Tíminn - 08.10.1947, Blaðsíða 1

ÞÖRARBtH »ÓBAIUH8»OI«
tmjSSPAWCI:
PBAMSÓKNABFLOKBnXRINW
Sisnaí SðtS c% ms
PRHíJTSMmjAÍÍ EÐÐA UJI.
31. árg.
EDDtmÓSI. L*na<Mg90a » A
ssms ms 08 mz
APORBIÐeULA, INNKEIMTA |
OQ AUCK.ÝSINaASKS.TÍ’ST'OPA: \
EDDUHÚSI, LtedappStii 9 A {
Reykjavík, miðvikudagiun 8. okt. 1947
183. blað
ERLENT YFIRLIT:
Fallin frelsishetja
,,Þanu Petkov, sem mun lifa áfram í hugum
búlgarskra bænda, getur Dimitrof aldrei
_ hengt“
Þann 23. september síðastliðinn var framiff í Búlgaríu eitt
mesta réttarmorff, sem veraldarsagan greinir frá, þegar bænda-
leifftoginn Nicola Petkov var tekinn af lífi. Undantekningarlaust
liafa öll frjáls blöff í heiminum fordæmt þennan atburff. Affeins
þau blöff, sem eru í þjónustu valdhafanna í Moskvu, reyndu aff
verja þennan óhugnanlega glæp, en hafa þó ekki treyst sér til
annars en aff gera þaff lítiff áberandi.
Skógræktin ráðstafaði 150 þús. birkiplöntum í vor
*Hákou Bjarnason skógræktarstjóri segir
PIiVG SAMEINUÐU ÞJÓÐAMAA SETT |. fréttir af skógræktarstarfseminni
ÍJppruni Petkovs.
Það er sameiginlegt álit,
þeirra, sem bezt hafa kynnt sér
þetta mál og dæma það hlut-
drægnislaust, að hér hafi sak-
laus maður verið myrtur fyrir
þáð eitt að tala máli frelsisins
og lýðræðisins;. Nicola Petkov
mun í framtíðinni talinn í
fremstu röð þeirra, sem fallið
háfa í þjónustu frelsisins.
Nicola Petkov var 55 ára að
aldri, þegar hann var líflátinn.
:Faðir hans og frændur höfðu
verið.í fremstu röð þeirra. sem
tarizji höfðu fyrir lýðræði og
frelsi í Búlgaríu. Faðir hans
barðist sem sjálfboðaliði í her
Rússa gegn Tyrkjum 1878. Hann
komst síðar til æðstu valda og
yárð forsætisráðherra. Hann var
þá jafnan í andstöðu við hina
þýzks nnuðu va’dhafa í Búlg-
aríu og mun andstaða hans gegn
hinum þýzku áhrifum hafa orð-
ið orsök þess, að hann var laun-
myrtur. Eldri sonur hans tók
upp merki hans og hélt áfram
andstöðunni gegn Þjóðverjum.
Sú afstaða hans leiddi til þess,
áð hann var dæmdur til dauða
1914 fyrir samvinnu við Banda-
menn, en honum tókst að sleppt
undan fullnægingu dómsins.
Eftir heimsstyrjöldina fyrri,
varð hann foringi bændaflokks-
ins í Búlgaríu, en féll eins og
faðir hans fyrir morðingja-
hendi.
Tuttugu sinnum
fangelsaffur,
Nicoia Petkov kom ekki fram
á sjónarsviðið fyrr en nokkru
eftir, að bróðir hans var myrtur.
Hann gerðlst þá foringi vinstra
arms bændaflokksins. Hann átti
þá jafnan I deilum við hina
þýzksinnuðu og afturhaldssömu
■yaldhafa landsins og var ekki
Sjaldnar en frúttugu sinnum
séttur í fangelsi. Árið 1940 var
hann settur í illræmdustu
fangabúðir Búlgaríu, en tókst
að sleppa þaðan ári síðar. Hann
átti þá einn meginþáttinn í
i stofnun föðurlandsfylkmgar-
innar, sem var skipuð vinstri
mönnum og kommúnistum og
i barðist gegn hinni þýzks!nnuðu
! stjórn landsins. Þegar ný stjórn
j var mynduð í Búlgaríu haustið
j 1944 eftir að Þjóðverjar höfðu
| verið hraktir burtu, varð Petkov
varaforsætisráðherra.
