Tíminn - 25.10.1947, Qupperneq 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTOKFANDI:
FRAM8ÓKNARFLOKKURINN
Simar 3353 oc 4373
PRENTSkflÐJAN KDDA hJ.
RITSTJ ÓRACUUUJFB’i U#U»:
EDDUHÚSI, Ltndsrgðttt B A i
Símar
APQREIÐ8LA, INNEDKMTA
OG AUGLÝSINGA8KRIPBTOPA:
EDDUHÚSI, Llndartötu 9 A
Sfcni 3MB
31. árg.
Reykjavík, laugardagmn 25. okt. 1947
196. blað
ERLENT YFIRLIT:
Bók Byrnes veldur Rússum
áhyjsjum
Yerða þeir neyddir til þess að fara með her
sinn frá Austur-Þýzkalandi?
Engin bók, sem hefir komið út seinustu mánuðina, hefir
vakið eins mikla athygli og umtal og bók James Byrnes, fyrrv.
utanríkismálaráðherra Bandaríkjanna, „Speakingr frankly“ (Tal-
að í hreinskilni). Bók þessi hefir m. a. verið til umræðu í þingi
sameinuðu þjóðanna, þar sem Vishinsky hefir talið hana eitt
helzta dæmið um stríðsáróður Bandaríkjamanna.
í bók þessari rekur Byrnes að-
alatriðin í sambúð Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna frá því,
að Jaltaráðstefnan var haldin
1945, en þar var hann sérstakur
'ráðunautur Roosevelts forseta,
og þangað til í janúar í ár, er
hann lét af störfum sem utan-
ríkismálaráðherra. í bók þessari
er margt nýrra upplýsinga, sem
ekki hafa verið almennt kunn-
ar áður, og hafa ýmsar þeirra
vakið mikla athygli.
Byrnes hrekur t. d. þá full-
ýrðingu, að sambúð Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna hafi
versnað við fráfall Roosevelts
forseta, þvi að strax hafi orðið
vart stórra ágreiningsefna á
Jaltaráðstefnunni og Roosevelt
hefði spáð því eftir hana, að
erfiðleikarnir í sambúð þessara
ríkja myndu bersýnilega aukast
I framtíðinni. Eitt seinasta verk
Roosevelts var að senda Churc-
hill skeyti, þar sem hann hvatti
til þess, að sýnd yrði einurð og
festa í skiptum við Rússa, en þó
reynt að forðast ýfingar að ó-
þörfu. Roosevelt gekk frá þessu
skeyti rúmri klukkustund áður
en hann lézt.
Lýsingar Byrnes á ýmsum
þeim mönnum, sem hér koma
mest við sögu, þykja mjög góðar.
Einkum þykja góðar lýsingarnar
á Stalín og ýmsum forráða-
mönnum Rússa á Jaltaráð-
stefnunni. M. a. má ráða af
þeim, að Stalin muni vera lag-
inn og seigur samningamaður,
ef hann telur þá aðferð heppi-
legri en að setja hnefana í borð-
ið.
Mesta athygli vekur bók Byrn-
es þó vegna þeirra skoðana og
tillagna höfundarins, sem þar
er lýst. Byrnes heldur því fram,
að Rússar muni af mörgum
ástæðum ekki óska styrjaldar
nú, heldur sé það stefna þeirra
á þessu stigi að efla svo komm-
únistaflokkana í Evrópulöndun-
um, að þeir geti ráðið miklu eða
mestu um stjórnarhætti þessara
landa. Hins vegar telur hann,
að Rússar muni ekki óska eftir
því, að kommúnistaflokkarnir
komist til algerra yfirráða í
löndum Vestur-Evrópu, þar sem
þá vanti enn stjórnvana menn
og Vestur-Evrópuþjóðirnar
muni enn ólíklegar til að sætta
sig við rússneska stjórnarhætti.
Grikkland sé nú dæmi þess,
hvernig Rússar ætli að haga
ERLENDAR FRETTIR
Truman forseti hefir í sam-
ráði við helztu forráðamenn þing
flokkanna ákveðið að kalla
Bandaríkjaþing saman til auka-
fundar 17. nóv. næstk. Aðalmál
þingsins verður bráðabirgðaað-
stoð til handa Evrópuþjóðunum
og ráðstafanir til að koma í veg
fyrir verðhækkanir í Banda-
ríkjunum.
