Tíminn - 10.10.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARPLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITSTJÓRASKRIPSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
APGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSIN GASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
31. árg.
Reykjavík, föstudaginn 10. okt. 1947
185. blað
ERLENT YFIRLIT:
GETA RÚSSAR HJÁLPAÐ
ÖÐRUM ÞJÚÐUM?
Rússnesk blöð telja viðreisnarstarfinu
í Rússlandi á margan bátt ábótavant
Sá orðrómur hefir gengið undanfarið, að Rússar hafi í undir-
búningi að veita ríkjunum í Austur-Evrópu svipaða aðstoð og
Bandaríkin munu veita ríkjunum í Vestur-Evrópu, ef Marshalls-
tiliögurnar verða að veruleika. Þekktur blaðamaður, G. B.
Thomas, sem hefir sérstaklega kynnt sér málefni Sovétríkjanna
og ritað allmikið um þau, hefir nýlega gert orðróm þennan að
Umtalsefni og fara hér á eftir nokkur aðalatriðin í grein hans.
Rússar vita, að það er ekki
vinsælt hjá Austur-Evrópuþjóð-
unum, að þeim var meinað að
taka þátt í Paríasráðstefnunni,
en það þýddi vitanlega það
sama og þær sviptu sig hlut-
deild í Marshallsláninu. Rússar
hafa reynt að vinna gegn þess-
ari óánægju með tvennu móti.
í fyrsta lagi hafa þeir gagnrýnt
mjög hið fyrirhugaða Marshalls
lán og talið það gera þær þjóð-
ir, sem myndu þiggja það, full-
komlega háðar Bandaríkjunum.
í öðru lagi hafa þeir látið í það
skína, að þeir væru fúsir til að
veita þeim þjóðum aukna að-
stoð, sem höfnuðu Marshalls-
láninu.
Það er víst, að Rússum myndi
verða það vænlegt til fylgis, ef
þeir gætu veitt þessum þjóðum
aukna aðstoð, því að hún mun
vel þf gin hvaðan sem hún kem-
ur. Ekki sízt myndi þessum
þjóðum koma það vel í vetur,
ef þær gætu fengið meira af
kornvörum frá Sovétríkj unum.
í Tékkóslóvakíu og Póllandi hef
ir kornuppskeran brugðist veru-
lega, og þótt kornuppskeran
verði meiri í Rúmeníu og Júgó-
slavíu en í fyrra, eru bæði þessi
lönd þó þurfandi fyrir korn-
innflutning.
Kornuppskeran mun verða
mjög sæmileg í Sovétríkjunum
í ár og því má vel vera, að
Rússar geti flutt verulegt korn
til umræddra landa. Þeir hafa
líka þegar samið um sölu á
200 þús. smál. af korni til
Tékkóslóvakíu og fá þaðan vél-
ar og iðnaðarvörur í staðinn. —
Það korn, sem þeir hafa þegar
flutt til Tékkóslóvakíu, hefir þó
ekki komið frá Sovétríkjunum,
heldur hafa Rússar fengið það í
Ungverjalandi upp í skaðabóta-
greiðslur. Þetta bendir ekki til
þess, að Rússar séu mjög af-
lögufærir.
Til þess að gera sér grein fyr-
ir, hvort Rússar geta staðið við
fyrirheit sín um aukna aðstoð
til Austur-Evrópulandanna, er
einna bezt að kynna sér efna-
hagslega aðstöðu þeirra sjálfra.
Rússar segja, að fimm ára áætl-
unin hafi staðist fullkomlega
hingað til, en sé litið á rúss-
nesk blaðaummæli um ýmsa
höfuðþætti atvinnulífsins, virð-
ist niðurstaðan enganveginn
jafií glæsileg.
ÍRLENDAR FRlTTIR
Tveimur Júgóslövum hefir ný-
lega verið vísað úr landi í Chili
fyrir ýmiskonar kommúnistíska
undirróðursstarfsemi. — Menn
þessir voru báðir starfsmenn
júgóslavnesku sendisveitarinnar
Nokkrar breytingar hafa að
undanförnu verið gerðar á
brezku stjórninni. Veigamesta
breytingin er sú, að Shinwell
eldneytismálaráðherra hefir lát
ið af því embætti og tekið sæti
hermálaráðherrans, og á hann
nú ekki lengur sæti í aðalstjórn-
inni. Yfirleitt miða breyting-
arnar að því, að yngri menn
taki við ráðherrastöðunum i
stað hinna eldri.