1
| Gat ekki átt samleiff meff
kommúnistum.
j Fljótlegg skildu þó leiðir
Petkovs og kommúnista, því að
j hann taldi þá of fylgispaka
Rússum og vinna gegn því, að
lýðræði yrði komið á. Petkov
fór úr stjórninni og flokkur
hans, bændaflokkurinn, fór í
stj órnarandstöðu. í kosningun-
um 1945 fékk bændaflokkurinn
1.3 milj. atkvæða, en ekki nema
24 þingsæti. Hlutlausir frétta-
ritarar töldu, að bændaflokkur-
inn myndi hafa fengið hreinan
meirhluta, ef kommúnistar
hefðu ekki beitt hvers konar of-
ríki og ofbeldi við undirbúning
og framkvæmd kosninganna.
Eftir kosning/rnar hélt Pet-
kov uppi mjög ákveðinni stjórn-
arandstöðu og var fljótt ljóst,
að kommúnistar þoldu hana
mjög illa, þótt þeir hefðu hægt
um sig meðan ekki var gengið
frá friðarsamningunum. Á síð-
astl. vetri, fóru þeir að þrengja
mjög kost stjónarandstæðinga
og m. a. var einn af samstarfs-
mönnum Petkovs, Koev, fangels-
aður. Petkov flutti þá mjög
skarpa og skörulega ræðu í
þinginu, þar sem hann gagn-
rýndi fangelsun Koev harðlega.
Nokkru síðar var Petkov hand-
tekinn og ákærður fyrir bylt-
ngarstarfsemi gegn stjórninni.
Eftir mjög einhliða réttarhöld,
þar sem allir dómararnir og á-
kærendurnir voru kommúnistar,
var hann dæmdur til dauða og
skyldi dómnum fullnægt með
hengingu. Bæði stjórnir Bret-
lands og Bandaríkjanna gei’ðu
sitt ítrasta til þess, að mál Pet-
(FramKald d <. siðuj
Skógrækt ríkisins mun aldrei hafa úthlutaff jafnmörgum
plöntum til gróffursetningar víðsvegar á landinu og á síffastliffnu
vori, samkvæmt því, er Hákon Bjarnason skógræktarstjóri hefir
skýrt blaðinu frá.
Færeyskir bændur óánægöir með
verðlag á búnaðarafurðum
Allharðar deilur hafa orðið í
Færeyjum í haust út af verðlagi
á búnaðarafurður. Þykir bænd-
úm þar í landi sem þeir hafi
verið harðræði beittir af hinu
opinbera verðlagsráði, og gerir
verðlagsnefnd búnaðarsamtaka
Færeyinga harðá hríð að þeim-
sem verðlaginu skipa, um þessar
mundir
Verðlag var á landbúnaðar-
afurðum i Færeyjum ákveðið í
marzmánuði 1943 og skyldi það
vera hið sama og verið hafði 1.
október 1942. Siðar var verðið
enn fært niður. Verð á ærkjöti
er nú til dæmis ákveðið færey-
iskar krónur 2,10 hvert kíló-
gramm, en verð á lambakjöti
kr. 2,80.
Verðlagsnefnd búnaðarsam-
takanna hefir reiknað það út,
,áð verðlagið þyrfti að hækka
um 50%, ef færeyskir bændur
eiga að fá svipað verð fyrir af-
urðir sínar og verkamenn fá
fyrir vinnu sína. Telja þeir, að
þeir ættu að fá að minnsta kosti
90 au,ra fyrir mjólkurlítra'nn.
Þá bera bændur verðlagsráðinu
það á brýn, að það hafi lagt
kartöflurækt Færeyinga í rústir
með verðlagsákvæðum sínum
og sé á góðum vegi með að
lama sauðfjárræktina og mjólk-
urframleiðsluna.
En verðlagsráðið hefir engan
bilbug látið á sér finna. í bréfi,
er það ritaði búnaðarsamtökun-
um upp úr miðjum september-
mánuði, er öllum þessum kröf-
um hafnaðj. Búnaðarsamtökín
hafa hins vegar skotið þessari
synjun verðlagsráðsins undir
dóm landsnefndarinnar, er fer
með völd í Færeyjum.
Mynd þessi var tekin, þegar Barsilíumaðurinn Oswald Aranha setti þing
sameinuðu þjóðanna í fyrra mánuði. Aranha var kosinn forseti á auka-
þingi sameinuðu þjóðanna í vor og bar honum sem fráfarandi forseta
að setja þingið nú. Hann var endurkosinn forseti á þinginu nú. —
ísafoldarprentsmiðja gefur út
um 50 bækur á þessu ári
Útgáfan licfir dregist saman, vegna pappírs-
skorts
Gunnar Einarsson forstjóri kvaddi blaffamenn á sinn fund í
gær og skýrði þeim frá bókaútgáfu ísafoldar á þessu ári. Bóka-
útgáfa ísafoldar hefir gefiff út allt aff 70 bækur árlega á undan-
förnum árum, en nokkuff mun draga úr útgáfunni á þessu ári,
vegna pappírsskorts. Þó munu koma út um 50 bækur á þessu ári
og eru um 30 þeirra þegar komnar á bókamarkaffinn.