Taft öldungadeildarmaður
hefir nú lýst yfir því, áð hann
muni gefa kost á sér til fram-
boðs fyrir republikana í forseta-
kosningunum næsta haust. —
Stassen hefir áður gefið slíka
yfirlýsingu, en Dewey hefir enn
ekkert látið til sín heyra um
þetta mál.
þessum starfsháttum sínum, en
næst komi röðin að Ítalíu. Fram-
tíðartakmark Rússa með þess-
um starfsháttum sé vitanlega
það, að verða allsráðandi í
Evrópu.
Þá telur Byrnes, að það sé
einn þátturinn i þessum fyrir-
ætlunum Rússa, að standa gegn
því í lengstu lög, að gerðir verði
friðarsamningar við Austurríki
og Þýzkaland, því að þeir vilji
fá sem lengstan tíma til að
styrkja áhrif sín í þessum lönd-
um. Þó telur Byrnes ekki ósenni-
legt, að Rússar myndu fást til
að gera friðarsamninga við
Þýzkaland, ef fallizt yrði á kröf-
ur þeirra um 10 miljarða dollara
striðsskaðabætur frá Þjóðverj-
um og þátttöku í stjórn Ruhr-
héraðanna. En slíkt væri vitan-
lega það sama og gera Þýzka-
land ánauðugt Rússum.
Byrnes telur, að hinni ótvi-
ræðu yfirgangsstefnu Sovét-
ríkjanna verði bezt mætt með
einarði og ákveðinni framkomu
Bandaríkjanna, því að Rússar
muni heldur kjósa að láta und-
an en að hefja styrjöld. Hann
álítur að Bandaríkjunum sé slík
afstaða því aðeins möguleg, að
þeir hafi sterkar hervarnir og
framleiði fleiri og öflugri atom-
sprengjur. Hann telur, að
Bandaríkin eigi þegar að sker-
ast í leikinn í Ungverjalandi,
líkt og í Grikklandi. Hann telur,
að Bandaríkin eigi þegar að
heimta heimflutning 500 þús-
und japanskra herfanga frá
Síberíu, og Bandaríkin eigi ekki
að fara með her sinn frá Kóreu
fyrr en Rússar séu farnir þaðan
og búið sé að afvopna þann her
Kóreumanna, sem Rússar hafa
æft.
Af þeim mörgu tillögum, sem
Byrnes gerir í bók sinni, hafa
þó tillögurnar um friðarsamn-
ingana við Þýzkaland vakið
mesta athygli. Hann telur að
stórveldin eigi þegar að bjóða
öllum ríkjum að taka þátt í ráð-
stefnu, þar sem rætt verði um
friðarsamningana við Þjóðverja
og gengið frá þeim. Taki Rússar
ekki þátt í ráðstefnunni og neiti
að samþykkja ákvarðanir henn-
ar, verði að gera þeim ijóst, að
það geti leitt til styrjaldar. Hafi
Rússar slíka áskorun eigi að
síður að engu og hafi áfram her
í Austur-Þýzkalandi, verði að
neyða þá með valdi til þess að
flytja hann burtu.
í Bandaríkjunum hafa tillög
ur Byrnes yfirleitt fengið góðar
undirtektir og þykir ekki ó-
sennilegt, að þær muni hafa
veruleg áhrif á afstöðu Banda-
ríkjanna á utanríkismálaráð-
herrafundinum, sem kemur
saman í London í næsta mánuði,
en þar verður einmitt rætt um
friðarsamningana við Þýzka-
land og Austurríki.
Fórnarlömb tráarofstækisLns
Síldarbræðsla
hefst á Siglu-
firði eftir helg-
ma
Rósturnar í Indlandi hafa kostað m ikinn f jölda manna lífið, og mikil vcrðmæti hafa verið eyðiieggingu ofur-
seld. Orsakir óeirðanna eru, sem allir vita, hinar þjóðfélagslegu andstæður — mismunandi trúarskoðanir,
stéttaskipting og þjóðernismunur. Því fer fjarri, að þessum árekstrum sé lokið — hryðjuverkin eru enn að
kalla daglegir viðburðir. — Myndin hér að ofan sýnir, hvernig umhorfs er eftir eina orrahríðina. —
Ekkert nýtt komið í Ijós
við rannsókn Trinitémálsins
Sjóprófnm ekki enn að fullu lokið.
Sjópróf hafa að undanförnu farið fram út af sænska skipinu
Trinité, sem brann við Reykjanes nýlega. Var skýrt frá þeim
atburði þá hér í blaðinu. Það hefir nú komið í Ijós og fengist
staðfest, að skipið var tryggt hjá Lloyds-vátryggingarstofnun-
inni í London.
