Tíminn - 02.10.1947, Side 1

R5TB1$Ó«:
l»ÓRAJt3*N ÞÖRARIN8SON
ÓTOEFANDI:
FR AMSÓKN *<kKFLOKKXÍBINN
Símpr ttb'i ox tS7i
PRH3ÍTSMHUAN ""DDA hl.
rOTSTJ
KDDTJHÚBI.
«mar 28S3 of 4in
AFOREEÐ8LA, INNHE2MTA 1
OG AUQLÝSINOASKRIPBTOFA: \
miDDHÚSl, Undurffitu B A )
31. árj|.
Reykjavik, finuntudagiim 2. okt. 1947
179. blað
!
llýja vatnsveitan Deilan í sambandi við skömmtunar- og innfl.reglurnar
opnuðki.6,ioígær Tryggja verður neytendum fullt frelsi til að geta
verzlað þar, sem þeir telja sér hagkvæmast
Kostar um 6 miljónir krwna
Hin nýja aukning á vatnsveitu Reykjavíkurbæjar var tengd
við innanbæjarkerfið klukkan 6,10 í gærkvöldi. Er þetta önnur
aukningin á vatnsveitunni síðan hún var byggð í fyrstu árið 1909.
Borgarstjóri og bæjarstjórn
hafði fund með tíðindamönnum
útvarps og blaða að Hótel Borg
í gær og skýrðu þar frá fram-
kvæmd verksins. Að því búnu
var ekið að Gvendarbrunnum
og meðfram hinni nýju vants-
leiðslu niður fyrir Elliðaárvatn,
en þar var hin nýja leiðsla
tengd við bæjarkerfiö kl. 6.10.
Við upptök hinnar nýju vatns
æðar hefir verið byggður nýr
stýflugarður. Vatnsmagn upp-
sprettunnar, sem æðin er lögð
frá er samanlagt um 600 lítrar
á sekúndu. Er aðeins helmingur
þessa vatnsmagns notaður við
þessa nýju aukningu. Auk þess
er í brunnunum mikið vatns-
magn í uppsprettum þeim, sem
hinar fyrri vatnsæðar liggja frá,
þannig að enn eru skilyrði fyrir
stórfelldri aukningu á vatni til
bæjarins frá þessum stöðvum.
Framkvœmd verksins.
Hin nýja vatnsveita er um 11
km. löng, og kostaði alls um 6
miljónir króna.
Vinna við aukninguna hófst
í apríl 1946 og var þá byrjað á
vegabótum á þeim stöðum, sem
ekki voru færir fyrir og fyrir-
sjáanlegt var að vegir yrðu
nauð^ynlegir. Skömmu seinna
hófst vinna við skurðgröft og
var byrjað á þeim stöðum, sem
grjótvinnan og sprengingarnar
voru mestar, vegna þess, að
ekkert var vitað um þá röð,
sem pípurnar myndu koma í
en það var gert með tilliti til
þess, að skurðirnir gátu haldið
sér lengst þar, án þess að falla
saman. Það voru tveir kaflar
sem áætlað var að yröu full-
gerðir fyrir haustið 1946, en það
var fyrst og fremst kaflinn yfir
Elliðavatnsengjar, sem að jafn-
aði er undir vatni vegna vants-
uppistöðu Rafmagnsveitunnar.
Hinn kaflinn var lagning yfir
Helluvatn og Hrauntúnstjörn,
þar sem pípunum var fleytt yfir
vötnin og varð því að gera það
meðan veður var gott og vötnin
voru íslaus. Fyrri kaflinn var
lagður um sumarið, en sá seinni
varð að bíða til sumarsins 1947,
Smásalar rétt-
minni en heild-
salar
í hinum nýju skömmtunar-
reglum er smásölum gert að
skyldu að afhenda alla skömmt-
unarreiti, sem þcir taka á móti,
og fá ekki vörur afhentar nema
gegn reitunum.
Hins vegar hvílir engin slík
kvöð á heildverzlunum, að þeir
fái ekki að flytja inn vörur,
nema gegn afhentum skömmt-
unarseðlum. Um þetta segir svo
í skýrslu skömmtunarstjóra í
Mbl. í gær:
„Það skal tekið sér fram, að
reglugerð sú, er nefnd hefir ver-
ið, og skömmtun þessi byggist á,
gerir hvergi ráð fyrir því að
innflutningur skömmtunarvara
til landsins eða efni í þær verði
á nokkurn hátt háður skilum
innflytjenda eða framleiðenda
á reitum skömmtunarseðlanna.“
Hvers vegna hafa heildsal-
arnir annan og meiri rétt en
smásalarnir í þessum efnum?
vegna þess að efnið var ekki
komið fyrr en viku áður en verk
fallið hófst í vor.