Alls ráðstafaði Skógrækt rík-
isins 150 þúsund plöntur til
gróðursetningar víðsvegar um
landið. Allar þessar plöntur
voru aldar upp innanlands. —
Skógrækt ríkisins hefir komið
sér upp þrem gróðrarstöðvum,
sem allar eru af sömu stærð,
um 7000 fermetrar. Gróðrar-
stöðvar þessar eru að Hallorms-
stað, Vöglum í Vaglaskógi og að
Múlakoti í Fljótshlíð.
Flest birkiplöntur.
Langmest af þeim plöntum,
sem úthlutað var í vor, eru
birkiplöntur, en af þeim hefir
mest verið alið upp að undan-
förnu. Þó var meðal þessara
plantna um 10 þúsund plöntur
af nytjatrjám. Þá var í vor í
ráði að endurgróðursetja um
5000 tré af sitkagreni, en þau
eyðilögðust að mestu af völd-
um Heklugossins. Höfðu trén
verið tekin upp til flutnings í
gróðrarstöðinni að Múlakoti og
búin þar til flutningfs, en áður
en unnt var að flytja trén burtu,
skall gosið á með þeim afleið-
ingum, að mikið öskulag settist
á trén og eyðilagði það þau.
Gróðrarstöðvarnar þrjár, er að
framan eru nefúdar, gætu með
litlum tilkostnaði framleitt alls
nær 300 þúsund plöntur, en
það fer nokkuð eftir jivaða
Meðal þeirra bóka, sem eru
ókomnar, má nefna þessar:
Sögur ísafoldar, en það er
safn þýddra sagna og innlendra,
sem komu í ísafold í tíð Björns
Jónssonar. Fyrsta bindið kemur
út í ár. Sigurður Nordal prófess
or sér um útgáfuna.
Borgfirzk Ijóð. Þetta er stór
bók, 19 arkir, og eru þar kvæði
og lausavisur eftir 52 höfunda,
sem flestir eru enn á lífi.
Strandamannabók, sem Pét-
ur heit. Jónsson frá Stökkum
tók saman, en Guðni Jónsson
býr undir prentun.
Úr byggðum Borgarf jarffar,
framhald á safni Kristleifs á
Stóra-Kroppi.
Ævintýri og sögur, sem Ás-
mundur Helgason frá Bjargi
hefir tekið saman.
Dalalíf, framhald á sam-
nefndri skáldsögu eftir Guð-
rúnu frá Lundi, er kom út
í fyrra.
Virkið í norffri, síðara bindið
af riti Gunnars M. Magnúss.
Á langferffaleiðum, eftir Guð-
mund Daníelsson, þar sem segir
frá Ameríkuför hans.
Árbók ísafoldar, sem verður
að mestu leyti -með öðru efni
en árbókin í fyrra.
Eldspýtur og títuprjónar, —
smásagnasafn eftir Ingólf Krist
jánsson frá Hausthúsum.
Mannbætur, rit um uppeldis-
mál eftir Steingrím Arason.
Ensk bókmenntasaga eftir dr.
Jón Gíslason.
Forn-íslenzk lestrarbók, sem
Guðni Jónsson hefir tekið sam-
an.
Vinír vorsins, saga eftir
Stefán Jónsson með teikningum
eftir Halldór Pétursson.
Sögur Þóris Bergssonar, sem
er endurprentun á fyrsta smá-
sagnasafni hans.
Litmyndir af íslenzkum jurt-
um, ásamt skýringum Ingólfs
Davíðssonar. Er ætlast til að
þetta verði fyrsta hefti af mörg-
um og verði í því 16 eða 24 lit-
myndir.
Þá koma út hefti af þjóð-
sagnasöfnum þeirra Gils Guð-
mundssonar og Guðna Jónsson-
ar clg að líkindum bók, sem
nefnist Reykjavík í myndum
og verður eins konar saga
Reykjavíkur í myndum.
Af bókum þeim, sem komið
hafa út á vegum ísafoldar á ár-
inu, má m. a. nefna: Virkið í
norðri, 1. bindi, eftir Gunnar
M. Magnúss, Matur og drykkur
eftir Helgu Sigurðardóttur, Jón
Sigurðsson eftir Pál Eggert Óla-
son, Siglingafræði eftir Friðrik
Ólafsson, Nýjar hugvekjur,
Landsyfirrétturinn 1800—1919
eftir dr. Björn Þórðarson, End-
urminningar Gyðu Thorlacius,
Olgeirsrímur hins danska,
Sagnaþættir eftir Gísla Kon-
ráðsson, ísland í myndum (ný
og endurbætt útgáfa), Fóstur-
dóttir úlfanna og nýtt hefti af
íslenzkri fyndni.
