Tíminn - 05.12.1947, Blaðsíða 5

225. blað
TÍMINN, föstudaginn 5. des. 1947
5
Föstud. 5. des.
Sjávarútvegurinn
og komraúnistar
Kommúnistar þykjast vera
miklir vinir sjávarútvegsins
Þeir eru óþreytandi að tala
um ást sína og umhyggju
fyrir útvegsmönnum og sjó-
mönnum.
En fortíðin vitnar, og vitn-
isburður hennar fer stundum
nokkuð aðra leið en ritstjórn
argreinar Þjóðviljans. Reynsl
an hefir sýnt, að það er ein-
mitt sú stefna, sem kommún-
istar bera ábyrgð á í fjár-
málum þjóðarinnar, sem nú
þrengir að útveginum og
kemur honum á kné. Það eru
því þessir „vinir útvegsins“,
sem hafa kallað yfir hann
þau vandræði, sem hneppa
hann nú í fjötra, og ógna
honum mest.
Það er strax dálítið undar-
legt, að sá flokkur, tem mest
hefir unnið að þvi að skapa
verðbólguna, skuli hrósa sér
af hollustu við atvinnurekst-
ur í landinu. Að sönnu hafa
kbmmúnistar stundum talaö
eins og þeim væri ljóst, hver
házki stafaði af verðbólg-
unni. Menn muna eftir kosn-
ingamyndinni frægu, þegar
þeir félagar höfðu komið
tólf strengjum á dýrtíðar-
belginn og voru að reyna aö
draga hann niður. En þetta
var kosningamynd og ann-
að ekki. í framkvæmdinni
voru það kommúnistar, sem
blésu því gasi í belg dýrtíð-
arinnar, að hann flaug með
þá yfir fjöll og dali og stöð-
ugt hærra og hærra. Og þá
hrósuðu þér sér af því að
hafa skapað hina dásamlegu
verðbólgu, sem jafnaði auð-
inn þannig, að allir græddu.
Það er ekki hægt að hrósa
sér af hvoru tveggja í senn,
hollustu við íslenzkan sjáv-
arútveg og sköpun verðbólg-
unnar. Kommúnistar hafa
reynt þetta, en margt bendir
nú til, að þeir séu að sjá,
að ekki er stætt á slíku og
ætli þá að hætta að eigna sér
verðbólguna. En það þýðir
þeim vitanlega ekki.
Kommúnistar tala nú um
að girða þurfi fyrir það, að
einstök fyrirtæki után við
útveginn, svo sem vélsmiðjur
og verzlanir, geti haft hann
að féþúfu. Þetrta er fyllilega
réttmætt og gott eitt um
það að segja. En jafnframt
má þó minnast þess, að engin
íslenzk ríkisstjórn hefir stað-
ið fjær því, að beita sér fyrir
lagfæringum i þá átt, en ein-
mitt sú stjórn, sem komm-
únistar áttu þátttöku i. Það
er staöreynd, sem ekki verð-
ur umflúin.
Eftir það, sem á uridan er
gengið, munu útvegsmenn og
sjómenn líka fullkomlega
komnir á þá skoðun, að þeim
muni ekki notast að- komm-
únistum við það að koma
bjargræðisvegum þjóðarinn-
ar á starfhæfan grundvöll.
Fortíðin ber þeim vitni.
Fyrir útvegsmenn og hluta
sjómenn, sem nú berjast á
bökkum eða ekki það, er
jafnframt hollt að hugleiða
það, hvernig hagur þeirra
myndi standa ef stefnu
Framsóknarmanna hefði
ERLENT YFIRLIT:
Lanáflótta í annað sinn
Sagss pólska bæiidaleiðtogans, sem foarS-
ist gegn finrjeðisstjórn FlIstaeSski og naz-
ista®* og* koíiisMiisBÍstaí* Isafa liraklð ár landi
Undanfarna.auánuði hefir verið
unnið kappsanriega að því í Austur-
Evrópulönduniun, sem eru undir
áhrifavaldi Rússa, að útrýma
bændaflokkunum. Poringjar þeirra
hafa verið fangelsaðir og þeir síðan
dæmdir til lífiáts eða æfilangs
fangelsis. Síðan hefir starfsemi
flokkanna veritS .bönnuð og þannig
losna kommúnistar við þá keppi-
nauta, er þeir hafa talið sér hættu-
legasta. En reynslan er sú, að
ofbeldisstefna . Akommúnista hefir
mætt öflugastyi mótspyrnu hjá
bændastéttinrii.f. umræddum lönd-
um, því að þar, hefir lýðræðis- og
frelsishugsjóniri .átt dýpstar rætur.
