Tíminn - 03.12.1947, Blaðsíða 6

V
>o; • «
TÍMINN, miðvikudaginn 3. des. 1947
223. blað
GAMLA B!0
Saimleikiirinn
í ninrðmáliim
(The Truth About Murder)
Spennandi amerísk sakamála-
imynd.
Bonita Granvilli
Morgan Conway
u
>': Rita Corday
íí Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Börn innan 16 ára fá
ekki aögang.
TRIPOLI-BIO
S ii d a n
Afar spennandi amerísk stór-
mynd í eðlilegum litum meö:
Maria Montez
Jon Hall
Turhan Bay.
Sýnd kl. 9. Síðasta sinn.
Fálkinn í San Francisco
Spennandi amerísk leynilög-
reglumynd eftir skáldsögu
Michael Arlens.
Tom Corday
Rita Corday
Robert Armstrong.
Sýnd kl. 5 og 7.
í’ Bönnuð innan 12 ára.
Vítlsglóðir
. .(Angel on my Shouider)
Mjög áhrifarík og sérkexmileg
kyikmynd frá United Artists.
„Bönnuð börnum innan 16 ára.
Sýnd kl. 9.
Hesturinn minn
(My Pal Trigger)
• » Afar skemmtileg og falleg
liestamyrid. — Sýnd kl. 5 og 7.
Sími 1384.
NYJA BIO
t»ín mun ég ver&a
(„I’U be Yours")
Fallég mynd og skemmtileg
með fögrum söngvum. Aðai-
hlutverk:
Deanna Durbin.
Tom Drake.
....Adolphe Menjou.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
'TJARNARBIO
Glæpnr og refsing
Stórfengleg sænsk mynd eftir
hinu heimsfræga snilldarverki
Dostojevskijs.
Hampe Faustman.
Gunn Wállgren
Sigurd Wallén
Elise Albin.
Bönnuð innan 16 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Tíitilnn
! Nýir kaupendur fá Tímann \
til áramóta fyrir aðeins
5 krónur.
Þar með er fjölbreytt
jólablað.
Símið strax í
2323
og pantið Tímann.
I
Þáttur uin laiidsmál
i
* (Framhald af 4. síðu)
um enn komið út fyrir sæmi-
leg takmörk. Þá féll það enn
ájný í hlut flokksins að taka
við. Og við tók jöfn og örugg
endurreisn, sem þrátt fyrir
fállandi markaði útflutnings-
ins hélt gjaldeyrisástandinu
sæmilegu. Að vísu var látiö
fara fram uppgjör á skuldum
atvinnuveganna. En landbún-
aðaruppgjörið var búið að
undirbúa áður. Svo kom
styrjöldin og peningaflóðið í
kjölfar hennar. Varnaðarorö
og viöleitni Framsóknar-
nianna til þess aö vera við-
búnir erfiðleikum og halda
verðbólgunni í skefjum, voru
að engu höfð og þeir úthróp-
aðir fyrir afturhaid og jafnvel
brugðiö um þekkingarleysi á
þesssuJii inálum o. s. frv. í einu
orði: „hrunstefnumenn.“
Jú, 'það er óhætt að skella
skuldinni á Alþing en það á
bára ekki óskipt mál. Jafnvel
i flokki Björns Ólafssonar
hafa verið menn, sem hafa
haft svipaöa skoðun á verð-
bólgunni og Framsóknar-
menn, en þeir hafa bara engu
ráðið. En nánar athugað, er
hægt aö skella skúldinni á
Alþing? Það getur verið vafa-
mál. Kjósendur eiga þar sinn
þátt. Alþing á hverjum tíma
mótast af kjósendum lands-
ins. Og það má líka segja að
kjósendurnir mótist af al-
þingismönnum. Áróðursbrell-
ur þeirra þekkja flestir. Ég
sé svo ekki ástæðu til þess að
reifa þetta lengra að sinni. En
ef mönnum er alvara með
það að vilja breyta um stefnu
í þjóðmálum, ve»ða menn að
gera sér ljóst, hverjum er
treystandi til að gera það.
Halda menn að hægt sé að
fulltreysta mönnum, sem fag-
urt 'táJa, en fylla samt þá
flokka, sem valdir eru að ó-
farnaðinum fyrr og síðar?
Nei og aftur nei. Leiðrétt-
ing fæst ekki nema menn
fylki sér um algjöra og full-
komna endurreisn. Ég hefi
gerzt sýo fjölorður um þetta
atriði i ritgerö hr. Björns Ól-
afssonar vegna þess, að víðar
hefir bplað á sömu fullyrð-
ingum í sambandi við ástand-
iö í dag. Það er eins og mönn-
um sé-fróun í því að vilja
spyrða alla þjóðina í eina
kippu. En von okkar í þessum
málum byggist einmitt á því,
aö Framsóknarflokkurinn og
mæiir menn í öðrum flokkum
eiga ekki samleið með þeim,
sem hafa stýrt á skerið.