Blaðafulltrúi við
sendiráð Bandaríkj-
anna hér
Vel að sér í norrænum
fræðum.
Fyrir skömmu síðan kom
hingað til lands nýr starfsmað-
ur bandaríska sendiráðsins hér.
Verður hann blaðafulltrúi og er-
indreki sendiráðsins í menn-
ingarmálum.
George Henkle Reese.
Vera má, að ýmsir íslendingar
kannist við þennan nýja starfs-
mann sendiráösins. Hann heitir
George Henkle Reese og var
liðsforingi í sjóhernum á stríðs-
árunum og dvaldi um skeið í
Camp Knox, hér vestur á melun-
um. Annars hefir Reese verið
kennari í bókmenntum og fag-
urfræði við Virginiaháskóla.
Hann er maður vel að sér í nor-
rænum fræðum og hefir kynnt
sér vel íslenzkar fornbók-
menntir.
íslenzkir blaðamenn munu
hyggja gott til samstarfs við
hann.
plöntutegundir eru ræktaðar.
Erlent fræ.
Talsvert hefir verið flutt inn
af erlendu fræi til uppeldis í
gróðrarstöðvunum. Frá Alaska
var flutt inn fræ 1945. Þá var
nokkuð af fræi flutt inn frá
Noregi. Var það tekið að mestu
leyti á milli 68. og 69 gráðu n.b.
Ennfremur var flutt inn frá
Noregi lerkifræ, sem upphaf-
lega var frá Síberíu, en sú fræ-
tegund hefir ekki sést hér síð-
an 1931. Þá var nokkru safnað
af innlendu barrtrjáafræi. Var
því fræi safnað bæði að Hall-
ormsstað og hinum gróðrar-
stöðVunum. Á næsta ári eru lík-
ur til að hin nýja uppeldisstöð
að Tumastöðum í Fljótshlíð
verði tekin í notkun. Mun sú
stöð verða stærsta uppeldis-
stöðin hér á landi og á að geta
fullnægt öllum okkar þörfum í
framtíðinni hvað snertir pjlöntu
uppeldi.
Áherzlan lögff á uppeldiff.
Síðustu árin hefir mest á-
herzla verið lögð á plöntuupp-
eldið. Lítið hefir bæzt við af
nýjum girðingum um eldri skóg-
arsvæði. Girðingarnar og frið-
un skógarsvæðanna í sambandi
við þær hafa reynzt mjög vel.
Birkið vex vel og getur áður
en langt um líður gefið góðan
arð. Eftirspurn eftir birki til
margs konar hluta er nú orðin
mikil. Öll spjöld á gærur eru
gerð úr birki og einnig er
mest allt hangikjöt, sem selt er
á innlendum markaði, reykt við
þá viðartegund. Birkiskógarnir
á Vöglum og á Hallormsstað erú
nú að verða það þroskaðir, að
úr þeim má fá góðan efnivið til
ýmissa smíða. Er birki mjög
eftirsótt af rennismiðum og
mönnum, sem fást við útskurð
og rammagerö.
Næstu verkefni.
f skógræktarmálunum eru ó-
teljandi verkefni, en áhugi
almennings hefir mjög farið
vaxandi síðustu árin og léttir
það að sjálfsögðu undir með
skógræktarstarfið.
Á næstu árum verður unnið
kappsamlega að því að rækta
(Framhald á 4. síðu)
Ný framhaldssaga
hefst í dag
Þekkt skáldsag'a eftlr
A. J. Cronin.
í dag hefst ný framhaldssaga
í Tímanum. Hún er eftir hinn
fræga rithöfund, A. J. Cronin
og heitir á frummálinu „The
Green years“, en nefnist hér
„Þegar ungur ég var.“
A. J. Cronin er íslenzkum les-
endum vel kunnur. Fjórar bæk-
ur hans hafa verið þýddar á
íslenzku áður. Það eru: „Hér
gerist aldrei neitt,“ „Lyklar
himnaríkis" og „Dóttir jarðar,“
er enn mun fáanleg í bóka-
búðum hér.
Bækur Cronins hafa hlotið
miklar vinsældir hér, og Tím-
inn hefir fulla ástæðu til að
ætla, að þessi saga verði ekki
síður vinsæl en aðrar bækur
hans, er þýddar hafa verið á
íslenzka tungu.