Sjópróf hófust hjá borgar-
dómaranum í Reykjavlk síðast-
liðinn mánudag, og var þeim
síðan haldið áfram miðvikudag
og fimmtudag, og er ekki með
öllu lokið enn. Er að mestu búið
að prófa áhöfn skipsins, og
flestir útlendinganna af áhöfn-
inni eru þegar farnir utan. Hins
vegar er enn eftir að sjóprófa
áhafnir annarra skipa, sem að-
stoðuðu við björgun á einhvern
hátt,
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaðið hefir fengið hjá Bjarna
Björnssyni, fulltrúa borgardóm-
ara, hefir enn ekkert nýtt upp-
lýzt um orsök brunans við sjó-
prófin.
Enginn af áhöfn Trinité geti
gert sér grein fyrir orsökum
íkviknunarinnar, og sé það eitt
um hana vitað, að eldur kom
skyndilega upp i vélarrúmi
skipsins og magnaðist svo fljótt,
Kosnir í sáttanefnd
Á fundi Palestínunefndar I
fyrradag voru þeir Dr. Evatt,
frá Ástralíu, Svascivat prins frá
Síam og Thor Thors kosnir til
að reyna að koma á sættum
milli Araba og Gyðinga um
framtíð Palestínu.
Forseti misbeitir
valdi sínu
Það er nú komið hátt á aðra
viku síðan nokkrir þingmenn
fluttu þingsályktunartillögur í
sameinuðu þingi þess cfnis, að
afnumin yrðu þau hlunnindi
ýmsra opinberra embættis-
manna, m. a. þingforseta, að
fá áfengi með niðursettu verði,
og að hætt yrði að veita áfengl
í opinberum veizlum.
Síðan þessar tillögur voru
fluttar, hefir verið fundur í
sameinuðu þingi á hverjum
degi, en forseti hefir þó aldrei
tekið þær til umræðu.
Sézt mætavel á þessu, að for-
seti sameinaðs þings hyggst að
beita forsetavaldi sínu til þess
að tefja fyrir því, að þingið
geti afnumið þessa ósiði, og
munu allir geta séð af hverju
það stafar. En trauðla verður
lengra gengið í ósómanum en
að forseti sameinaðs þings skuli
misbeita þannig forsetavaldinu
til að halda í ósæmileg friðindi
sér til handa.
að við ekkert varð ráðið. Sáu
skipverjar brátt sitt óvænna og
yfirgáfu skipið á lítilli skektu.
Það var vátryggingarumboð
Trolle & Rothe, sem óskaði eftir
því að sjópróf yrðu látin fara
fram, og var því hætt við að hafa
þau hjá sænska sendiráðinu, en
þess hafði skipstjórinn af skip-
inu óskað.
Skipið reyndist vera vátryggt
Lloyds í London, eins og um-
boðsmenn þess hér höfðu haldið
fram, en hins vegar hefir vá-
tryggingarfélagið ekki ennþá
viljað kannast við, að farmur-
inn hafi verið vátryggður þar,
en hinn sænski umboðsmaður
heldur því fram, að svo hafi
verið.
Það hefir komið fram í rétt-
arhöldunum, að eigandi skips-
ins er skráð sænskt félag, sem
síðan seldi það á leigu til annars
félags, sem einnig er sænskt.
í réttarhöldunum hefir hins
vegar enn ekkert komið fram um
það, hvers vegna skipstjórinn
gaf ekki upp rétta staðsetningu
skipsins, er það var orðið lekt
eða hvers vegna lekinn var til-
kynntur umboðsmanni að Hótel
Borg, áður en Slysavarnafélagið
var látið vita.
Voðaskot verður
manni að bana
Síðastliðinn miðvikudag varð
ungur maður að Vattarnesi við
Reyðarfjörð fyrir voðaskoti og
andaðist stuttu síðar.
Sigurbjörn Guðjónsson að
Vattarnesi gekk til sjávar með
byssu sína að morgni dags. Ætl-
aði hann að hyggja að sel. Stóð
hann á fjörukambinum og
studdist við byssu sína, er skotið
reið af. Hljóp það í síðu hans og
á hol.
Var Sigurbjörn færður til
bæjar og læknir sóttur til Eski-
fjarðar. En hann átti ekki lífs
von. Andaðist hann nokkru síð-
ar.
Sigurbjörn var 28 ára gamall.
Hann lætur eftir sig ekkju og
fjögur börn ung.