Um gröftinn almennt er ekk-
ert sérstakt að segja, annað en
það, að á 4500 m. af leiðinni
varð að sprengja fyrir pípunum
og víða var klöppin alveg ber.
Stíflugejrðin við Gvendar-
brunna fór þannig fram, að í
miðjum stíflugarðinum var
steyptur 30 cm. þykkur veggur
til að gera stífluna þétta. Til
að' ía fasta undirstöð'u fyr,ir
vegginn, varð að hreinsa burtu
allt að 2 m. djúpa leðju, sem var
í botninum, undir um 2 m.
djúpu vatni. Fyrir veggnum var
slegið upp á þann hátt, að klæðn
ingin var sett lóðrétt með 30
cm. millibili og svo rekin niður
í leðjuna eins langt og hægt
var, síðan var leðjan hreinsuð
burtu með því að sprauta með
slökkvidælu niður í botninn. Á
þann hátt var hægt að fá fast-
an grjótbotn til að steypa á.
Lagningin á pípunum hefir
gengið nokkurn veginn jafn-
haröan og þær hafa borizt til
landsins og 23 sept. 1947 var
síðasta pípan lögð. En síðan
hefir verið unnið við að bika
samsetningar og skola pípurn-
ar út, en það verður að gerast
áður en vatnsveitan er tekin í
notkun.
Alþingi sett
Alþingi var sett í gær, að af-
lokinni guðsþjónustu í dóm-
kirkjunni, þar sem séra Sigur-
jón Árnason prédikaði.
Forseti íslands, herra Sveinn
Björnsson, las upp forsetabréf
um það að þingið væri kallað
saman, og bað aldursforseta,
sem er Björn Kristjájisson
þingm. N.-Þing. að taka að sér
forsetastörf, þar til forsetakjör
hefði farið fram. Tók Björn því
næst sæti í forsetastól og stýrði
fundi. Hóf hann mál sitt með
því að minnast tveggja látjíma
þingmanna, sem látizt höfðu
síðan þingi var slitið, þeirra
Ingvars Pálmasonar og Garðars
Þorsteinssonar. Risu þingmenn
úr sætum sínum í virðingar-
skyni.
Fleira var ekki gert á þing-
fundi og störfum frestað þar til
í dag.
SÍLDVEIÐIMENIV I EYSTRASALTI

Bílstj. mótmæla
benzínskammti
Bifreiðastjórar efndu til fjöl-
menns fundar í fyrra kvöld í
Reykjavík, þar sem hinum nýja
benzínskammti var harðlega
mótmælt, sérstaklega hvað
snertir leigubifreiðar. Krefjast
bifreiðastjórarnir þess að benz-
inskammturinn verði aukinn,
þar sem sá skammtur sem þeim
er ætlaður i þrjá mánuði nægi
ekki nema 4—6 vikur.
Var kosin nefnd á fundinum
til að vinna að endurbótum á
skömmtuninni, hvað snertir
leigubifreiðar.
Mynd þessi er frá síldveiðunum í Eystrasalti, en þar eru árlega stundaðar
allmiklar síldveiðar af þjóðunum, sem við það búa. Veiðiaðferðir eru þar
með nokkuð öðru sniði en hér tíðkast. Veiðin er ekki hrist úr netiyium
fyrr en á Iand er komið. Er hætt við að mörgum íslenzkum sjómönnum
þætti það seinieg aðferð.
Stærstu fjárskipti, sem hafa
verið gerð hér á landi
Vm 14.500 ktndur fluttar af Vestfjörflum á
niðurskurðarsvæðið í Stranda-, Hiinavatns-,
Dala-, oj*' Barðastrandarsýslum
Þann 22. sept. s.l. fór Sæmundur Friðriksson framkvæmda-
stjóri sauðfjárveikivarnanna til Vestfjarða í þeim tilgangi að
Ekipuleggja þar fjárskipti, en fé af svæðinu norðan Steingríms-
fjarðar—Berufjarðargirðingar hefir verið keypt til fjárskipta,
sem fram fara í 16 hreppum í Strandasýslu, Vestur-Húnavatns-
sýslu, Dalasýslu og Barðastrandasýslu.

*
A að gera neytendur ofurseldari verzl-
unum en áður, samtímis því, að kaup-
geta þeirra fer minnkandi?
