Tíminn - 21.10.1947, Blaðsíða 3
192. blað
TtiiniVTV, þriðjudajginn 21. okt. 1947
3
Áttræður:
Vilhjálmur Jónsson
Þinghól á Akranesi.
Þann 13. sept. s.l .var Vil-
hjálmur Jónsson, Þinghól á
Akranesi, áttræður. Hann ber
ellina vel og er furðu hraustur
og hress í anda þrátt fyrir ald-
urinn. Þótt vinnudagurinn sé
orðinn langur, gengur hann enn
að störfum úti og inni sem fyrr,
enda dylst engum sem sér hann
að í honum hefir verið efnivið-
ur traustur og góður, því elli-
mörkin eru ekki ýkjamörg á
honum ennþá.
Vilhjálmur er vel gefinn mað-
ur og á til góðra að telja. Faðir
hans var Jón Runólfsson bóndi
að Vatnshömrum í Andakíl, en
móðir hans var Ragnheiður,
dóttir séra Jóhanns Tómasson-
ar prests á Hesti í Borgarfirði,
er var framúrskarandi ræðu-
skörungur og gáfumaður. Run-
ólfur, afi Vilhjálms var lengi
hreppstjóri í Andakílshreppi.
Vilhjálmur giftist Eyrúnu'
Guðmundsdóttur frá Ölvalds-
stöðum í Borgarhreppi árið
1899 og reistu þau þar bú sama
ár. Bjuggu þau hjónin á ýms-
um stöðum í Borgarfirði næstu
14 árin, en jafnhliða fékkst Vil-
hjálmur við barnakennslu og
hafði þau störf áfram á hendi
langa hríð eftir að þau hjónin
höfðu flutt til Akraness árið
1914. Á Akranesi hafa þau hjón-
in búið óslitið síðan 1914. Hefir
Vilhjálmur stundað þar dag-
launavinnu, en jafnhliða haft
nokkurn búskap og er svo. enn.
Eyrún kona hans er mæt kona
og stórvel gefin. Þeim hjónum
varð fjögurra barna auðið og
lifa þrjú þeirra, tvær dætur,
Rannveig, gift Hendrik Steins-
sýni á Akranesi og Guðbjörg,
ógift þar, og Gísli síldarkaup-
maður, sem þekktur er um allt
ísland og víðar, afburða vel gef-
inn maður og drengur góður.
Þótt Vilhjálmur hafi skilað
miklu starfi á langri ævi og þau
hjónin komið upp börnum sín-
um og veitt þéim hið bezta upp-
eldi, sem þau og hafa sýnt, hefir
lífsbarátta hans oft verið hörð
og stundum nokkuð tvísýnt um
hvernig úr rætist. í fyrsta
verklýðsfélaginu sem stofnað
var á Akranesi, var Vilhjálmur
meðstofnandi og öruggur þátt-
takandi, en sætti harðræðum
og útilokun frá vinnu stundum
fyrir þessa afstöðu sína. Hann
lét það ekkert á sig fá, enda
hefir hann verið trúr sínum
lífsskoðunum alla tið. Eftir að
Framsóknarflokkurinn var
stófnaður gekk Vilhjálmur í
hann og hefir flokkurinn ekki
átt traustari málsvara á Akra-
nesi en hann hefir verið fyrr
og síðar. Ennþá hefir Vilhjálm-
ur á hendi trúnaðarstörf fyrir
Framsóknarflokkinn á Akranesi,
er innheimtumaður Tímans þar
og dregur ekkert af sér þótt
aldurinn sé hár. Slíka menn á
Framsóknarflokkurinn alltof
fáa. —
Ég þakka Vilhjálmi fyrir
langt og gott starf hans í þágu
góðra málefna og óska honum
langra lífdaga.
Þórh. Sæmundsson.
ilinn, sem býður vð ódæðunum
og óskar að géta losnað við þau,
en skortir siðferðisþrek til að
rétta sig við og lætur hræðsl-
Kærustupörin Ævar Kvaran (Morti-
mer) og Kclga Möller (Elaine).
una og fyrri tengsl stöðugt leiða
sig til nýrra misindisverka. —
Þetta er manntegund sem við
þekkjum, þó að við höfum van-
izt henni í öðrum samböndum.