3000 mál síldar komin
til verksmiðjunnar
Næstkomandi þriðjudag
munu síldarverksmiðjur rík-
j isins á Siglulfirði hefja
bræðslu á síld úr ísafjarðar-
djúpi. Hafa verksmiðjunum
þegar borizt um 2000 mál og
i í nótt eða snempna í fyrra-
málið er von á m.b. Fanney
með um 1000 mál.
Það er ein nýjasta verksmiðj-
an, S.R. 1946, sem á bræða síld-
ina. Talsvert mörg skip eru þeg-
ar ráðin til þessara flutninga
og veiða þau flest síldina sjálf.
Björgvin Bjarnason útgerðar-
maður á ísafirði mun eiga flest
skipin, sem stunda þessar síld-
veiðar enn sem komið er, en
sennilegt er talið, að fleiri
muni bætast í hópinn innan
skamms.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, greiða síldarverksmiðjur
ríkisins 48 krónur fyrir hvert
mál síldar, er þær taka á móti
til bræðslu. Þar af er áskilið,
að sjómenn fái sjálfir 32 krón-
ur, en 16 krónur greiðist fyrir
flutning og annan kostnað.
Enn lítil veiði syðra.
Báturinn Fagriklettur, eign
Jóns Gíslasonar útgerðarmanns
í Hafnarfirði, reyndi að veiða
síld með snurpunót í Kollafirði
í gær, en fékk enga veiði. Þessa
dagana leita þrír bátar frá Har-
aldi Böðvarssyni á Akranesi
síldar. í gær leituðu þeir á
Kollafirði og Sundunum og
fengu frá einni tunnu og upp í
15 tunnur í reknet. Þó sáu menn
á bát, sem var á leiðinni frá
(FramhalcL á 4. síöu)
Þing Farmannasambandsins
krafðist aðgerða í dýrtíðar-
málunum
Átaldi liarðlega viisiiasvik o« síjórnlcysi og
krafðist sparnaðar af ríkinu.
Tíminn skýrði nýlega frá allmörgum samþykktum þeirra, er
gerðar voru á 11. þingi Farmanna- og fiskimannasambandsins.
Verður hér getið sumra þeirra samþykkta, sem þar var eigi getið.
Magnús Friðriksson
frá Staðarfelli látinn
Einn af þekktustu bænda-
höfðingjum vestan lands, Magn
ús Friðriksson frá Staðarfelli,
andaðist í fyrrakvöld.
Hann var um langt skeið
meðal forvígismanna búnaðar-
samtakanna á Vesturlandi og
unni sveitalífinu af alhug. Hin
seinni ár var hann búsettur í
Stykkishólmi og var hreppstjóri
sveitarfélagsins.
Hann var orðinn rösklega
85 ára.
Verðbólgan og
dýrtíðarmálin.
Þingið fordæmdi hið óverjandi
stjórnleysi, sem rikt hefir í
fjármálum þjóðarinnar og vítti
margvíslegan óþarfa innflutn-
ing, er átt hefir sér stað, svo og
óhóf í húsabyggingum.
Taldi þingið nauðsynlegt að
verðlækkun yrði komið á, svo
að atvinnuvegirnir gætu þrifizt
og atvinnuleysi verði forðað.
Verði hætt niðurgreiðslum á
innlendum afurðum og verðlag
og vísitala hvort tveggja lækkað.
Krafðist þingið skjótra aðgerða
af hálfu stjórnarvaldanna, en
mótmælti gengislækkun.
Þá yrði þing og stjórn að gera
hreint fyrir sínum dyrum með
sparnaði og lækkun kostnaðar í
opinberum rekstri.
Þá lagði þingið til, að vinnu-
aflið yrði skipulágt og fordæmdi
seinlæti og stjórnleysi, sem
ríkjandi er á mörgum vinnu-
stöðvum og vill láta sporna við
því með lagasetningu, aö verk-
takar geti takmarkalaust tekið í
sinn vasa hundraðshluta af
greiddum vinnulaunum og
þannig grætt á óstjórn og sein-
læti.
Þingið skoraði á ríkisstjórn-
ina og birta skrá um starfsmenn
ríkis og ríkisstofnana, ásamt
launum þeirra og gera almenn-
ingi heyrinkunna skiptingu og
veitingu innflutningsleyfa frá
áramótum 1944.
Eru þessar tillögur Farmanna-
og fiskimannasambandsins all-
ýtarlegar, en þetta er megin-
kjarni þeirra.
Þær eru og þess virði, að
þeim sé gaumur gefinn.