Eins og áður hefir verið sagt frá hér í blaðinu samþykkti meiri-
hluti Fjárhagsráðs (Sigtryggur Klemenzson, Hermann Jón-
asson, Finnur Jónsson), þegar bráðabirgðaskömmtunin var
ákveðin, að úthlutun innflutningsleyfa yrði bundin við afhenta
skömmtunarseðla. Með þessu var neytendum tryggt, að þeir gætu
haft viðskipti sín þar, sem þeir teldu sér hagkvæmast að verzla.
Jafnframt var svarti markaðurinn nokkurn veginn útilokaður.
Minnihluti Fjárhagsráðs (Magnús Jónsson og Oddur Guðjónsson)
undi ekki þessari ákvörðun og skaut málinu til ríkisstjórnarinnar.
Meirihluti ríkisstjórnarinnar (Bjarni Benediktsson, Emil Jónsson,
Jóhann Þ. Jósefsson) frestaði að taka ákvörðun um málið. Fjár-
hagsráð hófst síðan .handa um að setja skömmtunarreglur til
frambúðar og lögðu þeir Hermann Jónasson og Sigtryggur Klem-
ensson þá til, að áðurgreindar tillögur yrðu teknar upp í þær.
Meirihluti fjárhagsráðs vísaði þá tillögunni frá, en Hermann og
Sigtryggur vísuðu þá málinu til ríkisstjórnarinnar og hefir meiri-
hluti hennar ekki viljað taka þær til greina. Er Hermann og
Sigtryggur vísuðu tillögunum til ríkisstjórnarinnar létu þeir fylgja
þeim svohljóðandi greinargerð:
Tíminn hefir átt viðtal við
Sæmund um þessi fjárskipti,
sem munu vera hin stórfelldustu
er gerð hafa verið hér á landi
til þessa. Sæmundur skýrði
blaðinu svo frá:
— Fjárkaupin hafa fari'ð
fram á Vestfjörðum, alls í 27
hreppum. Voru fjárkaupin
sk;pulögð þannig, að vissum
sveitum á fjárskiptasvæðinu,
var úthlutað ákveðnum hrepp-
um í fjárkaupasýslunum. V^r
gerð fyrirfram áætlun um fram-
kvæmd fjárskiptanna með sér-
stöku tilliti til flutn:ngánna. —
Um 60 menn af fjárskiptasvæð-
inu önnuðust fjárkaupin. Hafa
kaupin yfirleitt gengið greið-
lega. Mest af fénu hefir verið
keypt föstu verði eftir vigt, en
þó hefir allmargt verið eftir sam
komulagsverði, án þess að vigt-
að væri.
14.500 fjár keypt.
— Alls mun verða keypt um
14.500 fjár, mest lömb. Þar af
verður að flytja á sjó til Hrúta-
fjarðarhafna um 5600, en 5300
Frá þingi sameinuðu
í Dalasýslu. Er féð tekið á ýms-
um stöðum á Vestfjörðum. —
Gert er ráð fyrir að reka i
nyrstu hreppa fjárskiptasvæðis-
ins í Barðastrandasýslu og
Strandasýslu um 3500 fjár. Til
flutninganna á sjó voru ráðin
14 til 16 skip.
Flutningarnir hafa gengið
greiðlega bæði á sjó og landi
nú síðustu dagana. Ef veður eða
önnur óhöpp hindra ekki frek-
ari framkvæmd fjárflufeping-
anna, ætti þeim öllutn að verða
loki'ff í þessari viku.
Hinn 25. september var Thor
Thors einróma kosi»n fram-
sögumaður nefndarinnar, sem
hefir Palestínumálið -til af-
greiðslu, en formaður hennar er
dr. Evatt utanríkisráðherra
Ástralíu.
Austfirðingar
hefja útgáfu
mánaðarrits
Gerpir heitir nýtt tþnarit sem
nýlega hóf göngu sína. Er það
gefið út á Austfjörðum, af
FJórðungsþingi Austfirðinga.
Ritstjóri <$r Gunnlaugur Jónas-
son, en ritnefnd skipa þeir
Hjálmar Vilhjálmsson. Jón Sig-
fússon og Þórarinn Sveinsson.
Tvö tölublöð eru komin út af
ritinu, sem koma á út mánaðar-
lega. Efni ritsins er fjölbreytt,
það flytur jöfnum höndum
greinar um héraðsmál og al-
menn þjóðfélagsnaél, smásögur
og kvæði, auk smærri ritsmíða.
Það er vandað að frágangi og
prýtt mörgum góðum myndum.
TiIIögur Hermanns
og Sigtryggs.