Kolaframleiðslan er ein mik-
ilvægasta undirstaða atvinnu-
lífsins. „Kolavinnslan“, segir
Isvestia nýlega, „fylgir ekki á-
ætluninni. Þetta tefur nýbygg-
ingu stál- og járniðnaðarins,
dregur úr járnbrautarsamgöng-
um hamlar raunar allri hinni
efnahagslegu endurreisn".
Blaðið segir ennfremur, að
vélar vanti til kolavinnslunnar
og ekki sé hægt að hefja vinnslu
í nýjum kolanámum vegna
skorts á tilheyrandi húsnæði.
Pravda segir 5. ágúst, „að þann
15. júlí hafi kolabirgðir við
orkuverin verið helmingi minni
en áætlunin gerði ráð fyrir, og
flutningarnir á Donetzkolunum
séu í ólagý. Verði ekki ráðin bót
á þessu tafarlaust, muni það
lama iðnaðinn á komandi vetri“.
Pravda gagnrýnir jafnframt
hlutaðeigandi ráðuneyti fyrir
drátt á byggingu nýrra raf-
orkuvera.
Byggingamálin í Sovétríkjun-
um víðast í ólestri. „Bráðum er
fyrri árshelmingurinn liðinn“,
segir Pravda 26. júní síðastl.,
„en ekki raknar þó fram úr því,
að byggingaáætluninni sé full-
nægt. í Sverdlovsk t. d. er enn
ekki búið að byggja nema 12.3%
af því, sem átti að vera tilbúið
í apríllok. í Úral og Síberíu er
víða ekki búið að byggja nema
örfá hundruð húsa, þar sem átti
að vera búið að byggja fleiri
þúsund.
Hvers vegna er t. d. múr-
steinsframleiðslan í Novosibirsk
aðeins þriðjungur þess, sem
hún á að vera?“ Blaðið heldur
svo áfram að nefna fleiri slík
dæmi og segir m. a., að fram-
leiddir hafi verið 58 millj. færri
múrsteinar en áætlað var.
Rússnesku blöðin telja og
sitthvað varhugavert hjá land-
búnaðinum. Pravda segir 26.
júlí um uppskeruna í Úkraínu,
að vinnan gangi mjög seint, og
mikið korn muni fara forgörð-
um, ef slíku heldur áfram. Blað-
ið segir ennfremur, að. samyrkju
búin á Kievsvæðinu séu langt á
eftir áætlun.
Þannig mætti nefna fleiri
dæmi. En vitanlega er ekki rétt
að byggja einhliða á þeim á-
lyktanir um efnahagslega getu
Sovétríkj anna. Hins vegar verð-
ur því ekki neitað, að Rússar
virðast hafa tilhneigingu til
þess að telja efnahagslegan
styrk sinn meiri en hann er.
Rússar buðust t. d. til þess, þeg-
ar brezk-rússnesku samning-
arnir stóðu yfir, að selja Bret-
um 1.000 þús. smál. af korni og
ógrynnin öll af timbri. Þeir
kunnugir menn, sem þekkja til.
telja þetta hafi verið tylliboð,
gert til þess að auglýsa fram-
leiðslumátt Sovétríkjanna, og
ekkert hafi orðið úr samningun-
um vegna þess, að Rússar gátu
ekki staðið við þessi tilboð sín.
A. m. k. hafi þeir ekki haft
neinn afgang eftir handa Bret-
um, ef þeir ætli að veita Austur-
Evrópuþjóðunum aukna aðstoð.
Það má óhætt fullyrða, að
(rrmmháli i < HOu)
Skipstrand við Mýrar:
Nýi vitinn á Þormóösskeri
villti skipstjórann
Skipbrotsiiiciinirnir vistaðir í Súðinni, því að
ekki var hæli að fá í landi
Klukkan 10,50 í fyrrakvöld tók loftskeytastöðin í Reykjavík á
móti neyðarskeyti frá norska skipinu „Bro“, og var þá tilkynnt,
að það væri strandað. Það var á suðurleið og kom frá Breiða-
fjarðarhöfnum, en þangað hafði það farið með kolafarm fyrir
S. f. S. Var skipið tómt, er það strandaði.
HANN NOTAÐI SÉR FRELSIÐ
Það bar nýlega við í Málmey í Svíþjóð, að maður, sem var nýkominn
úr geðveikrahæii, setti hálfan bæinn á annan endann. Fyrsta verk þessa
manns, eftir að hann öðiaðist frjálsræði, var að fá sér daglega í staup-
inu. Síðan klifraði hann upp á þak á fimm hæða húsi og hóf þar ýmsar
leikfimisæfingar úti á þakbrúninni. Fólk á götunni kom þegar auga á
manninn, og nú þusti að múgur og margmenni. Allir voru með öndina í
hálsinum yfir framferði þessa fífldjarfa manns. Innan lítillar stundar
kom brunaliðið á vettvang með öll þau björgunarnet og stiga, er það
hafði ráð á. Loks fipaðist manninum heljarstökk uppi á þakbrúninni,
og heppnaðist brunaliðinu að ná honum í eitt neta sinna á fallinu. Var
hann síðan fluttur meðvitundarlaus í sjúkrahús. — Myndin hér að ofan
var tekin í þeirri andrá, er maðurinn hentist út af þakinu. — Allir bíða
iokaþáttarins í orðvana spenningi.
Loftskeytastöðin gerði Slysa-
varnafélagi íslands og skipum
á Faxaflóa þegar aðvart, en
hafði jafnframt stöðugt sam-
band við skipið sjálft, er aðeins
hafði talstöð. Slysavarnafélagið
hér brá þegar við og hafði sam-
band við slysavarnafélagið á
Akranesi. Formaður félagsins á
Akranesi setti sig þegar í sam-
band við báta, er voru að koma
úr róðri. Fór báturinn „Sigur-
fari“, 61 smálest, að stærð, þeg-
ar að leita skipsins.
Skipshöfninni bjargað.
Um kl. 1 um nóttina hafði
Sigurfara tekizt að finna skip-
ið. Hafði það strandað utarlega
100 þús. skógarfurur
frá Noregi
í viðtali, er birtist nýlega í
Tímanum við Hákon Bjarnason
skógræktarstjóra hafði láðst að
skýra frá því, að auk hinna 150
búsund plantna, er skógræktin
úthlutaði frá eigin gróðrar-
stöðvum, voru fluttar inn 100
bús. skógarfurur frá Norður-
Noregi. Voru þessar furur 3—4
ára gamlar. Var þeim dreift
víðsvegar um skógarsvæði lands
ins og þær gróðursettar þar.
Við flutninginn á furunum
hingað urðu mjög lítil afföll,
og hafa þær dafnað vel.
í skerjagarðinum norðaustur af
Þormóðsskeri ,um 2 sjómílur frá
þeim stað, er franska hafrann-
sóknaskipið, Pour qoui pas
strandaði hér um ári$.
Skipsmenn, um 30 alls, voru
flestir komnir í tvo björgunar-
báta, er Sigurfara bar að. Var
Sigur.fari beðinn frá skipinu að
komast sem næst því, því að
skipsmönnum þótti ekki árenni-
legfr að róa langa leið á móti
bátnum þar í skerjagarðinum.
Hins vegar varð Sigurfari líka
að fara varlega, en þó var nauð-
synlegt að hafa hraðan á. Veð-
urspáin um kvöldið var sú, að
vindur myndi færast úr land-
átt, er á var, í suðvestanátt.
Þessi staður er ætíð stórhættu-
legur, en þó allra verstur í
vestan- og suðvestanátt.
Áður en langt um leið hafði
Sigurfara tekizt. að bjarga öll-
um mönnunum, en björgunar-
bátana tvo tók hann í eftir-
drag til Akraness. Komst hann
með skipbrotsmennina heilu og
höldnu af slysstaðnum. Á Akra-
nesi skyldi hann björgunarbát-
ana eftir en fór með skipshöfn-
ina til Reykjavíkur og kom þang
að kl. 6 í gærmorgun.
Orsök strandsins.
Er skipið strandaði, var veð-
ur gott og lítill sjór. Samkvæmt
heimildum frá Slysavarnafé-
laginu var það hinn nýi viti á
Þormóðsskeri, er villti skipstjór-
ann. Byggingu þessa vita var
(FramJuM á 4. slOu)
Beðið með óþreyju eftir því,
hvort vetrarsíldin kemur
Um 60 þús. tiiiinur beitusíldar notaðar í fyrra
— aðcins 31 þús. tuiuiur til nú
Um mánaðartíma hafa 4 bátar frá Haraldi Böðvarssyni á
Akranesi leitað síldar í Faxaflóa, sérstaklega á þeim slóðum er
síldin hélt sig aðallega á í fyrravetur. Árangur af þessari leit er
enn sama og enginn. Þrjátíu Faxaflóabátar leituðu árangurs-
laust síldar í fyrradag. Enn er ekki komið á land nema þriðjung-
ur þeirrar síldar, er veiðiflotinn þarf til beitu í vetur.