Þorsteinn Ö. Stephensen,
Guðjón Einarsson qg Haraldur
Björnsson fara með lítil hlut-
verk, sem talsvert reynir þó á
og gera það mjög vei. Auk þess
hafa þeir Valdimar Norðfjörð.
Þorgrímur Einarsson og Hend-
rik Berndsen lögregluhlutverk og
fara með þau eftir því, sem efni
standa til.
Þessi leikur er spennandi og
æsandi með köflum, því að
sótzt er eftir lífi manna af læ-
vísi og ofurkappi og áhorfand-
inn veit ekki hversu ráðast
kann. En fremur lítið held ég
að leikurinn tali til hinna betri
ícennda og tilfinnlnga og senni-
lega þroskar hann ekki heldur
til muna skilning áhorfenda á
lífi manna og eðli.
Mér þykir gott að hafa séð
þennan sjónleik, því að meðferð
leikendanna er sums staðar frá-
bær. En ég hefði heldur kosið
að Leikfélagið hefði fundið sín-
um góðu kröftum annað viö-
fangsefni, sem stæði okk-
ur nær og hefði meira og betra
erindi til okkar.
H. Kr.
Mf'ira gall á Finiiinörk
en í Alaska
Norsk-amerískur gullgrafari, sem
heitir Alex Evensen, hefir athugað
málma í jörðu i Norður-Noregi. Hann
álítur að á Finnmörk sé gnægð dýr-
mætra málma og sérstaklega sé þar
mikið gull, og hyggur hann það sé
meira þar en í Alaska. Hins vegar
þurfi vinnuafl, nýtízkuvélar _og mikið
fjármagn til að hagnýta þessar námur.
IVámumcim vcrðlaun-
aðir með matgjjöfum
Hernámsstjórn Breta og Banda-
ríkjamanna í Þýzkalandi hefir tekið
upp þann sið, að verðlauna kolanámu-
menn I Ruhr fyrir aukin framleiðslU'
afköst með matgjöfum. Ef einhver
flokkur eykur mánaðarframleiðsluna
að vissu marki fær hver námumann-
anna þar afhentan pakka með 10 daga
fæðisskammti í verðlaunaskyni.
Gjalddagi TÍMANS
var 1. júlí. Þeir, sem ekki
hafa greitt blaðið, eru
áminntir um að gera það
sem fyrst.
A. J. Cronin:
Þegar ungur ég var
Svo velti hanh vöngum af þeirri íhygli, sem hæfði þess-
ari alvarlegu stund, dró einn skilding upp úr vasanum,
þar sem hann geymdi skiptimynt sína, og rétti afa hann
yfir borðið.
„Þér getið keypt límonaði handa litla skrattanum, Dandie.
Og svo skuluð þið fara. Ungfrú Glennie fær yður nýtt
verkefni. Annirnar eru alveg að gera út af mig.“
Afi var í sjöunda himni, þegar hann skálmaði út úr skrif-
stofunum. Hann þandi út brjóstið og dró andann djúpt,
svo að hann nyti hressandi morgunsvala sem bezt. Þegar
við vorum komnir niður á gangstéttina, beindi hann at-
hygli minni yfir götuna. Þar voru tvær sölustelpur með tága-
körfur og aðra fléttaða muni. Sú yngri var hraustleg og
mjög sólbrennd í andliti, og hárið gulrautt og glitrandi,
eins og mjög er títt um flökku-Sígauna í Skotlandi. Hún
bar sölumuni sina á höfðinu og vaggaði sér mjúklega í
mjöðmunum við hvert skref. Hin þróttmiklu, svellandi
brjóst hennar sýndust enn þrýstnari en ella, sökum þess
að hún studdi báðum höndum við körfuna á höfði sér.
„Taktu nú vel eftir, drengur minn,“ sagði afi með lotn-
ingu. „Geturðu hugsað þér fallegri sjón að morgni dags að
haustlagi?"
Ég gat ekki gert mér í hugarlund, hvað hann átti við —
og þar að auki hefði mér alls ekki fundizt það virðingu
okkar sámboðið að horfa á sjölum vafðar Sígaunastelpur.