Það sem ég hefi lesiö um
ástandið eins og þaö er nú
virðist allt hníga að gjaldeyr-
isáStandinu, en minni gaum-
ur gefinn að innanlands-
ástandinu. Björn Ólafsson
tekur til meðferðar útlán
bankanna. Það er vissulega
orð í tíma talað.
Óbreytileiki sparisj óðsinn-
stæðanna bendir ekki til þess,
að þeir sem eignazt hafa pen-
inga undanfarið, hafi haft trú
á hinni svokölluðu nýsköpun.
Þetta fyrirbrigði bendir ótví-
rætt í þá átt, að tiltölulega
eignalitlir menn hafi verið
aðalþátttakendurnir í henni.
Ehda mun svo vera. Það munu
vera allverulegar ábyrgöir,
sem nú hvíla á ýmsum bæj ar-
og sveitafélögum í sambandi
við hina margnenfndu „ný-
sköpun“ og ýmsar aðrar fram-
kvæmdir, Margar þessar
framkvæmdir eru að sjálf-
sögðu aðkallandi og heföu
verið sjálfsagðar ef jafnvægi
væri í fjármálum þjóðarinn-
ar.
Þessar ábyrgðir bæjar- og
sveitarfélaga ásamt skuldum
þeirra, sem mest hafa aðgert,
eiga áreiðanlega eftir að
þyngja mjög róðurinn fyrir
þeim og verða drjúg útsvars-
byrði á komandi tímum.
Svipað er að segja um ríkis-
sjóð.
Ég er sammála Birni Ólafs-
syni um það að ekki má
kaupa stú,ndárfrið með er-
lendri lántöku. Þjóðin verður
að bregðast þannig við, að
þess gerist ekki þörf.
En það má heldur ekki, eins
og nú er komið málum, kaupa 1
stundarfrið með gengislækk- :
un. í henni felst ný verð- .
bólguhætta. Björn Ólafsson
nefnir 15% lækkun sem færa !
leið og vill miða við 30 krónu
sterlingspund. Ég held það sé •
mjög varhugavert að miða!
gengi íslenzkra peninga við.
gildi erlendra peninga, og við
höfum gert of mikið að því. |
Þá nefnir hann lækkun á i
•vísitöiunni niður í 250 stig.
Hvort tveggja telur hann
neyðarúrræði. Frá mínu
sjónarmiöi er þetta ekkert úr-
ræði. Eins og málum er komíð
er ekkert vit í því að nota
tækifærisleg úrræði. Það
verður að ganga hreint til
verks og finna viðskiptum
okkar stað í framleiðslugetu
þjóðarinnar. Við megum ekki
lengur eiga fjármál okkar
undir duttlungafullum stjórn
málum og spákaupmennsku.
Við veröum að byggja okkur
fjárhagskerfi, sem stenst
árásir pólitískra valdabrask-
ara. Og við eigum að grípa
þau tækifæri, sem enn eru
fyrir hendi til þess að tryggja
það, að framvegis geti ekki
endurtekið sig saga hinnar
vesælu „nýsköpunarstjórnar.“
Stjórnskipunarmálið er óleyst
enn. Sannir íslendingar með
karlmannslund, eins og Björn
Ólafsson og margir fleiri, eiga
að þora að kannast við stað-
reyndir og taka höndum sam-
an í einlægni, til þess að leiða
þjóð sína út úr þeim erfið-
leikum, sem heimsborgaraleg
sjónarmiö hafa leitt yfir
hana.
Það skiptir engu máli, í
hvaða stétt slíkir menn eru.
Stórkaupmaðurinn og verka-
maðurinn, bóndinn og sjó-
maðurinn eiga hér óskipt
mál. Farsæld og þroski þjóð-
arinnar er í veði. Ættjörðin
kallar á dugandi menn til
dáða.
Hreyting . . .
(Framhald af 5. síðu)
nýbýlasjóður var lagður undir
byggingarsjóð með lögunum
um landnám, nýbyggöir og
endurbyggingar í sveitum, en
ekkert ákveðið um þessa
skyldu, sem allir munu þó
hafa gert ráð fyrir, að yfir-
færðist að fullu á byggingar-
sjóð, sem tekið hefir við öðr-
um verkefnum nýbýlasjóðs.
A. J. CronLn:
Þegar imgur ég var
geislaði úr aúgum hans. „Þá tek ég það, Robbi,“ sagði hann
skjálfraddaður. „En ég verð að fá að launa þér það — það
væri ekkert réttlæti í öðru. Ég ætla að láta þig fá dálítið
í staöinn ... dálítið, sem ég á og ég held, að þér þætti gam-
an að.“ Hann vafði baömull utan um þetta dýrmæta egg
og lét það í eggjakassann sinn. Það stafaði birtu úr hálf-
luktum augum hans, og um varir hans lék feimnislegt bros,
sem yljaði mér um hjartaræturnar.