Ástæðuna fyrir hversu lítil
síld hefir veiðzt í haust telja
menn, auk slæmrar veðráttu, þá
að mikið af kolkrabba er komið
í flóann, en sennilegt þykir, að
hanvi muni fjarlægjast aftur,
er Kólna tekur í veðri og sjó, frá
því sem nú er. Eins og menn
rekur minni til fór Kollafjarð-
arsíldin ekki að veiðast fyrr en
í nóvembermánuði í fyrra. Má
ef til vill vænta, að svo verði
einnig nú.
Bátar þeir, er leitað hafa frá
Akranesi á vegum Haraldar
Böðvarssonar, eru búnir ýmsum
veiðitækjum. Einn báturinn hef-
ir gert tilraunir til að veiða með
háf og netum, en annarr með
snurpunót, og allt er tilbúið til
að taka á móti síld, ef hún læt-
ur á sér bæra.
í haust var sildar- og fiski-
mjölsverksmiðjan á Akranesi,
sem er eign hlutafélags þar,
endurbætt mjög mikið. Ný
pressa var sett í verksmiðjuna
og ennfremur nokkrar nýjar vél-
ar. Fyrir nokkru var verksmiðj-
an reynd. Brædd voru um 100
mál síldar í henni, og reyndist
hún mjög vel. Er hún nú til-
búin að taka á móti síld, ef
hún veiðist hér í vetur fram
yfir það sem nauðsynlega þarf
til beitu. Verksmiðjan getur
brætt 1000—1200 mál á sólar-
hring.
Beitusíldaraflinn á öllu land-
inu mun ekki nema meira nú
en 21,000 tunnum, en á vetrar-
vertíðinni í fyrra var eytt 60,000
tunnum. Vantar því enn um %
af þeim beitusíldarafla, er
(Framhald á 4. síðu)
FARIÐ í LEITIR
í FLUGVÉL
TVý IciÉ, þegar veður
leyfir
Að tilhlutun sauðfjárveiki-
várnanna var farið í göngur
á fjárskiptasvæðinu í flugvél
s.l. þriðjudag.
Eins og skýrt var frá í Tím-
anum nýlega fóru fram fjár-
skipti í allmörgum hreppum í
Barðastrandasýslu, Dalasýslu,
Strandasýslu og V.-Húnavatns-
sýslu nú í haust
Til þess að ganga úr skugga
um, að ekki leyndust eftirlegu-
kindur á fjárskiptasvæðinu, fór
flugvél frá Flugfélagi íslands,
er i voru tveir sérstaklega kunn-
ugir menn, s.l. þriðjudag yfir
fjráskiptasvæðið og leituðu um
Dalasýslu og báðu megin IJrúta-
fjarðar. Vegna óhagstæðs veð-
urs var ekki unnt að leita norð-
ur um Bitruna að þessu sinni.
Leitarmennirnir voru Árni
Gunnlaugsson járnsmiður, Hún-
vetningur, og Friðgeir Sveins-
son fulltrúi, Dalamaður.
Skygni var ekki gott þennan
dag og verður því farið aftur í
slíkan flugleiðangur næst, þeg-
ar veður verður hagstætt til
þess og þá flogið yfir allt svæð-
ið. Leitarmennirnir sáu enga
kind í þessari för.
Fyrsta íslenzka farþega-
flugið vestur um haf
Hekla flýgur ú 12 klst. milli i\ew York og'
Reyk j a víkur
„Hekla“, Skymasterflugvél Loftleiða, kom til Reykjavíkur á
hádegi í gær, eftir 12 klukkustunda og fimm mínútna fiug frá
New York, að frádregnu stanzi á Ganderflugvelli. Lauk þar með
íyrsta íslenzka farþegafluginu vestur um haf. Tíðindamaður
blaðsins hefir í tilefni þessa átt viðtal við þá Kristinn Olsen
flugmann og Árna Egilsson loftskeytamann, en þeir eru af
áhöfn flugvélarinnar.
Hekla lagði af stað í fyrstu
Ameríkuför sína frá flugvellin-
um í Reykjavík síðastl. sunnu-
dagskvöld kl. 10,- Komið var til
Ganderflugvallar á Nýfundna-
landi eftir rúmlega 9 klst. flug.
Mótvindur var alla leiðina, en
ferðin gekk annars eins og bezt
varð á kosið.
Staðið var við á Gander iy2
klst. Þar háttar líkt til og í
Keflavík. .Litil sem engin byggð
er sjáanleg nærri flugvellinum,
(FramiuUd i 4. si9u)
„Hekla“, hin nýja Skymasterflugvél Loftleiða, á Reykjavíkurflugvelli. —
(Ljósm.: Guðni Þórðarson).