Tíminn - 20.12.1947, Blaðsíða 5

238. blað
TÍMINN, laugardaginn 20. des. 1947
5
Laiifjard. 20. des.
Eysteins Jónssanar
Tillögur Framsókn-
armanna í dýrtíð-
armálnnum
í útvarpsumræðunum um
dýrtíðarfrumvarp ríkisstjórn-
arinnar, sem fóru fram í
fyrrakvöld í efri deild, gerði
Eysteinn Jónsson mennta-
málaráðherra nokkra grein
fyrir tillögum þeim, sem
Framsóknarmenn gerðu í
þessum málum í samninga-
umleitunum stjórnarflokk-
anna. Af ræðu ráðherrans
var þetta m. a. ljóst:
1. Framsóknarmenn höfðu
lagt til að dýrtíðarvísitalan
yrði færð taisvert meira nið-
ur, og þá vitanlega afurða-
verðið, verzlunarálagningin
og önnur milliliðaálagning
tilsvarandi.
2. Framsóknarmenn höfðu
lagt til að gerðar yrðu rót-
tækar ráðstafanir í verzlun-
armálunum og þá fyrst og
fremst í þá átt, að neyt-
endur gætu haft viðskipti sín
þar, sem þeir teldu sér bezt
og hagkvæmast.
3. Ef nauðsynlegt yrði að
afla ríkissjóði nýrra tekna
vegna verðábyrgðar á út-
flutningsvörunum, yrði lagð-
ur á gj aldeyrisskattur.
4. Þyngri eignaaukaskátt-
ur yrði lagöur á stórgróða-
mennina en stj órnarfrumv.
gerir ráð fyrir.
5. Öflugar ráðstafanir yrðu
gerðar til að draga úr rekstr-
arútgjöldum og starfsmanna-
haldi ríkisins.
Einhverjir kunna að álykta
svo, að tillögur Framsóknar-
manna hefðu komið harðara
við launþegana en stjórnar-
frumv., ef þær hefðu náð
framgangi, þar sem þær
gerðu ráð fyrir meiri niður-
færslu. Þetta er misskilning-
ur, þar sem afurðaverðið og
ýms milliliöaálagning hefði
löekkað tilsvarandi, og gerð
hefði verið róttæk breyting á
verzluninni launþegunum í
hag. Það, sem vantar alveg
sérstaklega í stjóirnarfrum-
varpið, er endurbót á verzl-
úninni, en vonandi gerir
stjórnin síðar ráðstafanir til
að kippa því í lag.
Gjaldeyrisskatturinn hefði
á ýmsan hátt verið mun hag-
stæðari en söluskatturinn, er
samkomulag varð um að lok-
um. Hann hefði t d. veriö
mun heppilegri fyrir inn-
lenda iðnaðinn, þar sem hann
hefði aðeins lagzt á hráefn-
isverðið, en ekki vinnulaunin,
en söluskatturinn mun leggj-
ást á hvort tveggja. Þá var
hann stórum heppilegri en
gengislækkun, sem ýms á-
áhrifaöfl í Sjálfstæðisflokkn-
um vildu knýja fram.
Um það þarf ekki að ræða,
að réttlátara hefði verið að
hafa eignaaukaskattinn
hærri á mestu stóreignunum,
og fleiri vankantar eru á
honum, þótt þeir verði ekki
ræddir að sinni.
Stærsta málið af þessu
öllu, er þó kannske það, að
komið sé á meira sparnaði í
rekstri og starfsmannahaldi
ríkisins. Þar á ríkisstjórnin
stórt verkefni fyrir höndum

(Framhald af 4. síðu)
löndum, baj^em menn geta
stjórnað Mér er ekki
kunnugt að nokkurs
staðar haffí;vérið farið inn á
þá braut nema hér, að lögleiða
þennan skgQTugang kaup-
gjalds og verðlags. Hitt er
vitað, að í fjölmörgum lönd-
um hafa kommúnistar nú
eftir stríðið-'-reynt að koma
þessari svikamyllu af stað,
og hefir það. .sízt orðið þeim
til álits eða.fylgisauka í þeim
löndum. Er mönnuip kunnugt
um hrakfarir. þeirra.
Kommúnistar halda því
frarn, að ástæðulaust sé, að
menn leggi .mokkuð að sér.
