Tíminn - 18.12.1947, Blaðsíða 3

236. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 18. des. 1947
3
NÝJAR BÆKUR
Saga alþýðumanns.
Indriði Indriöason frá
Fjalli hefir ritað bók, sem
ekki mun þykja ómerk, þegar
timar líða. Heitir hún Dagur
er liðinn, og er ævisaga Guð-
laugs Kristjánssonar frá
Indriði Indriðason frá Fjalli.
Rauðbarðaholti í Hvamms-
sveit.
Saga Guðlaugs frá Rauð-
barðaholti er ekki samin
og skrifuð fyrir þær sakir,
að hann hafi á neinn hátt
borið svo hátt, að hann vekti
á sér athygli manna í fjarlæg
um byggðarlögum fyrir þær
sakir. Hann var þvert á móti
hversdagslegur maður, er
háði fyrir lífi sínu og til-
veru, baráttu, fjarska keim-
líka því, sem gerzt hefir um
fjölda manna í þessu landi.
En saga hans er ekki ómerk-
ari fyrir þá sök, heldur eykúr
það gildi hennar, Saga al-
þýðumannsins, og hún er
skrifuö af þeirri samvizku-
sémi og þeim skilningi á efn-
inu, að hún mun þykja þeim
mun merkara rit, sem ís-
lenzka þjóðin fjarlægist
meira tímabilið, er hún ger-
ist á. Hún er íslendinga saga
í nýjum stíl — laus við stór-
viðburði og umfangsmikil
málaferli, baráttu um völd
og ríkidæmi og hrikaleg á-
tök, en í þess stað spegil-
mynd lífsins, sem þorri fólks
hefir orðið að lifa.
Eins og að líkindum lætur
kemur við sögu fjöldi fólks,
sumt enn á lífi, annað fallið
í valinn fyrir nokkru, og er
það ekki sízt af Vestfjörðum,
sem þarna eru margir þættir
skráðir, því að á Vestfjörð-
um dvaldi Guðlaugur lang-
dvölum, sótti þaðan sjó og
stundaði hverja aðra vinnu,
sem bauðst. Meðal þessa fólks
éru ýmsir, sem flestir greina-
góðir menn kannast við af
orðspori, þar á meðai sumir,
sem orðið hafa hálfgerðar
ævintýrahetjur í hugum
fólks, er tímar liðu. Verður
þar kannske minnisstæðast-
ur Álfur Magnússon, Vest-
firðingurinn gáfaði, sem dó
aðeins 28 ára gamail, drykkju
maöurinn og kvénnamaður-
inn, hinn gæfusami auðnu-
leysingi; mætti kannske
segja, sem flestum varð hug-
ljúfur, er honum kynntust,
og öllum minnisstæðari en
aðrir menn.
Það er ekki aðstaða til að
fjölyrða hér um þessa bók,
þótt hún sé þess verð, að
henni væri betri skil gerð,
svo skýru ljósi bregður hún
yfir líf fólksins á þvi tímabili,
sem hún fjallar um — frá
því um 1870 fram á hin síð-
ustu ár. En höfundi hennar
er skylt að þakka verk hans,
og þjóðarinnar er að meta
það að verðleikum.
J. H.
Bréf og ritgerðir
Stephans G.
Nú er fyrir nokkru komið
út þriðja og síöasta bindið af
bréfum og ritgerðum Step-
hans G. Stephanssonar, er
Þorkell Jóhannesson prófess-
or hefir búið undir prentun.
Eru í því bréf skáldsins frá
1908—1927, þar á meðal mörg
til Helgu, konu Stephans.
Hér er til gamans annað
bréfið í bókinni. Það er til
Helgu, skrifað í járnbrautar-
lest:
„Einn míns liðs á lest í dag
líð ég um fenntar grundir,
raula íslenzkt rímna lag,
rymj a hj ólin undir.
Karlinn þinn Stefán“.
Annars eru bréfin yfirleitt
í öðru formi og mjög merki-
leg fyrir margra hluta sakir.
Þau eru ekki aðeins hin beztu
heimildarrit um skáldið,
skoðanir og líf, heldur einnig
hið skemmtilegasta lestrar-
efni. Af því að slíku fjöri,
gamansemi og andagift eru
þau oft skrifuð.
Útgefandi er Þjóðernisfél.
J. H.
Úr myrkri liðinnar aldar.
Einhver stærsta bókin, sem
enn hefir komið út i haust,
er sjálfsævisaga séra Þor-
steins Péturssonar á Staðar-
bakka í Miðfirði, sém uppi
var milli stórubólu og móðu-
harðindanna. Hefir Haraldur
Sigurðksöri' bokavörður búið
bókina til prentunar og jafn-
framt ritað langan formála,
þar sem sagður er aðdrag-
andinn að þeim atbúrðum, er