Nokkrir bændaforingjar í þessum
löndum hafa verið svo lánssamir,
að þeim hefir,,tgkizt að komast úr
landi í tæka íiö. Meðal þeira er
pólski bændaieiðtoginn Stanislav
Mikolajczyk. Honum tókst að kom-
ast frá Póllandi.fyrir skömmu síð-
an og er flótti hans talinn hafa
verið hinn ævintýralegasti. Mikol-
ajczyk hefir enn ekki viljað skýra
nákvæmlega frá flóttanum, þar
sem hann telur, að það geti orðið
kommúnistum vísbending um,
hverjir hafi verið hjálparmenn
hans.
Fyrirmyndarbóndi.
Mikolajczyk .er enn tiltölulega
ungur maðurr>þótt hann sé búinn
að koma allmikið við sögu. Hann
er fæddur 190X. Faðir hans var fá-
tækur landbúnaðarverkamaður, sem
vann um skeió í Þýzkalandi og
safnaði þar fjármunum, er nægðu
honurn til þess,,tað hann gat keypt
sér sæmilega bújörð eftir heim-
komuna. Búið varð þó aldrei stórt
og Mikolajczyk yarð því að fara að
heiman 16 ára gamall og vinna
fyrir sér í sykurgerð. Efnin leyfðu
honum ekki að,;. afla sér neinnar
framhaldsmeriníunar. Eftir fráfall
föður síns, sneri Mikolajczyk heim
aftur og tók viö búinu. Hann
reyndist mjög $lúgandi bóndi og
kom á hjá sér riýtízkubúskap, sem
vitnað var tií seiri fyrirmyndar.
'ri .%&*'- ■
Andstæðingur Pilsudski
Jafnframt búskapnum byrjáði
Mikolajczyk þátttöku í stjórnmál-
um og varð fijótt einn af helztu
forvígismönnum bændaflokksins.
Þegar I’iisudski tók sér einræðis-
vald 1926, snerist bændaflokkurinn
til andstöðu gégn honum og for-
ingi flokksins, Witos, varð að flýja
land. Mikolajczýk, sem þá var að-
eins 25 ára gámall, varð þá einn
helzti leiðtogf mötstöðunnar heima
fyrir. Það varð m.- a. hlutverk hans
að annast mimgohgu milli flokks-
stjórnarinnar og Witos, en hún
þurfti að vera leynileg. Þegar
Mikolajczyk var -29 ára gamall, var
hann kosinn ,á‘4)ing fyrir bænda-
flokkinn og um ,líkt leyti var hann
kjörinn formaSut í stéttasamtökum
bænda í VestiuvPóllandi. Árið 1937
var hann kosimi formaður bænda-
flokksins og enÖurkosinn 1939 rétt
áður en styf jöldln brauzt út.
Forsætisráðherra
í útlagastjórninni.
Þegar styrjöldin hófst, gekk |
hann í herinn sem óbreyttur her-
maður. Eftir uppgjöf Pólverja,
tókst honum að komast til Ungverja
lands, en þar var hann settur í
fangabúðir. Eftir nokkurn tíma
tókst honum að strjúka þaðan til
Prakklands og fékk þegar sæti á
pólska bráðabirgðaþinginu, sem
búið var þá að setja á laggirnar. í
ársbyrjun 1941 fór hann með
Sikorsky, er þá var forsætisráð-
herra pólsku útlagastjórnarinnar,
til Bandaríkjanna og treysti sam-
böndin við samtök Pólverja þar.
Nokkru seinna varð hann vara-
forsætisráðherra og innanríkisráð'-
herra pólsku útlagastjórnarinnar.
Þegar Sikqrsky fórst í flugslysi,
varð Mikolajczyk forsætisráðherra
stjórnarinnar.
Afstaðan til Rússa.
