Tíminn - 01.12.1947, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, mánudaginn 1. des. 1947
221. blað
Sannleikurinn er saána beztur
Svar frá ESirni L. Jónssyni veðnrfræÍSiiigi
til ritstjóra Heilhrigðs lífs
I iiyútkomnu hefti af
„heilhrigðu lífi“, ræðst rit-
stjörinn, dr. Gunnlaúgur
Olaessen, á útvarpsráð fyrir
að hafa gefið sænska heilsu-
íræðihgnum Are Waerland
kosfá' að flytja erindi í út-
várpið s.i. sumar. í útvarp-
inu eru „mildir menn og góð-
hjartaðir", segir ritstj., „og
ipyngja ekki útlendum manni,
er ilefhir sig „heilsufræðing",
méö ösanngjörnurn kröfum
um pekkingu á því efni, sem
hahll* fjallar um í erindi
sihú‘*. En hins vegar verða
iæknar, „að bæta við sig
þekkingu í eitt ár“ — takið
vel eftir: í eitt — 1 — heilt
ari •— eftir að hafa tekið
iæknispróf við Háskóla ís-
iarids,' áður en þeim eru veitt
lækhisréttindi.
•Sjóndeildarhringur dr. G.
Claessen, er óneitanlega dá-
htíð þröngur og gamaldags
a bessum efnum. Hann met-
ur þekkingu manna eftir próf
skírteinum einum. Og í hans
aufeum skiptir það engu máli,
að Waerland hefir svipaða
háskólxmenntun í læknis-
íræði og hann sjálfur; og svo
heíir hann „bætt við sig“,
ekki einu — 1 — ári, heldur
áö ^ prjátíu — árum eða
meir, sem hann þóttist þurfa
að verja í framhaldsnám og
sjálfstæðar rannsóknir og til-
raunir, áður en hann taldi
sig hafa næga þekkingu til
brunns að bera, til þess að
geta íarið aö ræða og rita
opinberlega um heilbrigðis-
mál. Allt þetta má ritstj. H.
L. vera kunnugt, svo vel sem
hanrx bersýnilega hefir fylgzt
með skrifum okkar „náttúru-
lækningamanna" undanfarin
ar. En Waerland hefir enga
prófstímplla, hann hefir
aJdrei tekið próf, af þeirri
aidrei tekið próf, af þeirr
emföldu ástæðu, að með það
hafði hann ekkert að gera.
Haim hefir ekkei’t „dr.“ eða
„pröí“ fyrir framan nafnið
sxtt. Og í augum dr. G. Cl.
er paö einskis vert, að frægir
lséknar og vísindamenn víðs-
vegar nm Evrópu hafa farið
viðurkenningarorðum um
hanxx og telja þekkingu hans
og rít um heilbrigðismál með
pvx allra bezta, sem fram hef-
ír komið á því sviði.
hegar öllu er á botninn
hvplít, verða prófskírteini og
naínoætur ekki látin í ask-
ana og eru enginn mæli-
kvarði á þekkingu manna á
lifinu. Og með allri virðingu
lyrir- iærdómi og titlum rit-
scíora H. L. verð ég að segja,
að ég mundi ekki vilja
standa i sporum hans í kapp-
xæðum við Are Waerland um
xj^ermgarverðmæti matvæla,
hollustu þeirra og áhrif á
likama sjúkra manna og
heilbrigðra, né heldur í sam
keppmsprófi um lækningu á
gigt, eiísemi, meltingasjúk-
dómum, hjartasjúkdómum o.
s. irv,
Dr G. Cl. mun hafa verið of
onnum kafinn til að geta
hiýtt á fyrirlestra Waerlands
si. sumar. Ekki hefir vantað
vxljann, ef dæma má eftir
þvi kappi, sem hann leggur
a að kynna lesendum H. L.
skoðanir hans, á sinn sér-
kennilega máta, svo að segja
í hverju hefti H. L. En hann
hefir gefið sér tíma til að
lesa blaðaummæli og hlusta
á útvarpserendi Waerlands,
líklega þó ekki nema með
öðru eyra, því að aðaltilefnið
til ádeilu ritstj. á útvarpsráð
byggist á „misheyrn". „Waer-
land lýsti því yfir í útvarp-
inu“, segir dr. G. Cl„ „að
sykursýki hefði fyrst orðiö
vart, er menn tóku að neyta
hvítasykurs". Og síðax: „Sól-
víkingurinn í útvarpinu (þ. e.
Waerland. B.L.J.) gerir sér
þó lítið fyrir og fullyrðir, að
þá fyrst hafi sykursýki gert
vart við sig, er menn fóru að
neyta hans“. En nú upplýsir
ritstjórinn réttilega,*að sykur
sýki hafi þekkzt frá dögum
forn-Egypta og Hippokrat-
esar (Heilbrigt líf VII, 3.—4.
bls. 153—4).