Ég var líka með allan hugann við sjálfan mig. Ég var að
reyna að brjóta til mergjar dularfúll orð, sem hrotið höfðu
af vörum inni í skrifstofu málafærslumanhsins. En eini ár-
angurinn var sá, að mér fannst ég vera ennþá meira við-
undur en áður. Ég spurði afa samt einskis, heldur hnyklaði
aðeins brúnirnar og hugsaði mitt. Hvers vegna var ég þetta
furðuverk í allra augum? Hvers vegna hristu allir höfuðið,
þegar þeir sáu mig?
En málið var ofureinfalt, þótt ég gæti ekki getið mér
þess til, hvernig í öllu lá. Þetta var lítill, skozkur bær, þar
sem allt var tröllriðið af hleypidómum. Fólkið var á einu
máli um það, að móðir mín hefði'verið falleg og eftirsótt
stúlka, sem „hefði getað valið úr piltunum.“ En svo drýgði
hún ófyrirgefanlega synd. Hún gerði sér og bænum þá
svívirðu að giftast föður mínum, Owen Shannon, — ókunn-
ugum manni, sem hún hitti einu sinni í sumarleyfi —
meira að segja íra, sem hvorki gat státað af ætt né tengd-
um og aðeins var litilfjörlegur starfsmaður hjá verzlunar-
félagi í Dyflinni — manni, sem ekkert hafði til að bera
nema það, að hann var kátur og snoppufriður, ef það voru
þá einhver meðmæli. Enginn mat það neins virði, þótt þau
hefðu lifað samari ánægjulegu lífi i allmörg ár. Dauði hans
og síðan skyndilegt fráfall móður minnar var á hinn bóg-
inn talin réttvísleg hegning almættisins, og koma mín,
umkomulaus vesalingsins, á heimili Leckies þótti merkileg
staðfesting hins stranga réttlætis drottins.
Afi kaus að ganga aðra leið heim heldur en mamma hafði
farið með mig daginn áður. Eftir svo sem hálftíma gang
beygðum við skyndilega inn í Drumbuck-þorpið, sem við
höfðum að mestu leyti sneitt hjá, og í sama bili bárust til
okkar úr fjarska langdregnir tónar flautunnar í skipa-
smíðastöðinni, sem boðaði verk;amönnunum hádegishléið.
Hér var fagurt um að litast. Þorpið stóð undir lágum
skógivöxnum hæðum, og gegnum það rann lækur, er brú-
aður hafði verið á tveimur stöðum. Við gengum framhjá
sælgætisbúð, þar sem krökt var af brjóstsykri, konfekti og
lakkrísborðum, og yfir dyrunum var spjald, sem á stóð:
Tibbie Minns — tóbaksverzlun. Næst gengum við framhjá
opnum dyrum á litlu húsi — þar inni sat vefari i vefstól
sínum. Hinu megin götunnar var -járnsmiður með leður-
svuntu að járna gráan hest. Hann grúfði sig yfir hófinn,
á hestinum, það gljáði á rauðan skallann og sterka sviða-
lykt lagði til okkar.
Afi virtist alla þekkja, sama hvort það var götusali með
saltfisk í hjólbörum eða konan, sem hrópaði: „Rabarbari,
rabarbari — þrjú pund fyrir eitt penný!“ Hann heilsaði
glaðlega til beggja handa þarna á þorpsgötunni og fékk
góðar undirtektir — ég fann, að hann hlaut að vera heljar-
mikill karl.
„Sæli-nú, söðlasmiður!“
„Sæll sjálfur, Dandie!“
Feitlaginn, rauðbirkinn maður, er stóð snöggklæddur úti
fyrir dyrum dálítillar veitingakrár, heilsaði honum sér-
staklega vingjarnlega — svo vingjarnlega, að afi nam
staðar, ýtti hattinum aftur á hnakkann og þerraði svitann
af enninu, eins og hann ætti von á einhverju, sem kæmi
honum meira en í meðgllagi vel.
„Ekki megum við gleyma límonaðinu þínu, drjngur,"
sagði hann.
