Tíminn - 01.12.1947, Blaðsíða 5

221. blað
TÍMINN, mánudaginn"!. des. 1947
5
Mánud. 1. des.
L desember
Fyrsti desmeber, fullveldis-
isdagurinn, talar máli til-
finninganna og minnir enn
á skyldur frjálsra manna við
land sitt og þjóð.
Það er ekki því að neita,
að í dag er dapurt um að lít-
ast á sumum sviðum sjáf-
stæðismálanna. Þrátt fyrir
góðæri og gróðratíma undan-
farið árabil, hefir þó eyðslan
og óhófsemin vaxið örar en
velmegunin. Því er nú svo
komið, að þurrð er í búi. ís-
lendingar hafa ekki reynzt
menn til að standa með full-
um drengskap við allar
skuldbindingar sínar í við-
skiptamálum meðal fram-
framandi þjóða. Því er nú svo
komið, að í augum merkra
manna á sviði viðskipta og
kaupsýslu, hefir þjóðin ís-
lenzka fengið á sig óorð, svo
að jafnvel er varað við að
samneyta henni.
Þetta eru þung orð og dap-
urlegt að verða að viðhafa
þau á hátíðisdegi. En þessi
orð eru orð sannleikans, og
það er glötunarráð og gæfu-
leysi, að loka eyrum sírjum
fyrir þeim. Þjóðin á fyrst og
fremst heimtingu á því, að
henni sé sagt satt.
Það þarf enginn að halda,
að sjálfstæði íslendinga vari
lengi, nema þjóðin njóti
góðs álits út á við. Það er
alltaf mikið öryggi í því að
vera heiðarlegur. Lítilli þjóð
er það lífsskilyrði að reyn-
ast ábyggileg í viðskiptum,
halda orð sín og virða og
kvika ekki frá gerðum skuld-
bindingum.
Það kann að þykja gamal-
dags í heimi glamurs og aug-
lýsinga, en samt er það satt,
að fyrsta skilyrði þess, að
þjóðin haldi sjálfstæði sínu, er
að hún vinni fyrir sér og sé
heiðarleg.
Það heldur engin smáþjóð
sjálfstæði sinu, nema hún geti
látið heiminn bera virðingu
fyrir sér. En virðing annarra
þjóða vinnst með þvi að rækta
og nytja land sitt vel, skipa
félagsmálum sinum á réttlát-
an og farsælan hátt, sníða sér
stakk eftir vexti og reynast
ábyggileg i viðskiptum öll-
um.
Það hefir borið dapurlega
skugga á þessi mál vegna
þeirrar óstjórnar, sem undan-
fariö hefir verið á fjárhags-
málunum. Og þar verða nú
saklausir að gjalda sekra, því
að þjóðin er öll í hættu, þegar
grunnurinn undir sjálfstæði
hennar hefir verið holgrafinn.
Það er nokkur hætta á því,
að sumir þeir, sem mesta eiga
sök á því að hafa stefnt sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar í
háska á þessu sviöi, reyni nú
að leiða athygli frá sekt sinni
meö því að glamra um eitt-
hvað annað. En það má engan
rugla. Þjóðin verður að skilja
þetta.
Vera má að sumum verði
tíðræddara í dag um Keflavík
og sambúð íslendinga og
Bandaríkjamanna þar. en
þessa hlið sjálfstæðismálsins.
Ekki skal úr því dregið, að ís-
lendingum sé þörf að vaka
yfir landsréttindum sínum og
~ ERLENT YFIRLIT:
Borgtastyrjöldin í Kashmir
Verður Iuin upphaf síyrjaídar milll Pakist-
an og Hindustan?
Skipting Indlands í tvö ríki hef-
ir ekki tekizt.: yandræðalaust, eins
og kunnugt er af útvarps- og
blað'afregnum.-: Pyrst urðu stór-
kostlegir árekstrar í sambandi við
skiptingu þess Jands, er áður heyrði
beint undir stjórn Breta. Þessum
árekstrum er nú tekið að linna,
en þá hafa nýir komið til sögunn-
ar. Þeir árekstrar hafa sprottið af
því, að furstadæmin, sem áður
heyrðu aðeins- óbeint undir stjórn
Breta, hafa átt erfitt með að á-
kveða, hvoru hinna nýju ríkja þau
skuli heldur. sameinast. Til full-
kominnar borgarastyrjaldar hefir
þó hvergi komið enn, nema í
Kashmir.
