklaustri standa að.
Fóru þeir nokkrar ferðir yfir
Skeiðarársand síðast liðið haust
og ennfremu á siðasta voi, áður
en jökulvötnin tóku að vaxa af
sumarhitum. Hafa Öræfingar
áhuga á því, að slíkar ferðir
verði farnar þangað framvegis,
þegar jökulvötnin leyfa. En þótt
sláturafurðir verði fluttar land-
veg, er ekki unnt að flytja nema
lítinn hluta af þeim vörum, sem
flytzt inn í sveitina árlega á
þeim bílum, er þær sækja. M.
a. með tilliti til þess hefir
Skipaútgerð rkisins einnig ann-
azt vöruflutninga til Öræfa í
sumar eins og að undanfömu.
Um miðjan september kom skip
til Öræfa með kjöttunnur, fóð-
urbæti og fleiri vörur. Skipið
var afgreitt í Öræfum einungis
með þeim hætti, að vörurnar
voru dregnar á línu milli skips
og lands. Þær vörur, sem þola
ekki bleytu eru þá dregnar í
land í vatnsþéttu járnhylki,
sem smíðað hefir verið til þess
eftir ráðum Pálma Loftssonar
forstj óra.
Flugvellirnir við Fagurhóls-
mýri í Öræfum og á Hornafirði
hafa verið endurbættir nokkuð
Á fimmta þúsund nemendur við
framhaldsskóla Reykjavíkur
Flesta skólana vantar stórlega húsnæði
Framhaldsskólarnir taka allir til starfa nú um mánaðamótin.
Verða margir þeirra settir í dag eða alveg næstu daga. Skólarnir
eru yfirleitt fullskipaðir og sumir þeirra eru í mestu vandræðum
með að geta veitt öllum þeim nemendum móttöku, er óska eftir
að stunda nám. Nemendur framhaldsskólanna verða alls um
4000 í vetur.
Menntaskólinn.
12 kennsludeildum. Kennarar
eru um 20. Bekkir skólans eru
Hann var settur síðastliðinn 6 auk undirbúningsdeildar.
laugaidag. Nemendur skólans í Auk kinna föstu deilda verða
vetur verða 450. Af þeim eru 101
nýir nemendur. Fara 31 þeirra
í fyrsta bekk gagnfræðadeildar,
en 70 í fyrsta bekk lærdóms-
deildar. Alls verða nemendur í
námskeið í nokkrum greinum
m. a. vélritun.
Skólaárið, sem nú er að byrja,
er hið fjórða í röðinni síðan
18 deildum. 15 deildir geta starf- f óianum var breytt, þannig að
að í skólanum í einu svo að tví- hann hefðl réttindl tlf að ufc-
skipta þarf skólanum. Gagn-
fræðabekkirnir og 3. bekkur .„. „ . ...
verða að hafa kennslustundir f!lðl og að undanfornu Marg
skrifa stúdenta. Mun skólahald-
ið í vetur verða með svipuðu
sínar eftir hádegi. Að öðru leyti
verður skólahaldið með líku
sniði og áður.
Gagnfræðaskóli Reykjavíkur.
háttaðar endurbætur hafa farið
fram á skólahúsinu að undan-
förnu.
Kennaraskólinn.
lands haldið uppi áætlunarferð-
um bæði til Öræía og Horna-
fjarðar vikulega í sumar.
Skeiðarársandur hefir verið
ófær yfirferðar vikum saman í
sumar, Skriðjöklarnir eyðast af
ar ört um þessar mundir. Eru
það afleiðingar hinnar hlýju
veðráttu. Það hefir þau áhrif,
að sum jökulvötnin breyta far-
vegum. — Súla, sem lengst af
hefir fallið í Núpsvötn og verið
aöal uppistaða þeirra, tók sér
nýjan farveg í fyrra, þar sem
hún hefir reynzt ófær á hest-
um, þegar hún er í fullurn vexti
vegna sumarhita. Seint á slætti
kom enínftremur jökúlhjlajup í
hana, sem felldi landssímalín-
una á nokkru svæði. En nú er
bú:ð að færa símann í lag aft-
ur og fara væntanlega að hefj-
ast feröir yfir Skeiðarársand að
nýju.
Sökum óvenjulegra vatna-
vaxta í byrjun sláttar, braut
Hvítá í Öræfum sér nýjan far-
veg fram hjá brúnni, sem þar
er.
Á Hornafirði er slátrun þeg-
ar hafin. Kaupfélag A-Skaft-
fellinga hefir nýlega látið reisa
frystihús og nýtt sláturhús. —
Reynast þau ágætlega. Að und-
anförnu hefir verið keppt að
því að fá brú á Heinabergs-
vötn, til þess að gera auðveld-
ari og öruggari ferðir bifreiða
milli Suðursveitar og Hafnar.
Byrjað var á brúargerðinni í
fyrra, og nú mun allt efni til
brúarinnar vera komið í hér-
aðið. Vænta A.-Skaftfellingar
þess eindreg^ð, að vegamála-
stjórnin láti nú þegar hefjast
handa um að ljúka brúarsmið-
inni í haust.
Hlutafélagið Borgey á Horna-
firði fékk sér nýjan bát í sum-
ar, eftir að hafa misst vélbát-
inn Bdrgarey með sviplegum
hæitti síðast liðinn vetur. Er
það 60—70 smál. bátúr, smíðað-
ur innan lands.
Allmiklar birgðir af saltfiski
hafa legið á Hornafirði frá síð
ustu vetrarvertíð og fram að
þessu, en nú er unniö að því
að rýma fiskgeymsluhúsin og
flytja fiskinn burt.