mynda meginuppistöðu ævi-
sögunnar.
Séra Þorsteinn á Staðar-
bakka var maður ættarsmár.
Gerðist hann einhver ein-
dregnasti fylgismaður þeirr-
ar trúarstefnu, sem Harboe
boðaði hér, og varð honum
mjög handgenginn. Lenti
hann i ýmsu þrasi fyrir þær
sakir, og verður það ekki
rakið hér. Er öll ævisagan
þrungin þeim anda, er bar
þessa trúarstefnu uppi, svo
sem að líkum lætur, þar sem
svo einlægur fylgismaður
hennar á í hlut.
Það er skemmst að segja,
að ævisaga Þorsteins á Stað-
arbakka er enginn. skemmti-
lestur í venjulegum skilningi,
og málið er að vonum fjarri
því, sem nútímamenn eiga
að venjast. En eigi að síður
bregður bókin ákaflega skýru
ljósi yfir þær hörmungar,
sem þjóðin átti á flestan
hátt við að búa á þessu
myrka og dapurlega tíma-
bili. í öðru lagi er hún ó-
metanlegt heimildarrit um
þau umbrot, sem áttu sér stað
í andlegum e'fnum hér á landi
um og upp úr miöbiki 18.
aldar. Þar er að vísu annar
málsaðili, sem segir frá, en
samvizkusamlega virðist á
öllu haldið, þótt vitanlega
sé fyrst og fremst túlkað við-
horf þeirra, er aðhylltust
kenningar og nýjungar þær,
sem Harboe boðaði. Þessi
mikla bók er því stórmerki-
legt rit.
Útgefandi er Hlaðbúð, og er
það útgáfufyrirtæki þekkt
orðið fyrir veigamikil og
gagnmerk rit, sem það hefir
látið prenta.
Minningar Gulbertsons
MIN1VINGAR CULBERTSONS
spila- «j* æviiitýramaimsiiis lieiiusfræga, er komiit út í
þýtSingu Brynjólfs Sveiiissonar menntaskólakeimara.
Fæst hjja öllum bóksölum.
Bókaútgáfan B. S.
Litið yfir starfsdag þónda.
Guðmundur Þorbj arnarson
á Stóra-Hofi er einn af þekkt
ari bændum þessa lands. —
Hann er nú kominn á níræð-
isaldur og hefir oft verið um-
svifamikil um ævina og stað-
ið framarlega í féiagsskap
bænda. Það er því ekki að ó-
fyrirsynju, að skráðar hafa
verið minningar Guðmundar
og gefnar út i bókarformi.
Bók þessi, sem hér ræðir
um, Minningar Guðmundar
á Stóra-Hofi, er rituð af
Eyjólfi Guðmundssyni á
Hvoli í Mýrdal og Guðmundi
sjálfum. Formála hefir Bjarni
Ásgeirsson landbúnaðarráð-
herra og formaður BúnaÖar-
félags íslands skrifað, en
eftirmálar eru í bundnu máli
og óbundnu eftir ýmsa, þar
á meðal Pétur Ottesen alþm.,
sr. Erlend Þórðarson og fleiri.
Margar myndir eru í bókinni,
bæði af Guðmundi og Ragn-
hildi Jónsdóttur, konu hans,
á ýmsum aldursskeiðum og
svo fleira fólki og stöðum,
sem viö sögu koma.
Bók þessi er um margt lær-
dómsrík, enda hefir Guð-
mundur verið mætur braut-
ryðjandi um margt, en sér-
staklega eru gamansamir
ýmsir af þeim þáttum, sem
Eyjólfur á Hvoli hefir skráð.
Útgefandi er bókaútgáfa
Guðjóns Ó. Guðjónssonar.
J. H.
(Fravihald á 6. 'síöu)
Vlnuið ötullega að
útbreiðslu Tímans.
Hjartans þakkir færum víð sveitungum okkar og
öðrum fyrir marks konar hjálpsemi og gjafir, nú á
þessu ári.
Rútsstöðum, 17. des 1947.
MARGRÉT GUÐNADÓTTIR,
KRISTINN JÚNÍUSSON.
Aðvörun
tií síldveiðiskl|ia í Viðeyjarsundi
í Viðeyjarstundi austanveröu liggur sæsími, sem er í
hættu, ef skip eru þar að veiðum. Vestan sundsins
liggur sæsíminn út frá Vatnagörðum, um 150 m. vestan
við bensíngeyminn, í beinni línu til Viðeyjar og kemur
í land austanyert við sjávarklettana. Greinileg sæ-
simamerki eru beggja vegna við sundiö og sýna þau
legu sæsímans.
Bæjarsími Beykjavíkur.

Jörö tiS sölu
Jörðin Seljar, Hraunhreþpi á Mýi'um, fæst til kaups
og ábúðar frá næstkomaridi fardögum.
, - ■ ,, - ; ... U
Þeir, sem kynnu að vilja kaúpa eða leigja jörðina,
snúi sér til Jóharins Jónatanssonar í Hjörsey, sem gefur
allar nánari upplýsingar um jörðina.

J. H.