Frægð Kashmirsjalanna.
Utan Indiands er Kashmir
einkum þekkt vegna Kashmirull-
arinnar og 'Kashmirsjalanna, er
notið hafa heimsfrægðar öldum
saman og var 'um langt skeið ein
hin eftirsóttásta verzlunarvara.
Það er fyrst á. síðari tímum, að
framlelddir hafa verið dúkar og
sjöl, sem þýkja taka framleiðslu
Kashmirmanna fram.
Kashmir liggur á landamærum
Indlands og Afghanistan. Landið
hefir goldið þesS, að það liggur á
vegamótum, því að um það hafa
legið leiðir slgursælla þjóðflokka,
bæði úr suðri og norðri. Kashmir
myndar eins konar útjaðar Hima-
lajafjallanna ,óg’ skiptast þar á há
fjöll og djúplr dalir. Dalirnir eru
mjög frjósarnií, og í suðurhluta
landsins er ailmikið sléttlendi um-
kringt tignarlegum fjöllum. Að
flatarmáli er; Kashmir rúmlega
tvisvar sinriúftí stærra en ísland.
Aðalatvinnuvégur landsmanna er
landbúnaðuiváiS *
.
Furstar af Sikhaættum
Kashmirbúat' munu vera rúmar
fjórar millj. -Meginþorri þeirra eru
Múhameðstrúat. Múhameðstrúar-
menn lögðú laridið undir sig á 13.
öld, en síðari hafa ýmsir aðrir
haft þar yfirí'áð. Um 1820 hröktu
Sikkar úr Burijabfyiki Afghanist-
anmenn þaðáriýér höfðu þá farið
þar með yfii’ráð í tæpa öld. Völd
Sikha urðu þo fskammvinri, því að
Bretar lögð'U' lándið undir sig 26
árurn seinna. Þeir gerðu landið að
sjálfstæðu furStádæmi og komu
þar til valda-.fursta einum af
Sikháættum.; 'F-urstinn fékk að
mestu leyti. eihræðisvald í sínar
hendur, en þó -varð hann viðkom-
andi öll utanríkismál og meiri-
háttar innánlandsmál að leita
samþykkis Breta. Þessi skipan
hefir haldist fram á þennan dag.
Það hefir reynzt á ýmsan hátt
óheppilegt, að: Bretar skyldu hefja
þessa furstaætt til valda. Hún hef-
ir verið Hindúatrúar og haldið
ýmsum kreddum hennar fast að
landsmönnum, sem langflestir játa
Múhameðstrúý'Þannig hefir þeim,
sem gera sig seka um að slátra
kú, verið refsað- með sjö ára fang-
elsi, en Hindúav telja kýrnar heil-
ög dýr, en. Múhameðstrúarmenn
ekki. ......
Þessir trúarlegu árekstrar furst-
anna og landsmanna, hafa gert
furstana mjög óvinsæla í Kashmir.
Við þetta hefir svo bæzt, að þeir
hafa verið mjög harðdrægir í
fjárskiptum sínum við landsmenn,
en lítið skeytt um framfaramál
almennings. Óvíða eða hvergi í
Indlandi er alþýðumenning minni
en í Kashmir og lífskjör almenn-
ings eru eftir því.
45 milj. kr. árstekjur.
Sá, sem nú er fursti í Kashmir,
heitir Ali Singh, og hefir farið þar
með völd í 22 ár. Hann hefir
verið mjög óvinsæll og hafa verið
gerðar fjölmargar tilraunir til
Þess að myrða hann. Oftar en einu
sinni hefir verið reynt að steypa
honum úr stóli með byltingu, en
Bretar hafa jafnan komið honum
til hjálpar.
Ali Singh er einn af ríkustu mönn
um veraldar. Árstekjur hans- eru
taldar um 45 millj. kr. Vængirnir
á einkaflugvél hans eru þaktii' gull-
og silfurplötum. Krýningarskrúði
hans er sagður margra milljóna
króna virði. Hallir hans skipta
tugum. Konur þær, sem eru hon-
um til þénustu í kvennabúri hans,
eru sagöar skipta hundrúðum.
Borgarastyrjöldin.
