Tíminn - 11.10.1947, Blaðsíða 3

186. hlað
TlMIiVTV. langardagiim 11. okt. 1947
3
Hofsstaðahjónin sextug
„Hofsstaðahjónin,“ en svo
köllum við Skagfirðingar þau
Jóhannes Björnsson og Krist-
rúnu Jósefsdóttir, urðu bæði
sextíu ára í haust.
Jóhannes er sonur Björns
Péturssonar er bjó á Hofsstöð-
um, og síðari konu hans, Unu
um. Það ræður að líkum að
Hofsstaðaheimilið breyttist ekki
í höndum þeirra. Sami var
myndarbragurinn, sama snyrti-
mennskan úti sem inni, og þó
Hofsstaðabærinn væri stór, sást
þar aldrei fis, öllu var haldið
fáguðu og hreinu, svo sem bezt
.
Jóhannesdóttur, en Kristrún er
dóttir Jósefs J. Björnssonar er
var skólastjóri á Hólum, og mið-
konu hans, Hólmfríðar Björns-
dóttur.
Jóhannes ólst upp í föður-
garði þar til hann, 1903, fór á
Hólaskóla. Að afloknu námi þar
sigldi hann, og stundaði verk-
legt búfræðinám bæði í Noregi
og Danmörku.
Móðir Kristrúnar lézt frá
stórum barnahóp þegar Krist-
rún enn var lítið barn. Hún var
þá tekin í fóstur af frænku
sinni, Margréti Símonardóttur
húsfreyju í Brimnesi, og frá því
heimili fór hún ekki, fyr en hún
festi ráð sitt, giftist og settist
að á Hofsstöðum. Kristrún gekk
á Kvennaskólann í Reykjavík,
og að afloknu námi þar, sigldi
hún til Danmerkur til frekara
náms. Ekki efa ég það, að nám
þeirra hjóna í skólum og öðrum
löndum, hafi aukið víðsýni
þeirra og gert þau betur búin
undir lífsbaráttuna, en þó full-
yrði ég að bezta veganestið í líf-
inu fengu þau bæði heima á
æskuheimilunum. Hofsstaða- og
Brimnesheimilin voru hvort
tveggja heim,ili sem báru af
sveitahe|imilum á þeim tíma.
Mafmmargt var á þeim báðum,
enda búin stór og umsvifamikil.
Jafnt úti sem inni var reglu-
semi og hirðusemi í hvívetna.
Heimilisbragurinn var glaðvær
og léttur, en þó var sá enginn á
heimilunum, sem ekki skoðaði
heimilið sem sitt heimili, og
lagði á sig ómak og fyrirhöfn
til að auka veg þess og hróður.
Þetta var eitt höfuðeinkenni
gömlu góðu heimilanna. Þar
komu húsbændurnir þeim heim-
ilisbrag á, að allir unnu fyrst
og fremst að hag og heill heim-
ilisins, allir vildu velferð þess
og tóku hana fram yfir hag
sinn. Húsbændurnir létu sér þá
líka jafnannt um heimilisfólkið
allt, og skoðuðu það sem heimil-
inu viðkomandi, og minnist ég
margs frá þeim tímum, sem
trauðla gæti komið fyrir nú,
nema rétt á einstaka stað. Bæði
æskuheimili Hofsstaðahjónanna
voru rómuð fyrir gestrisni og
rausn og það að verðleikum. Það
mun hafa farið eins fyrir þeim
Hofsstaðahjónum og mörgum
öðrum, að þegar þau voru er-
lendis, sáu þau betur en áður
það sem bezt var við æskuheim-
ilin þeirra. Þetta hefir gert
margan manninn að betri ís-
lendingi, og efa ég ekki, að
eins hefir farið fyrir þeim hjón-
um.
Þau hjón giftust vorið 1912,
-og tóku þá við búi á Hofsstöð-
varð ákosið. Og sama var rausn-
in og sama gestrisnin, enda nýja
húsmóðirin slíku vön frá fóstru
sinni í Brimnesi.
Jóhannes tók fljótt við ýms-
um störfum fyrir sveitina, sýsl-
una, kaupfélagið, búnaðarsam-
bandið o. s. frv. Öll sín störf
leysti hann af hendi með stakri
samvizkusemi og mikilli prýði.
Hann var samningslipur, svo
öllum líkaði vel að vinna með
honum. Hann var snyrtimenni,
og fékk oftast það hlutverk að
skrifa fundargerðir, en það gerði
hann betur en aðrir, því hann
fluttu með sér andblæ Hofs-
frágangurinn var frábær. Hér
kom fram listhneigð hans, og
eftir að hann kom til Reykja-
víkur hefir hann lagt sig eftir
tréskurði í frístundum sínum,
og skorið út marga fagra gripi,
sem lista handbragð er á. At-
vikin höguðu því nú svo, að þau
hjón fluttust til Reykjavíkur.
Þangað gátu þau ekki flutt með
sér umhverfi Hofsstaða, hversu
fegin sem þau vildu, en þau
Það virðist hafa verið unnið
staðaheimilisins, og honum hafa
þau enn haldið á heimili sfnu í
Þingholtsstræti. Það hefir orðið
arinn alls þess, sem íslenzkt er,
eins og Hofsstaða og Brimnes
heimilin voru. Þar hafa börn
þeirra drukkið í sig það bezta
úr sveitamenningunni, þó þau
hafi verið í Reykjavík, og þang-
að hafa Skagfirðingar komið,
og fundizt, áð þeir væru komnir
inn í Hofsstaðastofuna.
Sem leikbróðir, skólabróðir,
vinur og Skagfirðingur þakka
ég þeim hjónum fyrir sextíu
árin, og árna þeim heilla og
hamingju á komandi tíma.
10./10. 1947.
Páll Zóphóníasson.
♦♦♦♦♦♦♦♦
Búóings
duff
Rttmm
ViuriUt
Sftréna
Appelaín
SákkalaH
KRÖN
Skélav&rtaatíff 1*.
Á. J. Cronin:
Þegar ungur ég var
„Það verður þú að læra, drengur minn, ef þú ætlar að
vera hér. Og mér hefir skilizt, að það sé svo til ætlazt, að
þú verðir hér.“
„Já, afi. Frú Chapman sagði, að ég gæti ekki neitt annað
farið.“ Og ég fylltist innilegri sjálfsmeðaumkun um leið
og ég sagði þetta.
Allt í einu greip mig áköf þrá eftir samúð þessa gamla
manns, og ómótstæðileg löngun til þess að telja honum
raunir mínar altók mig á svipstundu. Vissi hann, að faðir
minn dó úr tæringu — þessum hræðilega sjúkdómi, sem
legið hafði eins og mara á heimili okkar og drégið tvær
systur hans til dauða — vissi hann, að móðir mín hafði líka
sýkzt og dáið eftir stuttan tíma — vissi hann, að fólk hvísl-
aðist á um það, að sjúkdómurinn hefði þegar náð taki á
mér og .... ?
Afi minn tottaði pípuna sína hugsandi og virti mig vand-
lega fyrir sér. Það voru háðslegir drættir kringum munninn
á honum, en þegar hann tók til máls á ný, var hann kominn
út í allt aðra sálma.
„Þú er átta ára — er það ekki?“
„Hér um bil átta ára, afi.“
Ég vildi helzt segja mig eins ungan og unnt var. En afi
var miskunnarlaus.
„Þú ert þá kominn á þann aldur, þegar drengir eiga að
vera orðnir fleygir og færir .... En ég skal játa það, að ég
hafði búizt við þér talsvert stærri. Þykir þér gaman að
gönguferðum?"
„Ég hefi nú ekki haft mikið af þeim að segja. Ég fór einu
sinni upp á hæðina í skemmtigarðinum, þegar við vorum í
sumarleyfinu í Portrush. En ég fór til baka með barna-
lestinni."
„Ó-já. — Jæja — við verðum að fara í gönguferðir, þú
og ég, og vita, hvort þetta tæra, skozka loftslag hressir okkur
ekki.“ Hann þagði um stund, en hélt svo áfram, líkt og
hann væri að tala við sjálfan sig: „Það gleður mig, að þú
hefir hárið mitt. Rauða hárið Gow-ættarinnar. Móðir þín
var líka rauðhærð, vesalings telpan.“
Ég gat ekki lengur haft hemil á því, sem inni fyrir bjó —
ég fór að gráta, eiginlega af gömlum vana. Það var vika
síðan móðir mín dó, og það setti alltaf að mér grát, ef
einhver nefndi hana. Mér var líka talsverð fró að því að
gráta, auk þess sýndi fólk mér ævinlega einhvern samúðar-
vott, þegar það sá tárin streyma niður kinnar mínar.
En í þetta skipti átti ég ekki neinni vorkunnsemi að mæta.
Nú tók mig enginn í faðm sér og þrýsti mér upp að háum
og dúandi brjóstum sínum eins og frú Chapman var vön
að gera, og enginn gældi heldur við mig eins og presturinn
í Dóminíkakirkjunni, faðir Shanley með alla neftóbaks-
lyktina. Það leið ekki á löngu, áður en ég uppgötvaði van-
þóknunarsvip á afa mínum. Ég vissi ekki, hvaðan á mig
stóð veðrið. Ég reyndi að kæfa grátinn, en þá svelgdist mér
á, svo að mér lá hér um bil við köfnun. Ógurlegan hósta
setti að mér, og ég hóstaði og hóstaði svo heiftarlega, að
ég hélt, að ég myndi springa. Þetta var mikilfenglegasta
hóstakast, sem ég hafði nokkru sinni fengið, og það gaf
verstu hóstaköstum föður míns alls ekki eftir. Ef satt skal
segja, þá var ég öðrum þræði talsvert hreykinn af því, og
þegar það var loks liðið hjá, starði ég fullur eftirvæntingar
á afa minn. Ég hlaut að fá einhverja viðurkenningu fyrir
þetta.
En hann var ekki neitt bljúgur, gamli maðurinn. Hann
mælti ekki orð frá vörum. í stað þess dró hann litla dós upp
úr vestisvasa sínum og þrýsti fingri á lokið, svo að það opn-
aðist. í dósinni voru margar piparmyntutöflur. Hann ríslaði
við þær um stund og valdi loks eina stóra og flata. Ég hélt
fyrst, að hann ætlaði að gefa mér hana. En mér til mestu
undrunar og vonbrigða stakk hann henni upp í sjálfan sig,
smjattaði á henni um stund og mælti síðan höstum rómi:
„Það er eitt, sem ég get ekki þolað — og það eru grenjandi
krakkar. Þú ert líklega ein af þessum volum, Róbert minn.
Það er kominn tími til þess, að þú harkir af þér, drengur
minn.“ Hann tók pennann, sem hann hafði geymt bak
við eyrað, og skaut fram bringunni. „Ég hefi ántt við marga
erfiðleika að stríða á lífsleiðinni. Dettur þér í hug, að ég
hefði þraukað í sjötíu ár, ef ég hefði látið bugast?"
Mér virtist afi vera í .þann ýeginn að hefja langan og
merkilegan fyrirlestur um herkænsku sína í stríði lífsins.
En í þessari andrá var hringt lítilli bjöllu niðri á neðstu
hæðinni. Hann þagnaði snögglega og gegn vilja sínum, að
mér fannst. Svo benti hann mér með pípunni sinni, að ég
skyldi fara niður. Sjálfur sneri hann sér að skriftunum.
Ég tók tóman bakkann og rambaði burt, skömgiustulegur
á svip.
ANNAR KAFLI.
Leckie, Kata og Murdoch voru komin inn. Þau sátu öll
í eldhúsinu, ásamt mömmu, þegar ég kom niður. Það sló
skyndilega þögn á þau, þegar ég birtist, og það sannaði mér
greinilegar en nokkur orð, að ég hafði verið umræðuefni
þeirra. Ég var ákaflega viðkvæmur og óframfærinn, eins og
flest einstæðingsbörn, og ég var það jafnvel venju fremur
þennan dag. Og ekki bætti það úr skák, að ég hafði óljósa
hugmynd um, að ósætti hefði ríkt milli móður minnar og
föður hennar. Ég stirnaði því bókstaflega af skelfingu, þeg-
ar hann reis loks úr sæti sínu eftir langa og kveljandi þögn,
wwnmnmmwMwiiHMUwtiMitBnntti
LUMA v
RAFMAGN8PERUR
eru beztar
Sddar í öUmu
Samband ísl. samvinnuf elaga [
Auglýsing
Nr. 16, 1947, frá skömmtunarstjóra
Samkvæmt 3. gr. reglugerðar um vöruskömmt-
un, takmörkun á sölu, dreifingu og afhendingu
vara, frá 23. sept. 1947, hefir Viðskiptanefndin á-
kveðið þær takmarkanir á sölu á frostlegi á bif-
reiðar, að seljendum þessarar vöru skuli vera
óheimilt að afgreiða hana, nema hið keypta magn
sé um leið og kaupin fara fram skráð í benzínbók
viðkomandi bifreiðar. Mesta magn sem einstök bif-
reið má fá er, sem hér segir:
Fólksflutningabifreiðar fjögra farþega eða m'inni,
sendiferðabifreiðar hálft tonn og aðrar minni bif-
reiðar, hvort heldur eru fólks- eða vöruflutninga-
bifreiðar 1 gallon.
Fólksflutningabifreiðar fimm farþega, eða stærri
svo og vörubifreiðar stærri en hálft tonn 2 gallon.
Takmarkanir þessar á sölu á frostlegi gilda frá
og með deginum í dag og þar til annað verður
ákveðið.
Jafnframt er lagt fyrir lögreglustjóra, að þeir,
þegar þeir afhenda nýja benzínbók í skiptum fyrir
eldri benzínbók, riti í nýju benzínbókina samhljóða
athugasemd um sölu á frostlegi og var í eldri
benzínbókinni.
Reykjavík, 9. sept. 1947.
Skömmtunarst j ór 1.
15 bækur fyrir aðeins 100 krónur
Neðanskráðar bækur verða í nokkra daga seldar beint
frá forlagi mínu með 50—60% afslætti:
Boðskapur Pýramídans ..............áður 20,00 nú 8,00
Glas læknir ........................ — 20,00 — 10,00
Lady Hamilton ....................... — 50,00 — 25,00
Berta Ley ........................... — 16,00 — 8,00
Nýr heimur .......................... — 12,80 — 6,00
Norðanveðrið ....................... — 2,50 — 1,25
Ólafur Liljurós ..................... — 14,00 — 6,00
Saga og dulspeki .................... — 15,00 — 7,00
Saga Jónmundar í Geisladal .......... — 22,40 — 11,00
Spádómar um ísland ................. — 3,00 — 1,50
Stund milli stríða .................. — 12,00 — 5,00
Upphaf Aradætra .................... — 3,50 — 2,00
Útilíf .............................. — 18,00 — 8,00
Við, sem vinnum eldhússtörfin ....... — 10,00 — 5,00
Dr. Jekyll og Mr. Hyde .............. — 10,00 — 5,00
Ef ofanskráðar bækur eru allar keyptar í einu lagi, fást
þær fyrir eitt hundrað krónur á forlagi mínu.
Bókaútgáfa Gnðjóns Ó. Guðjónssonar
Hallveigarstíg 6A. Sími 4169
í
Kennslubók i ensku
eftir Boga Ólafsson er komin. Fæst hjá bóksölum.
Bókaverzl. Sigfúsar Eymundssonar

nwiiinttiuMaiiiiuniimmwwmimmimnmmmmniiiiniimiiiiiiiniinmiwt
Unglingavantar
til að bera út Tfmann vífSsvegar um
bseinn. Gott kaup. — Talið við af-
greiðaluna «trax. — Sími 2323.