Hann snaraðist inn í krána, en ég settist á sólvermt
steinþrepið fyrir framan dyrnar og stytti mér stundir við
að horfa á hænuunga, er hlupu fram og aftur um húsa-
sundið og tíndu upp fáein byggkorn, sem einhver hafði
misst þar niður. Það var rétt eins og þeir vissu, að þetta
hafði alls ekki verið ætlað þeim og þess vegna sjálfsagt að
rífa það í sig sem fyrst. Það hvíldi yfir kyrrlátu þorpinu
svæfandi hádegisró, sem ég kunni vel við, en samt sem
áður fannst mér eins og ungfrú Minns, eigandi sælgætis-
búðarinnar hinu megin götunnar, lægi í felum bak við sæ-
grænan gluggann og starði á mig. Ég sá að minnsta kosti
LUMA
rafmagnsperur
ERU BEZTAR
Seldar í öllutn kaupfélögutn landsins.
Samband ísl. samvinnufélaga
Auglýsing
Nr. 19, 1947, frá skömmtunarstjóra
Samkvæmt 3. gr. reglugerðar frá 23. sept. 1947,
um vöruskömmtun, takmörkun á sölu, dreifingu
og afhendingu vara, hefir Viðskiptanefndin sam-
þykkt, að gera þá breytingu á skrá þeirri yfir
skammtaðar vörur er um ræðir í auglýsingu
skömmtunarstjóra no. 2/1947, að prjónles framleitt
hér á landi, úr íslenzkri ull, aðallega, eða að öllu
leyti, skuli heimilt að selja án skömmtunarreita.
Rísi ágreiningur um hvort tiltekin vara skuli
teljast skömmtunarvara samkvæmt samþykkt þess-
ari, sker skömmtunarstjóri úr.
Jafnframt hefir Viðskiptanefndin samþykkt, að
eftirleiðis skuli skömmtunarskrifstofu ríkisins ó-
heimilt að leyfa tollafgreiðslu á erlendum prjóna-
vörum, sem tollafgreiddar yrðu undir tollskrárlið-
um er um ræðir í 51. kafla tollskrárinnar frá 1942
no. 13, 14, 15, 16 og 18, nema að hún fullvissi sig
um það áður, að slíkar vörur hafi verið greinilega
merktar á þann hátt, að festur sé miði við hverja
einstaka flík, eða stranga með áprentuðu orðinu
„skömmtunarvara“.
Reykjavík, 17. okt. 1947.
Skömmtunarstj óri.
AUGLÝSING
Mr. 18, 1947, frá skömmtuiiarstjóra
Samkvæmt heimild í 3. gr. reglugerðar frá 23.
sept. 1947 um vöruskömmtun, takmörkun á sölu,
dreifingu og afhendingu vara hefir Viðskiptanefnd-
in samþykkt að gera þá breytingu á innkaupa-
heimild stofnauka no. 13, að efirleiðis skuli verzl-
unpm heimilt að afhenda út á hann efni og til-
legg samsvarandi því, sem þarf til þess ytri fatn-
aðar, sem heimilt er að selj-a, gegn stofnauka no.
13, fyrir allt að krónum 350.00 gegn heilum stofn-
auka eða krónum 175.00 gegn hálfum stofnauka,
miðað við smásöluverðmæti, að því tilskyldu, að
verzlunin geri sérstök skil á þessum stofnauka til
skömmtunarskrifstofu ríkisins eða trúnaðarmanns
hennar, og láti fylgja þeirri skilagrein nótu yfir
hið selda efni og tillegg, kvittaða af kaupanda.
Gegn stofnauka no. 13 til skömmtunarskrifstof-
unnar eða trúnaðarmanns hennar, skal vera heim-
ilt að afhenda verzluninni sérstaka innkaupa-
heimild fyrir vefnaðarvörum til jafps við það smá-
söluverðmæti er umrædd nóta greinir, enda sé nót-
an tekin gild af skömmtunarskrifstofunni eða trún-
aðarmönnum hennar.
Reykjavík, 17. okt. 1947.
Skömmtimai*stj óri.
TILBOD ÖSKAST
I
um byggingu á 130 tonna skipi til landhelgisgæzlu
og björgunarstarfsemi. Uppdrættir og smíðalýsing
fæst á skrifstofu vorri gegn 300 kr. skilatryggingu.
It
\
Skipaútgerð ríkisins