Þegar skipting Indlands var
ákveðin síðastl. sumar, komst Ali
Singh í alvarlega klípu. íbúar Kash
mir vildu sameinast Pakist.an eða
a. m. k. yfirgnæfandi meirihiut-
þeirra. Ali Singh vildi hins vegar,
að Kashmir sameinaðist Hindust-
an, en treystist hins vegar ekki til
þess gegn vilja íbúanna. Um skeið
gekk hann með þau áform að lýsa
yfir sjálfstæði landsins, en i3ret-
ar neituðu honum um samþykki
til. þess.
Þegar Ali Singh gat hvorugt
það gert, er hann óskaði helzt
eftir, greip hann til þess ráðs að
draga allar ákvarðanir á langinn.
Þetta likaði landsmönnum ekki.
Þeir ákváðu þyí að grípa til sinna
ráða og steypa furstanum af stóli.
Þúsundum saman streymdu þeir til
höfuðborgarinnar, Scrinagar. -—
Purstinn tók það þá til ráðs að
leita á náðir stjórnarinnar í
Hindustan. Nehru forsætisráð-
herra féllst á þá beiðni hans að
senda þangaö herlið til þess „að
halda uppi lögum og reglum", eins
og það var oröað. Jafnframt lýsti
Nehru yfir því, að tilgangurinn
væri ekki að innlima Kashmir í
Hindustan, heldur yrði síðar látin
fara þar fram atkvæðagreiðsla
um það, hvort íbúarnir vildu held-
ur tilheyra Pakistan eða Hind-
ustan.
Svo virðist, sem Múhameðstrúar-
menn hafi ekki fest trúnáð á þessa
yfirlýsingu Nehrus, því að þeir
hafa haldið uþpreisninni áfram og
hafa víða verið háðir allmiklir
bardagar í landinu. Hingað til
hefir uppreistarmönnum veitt bet-
ur, enda hafa þeir megin þorra
íbúanna að baki sér og auk þess
hefir þeim bætzt margt sjálfboða-
liða úr nágrannafylkjunum.
Eins og málin standa nú, verð-
gæta þess að gerðir samningar
séu haldnir. En sízt mega
menn halda, að hitt sé minna
vert að gæta siðferðilegra
réttinda sinna. Sú þjóð, sem
glatar siðferðilegum rétti til
samfélags frjálsra og sjálf-
stæðra þjóða, er dauðadæmd.
Hún er gengin til glötunar.
Það væru því svik við þjóð-
ina að þeegja um þetta. Sjálf-
stætt og blómlegt atvinnulíf
og ráðdeild og heiðarleiki í
utanríkisviðskiptum eru
fyrstu og brýnustu sjálfstæð-
ismálin. Þjóðin verður að
vinna fyrir sér með fullri
sæmd.
Pandit Nehru
ur ekki séð fyrir um úrslit þessarar
deilu. En margir virðast óttast,
að hún geti orðið upphaf styrjald-
ar milli Hindustan og Pakistan,
því að taki uppreistarmönnum að
veita ver, mun erfitt fyrir Pakist-
an að verða hlutlaust. Vonin um
sæmii^ga lausn er nú sem oftar
bundin við það, að Bretum tak-
ist að miðla málum.
Sjálfstæðismenn
bera ábyrgðina
Hin athyglisverða grein,
sem hér fer á eftir, birtist
í Skutli, blaði Alþýðu-
flokksins á ísafirði, fyrir
skömmu síðan.
Svo segir í gömlum sögnum
af draugum og uppvakning-
um, að æði oft hafi þaö hent
þá, er með kukl fóru, að þeir
hafi komizt í hann krappann,
er þeir ætluðu að koma upp-
vakningum fyrir aftur, og
stundum henti það jafnvel,
að uppvakningurinn varð
kuklaranum að bana.
í íslenzkri verkalýðshreyf-
ingu hafa Sjálfstæðismenn
farið með kukl hin síðari ár
og vakið upp draug þann,
sem nú er svo rammur orð-
inn, að vá er fyrir dyrum í
verkalýðshreyfingunni og ís-
lenzkum stjórnmálum, tak-
ist ekki að koma uppvakning
þessum fyrir hið bráðasta.
Eftir skipulagsbreytinguna,
sem gerð var á Alþýðusam-
j bandinu 1940, ólu margir þá
I von í brjósti, að takast mætti
að halda allsherjarsamtökum
verkalýðsins utan við hina
pólitísku flokkabaráttu.
En þetta hefir orðið á ann-
an veg. Með dyggri aðstoð
Sjálfstæðismanna tókst
kommúnistum að sölsa und-
ir sig öll völd í Alþýðusam-
bandinu 1944.