Höfn i Hornafirði er vaxandi
þorp. Þar hefir þegar verið
hafizt handa um að reisa mót-
orrafstöð fyrir þorpið og verið
er að undirbúa allmiklar hafn
arbætur og vatnsveitu fyrir
þorpið.
Undanfarin ár hefir verið sí-
aukin aðsókn að þeim skóla og
í vetur verða nemendur þar hátt
á 7. hundrað. Vegna þessa mikla
fjölda er nauðsynlegt, að marg-
skipta skólanum. Fyrsta bekk
verður skipt niður í 9 deildir,
öðrum bekk í 5 deildir og 3 bekk
í 5 deildir. Kennarar við skól-
ann eru yfir 30. | „tpndur
Skólinn verður á þrem stöðum
í vetur. í fyrsta lagi verður hús
skólans sjálijs við Lindargötu
nýtt til hins ýtrasta. Verður
kennt þar stanzlaust í 12 tima
hvern virkan dag vikunnar. Þá
munu nokkrar deildir úr öllum
bekkjum skólans verða til húsa
í nýja Sjómannaskólanum og
tvær deildir úr fyrsta bekk
munu verða í Laugarnesskólan-
um.
Hið nýi,a hús skólans í Skóla-
vörðuholti er enn í byggingu.
Verður ekki unnt að taka neitt
af því til afnota að þessu sinni,
en von er til að það verði tilbúið
fyrir annan vetur hér frá, að
minnsta kosti nokkur hluti
þess.
Hann verður settur 2. oktob^p
kl. 10 f. h. Nemendur verða 80
Skólinn starfar í 4 deildum.
Tvær efi£u deildir skólans eru
yfirfullar, en fyrsta deild verður
fáliðuð í vetur. Kennarar skól-
ans eru 16.
Skólinn verður til húsa í húsi
skólans við Laufásveg eins og
að undanförnu. Sú breyting
fyrir dyrum á rekstri
skólans, að inntökuskilyrði í
skólann verði hin sömu og í
lærdómsdeild menntaskóla.
Þessi breyting mun þó ekki
koma til framkvæmda fyrr en
næsta haust. í sambandi við
þessa nýlundu verða einnig
margar breytingar á náminu í
skólanum.
Gagnfræðaskóli Reykvíkinga.
Sá skóli er nú til húsa að
mestu leyti í gamla Stýri-
mannaskólanum. Alls munu um
350 nemendur stunda nám við
skólann í vetur. Þar af verða
290 í Stýrimannaskólanum.
Fyrstabekkjardeildir skólans
verða tvær í vetur. Mun önnur
deildin verða til húsa í Mela-
skólanum, en hin í Miðbæjar-
skólanum. í þessum deildum
báðum verða um 60 nemendur
og eru þær raunverulega vísir
að hinum fyrirhugaða Gagn-
Kvennaskólinn.
Bekkir skólans eru 4 en nem-
endur skólans verða 170 í vetur.
Kennsludeildir verða 6. Eru l.
og 2. bekkur tvískiptir. Kenn-
arar skólans eru enn ráðnir sem
stundakennarar, en þar sem
skólinn er nú kominn undir lög-
in um gagnfræðaskóla mun
skólinn {á fasta kennara á
næsta skólaári. Skólinn verður
settur kl. 2 e. h. í dag.
Húsmæðraskóli Reykjavíkur.
Fastir nemendur eru 80. í
heimavist eru 40 nemendur, en
24 í dagskóla og 16 í kvöldskóla.
Kennt er í skólanum frá kl. 8
á morgnana til kl. 5 e. h. Kvöld-’
skólinn er frá kl. 6,30 á kvöldin
til kl. II Heimavistin er 9 mán-
aða skóli og eru kenndar þar
ýmsar bóklegar námsgreinar
auk matreiðslu og handavinnu.
í dagskólanum er kennd har.da-
Samvinnuskólinn.
Hann verður settur á morgun
og starfar í tveim deildum eins
og að undanförnu. Nemendur
verða alis- um 60 en kennarar 9.
Skólinn hefir fengið mjög end-
urbætt húsnæði í Sambands-
húsinu. í ráði hefir verið að
undanförnu, að bæta þriðju
deildinni við skólann, en að
þessu sinni mun þó ekki verða
af því, en forráðamenn skólans
munu hafa í hyggju, að koma
þeirri fyrirætlun í framkvæmd
svo fljótt sem aðstæður leyfa.
Verzlunarskólinn.
Nemendur munu verða um
350 i vetur og starfar skólinn I
Kennarar
fræðaskóla Vesturbæjar. í ráði t vinna og matreiðsla, en einungis
er að stofna sérstakan skóla fyr-
ir vesturbæinn og mun ákveðið
að næsta skólahús, er byggt
verður, verði afhent þeim skóla
til afnota.
matreiðsla á kvöldin.
skólans eru 7.
Húsmæðrakennaraskóli
ríkisins.
Nemendur hans hafa verið í
hálfsmánaðar fríi, en' í sumar
starfaði skólinn austur á Laug-
arvatni. Nemendur koma úr
sumarleyfinu í dag og hefst þá
kennsla aftur. Fastir nemendur
skólans eru 12. í vetur verða tvö
námskeið á vegum skólans fyrir
stúlkur og verður þar kennd
matreiðsla. Fyrra námskeiðið
hefst um miðjan októbermán-
uð og stendur yfir í tvo mánuði,
en seinna námskeiðið verður
seinnipart vetrar. Auk þessara
námskeiða mun skólinn sjá
hjúkrunarkonum frá Lands-
spítalanum fyrir kennslu í til-
búningi sjúkrafæðu. Skólinn
verður til húsa í háskólanum
eins og að undanförnu.