Það vill nú svo til, að ég
hefi í höndum handrit Waer-
lands, sem hann las í útvarp
ið. Þar stendur orðrétt: „Syk-
ursýkin, sem var svo að segja
óþekkt, áður en hvíti sykur-
inn kom til sögunnar ... “
Hér skakkar að vísu ekki
nema litlum þremur orðum
— „svo að segja“ — frá því,
sem dr. G. Cl. „heyrðist“
Waerland segja. En þessi þrjú
litlu orð eru samt nóg til
þess, að þeir sem trúa ekki
ritstj. H.L. í blindni hljóta að
gefa hinum tilvitnuðu um-
mælum hans ljótt nafn, sem
ég kynoka mér við að hugsa,
hvað þá að setja á pappír-
inn.
Þótt leiðinlegt sé frá að
segja, þá hafa slíkar óskilj-
anlegar missagnir slæðst úr
penna ritstj. H.L. stundum
áður, einmitt í sambandi við
Náttúrulækningafélag ís-
lands og skrif forvígismanna
þess. Þannig fór ritstj. t. d.
eitt sinn dálítið óvarlega með
tölur um manndauða úr
krabbameini, þannig að þær
sýndu þveröfuga útkomu við
það rétta. í annað skipti
taldi hann tvo leikmenn úr
félaginu hafa flutt erindi um
læknisfræðileg efni, en það
voru þá þyddar greinar eftir
erlenda lækna. Pleira mætti
telja, en þessar tvær missagn
ir voru reknar ofan í ritstj.,
önnur af undirrituðum og hin
af Helga Tryggvasyni, kenn-
ara (Mgbl. 18. júli 1941 og
Vísir 7. júlí 1945). í bæði
skiptin játaði ritstj. sekt sína
með þögninni.
Ritstj. H.L. hefir frá önd-
verðu haft horn í síðu Nátt-
úrulækningafélags íslands.
En eins og kunnugt er, þá
er Jónas Kristjánsson, lækn-
ir, stofnandi og forustumaö-
ur félagsins, sem berst fyrir
bættu heilsufari og gegn
sjúkdómum og vanheilsu,
með því að fræða al-
menning um heilnæma lifn-
aðarhætti. Þennan félags-
skap og um leið hið þjóðnýta
og árangursmikla heilsu-
verndarstarf J. Kr. hugðist
nú ritstj. H.L. og fáeinir skoð
anabræður hans úr lækna-
stétt að gera sér lítið fyrir
og kæfa í fæðingunni með
löngum og harðorðum árás-
argreinum eftir suma ritfær-
ustu menn stéttarinnar. Léði
dr. G. Cl. þeim ótakmarkað
rúm í tímariti Rauða Kross
íslands, „Heilbrigðu lífi“. En
skrif þessi höfðu þveröfug á-
hrif, því að svo öfgafull voru
þau, að þau öfluðu félaginu
ágætra starfskrafta, og hafa
vinsældir þess og velgengni
farið hraðvaxandi með
hverju ári.
í vonbrigðum sínum leitast
svo dr. G. Cl. við að svala
gremju sinni með máttlausu
narti og harla ósmekklegu
um starfsbróður sinn, J. Kr„
og félagið og skeytir einnig
mjög skapi sínu á Are Waer-
land, sem hann uppnefnir
og fer um hinum háðulegustu
orðum. Og svo grípur ritstj.
í rökþrotum sínum stundum
til þess ráðs, sem enginn má
láta sig henda, er vill telja
sig vísindamann og vill láta
taka mark á orðum sínum,
að fara gálauslega með sann
leikann og telja sig hafinn
yfir skjalfestar staðreyndir í
fréttaflutningi sínum. Slíkt
athæfi hefnir sín á þann
hátt, að fróðleiksfúsir les-
endur nætta að treysta orð-
um vísindamannsins, einnig
í öðrum efnum.
Bardagaaðferð dr. G. Cl,
sem lýst hefir verið og mætti
sýna með mörgum fleiri dæm-
um ber órækt merki um slæm
an málstað. Hún er merki um
fullkomin rökþrot og óskilj-
anlegan, sjúklegan ótta við
hina nýju og sigrandi stefnu
í heilbrigðismálunum, stefnu,
sem flytur þó ekki hættu-
legri boðskap en þann, að
hægt sé að vinna sigur á
sjúkdómum og vanheilsu á
þann einfalda hátt að koma í
veg fyrir þá — og einnig
að lækna þá — með því að
hlíta fáeinum einföldum regl
um um daglega lifnaðar-
hætti. Á þann hátt megi ekki
aðeins losna við sjúkdóma
yfirleitt, heldur öðlast vellíð-
an og starfshæfni, sem fáum
auðnast að þekkja. Þessi
stefna byggist á starfi
margra lækna og manneldis-
fræðinga og er borin uppi
í flestum eða öllum menn-
ingarlöndum af fjölda hugs-
andi manna og kvenna úr
öllum stéttum. Og sterkasti
liðsmaður hennar er hinn ó-
lygni og óskeikuli dómari,
reynslan, sem hver maður
ar eru smátt og smátt að
hallast að þessari stefnu. Og
fjörbrotaárásir hinna aftur-
haldsömustu andstæðinga
þessarar nýju mannbóta-
stefnu gera ekki annað en
gefa henni byr í seglin og
flýta fyrir fullkomnum sigri
hennar.