Síðan hafa kommúnistar
enn með aðstoð Sjálfstæðis-
manna hreiðrað þar betur
um sig, gert skrifstofu Al-
þýðusambandsins að flokks-
legri miðstöð, notað fé sam-
bandsins til að greiða starfs-
mönnum laun, sem talið
hafa sér skyldara, að þjóna
hagsmunum kommúnista-
flokksins, en vinna í anda
einingar verkalýðssamtak-
anna. — Sjálfstæðismenn
hafa lagt kommúnistum til
formenn í verkalýðsfélögun-
um, þar sem þeir hafa enga
frambærilega menn átt.
Þessir þjónar, sem Sjálf-
stæðismenn hafa leigt komm
únistum, hafa verið svo trúir
í þjónustunni við málstað
kommúnista, að þeir hafa
jafnvel flestir taliö sér skylt
að setja vilja og hagsmuni
Gjaldeyrisöflun
togaranna
Það gefur næstum daglega
að lesa í einhverju Reykja-
víkurblaðanna, að nýlega
hafi svo og svo margir tog-
arar selt ísfisk í Bretlandi
fyrir jgvo og svo margar millj.
kr. Ekki sízt hefir þessum
milljónaupphæðum verið
flaggað, þegar einhver svo-
kallaði „nýsköpunartogar-
inn“ hefir selt afla sinn. Sú
skoðun er því eðlilega farin
að ryðja sér til rúms, að ýms-
ir „nýsköpunartogaranna“
séu komnir vel á veg með að
endurgjalda þann gjaldeyri,
sem upphaflega var látinn
fyrir þá.
Sannleikurinn er hins veg-
ar sá, að gjaldeyrir sá, sem
fæst fyrir aflasölur togar-
anna, er miklu minni en um-
ræddar tölur blaðanna . gefa
til kynna.
Orsök þessa er sú, að frá
söluverðinu dregst ýmis
kostnaður, sem er greiddur í
erlendum gjaldeyri. Má þar
t. d. nefna allháan toll í Bret-
landi, umboðslaun, hafnar-
gjöld, uppskipunarvinnu o. s.
frv. Þá eru kol eða olíur og
annað, sem þarf til reksturs-
ins og greiða þarf í erlendum
gjaldeyri. Loks er svo hluti
af kaupi skipverja greiddur
í erlendum gjaldeyri. Það
mun vera áætlað, að gamall
togari, sem selur afla sinn
fyrir 7 þús. pund eða 182 þús.
kr., skili raunverulega ekki
til ba.nkanna nema 80—90
þús. kr. í erlendum gjaldeyri.
Gjaldeyristekjur þær, sem
nýju togararnir hafa fært í
þjóðarbúið, eru þó hlutfalls-
lega miklu minni enn, sem
komið er. Ástæðan er sú, að
auk framangreindra útgjalda
í erlendum gjaldeyri, hafa
þeir orðið að kaupa sér ýms
veiðarfæri og tæki, sem ekki
fylgdu þeim frá skipasmiðj-
unni. Þannig mun bönkun-
um enn ekki hafa borizt
neinn gjaldeyrir, — eða a.
m. k. sáralítill, — frá fyrsta
„nýsköpunartogaranum“,
sem kom hingað, en það er
Ingólfur, togari bæjarútgerð-
ar Reykjavíkur.
Þessara upplýsinga hefir
þótt rétt að geta, svo að afla-
sölufregnir blaðanna yllu
ekki misskilningi, Tilætlunin
er hins vegar ekki sú, að gera
lítið úr gjaldeyrisöflun tog-
aranna. Hún er mikilsverð
fyrir þjóðina. En hins vegar
er rangt að mikla hana í
augum sér og ætla hana
meiri en hún er og byggja á
því falskar vonir um gjald-
eyrismál þjóðarinnar.
X+Y.
Kveðiö
við fráfall gamalla sam-
herja, Ingvars Pálmasonar
og Einars á Eyrarlandi:
Gerist færra um varin vé,
vetrarsúgur nógur.
Gustar fast um feiskin tré,
fellur hinn gamli skógur.
J. Þ.
kommúnistaflokksins öllu
öðru ofar.
Á þennan hátt hefir Sjálf-
stæðisflokkurinn stöðugt
magnað drauginn, sem hann
(Framhald á 6. siðu)