Auðséð ætti,að vera hvað þeir
eru að fara.-.og hefi ég áður
undirstrikað. það. En rétt er
að draga það fram hér, að
hagfróður maður frá Sósíal-
istaflokknum-komst að þeirri
niðurstöðu strax í fyrravetur,
í félagi við_aðra menn, sem
fengnir voruxÞil að rannsaka
fjármálaástandið í landinu
og afkomu . atvinnuveganna,
að málum væri svo komið, að
þjóðin yrði öl-l að taka á sig
nokkrar byrðar til bráða-
birgða, til þess að losa sig
við verðbóiguskrúfuna og
tryggja áframhaldandi rekst
ur framleiðslunnar,.
Kommúnistar. og
sjávarútveguxinn.
Kommúnistar munu nú
reyna að nota sínar gömlu og
þekktu aðferðir til þess að
koma í veg iyrir að löggjöf
þessi n,ái tilgangi sínum. Þeir
munu syngja_tvísöng eins og
fyrri daginn«~Við launamenn
munu þeir . aegja að þeirra
hlutur sé hexfilega fyrir borð
borinn og v.ið framleiðendur
til sjávarins-munu þeir segja,
að öll vandræði þeirra séu því.
að kenna -a& - stjórnin vilji
ekki að fallið sé frá v/.xta-
heimtu og skuldheimtu, vá-
tryggingariðg-jöldin lækkuð o.
s. frv. Síðan ,œunu þeir bæta
við að allt megi þetta gera á
kostnað bajfkanna og allar
afurðirnar ...paegi selja í
clearing-samainguín með of-
urverði og ekki mun það á
þeim sjást, að.i>eir Vita sjálfir,
að þetta er ekki hægt.
Af öllu bessu moldvörpu-
starfi kommúftista lýsir fram
koma þeirra í garð sjávarút-
vegsins einna. mestri flærð.
Þeir hafa átt drýgstan þátt í
því að reka-áfram verðbólg-
una. Hún skellur fyr/t og
þeirra hlutverk að tryggja
hrunið — draga lokur frá
hurðum og grafa sundur
innan frá — svo sem dæmi
sanna frá öðrum löndum. Ef
fremst á sjávarútveginum og menn hlíta þeirri forustu þá
hefir komið því fil leiðar að er ekki vandséð hvernig fara
bátaútvegurinn og fyrirtæki muni.
hans eru skuldum vafin í lok j Agrir munu segja. Þetta er
uppgangstíma, sem áttu aö þýðingarlaust kák, alltof
vera. Meðan þessu hefir farið skammt gengið og tekur því
fram, hefir ekki linnt fleðu- j ekki að leggja neitt á sig í
látum kommúnista við útvegs baráttu fyrir þessu. Þetta er
og fiskimenn. Á fundum hættulegur hugsunarháttur
þeirra og þingum rísa upp og ef margir hugsa svona og
hinir kommúnistisku útsend- breyta í samræmi við það, þá
arar, lýsa því hvernig komið . reynist kommúnistum ekki
sé fyrir útveginum, en reyna j erfitt að tryggja áframhald-
jafnframt að dragg, athyglina andi vöxt verðbólgunnar.
frá undirrót erfiðleikanna en ' ~
benda á úrræðin: meiri
ábyrgðir, meiri lán, meiri
Culbertson
Allir þeir, sem sjá hvert
stefnir og vilja vinna í við-
„ , , reisnarátt, þurfa að samein-
skuldir. En þegar svo kemur asfc um framkvæmd þessara
þarísveit semraðgasterum aga Qg þá sfcefnUi sem þau
hvað gera þurfi til þess að ut- j marka það jafnfc fyrir þyi
vegurmn geti bonð sig an að- þófcfc þeir kysu að ýmsu yæri
stoðar, þá er það helzta hlut-
verk sömu persóna að tæta
öðru vísi fýrir komið. Beri
menn gæfu til þess þá má
sundur þau gogn, sem ut- þalda áfram að a
vegsmenn bera fram máli j & grundvelli þeirra 0 vinna
smu til stuðnmgs og til þess | að því að þæfca úr agnúum
a® syKn\.fra*m a að veruieg þeirra 0g að framgangi ráð-
atok þurfi að gera i dyrtrðar- sfcafanaj
sem mönnum þykir
vanta nú.
En standi menn svo sundr-
málunum, til þess að útveg-
urinn geti staðizt og veitt
hlutarsjómönnum lífvænlega
afkomu. Það væri nú mál til aðir um Þessa tllraun að tlJ
þess komið, að kommúnistar ^n^verði í framkvæmdmni
hlytu makleg málagjöld. fyrir
framkomu sína í garð sjáv-
arútvegsins.
