Tíminn - 24.12.1947, Blaðsíða 19

JÓLABLAÐ TÍMANS 194 7
19
Dómkirkjan í Reykjavík.
bústaður stiftamtmannsins, einlyft, hvítt
hús, hlaðið úr steini, og var áður fangahús.
Framundan því er hallandi garður niður að
götunni. Á sumrin vaxa þar nokkur blóm
og það sem athyglisverðast er, — þar stend-
ur lítið og kirkingslegt reynitré ,hið eina í
Reykjavík. Því er skýlt fyrir norðanvindin-
um með steinvegg og hefir hann veriö
hækkaður vegna trésins, en upp fyrir brún
garðsins nær það ekki. Svipaðir smágarðar
eru við einstök hús önnur í bænum.
Önnur meiriháttar bygging er latínuskól-
inn, tveggja hæða hús. Þar kemur Alþingi
saman í sal, sem prýddur er mynd af Krist-
jáni konungi 8., sem endurreisti Alþingi og
íslendingar minnast því af mikilli þakk-
látssemi.
í miðjum Reykjavíkurbæ sunnarlega rís
kirkjan. Hún er úr steini með litlum tré-
turni. Á honum er skjaldarmerki íslands,
hvítur saltfiskur í rauðum feldi.
Á kirkjuloftinu er bókasafn stiftsins. Það
eru 8 þúsund bindi og er hörmulegt dæmi
um það, hvernig umgengni á ekki að vera í
bókasöfnum.
Fyrir framan kirkjuna er torgið, fer-
hyrnt svæði, þar sem oft má sjá hesta, sem
reiðmaðurinn hefir skilið eina eftir, tekið
tauminn fram af, svo að hann hangir til
jarðar. Það er venja íslendinga að ganga
svo frá reiðhestum sínum, þegar þeir eru
yfirgefnir. Og hestarnir bíða kyrrir.
Meginhluti bæjarins er þokkaleg tré-
hús að gerð eins og tíðkast um alla Norður-
álfu, en utan við bæinn á ásunum að aust-
an og vestan má sjá hin raunverulegu ís-
lenzku torfhús, og vekur það furðu að sjá
á vorin, hvernig þökin eru þéttskipuð þorsk-
hryggjum, skipulega röðuðum. Það eru
aukaafurðir útvegsins. Fátæklingarnir
StiftaintmaJinshúsiÚ (stjómarráðið).
þurrka beinin þarna og hafa þau síðan til
eldsneytis.
Það lifnar yfir Reykjavík á sumrin af
mannfjölda þeim, sem þangað kemur á
landi og sjó, og þá er annatími kaupmann-
anna. Sveitamenn koma með ull og tólg,
útvegsmenn með harðfisk, oft langt að, og
allt er flutt á hestum í svokölluðum lestum,
þar sem þeir eru bundnir saman í langa
röð, tagl eins í anuars skolt. Maður ríður
í broddi fylkingar og þokar lestinni áleiðis
með hægðum.
Þegar til Reykjavíkur kemur slá lesta-
menn tjöldum á torginu. Kaupmaður tekur
vörur þeirra í skiptum fyrir aðrar, en reikn-
ingsskil eru ekki gerð fyr en síðar, þegar
verðlag á framleiðslu landsins hefir verið
ákveðið. Peningavelta er mjög lítil.
Endrum og eins kemur gufuskipið með
farþega og flutning, en auk þess koma ýms
verzlunarskip, þar á meðal Spánverjar.
Skip eru losuð og hlaöin. Það er líf og fjör
á ströndinni. Herskip, danskt, frönsk og
enda annarra þjóða, koma og fara. Veizlur
og dansleikir standa um borð og bæj arbúar
endurgjalda það, með skemmtiferðum á
hestum með gestunum.
Meðan skólapiltar fara úr bænum í frí
um sumarið og þá oft langa leið heim til
sín, koma Alþingismennirnir úr hverju hér-
aði landsins. En innan fárra mánaða er
þetta allt umliðið. Hver fer til síns og hin
venjulega kyrrð er komin á ný yfir Reykja-
vík.
Það er fyrst á þessari öld, sem Reykjavík
hefir vaxið til þeirrar þýðingar, sem hún
hefir nú sem höfuðstaður landsins. Þrátt
fyrir tign sína hefir hún ekki nema 1400—
1500 íbúa. Þar er stiftamtmaðurinn og yfir-
rétturinn, biskupsstólarnir báðir eru nú
sameinaðir og fluttir þangað. Latínuskól-
inn er kominn þangað frá Bessastöðum,
prentsmiðjan frá Viðey, lyfsalinn og lækn-
irinn utan af nesinu, prestaskóli er risinn á
stofn og Alþingi kemur saman annaðhvort
ár. —
Reykjavík er miðstöð íslenzkrar mennt-
unar og bókmennta, en þær hafa átt meiri
þátt en í nokkru landi öðru í því að halda
þjóðinni uppréttri á erfiðum tímum. í
Reykjavík er önnur deild bókmenntafélags-
ins íslenzka, en hin er í Kaupmannahöfn.
Það félag hefir nálega 700 félagsmenn, auð-
vitað mest íslendinga, og gefur út íslenzk
rit, forn og ný, og sér íslendingum þannig
fyrir hæfilegu lestrarefni. Árlega gefur það
úr yfirlit um merkustu viðburði innanlands
og utan, svo að íslendingar geta þannig
fylgzt sæmilega með því, sem gerist í heim-
inum. Þar að auki eru gefin út tvö blöð
á íslgnzku, Þjóðólfur í Reykjavík og Norð-
anfari á Akureyri, hvort tveggja vikublöð.
Þar eru sagðar þær fréttir, sem borizt hafa
með pósti og sérmál íslendinga rædd. Það
hefir auðvitað aðeins staðbundið gildi og til
dæmis um smámunasemina má nefna það,
að blaöið telur ekki aðeins upp farþega, sem
koma með gufuskipinu, heldur getur líka
um ástæður þeirra og erindi.
í Reykjavík og einnig öðrum verzlunar-
stöðum má vel komast af með dönsku-
kunnáttu. