Tíminn - 18.10.1947, Page 1
RITSTJÓRI: |
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
ÚTGEPANDI: í
FRAMSÓKNARFLOKKURINN J
Slmar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hJ.
RITSTJÓRASKRIPeTOPUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A )
Simar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, ENNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: |
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A ?
Síml 2323 )
31. ái*g.
Reykjavík, laugardagmn 18. okt. 1947
191. blað
ERLENT YFIRLIT:
Sambandsráð Ungmennafélaganna
Verðtir stríð milli Rússa
og Bandaríkjamanna?
Álit fréttaritaraNew York Times
Vegna hinna hörffu deilna Bandaríkjamanna og Rússa á þingi
sameinuffu þjóffanna hefir fátt verið rætt meira aff undan- 1
förnu en þaff, hvort styrjöid þessara stórvelda verffi umflúin. í
þessu sambandi er ekki úr vegi aff rifja upp grein, sem nýlega
birtist í „New York Times“ um þessi mál, en höfundur hennar
var Hanson W. Baldwin, sem er herfréttaritstjóri blaffsins og er
einna þekktastur þeirra amerískra blaffamanna, sem skrifa sér-
staklega um þessi mál. — Grein hans fer hér á eftir í styttri
þýffingu:
. •
— Hinar hörðu deilur Banda-
ríkjanna og Sovétríkj anna hafa
skapað þann ugg meðal al-
mennings, að styrjöld milli
þessara ríkja sé á næstu grös-
um. Nokkrir af hernaðarlegum
leiðtogum okkar hafa sagt það
opinberlega, — og fleiri í einka-
samtölum — að styrjöld sé lík-
leg eða fyrirsj áanleg innan eins,
tveggja, þriggja eða fimm ára.
Margt af slíkum fullyrðing-
um byggist á rangskildum
forsendum eða hreinum hugar-
órum. Að vísu eru fyrir hendi
mörg þrætuepli, sem geta leitt
til styrjaldar, en jafnframt þarf
að gefa gaum að því, sem hefir
áhrif í gagnstæða átt.
Þeir, sem óttast styrjöld,
byggja skoðanir sínar einkum á
því, hve mikið beri á milli sjón-
armiða og hagsmuna Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna, og
hve margir þeir staðir séu, þar
sem ekki.megi bera neitt út af,
ef ekki á að koma til styvjaldar.
Þessir menn gefa minni gaum
að því, sem vegur gegn stríðs-
hættunni, en það er m. a. hern-
aðarlegur vanmáttur Rússa í
samanburði við Bandarikin,
andsAaða almennings í Banda-
ríkjunum gegn nýrri styrjöld,
sameiginlegur ótti beggja aðila
við styrjöld, þar sem kjarnorku-
sprengjan eða önnum ægilegri
drápstæki yrði notuð, og loks er
svo það, að þótt sviptingar þess-
ara stórvelda séu harðar á ýms-
um stöðum, snerta þau hvergi
beina hagsmuni þeirra eða
metijað, svo að líklegt sé, að til
styrjaldar komi af þeim ástæð-
um.
Þótt þetta sé sagt, skal ekki
dregið úr því, að í framtíðinni
virðist erfitt eða illmögulegt að
brúa andstæður þær, félagsleg-
ar og fjárhagslegar, sem að-
skilja þessi stórveldi. En þetta
þarf engan veginn að leiða nú
þegar til styrjaldar. Engin þjóð
æskir styrjaldar vogna styrj-
aldarinnar einnar saman. Þvert
á móti eru þjóðirnar nú stríðs-
þreyttar og gildir það ekki sízt
um bændur Sovétríkjanna og |
verkamenn Bandaríkjanna.
Stjórnir þessara stórvelda óska
heldur ekki styrjaldar nú.
ERLENDAR FRÉTTIR
Samningur um viðurkenn-
ingu Breta á sjálfstæði Burma
var undirritaður í London í gær.
Burma mun verða sjálfstætt
ríki og ganga úr brezka sam-
veldinu. Fulltrúar Burma fóru
miklum viðurkenningarorðum
um víðsýni Breta og frjálslyndi,
þegar samningarnir höfðu verið
undiyritaðir.
í Frakklandi hefir kveðið
mikið áð verkföllum seinustu
dagana og er kommúnistum
kennt um. í ýmsum tilfellum
hefir ríkisstjórnin látið her-
menn vinna nauðsynleg störf,
sem verkfallsmenn höfðu lagt
niður. Hin ákveðna framganga
stjórnarinnar hefir borið þann
árangur að heldur virðist nú
vera að draga úr verkföllunum.
Stjórn Bandaríkjanna óskar
einskis frekar en að i'oma í veg
fyrir styrjöld og sSjórn Sovét-
ríkjanna óskar ekki heldur
styrjaldar, þótt það kunni að
vera sprottið af öðrum ástæðum
eða þeim, að Rússar þekki van-
mátt sinn.
Það er algengt umtalsefni í
Bandaríkjunum, að þau séu orð-
in hernaðarlega vanmáttug og
þurfi því að efla her sinn og
hervarnir. Þetta er engan veg-
inn fullkomlega rétt, þvl að
Bandaríkin eru í dag langsam-
lega öflugasta herveldi verald-
arinnar. Landher Bandaríkj-
anna er að vísu miklu fámenn-
ari en landher Sovétríkjanna,
en hann hefir að baki sér fjölda
þjálfaðra hermanna, sem hafa
nýlega lokið herþjónustu, og
gnægð hergagna. Flugher
Bandaríkjanna hefir færri flug-
vélar í notkun en flugher Sovét-
ríkjapna, en hann á miklu fleiri
flugvélar geymdar í vöru-
skemmur^ og flugskýlum, og
hann hefir miklu betri flugvél-
um og þjálfaðri flugmönnum á
að skipa. Rússar eiga tiltölulega
fáar sprengjuflugvélar og flug-
her þeirra stendur að baki
bandaríska flulghernum að
flesúi leyti. Floti Bandaríkj-
anna er stærri en floti allra
annarra landa til samans, og
Bandaríkin geta því lokað út-
höfunum fyrir Rússum, hvenær.
sem þeim bíður svo að horfa.
Bandaríkin eiga kjarnorku-
sprengjur, en Rússar engar.
Iðna&’ur Bandaríkjanna er svo
miklu meiri og öflugri en iðnað-
ur Sovétríkjanna, að saman-
burður kemur vart til greina.
Fleira veldur því einnig, að
Sovétríkin eru, eins og sakir
standa, hernaðarlega vanmegna
í samanburði við Bandaríkin.
Þótt her þeirra sé hinn fjöl-
mennasti í heimi, er hann ekki
jaíngóður að sama skapi. Marg-
ir beirra hermanna, sem hafa
dvaiið í hernumdu löndunum,
hafa fengið aðrar skoðanir á
Sovétnkjunum en áður, og
brotthlaup úr hernum eru tíð.
Funm ára áætlunin hefiv mJs-
heppnazt til þessa og enn hefir
ekki verið bætt, nema að litlu
leyti, úr hinum miklu skemmd-
um á verksmiðjum og sam-
gönguleiðiv-v sem urðu í Rúss-
landi á stríðsárunum. Einstakir
þjóðflokkar í Sovétríkjunum, m.
a. í Kákasus og víðar, hafa
reynzt valdhöfunum óhlýðnir og
valdi/5 ýmsum erfiðleikum. Her-
numdu löndin veikja Rússa líka
að sumu leyti meira en styrkja.
Loks er svo það, að Stalin er
kominn á gamaldsaldur og frá-
fall hans getur skapað reipdrátt
og flokkadrætti, sem geta veikt
Sovétríkin, þótt hins vegar sé
ekki líklegt, að það valdi veru-
leguvn breytingum á stjórnar-
kerfinu og utanríkismála-
stefnunni.
Allt þetta, sem nú hefir verið
talið og veldur því, að Rússar
eru hernaðarlega vanmegnugir
í samanburði við Bandaríkin, er
mikilvæg trygging þess, að ekki
(Framhald, á 4. síðu)
Sambandsráð ungmennafélaganna kom saman til árlegs fundar í Reykjavík
i byrjun þessa mánaðar til þess að ræða ýms málefni ungmennafélaganna.
Sambandsráðið skipa stjórn Ungmennafélags tslands og formenn héraðs-
sambandanna. — Myndin hér að ofan er af sambandsráðinu. Standandi frá
vinstri: Jón Sigurðsson, form. Héraðssambans Suður-Þingeyinga, Guðmundur
Jónasson, form. Ungmennasambands Austur-Húnvetninga, Kristján Benedikts-
son, frá Ungmennasambandi Dalamanna, Stefán Júlíusson, ritstjóri Skin-
faxa, Steinþór Magnússon, form. Ungmenna- og iþróttasambands Austurlands,
Björn Andrésson, form. Ungmennasambands Snæfellsness- og Hnappadals-
sýslu, Halldór Kristjánsson, form. Ungmennasambands Vestfjarða, Stefán
Runólfsson, form. Ungmennafélags Reykjavíkur. — Sitjandi frá vinstri:
Haukur Jörundsson, form. Ungmennasambands Borgarfjarðar, Grímur Norð-
dahl, meðstjórnandi U.M.F.Í., Gísli Andrésson, form. Ungmennasambands
Kjalarnesþings og meðstjórnndi U.M.F.Í., Eiríkur Eiríksson, form. U.M.F.Í.,
Daníel Ágústínusson, ritari U.M.F.Í. og Sigurður Greipsson, form. héraðs-
sambandsins Skarphéðinn. — Tvo menn, er fund sambandsráðsins sátu, vantar
á myndina, þá Daníel Einarsson, gjaldkera U.M.F.Í. og Þorstein Einarsson
íþróttafulltrúa. (Ljósm.: Guðni Þórðars.).
TRINITE-MÁOÐ:
Fáheyrð hrakfallasaga skipsins,
er brann við Reykjanesskaga
Rað strandaði líka og kviknaði í því í fyrra
Eins og skýrt var frá í blaðinu í gær, brann sænska skipiff^
Trinité suffur af Reykjanesskaga. Hrakningar þessa skips, sem
ólániff virffist hafa elt á svo einstakan hátt, hafa orffiff umtalsefni
almennings, og hefir Tíminn því aflað sér sem nákvæmastra
upplýsinga um ferffir skipsins frá ýmsum ábyrgum aðilum.
Skipstjórinn hringdi á Hótel
Borg og tilkynnti lekann.
Síðastl. laugardag bárust
fregnir af skipi, sem statt var
undan Reykjanesi og var orðið
lekt. Skömmu eftir hádegið
frétti Slysavarnarfélagið af skipi
þessu, en aðeins á skotspónum.
Hafði skipstjórinn á sænska
skipinu haft nokkuð annan hátt
á að koma út tilkynningu um
neyð skipsins en venja er. —
Sendi hann ekki út neyð-
arkall, eins og venja er,
heldur hringdi á Hótel Borg til
sænsks manns, Allans Erlands-
son að nafni, en hann er leigj-
andi skipsins, eða meðeigandi,
hvort heldur er, hefir blaðinu
ekki tekizt að fá öruggar heim-
ildir um. Tjáði skipstjórinn
Alian, að kominn væri leki að
skipinu, og að það ætti skammt
eftir að vera á floti.
Hinn sænski útgerðarmaður
setti sig ekki heldur strax í
samband við Slysavarnarfélagið,
eftir að honum hafði borizt
fréttin. Urðu nokkrar tafir á
því að Slysavarnarfélaginu væri
tiikynnt um hið nauðstadda
skip. Mun hafnsögumönnum í
Reykjavík fyrst hafa verið til-
kynnt um skipið, en þeir létu
svo Slysavarnarfélagið vita.
Skipið fannst ekki á
sínum stað.
Loftskeytastöðin vissi strax,
hvað fram fór, þegar skipstjór-
inn talaði við útgerðarmann-
inn á Hótel Borg og beið þess
að senda út neyðarkall vegna
skipsins. Var sent út hjálpar-
beiðni til annarra skipa, strax
og Slysavarnarfélagið var búið
að fá staðarákvörðun frá hinu
nauðstadda skipi í gegnum full-
trúa þess á Hótel Borg. Var gef-
in upp staðarákvörðunin 63,24
nbr. og 22.00 vl., samkvæmt upp-
lýsingum frá skipstjóranum á
Trinité. Náði Slysavarnarfélagið
síðan sambandi við togarann
Gylfa, sem staddur var um 25
sjómílur frá hinum tilvísaða
stað. Þegar hann kom á stað-
inn, var skipið hvergi sjáanlegt
(Framhald á 4. siðu)
Vantar 80 milj. kr.
í erlendum gjald-
eyri til áramóta
Fjárhagsráð hefir sent Tím-
anum skýrslu um gjaldeyris-
horfurnar.
Til áramóta megum við
vænta fyrir seldar vörur sterl-
ingspundagjaldeyris, er nemur
50.5 miljónum ísl. kórna, 22,6
miljónum króna í dollurum og
12.6 miljónum í gjaldeyri ýmsra
landa, sem ekki greiða nema í
vörum. Til viðbótar þykir lík-
Iegt, að inn komi tæpar 10 milj-
ónir króna fyrir óseldar vörur.
Skuldir bankanna nema 5,5
miljónum króna í dollurum og
sterlingspundum, en eiga 8,7
milj. hjá þjóðum, er greiða að-
eins með vörum.
Við höfum því aðeins 98,2
milj. króna úr að spila til ára-
móta. En til þess að fullnægja
veittum gjaldeyrisleyfum og
væntanlegum til áramóta þyrft-
um við 175,8 milj. kr.
Það vantar 77,6 milj. króna
til þess að við getum fullnægt
gjaldeyrisþörf okkar. Eru þó
ekki meðtaldar 8—10 milj. kr.
kröfur vegna gjaldfallinna upp-
hæða, skigakaupa og fleira.
Ádeilum kommúnista á rekstur
Keflavíkurflugvallarins hnekkt
Misnotkim kommúnista á minnispunktum
flugmálastjórans
í gær og í fyrradag hafa fariff fram á Alþingi umræffur um
þingsályktunartillögu frá Áka Jakobssyni um framkvæmd flug-
vallarsamningsins, er gerður var milli íslands og Bandaríkjanna
fyrir rúmu ári um rekstur flugvallarins á Reykjanesi. í umræð-
unum hafa Áki og flokksmenn hans fengiff hina herfilegustu
útreiff og öll atriffin í ádeilum þeirra hafa veriff hrakin, einkum
þó meff skýrslu frá flugvallarnefndinni, en í henni á m. a. sæti
Erling Ellingsen, sem Áki skipaði flugmálastjóra.
Falsaffar staffreyndir. >
í tillögunni sjálfri og grein-
argerðinni, sem henni fylgir,
hefir verið hrúgað saman slík-
um kynstrum af ósönnum ásök-
unum um alls konar vanrækslu
í sambandi við framkvæmd
flugvallarsamningsins, að hrein
ustu furðu sætir. M. a. byggir
flutningsmaður flestar ásakanir
á hendur núverandi stjórn flug-
málanna á plaggi nokkru, er
hann hefir birt í Þjóðviljanum
og segir, að sé „álit flugvalla-
nefndar," en sú nefnd var skip-
uð af ríkisstjórninni, þegar
Keflavíkurflugvöllurinn var af-
hentur íslendingum fyrir um ári
síðan.
Nú hefir komiö í ljós, að þetta
plagg, sem Áki og Þjóðviljinn
hafa sagt vera álit flugvalla-
nefndarinnar, voru aðeins sam-
andregin atriði, er Erling Erl-
ingsen, er Áki skipaði flugmála-
stjóra, ætlaði að leggja fyrir
fund nefndarinnar sem um-
ræðugrundvöll. Hefir Erling
sjálfur nef ðst til að rita utan-
ríkisráðuneytinu sérstakt bréf,
iar sem því er lýst yfir, að
iessi minnisatriði hans séu ekki
komin í hendur þess, er um
málið hefir skrifað í Þjóðvilj-
ann, fyrir sína milligöngu og
að hann viti ekki með hverjum
hætti greinarhöfundur hafi
komizt yfir .upplýsingar sínar.