„Hermann Jónasson og Sig-
tryggur Klemensson leyfa sér
að skjóta eftiffarandi tillögum
til ríkisstjórnarinnar, þar sem
ágreiningur hefir orðið um þær
í Fjárhagsráði:
Við leggjum til, að i reglugerð
þessa verði sett eftirfarandi
ákvæði:
1. „Að innflutnings- og
gjaldeyrisleyfi til verzlana
eða iffnfyrirtækja fyrir hin-
um skömmtuffu vörum verði í
samræmi viff afhenta
skömmtunarseðla þeirra til
viffskiptanefndar . í því sam-
bandi verffi ákveffiff:
a) Ef í ljós kemur, aff verzl-
un hafi í byrjun skömmtun-
ar haft óeðlilega litlar birgff-
ir megi veita hennj fyrir-
framleyfi eftir nánar tiltekn-
um reglum, til aff jafna aff-
stöðu hennar til samkeppni
viff affrar verzlanir.
b) Aff viffskiptamanni sé
heimilt, ef verzlun hefir eigi
nægilega mikiff af tilteknni
skömmtunarvöru til aff full-
nægja eftirspurn, aff afhenda
verzluninni skömmtunar-
seffla sína og fela henni aff
annast útvegun vörunnar
fyrir sig.
2. Aff neytendum sé í sjálfs-
vald sett í hvaffa hlutföltum
þeir kaupi þær vörur, sfcm
skammtaffar eru EFTIR
VERÐMÆTI, innan þeirra
takmarka sem heildarverð-
mæti seðilsins setur.
Ef þessar tillögur verða sam-
þykktar efnislega munum við
færa þær í þann búning í ein-
stökum atriðum, að hægt sé að
taka þær inn í reglugerðar-
ákvæðin á viðeigandi stað. Að
öðru leyti vísum við til fyrri
umræðna og greinargerðar af
okkar hálfu um þetta mál.“
Vanefnt stjórnarloforff
og lagaákvæði.
Við berum tillögur þessar
fram í samræmi við ákvæði í
12. gr. laga nr. 70 frá 5. júní
1947 um fjárhagsráð, innflutn-
ingsverzlun og verðlagseftirlit.
Ákvæðin eru þannig:
Sé úthlutun leyfanna viff
þaff miffuff, aff verzlunar-
kostnaður og gjaldeyriseyðsla
verffi sem minnst. Reynt
verffi, eftir því sem freTkast er
unnt, aff láta þá sitja fyrir
innflutningsleyfum, sem bezt
og hagkvæmust innkaup gera
ojf-sýna fram á, aff þeir selji
vörur sínar ódýrast í landinu.
Skal þetta gilda jafnt um
kaupmannaverzlanir og sam-
vinnuverzlanir og miffaff við
þaff, aff neytendur geti haft
viffskipti sín þar, sem þeir
telja sér hagkvæmast aff
verzla."
Eins og kunnugt er, er þetta
lagaákvæði tekið orðrétt upp
úr samningum núverandi
stjórnarflokka um samstarf í
ríkisstjórn. Þessi ákvæði eru því
eitt grundvallarákvæði stjórn-
arsáttmálans. Okkur virðist
því augljóst mál, að ekki er
unnt að úthluta innflutnings-
leyfum, án þess að brjóta hvort-
tveggja í senn, stjórnarsáttmál-
ann og lögin, nema áður séu
settar reglur, er samræmdar séu
svo sem verða má, framan-
greindum fyrirmælum.
Við bárum því fram, þegar
bráðabirgðaskömmtun var rædd,
tillögur, er okkur virtust bezt
samræmast lögunum og stjórn-
arsáttmálanum. Þessum tillög-
um var vísað frá af meirihluta
Fjárhagsráðs. Nokkru síðar tók
Finnur Jónsson upp tillögur
þessar nokkuð breyttar og með
viðauka. Þær tillögur voru sam-
þykktar af meirihlijta Fjár-
hagsráðs: Finni Jónssyni, Sig-
tryggi Klemenssyni og Her-
manni Jónassyni. — Minni
hlutinn, Magnús Jónsson og
Oddur Guðjónsson, skaut á-
greiningnum til ríkisstjórnar-
innar. Meiri hluti ríkisstjórnar-
innar féllst ekki á þessar tillög-
ur. En ákveðið var, af meiri
hluta ríki|sstjórnar, að næstu
innflutnipgsleyfi til innflytj-
enda skyldu að einhverju leyti
miðuð við það, hve mikið af
skömmtunarseðlum innf lytj -
andinn afhenti viðskiptanefnd.
Það er mál út af fyrir sig, að
ekki er unnt að komast hjá því
að taka tillit til þessarar aug-
lýstu stefnuyfirlýsingar. — En
okkur sem flytjum þá tillögu, er
tekin er upp í þessa greinar-
(Framhald á 4. slðu)