Þegar ég fór heim frá honum um kvöldið, hafði ég með-
íerðis grip, sem ég hafði lagt hug á, allt frá því Gavin
sýndi mér, hvernig átti að nota hann. Þetta var gömul
smásjá, sem Júlía systir hans hafði átt, þegar hún var við
náttúrufræðinám í menntaskólanum í Winton. Hún var
einföld að gerð, en augnglerin voru tvö og viðtökuglerin
tvö, og ljósbrjóturinn hafði verið góður, þótt ekki væri
hægt að hreyfa hann til. Blair keypti ekki nema góða hluti
handa börnum sínum, þótt um smámuni væri að ræða.
þessu tæki fylgdu svo glerplötur og litarefni, sem nota átti
\ið rannsóknir, og brýlug og blettótt bók með gulnuðum
biöðum. Fyrirsögn fyrsta kaflans var: „Það, sem sjá má í
vatnsdropa.“ Fyrirsögn annars kaflans: „Gerð flugu-
vængsins."
Ég lét smásjána á borðiö í herbergi afa og tók að skoða
litarefnin. Afi gaut til mín augunum í laumi. Hann var
cröinn fálátari við mig síðan vinátta tókst með okkur
Gavin. Ég held samt, að honum hafi þótt vænt um þetta
fJandur mitt, þótt hann léti auðvitað svo sem hann fyrir-
liti það, þar eð hann tók ekki þátt í því sjálfur. En nú varð
forvitnin öllu öðru yfirsterkari.
„Hvaða nýmóðins fallstykki ertu með þarna, Róbert?“
I-Iann kallaði mig Róbert, í stað þess að nota gælunafn,
cg af því mátti ráða, að hann var ekki sem ánægðastur
með mig. Ég flýtti mér að segja honum, hvað þetta væri,
cg þá leið ekki á löngu, áður en hann var kominn til mín
og farinn að kíkja með öðru auga í smásjána og fitla við
stillinn, eins og hann kynni eitthvað með svona verkfæri
að fara. Ég sá, að. honum fannst mikið til um smáísjána,
cg þegar ég kom aftur upp til hans að loknum snæðingi,
var hann allur eitt sólskinsbros. „Þetta er meira fjandans
galdratækið," hrópaði hann. „Sérðu öll kvikindin í ostin-
um mínum?“
Þannig hófust hinar skemmtilegu rannsóknir okkar afa
á lifverum og heimi, sem við höfðum ekki fyrr vitað deili
á. Þess var skammt að bíða, að við gætum ekki lært meira
af gulnaðri skræðu Júlíu Blair. En þá tók afi sig til og
fékk lánaðar margar bækur í bæjarbókasafninu. Svo var
hann á rjátli á daginn meðan ég var í skólanum, við alla
polla og tjarnir í nágrenninu, en á kvöldin settumst við
við smásjána og bárum saman kvikindin, er hann hafði
komið með heim, og myndirnar í lánsbókunum. Fólk ætti
e.ð geta ímyndað sér hrifningu okkar, þegar við uppgötvuð-
um eitt kvöldið amöbu, sem varia bærðist, og hverfii, sem
snarsnerist í sífellu með undraverðum hraða. Minnizt
þess — ég var ekki nema tæpra níu ára og kunni varla
margföldunartöfluna.
Ég var frá mér numinn yfir undrum tilverunnar. Hreiðrin
voru full af ungum, sem teygðu fram galopinn gogginn og
heimtuðu mat, úti í bithaganum voru folöld á hlaupum
undir kastaníutrjánum og lömbin stukku jarmandi kring-
um mæður sínar á enginu hjá Snodda. En það var orð í
bökunum mínum, sem ég skildi ekki nema að litlu leyti —
orðið „æxlun.“ Sumum af þessum litlu lífverum, sem ég
sá í smásjánni fjölgaði á þann hátt, að þær skiptu sér ein-
faldlega í tvennt. Önnur virtust sameinast, og það var
fióknari saga. Ég fann, aö ég var í þann veginn að gera
nýja uppgötvun, en var þó áttavilltur enn sem komið var.
Hver vildi trúa mér fyrir þeim leyndardómi? Ef til vill
Tar Berti Jamiesoii líklegastur til þess. Gavin var nýfarinn
til Luss til vikudvalar, þegar ég fór að velta þessu fyrir
mér. Hinn voldugi faðir hans hafði gert sér lítið fyrir og
tekið hann með sér á laxveiðar, því að um þetta leyti árs
gekk laxinn í vatnið. Ég varð samferöa Berta og félögum
huns heim á hverju kvöldi, en þegar kom að húsi Jamie-
sonsfólksins skildu þeir mig ævinlega einan eftir og sögðu,
að ég væri „of ungur“ til þess aö koma inn með þeim. Svo
liurfu þeir inn í þvottahúsið, lokuðu vandlega á eftir sér
og drógu fyrir gluggana. Ég tvísteig vandræðalega á stétt-
inni og heyrði þá fltssa og piskra inni fyrir. Þegar þeir
komu út aftur voru þeir hálf-ánalegir á svipinn, og Berti
lofaði því, að ég skyldi fá að njóta þeirrar náðar að koma
inn með þeim næsta kvöld.