Menn þekkja nú orðið
nokkuð til hlítar vinnuað-
ferðir kommúnista og hvert
þeir eru að fara. Það, sem er
að gerast í öðrum löndum
nærri okkur greiðir einnig
fyrir því að útbreiða réttan
skilning j .þessum efnum og
ekki er nýja línan frá Moskvu
meira aðlaðandi en þær for-
skriftir, sem áður hafa verið
gefnar þaðan.
Að endingu aðeins þetta
um frumvarpið. Enginn held-
ur því fram að það leysi allan
vanda, en það gengur í rétta
átt.
Nú munu undirtektir verða
mismunandi. Sumir munu
segja: Það eru of miklar
byrðar á lagðar — það er
árás að ófyrirsynju og gegn
þessu ber að rísa. Það er
hlutverk kommúnistanna að
halda þessu fram, það er
þá verður ekki auðvelt verk
i að bæta það tjón.
Við skulum vona, að þjóðin
beri gæfu til þess að sjá við
vélráðum kommúnista og
standi fast saman að þeirri
tilraun til viðreisnar, sem
ríkisstjórnin beitir sér fyrir.
og mun hún ekki sízt dæmd
eftir því, hvernig það tekst.
Þótt dýrtíðartillögur ríkis-
stjórnarinnár' gangi þannig
að mörgu ieýti skemmra en
Framsóknarrhenn hefðu vilj-
að, verður þvTekki neitað, að
þær. eru að ýmsu leyti spor
í rétta átt, óg’þó einkum-að
því leyti, áð vísitölukapp-
hlaupið, senrílefir átt drýgst-
an þátt í verðbólgunni, er úr
sögunni. Framsóknarmenn
munu því véitá 'Stjórninni full
an stuðning"‘til þess að koma
þeim fram. éfída mætti vera
Ijóst, að takíst ekki að fram-
kvæma jafn^lítilvægar að-
gerðir til leiðréttingar, verð-
ur ekkert gert fyrr en hrunið
og eyðileggingin hefir áður
sótt okkur-’-heim. En það
mundi reynast þjóðinni allri
og þó fyrst- og fremst laun-
þegunum mikið böl. þess
vegna má tilraun stjórnar-
innar ekki mistakast.
En jafnframt því, sem
Framsóknarmenn munu
styðja aðgerðir stjórnarinn-
ar, rnunu þeir halda áfram
fullri baráttu fyrir þeim við-
bótarráðstöfunum og endur-
bótum, sem þeir telja nauð-
synlegar til þess, að aðgerðir
stjórnarinnar geti talist full-
komlega réttlátar. Má þar
fyrst og fremst nefna endur-
bætur á verzluninni.
Framsóknarmenn hafa ekki
síst barizt gegn dýrtíðar-
stefnunni á undanförnum ár
um vegna þeirrar ástæðu, að
það væri jafnerfitt að snúa
dýrtíðarskriðunni til baka og
það var auðvelt á sínum tíma
að koma henni af stað. Þessi
byrjunaraðgerð, sem nú er
gerð, mun sanna þessa rök-
semd fullkomlega. Nú mega
ýmsir harma, að þeir hafa
hlaupist úr samvinnu við
Framsóknarflokkinn, þegar
tilraunir voru gerðar til að
stöðva dýrtíðina undir mun
hagstæðari skilyrðum. En um
það skal ekki rætt meira nú,
því nú skiptir það mestu máli
að fylkja vel liði gegn þeim
miklu erfiðleikum, sem hlot-
ist hafa af vondri stj órn und-
anfarinna ára.
Sögur ísafoldar
Sögur ísafoldar I.
Björn Jónsson þýddi
og gaf út. Sigurður
Nordal valdi. Ásgeir
Blöndal Magnússon bjó
til prentunar. Stærð:
370 bls. 22X15 sm.
Verð: kr. 45,00 ób, 90,00
í skinnb. ísafoldar-
prentsmiðja.
Þetta er úrval úr neðan-
málssögum úr fyrstu árgöng-
um ísafoldar. Enginn vafi er
á því, að þetta verður vinsæl
bók, því að efnið er skemmti-
legt og sumt fróðlegt.
Margt af eldra fólki mun
kannast við efni þessarar
bókar, þó að fáir hafi nú
haft handa í milli. Mér var
það mikil ánægja að fá þarna
sagnir þær ýmsar, sem ég
heyröi af vörum heimafólks
míns í bernsku, þó að bókin
væri þá orðin glötuð í láni.