í pólsku útlagastjórninni reis
brátt nokkur ágreiningur um það,
hvernig haga bæri samvinnunni
við Rússa. Meðan Rússar höfðu
vináttusáttmála við Þjóðverja,
höfðu þeir ekki viljað viðurkenna
pólsku útlagastjórnina, en gerðu
það fljótlega eftir innrás Þjóðverja
í Rússland. Áður en langur tími
leið, hafði þó risið ágreiningur
milli Rússa og útlagastjórnarinnar
og settu Rússar þá á fót leppstjórn-
ina í Lublin. Meirihluti útlaga-
stjórnarinnar vildi enga samvinnu
hafa við Lublinstjórnina, en Mikol-
ajczyk vildi hins vegar koma slíkri
samvinnu á. Þetta endaði með því,
að Mikolajczyk fór úr útlagastjórn-
inni. Á Jaltafundi stórveldanna
voru þessi mál rædd og bar það
þann árangur, að ákveðið var að
endurskipulegg j a Lublinst j órnina
og skyldu fulltrúar frá landflótta
Pólverjum fá sæti í henni. Mikol-
ajczyk varð fyrir valinu sem full-
trúi þeirra og fékk hann sæti í
hinni nýju stjórn sem varaforsætis-
og landbúnaðarráðherra.
Deilt um Iýðræði.
Það kom fljótt í Ijós eftir heim-
komu Mikolajczyk, að hann hafði
aðrar hugmyndir um það, hvernig
ætti að koma á lýðræði í landinu,
en kommúnistar, er réðu mestu í
stjórninni. Um aðgerðirnar í efna-
hagsmálunum var ekki teljandi
ágreiningur milli hans og þeirra,
þvi að hann taldi stórjarðaskipt-
inguna nauðsynlega og vár hlynnt-
um ýmsri þjóðnýtingu. Einnig var
hann fylgjandi áætlunarbúskap.
Hins vegar var hann mótfallinn
því kosningafyrirkomulagi, sem
kommúnistar beittu sér fyrir, en
þeir vildu láta stjórnarflokkana
bjóða fram einn lista, semja um
skiptingu þingsætanna milli flokk-
anna fyrirfrám, og banna aðra
lista. Kjósendur gátu þá ekki sagt
annað en já eða nei við þessum
eina lista. Mikolajczyk neitaði að
fallast á þetta og ákvað að láta
flokk sinn bjóða fram sérstáklega.
meira gætt í fjármálum
þjóðarinnar.: Þá myndi ekki
vera eins og nú, að treglega
gengi að manna veiðiskipin
og útvegsmönnum finndist
næstum því eins og menn
telji það gustukaverk við þá,
að ráða sig á bátana þeirra.
Þá myndu hlutasjómenn
vera vel launaðir móts við
aðra starfsmenn, eins og
vera ber, og vaskir menn
myndu sækjast eftir að fá
skiprúm á veiðiflotanum,
eins og þjóðin þarfnast og
nauðsynlegt er. En það voru
aðrir, sem réðu, og þeirra
spor eru ekki þurrkuð út.
Mikolajczyk
Austrænar þingkosningar.
Með þessari ákvörðun Mikolaj-
czyk var teningunum kastað.
Kommúnistar gátu ekki fyrirgefið
honum það, að hann ætlaði að láta
hvern flokk bjáða fram sérstaklega
og leiða þannig fylgisleysi komm-
únismans í ljós. Þeir neyddu hina
flokkana til að vera á sameiginleg-
um lista með sér. Jafnframt var
hafin hin harðasta hríð gegn
flokki Mikolajczyk. Blöðum hans
var synjað um pappír og þau feng-
ust ekki borin út. Margir forvígis-
manna flokksins voru handsamaðir
og gefið að sök, að þeir hefðu verið
nazistar. Aðrir urðu fyrir líkams-
meiðingum. Við kosningarnar var
síðan beitt hvers konar hótunum
og þær voru ekki hafðar leynilegar
nema að nafninu til. Úrslitin urðu
því þau, að stjórnarflokkarnir
fengu mikinn meirihluta, en hins
vcgar þótti víst, að þeir myndu
hafa lent í minnihluta, ef engum
hótunum hefði verið beitt og kosn-
ingaathöfnin verið leynileg.
Landflótta í annaff sinn.