Með öðrum orðum virðist þess-
um skjölum með minnisatrið-
um flugmálastjóra hafa verið
'•tolið og síðan birt sem álit
flugvallarnefndarinnar.
Innheimta lendingargjalda.
í umræðunum í gær upplýsti
Eysteinn Jónsson flugmálaráð-
herra eftirfarandi í sambandi
við innheimtu lendingargjalda
á flugvellinum: Samkvæmt
flugvallarsamningnum eiga all-
ar flugvélar, nema herflugvélar
Bandaríkjastjórnar, að greiða
lendingargjöld á flugvellinum.
Meðan Áki sat sjálfur að völd-
um voru þessi gjöld alls ekki
innheimt. Eftir að núverandi
stjórn hafði tekið við í febrúar
þ. á. var gerð gangskör að því
að innheimta þessi gjöld, en
vegna slóðaskapar þeirra manna,
er Áki hafði skipað yfirmenn á
vellinum komust þau mál ekki
í viðunandi horf, fyrr en nýir
menn, er núverandi flugmála-
ráðherra hafði sett yfir þessi
mál, tóku til starfa.
Um þetta fór Áki mörgum
hörðum orðum í umræðunum í
gær og í fyrradag, en virðist
hafa gleymt hver þáttur hans
sjálfs og hans manna hefir
verið í þessu efni.
\
Byggingaverkamenn.
Á síðastl. vori var byrjað á
stórfelldum byggingafram-
kvæmdum á flugvellinum, m. a.
að byggja nýja flugstöð, en þess
hefir verið mikil þörf síðan
völlurinn var tekinn í notkun
fyrir friðartímaflug. Amerískt
lyggingarfélag hefir tNekið að
-.ér þessar framkvæmdir að öllu
eyti.
Vinna nú að þessum bygging-
im um 380 amerískir verka-
menn, sem aðeins eru hér til
14 og 16 ára telpur
vantar í heila viku
Lágu við á Keflavík-
urflugvelliiium
í fyrradag var lýst eftir fjór-
tán ára gamalli telpu úr Höfða-
borg, Öldu Gunnarsdóttur, er
farið hafði að heiman frá sér
fyrir heilli viku og ekki frétzt
af síðan.
En þess var ekki langt að bíða,
að telpan kæmi fram, eftir að
lýst hafði verið eftir henni.
Fannst hún í fyrrakvöld suður
á Keflavíkurflugvelli, ásamt
annarri telpu, Ólu Óladóttur úr
Kleppsholti, sem er sextán ára.
Virðast þær hafa legið við suður
á flugvelli í heila viku. Mun
þetta hafa verið eins konar af-
mælisfagnaður eldri telpunnar,
þvi að það var á afmælisdegi
hennar, sem þær réðust í þessa
Bj armalandsför í suðurveg.
Agnes Sigurðsson ráð-
gerir íslandsför í vor
Hinn ágæti vestur-íslenzki
píanóleikari, Agnes Sigurffs-
son, hugsar sér aff koma til
íslands næsta vor og halda
hér hljómleika.
Agnes hefir á undanförnum
árum getið sér mjög mikinn
orðstír fyrir píanóleik sinn og
þykir afburða hæfileikum gædd.
Hafa ýmsir Vestur-íslendingar
stutt hana drengilega á náms-
braut hennar.
Agnes Sigurðsson dvaldi í
sumar heima í Winnipeg, en um
miðjan septembermánuð fór
hún suður til New York til
framhaldsnáms hjá kennara
sínum, Olgu Samaroff, og verð-
ur hún þar í vetur. En með vor-
inu I/.ugsar hún til íslandsferð-
ar, eins og áður er sagt.
bráðabirgða og alls ekki koma
við sjálfuy'i rekstri vallarins.
íslenzkir starfsmenn hafa
hins vegar verið ráðnir þangað
að undanförnu, og mun þeim
verða fjölgað verulega eftir
áramótin.