Það voru smásöguc. um Odd
Hjaltalín, Eirík Ólsep, Eirik
járnhrygg, ísfeld snikkara,
Jónatan stúdent og systkini
hans, Hafnarbræður og
Hornfeðga o. s. frv. Eflaust
mun fleirum fara svo, að
þeim finnist, sem þarna sé
lokið upp týndum sal, sem
margt hugstætt hefir að
geyma.
Það efni þessar bókar, sem
af útlendum uppruna er,
mun líka þykja gott lestrar-
efni. Þar er Höfrungshlaup
og þar eru ýmsar smásögur,
sem eru athyglisverðar
H. Kr.
Ely Culbertson:
Minningar I. Brynjólf-
úr Sveinsson íslenzkaði.
Bókaútgáfan B. S. —
Prentverk Odds Björns-
sonar. Ak. 1947.
Sá, sem kynni að kaupa
þessa bók til þess helzt að
kynna sér spilareglur Cul-
bertsson’s, hins heimsfræga
Bridge-spilara, mundi vafa-
laust þykjast hafa farið í
geitahús að leita sér ullar:
Spilareglur eða Bridge er þar
naumast nefnt á nafn. —
En hinum, sem hafa af því
einhverja nasasjón, að Cul-
bertson er ekki aðeins mikill
spilakóngur, heldur einnig
hámenntaður heimsborgari,
víðförull ævintýramaður, af-
burða skemmtilegur og bráð-
snjall rithöfundur — kemur
það síður á óvart, að minn-
ingar hans eru í röð þeirra
ævisagna, sem skemmtileg-
ast og fróðlegast hafa verið
skrifaðar. f þetta skipti er
það satt og ýkjulaust, að það
er erfitt að leggja bókina frá
sér,' áður en hún er lesin
spjaldanna á milli, hafi mað
ur annars sökkt sér ofan í
lesturinn. Það spillir auðvit-
að ekki ánægjunni, að efnið
er ,,spennandi“ og stórum
rómantískára en atburðarás
flestra reyfara. Nálægt upp-
hafi frásögunnar er frá því
greint, er faðir Ely Culbert-
sons, amerískur verkfræðing-
ur, er stjórnar olíuvinnslu í
Kákasusfjöllum, nemur konu
efni sitt, dóttur rússnesks
hershöfðingja og Kósakka-
foringja, á brott, þeysir með
hana upp í háfjöllin og nær
aðeins að láta vígja þau í
heilagt hjónaband, áður en
eftirreiðarmennirnir, með
föður brúðurinnar í farar-
broddi, ná þeim, en þó um
seinan til þess að fá nokkru
um þokað. Og drengi/.rinn,
sonur þessara glæsilegu æv-
intýrahjóna, elzt upp meðal
Kósakkanna, gengur í 'rúss-
neska skóla, gerist byltinga-
maöur og -sveimhugi, sem
hættir lífi sínu í blóðugri
uppreisn gegn keisarastjórn-
inni rússnesku og sleppur
með naumindum við aftöku-
staurinn. Hann lifir um skeið
lífi slæpingja og betlara, og
eftir að til Ameríku er komið
til háskólanáms, kannar
hann undirdjúp Nýju Jórvík-
ur, leggur lag sitt við glæpa-
menn, hórkonur og eitur-
lyfjaþræla, til þess að kynn-
ast af eigin sjón og raun
ranghverfu mannlífsins. —
Hann tekur þátt í verkfalli
í Klettafjöllum, byltingu í
Mexikó, gerist farþjófur . í
amerískum járnbrautalestum
og stjórnleysingi á Spáni.
Frá öllu þessu, og ótal mörgu
fleiru furðulegu og frásagn-
arverðu, er sag't af leiftrandi
fjöri og lífsorku. Og frásagn-
arstíll Culbertsons er í senn
einarður og hnitmiðaður,
einfaldur og andríkur, hrað-
ur og fagurskyggn, svo að
' bezti skáldsagnahöfundur
I mætti vera hreykinn af slíkri
lit og kunnáttu. — Þýðing
iBrynjólfs Sveinssonar spillir
j heldur ekki þessari skemmti-
list og kunnáttu. — Þýðing
legu og ágætu bók. Hún er af-
burðasnjöll, málfarið einfalt
og látlaust, en þó yfirbragðs-
i mikið og orðauðugt, fjörlegt
! og orkuþrungið í senn.
(Fravihald á 6. síðu)