Frarasóknarvist á
fimmtudaginn
Framsóknarfélögin í Rvík
efna til Framsóknarvistar í
Nýju mjólkurstöðinni föstu-
daginn 5. des.
Vegna mikillar eftirspurnar
er Framsóknarmönnum bent
á að draga ekki að tryggja sér
miða að þessari vist, sem er
hin síðasta fyrir jól.
ViimilS öínllega að
Þá koma nú hérna botnar við
annað vísuupphafið, sem ég birti
um daginn og er þó væntanlega
von á nokkrum ennþá utan af
landinu. Upphafið var svona:
Hugarstríð og hjartasút
helzt til víða lamar.
Svo fá lesendurnir orðið. Sumir
eru nefndir ýmsum uppnefnum
en aðrir engum, en tveir einir
hafa látið fullt nafn fylgja, án
þess að greina gerfinafn. Pyrst er
einn nafnlaus:
Sendu, vinur, konjakskút,
þá kvarta ég ekki framar.
apsfeKiP^ ■■■ -
En ekki virðist Hreggviður hafa
trú á því úrræði, því að hann
kveöur:
heimskan lýð, sem staup og stút
stundar síð og framar.
Halldór Guðjónsson í Vest-
mannaeyjum sendir þennan botn:
Rekum svik og sundrung út,
sýtum aldrei framar.
Hugsjúkur bóndi svarar þessu til:
í miðjum klíðum missti’ eg hrút,
mér því kvíði amar.
Það var nú ekki gott að missa
hrútinn núna, — svo mikið vit hefi
ég þó á búskap.
En það er eins og vonarhljóð i
þeim næsta, sem hefir smeygt und-
irskrift sinni inn í vísuna:
Má ég ríða með þér út
mærin bliða? — Framar.
Strandbúi væntir sér hins vegar
hressingar og lífsnautnar úr ann-
arri átt og kveður:
11-íÆ’k'wmf' 1 wm
Hafið býður hraustum út
hetjum skríður framar.
Næst renni ég inn á milli einum
nafnlausum, sem mér finnst helzt
til niðurdreginn og daufur:
Á það ríð ég endahnút,
einskis bíð ég framar.
Það er ekki jafn dauft yfir þeim
næsta, þó að hann virðist vera
búinn að reyna eitt úrræði til
þrautar:
Skíta og níða aöra út
ekkert þýðir framar.
Hallbjörn g,amli Oddsson er lífs-
reyndur maður og heldur sér við
staðreyndir líðandi tíma. Hann
kveður:
Gullið fríða er gufað út,
gleður lýð ei framar.
Náttúrulækningamaður kernur
með sinn fagnaðarboðskap, því að
hann hyggur að andleg vanlíðan
fólksins og sálrænt ástand stafi
af því, að það borði ekki nóg græn-
meti og aðra lútargæfa fæðu og
hafi of sjaldan hægðir til baksins:
Gleyma lýðir grasi og lút,
ganga of síð á kámar.
Svo er hér að síðustu einn, sem
hefir brugðið á annan bragarhátt
og gerir vísuna stikluvik hring-
hent, þannig:
Þótt með hríðum stundi ég stút,
stingur kvíðinn gleði út.
Ég þakka kærlega öllum þessum
mönnum, sem hafa hjálpað mér
með því að «enda mér þessa botna
við upphafi hagyrðings. Bráðum
skoðum við botnana, sem borizt
hafa við hinni byrjuninni.
En í dag ætla ég að kveðja ykk-
ur meö þessum botni, sem ég orti
sjálfur, en þið megið þó ekki taka
of hátíðlega efnislega:
Likt og híðbjörn legst ég út,
lýðinn prýði ei íramar.
Setjarinn skaut inn þessum
botni:
Þó að Dóri dreypi á stút
drósir litt það amar.
Pétur landshornasirkill.
::
::
Bækur ungu stúlknanna:
:?
::
::
::
♦♦
|
::
::
::
::
úthreiðslu Tímans.
bYRVfVKR I?
-'HÁiVHNHjt NIS’ \B
Skauta°
cGrottuiugiii
er saga norsku skauta-
drottningarinnar Sonju
Henie, rituð af henni
sjálfri. Sú saga er eitt
glæsilegasta og áhrifa-
mesta frægðarævitítýri
ungrar nútímastúlku,
sem um getur, og hlýt-
ur að hrífa alla þá,
sem dá fegurð og
fræknleik, og þó eink-
um ungar stúlkur.
— Mai'gar glæsilegar
myndir prýða þessa
bók. — Kostar kr. 23,00
í fallegu bandi.
Þyrisivegui*
hamingjuiinar
Huglj úf og rómantísk
ástarsaga eftir vinsæl-
ustu skáldkonu Svía,
Sigge Stark. Engin ung
stúlka vill fara á mis
við að lesa þessa
skemmtilegu sögu.
Þyrnivegur hamingj-
unnar er önnur bókin
i skáldsagnaflokknum
Gulu skáldsögurnar. —
Kostar kr. 22,00 í fallegu
bandi.

BRAUPNISÚTGAff'AN
Pósthólf 561 — Reykjavík.
::