Eftir kosningarnar fór Mikol-
ajczyk úr stjórninni og tók upp
stjórnarandstöðu. Því var svarað
með auknum ofbeldisaðgerðum
gegn flokki hans. í sumar var
orðið Ijóst, að það var aðeins
tímaspursmál, hvenær hann myndi
sæta sama hlutskipti og Petkoff og
Maniu. Hann vildi þó ekki gefast
upp í lengstu lög. Að lokum fengu
vinir hans hann til að hverfa úr
(Framhald. á 6. síðu)
Bæjarstjórn Akur-
eyrar krefst rétt-
lætis í innflntn-
ingsmálnnum
Á fundi þæjarstjórnar Ak-
ureyrar í fyrradag var eftir-
farandi samþykkt gerð meff
samhljóða atkvæðum:
a) Bæjarstjórn Akureyrar
telur núverandi tilhöguri á
veitingu innflutningsleyfa og
gj aldeyrisúthlutun óviðun-
andi fyrir aliflest byggðarlög
utan Reykjavíkur. Með nú-
verandi fyrirkomulagi er
bersýnilega að því stefnt að
flytja til Reykjavíkur alla
verzlun landsmanna. Er þeg-
ar svo komiö, að fjöldi manna
í öllum byggðarlögum verð-
ur að leita til smásala í
Reykjavík um kaup á margs-
konar nauðsynjavörum sök-
um vöruskorts á staönum. Af
þeim ástæðum fer bæjarstjórn
Akureyrar þess á leit að þeg-
ar verði tekin upp sú regla
að skipta innflutningi milli
verzlunarstaða í hlutfalli við
íbúatölu og þarfir hvers
verzlunarsvæðis.
b) Þá átelur bæjarstjórn
Vöíiifjurrðin
utan Rvíkur
Samþykkt sú, sem bæjar-
stjórn Akureyrar hefir gert
einróma um innflutnings- og
skömtunarmálin og birt er á
öffrum staff í blaffinu, hlýtur
aff vekja mikla athygli. Raun
ar er hún ekki annaff en af-
leiffing af því ástandi, sem
öllum mætti þegar vera kunn
ugt um, en þaff er vöruþurrff-
in utan Reykjavíkur.
Ríkisstjórnin hefir með
skömmtunarreglunum gefiff
fyrirheit um, aff smásölu-
verzlanir skuli fá vörur út á
þá skömmtunarmiffa, sem
neytendur afhenda þeim.
Þegar smásöluverzlanir utan
Reykjavíkur snúa sér til
heildverzlana þar, reka þær
sig hins vegar á þaff, aff vör-
urnar eru elcki til. Þaff kann
aff stafa af þvi, aff einhverju
leyti, aff ekki hefir veriff flutt
inn nóg af þessum vörum, en
þá vill fara svo, aff smásölu-
verzlanir í Rvík hafa betri
affstöffu en utanbæjarverzl-
anir til aff ná í þessar vörur.
Vöruþurrffin bitnar því á
verzlunum og neytendum ut-
an Reykjavíkur. Það mun og
vera ekki lítil orsök þessarar
vöruþurrffar, aff sumt af þyí,
sem heildsalarnir flytja inn,
fer beint á svarta markað-
inn.
Meff því ástandi, sem hér
er lýst, er veriff aff skapa
stórkostlegt misrétti í þessum
efnum. Þaff er enn veriff aff
þrengja kost fólksins úti á
landsbyggðinni. Þaff er í enn
ríkara mæli en áður veriff aff
draga verzlunina þaffan til
Reykjavíkur.
Til þess aff bæta úr þessum
rangindum er ekki nema ein
örugg leið. Þaff er tillaga
þeirra Hermanns Jónassonar
og Sigtr. Klemenzsonar um
aff tengja saman skömmtun-
arseðlana og innflutnings-
leyfin. Þá fá neytendur þann
skammt, sem þcim ber, án
tillits til búsetu. Og þá fá
verzlanir utan Reykjavíkur
þann skerf, sem þeim ber.
Hve lengi ætlar meirihluti
ríkisstjórnarinnar aff þrjózk-
ast viff aff fullnjegja þeim
loforffum, sem neytendum
voru gefin í stjórnarsátt-
málanum, varffandi þessi
mál? Hve lengi ætlar við-
skiptamálaráffherrann aff
halda verndarhendi yfir
þeim misrétti og rangindum,
sem hér eru óffum aff skapazt
undir handleiffslu hans?
X+Y.
Akureyrar það ástand, sem
nú ríkir í siglingamálum _og
skorar á Eimskipafélag ís-
lands að taka nú þegar upp
beinar samgöngur milli út-
landa og aðalhafna á land-
inu eftir fastri áætlun. Telur
bæjarstjórnin að minnstu
kröfur í þessum efnum séu:
a) mánaðarlegar ferðir milli
Norðurlanda og Englands til
Austur- og Norðurlarids. b)
mánaðarlegar ferðir frá
Ameríku vestur um land til
Akureyrar. Ákveður bæjar-
stjórn að fela bæjarráði eða
einum manni útnefndum frá
hverjum flokki að vinna að
þessum málum við fjárhags-
ráð og ríkisstjórn og Alþingi,
ef þörf gerist.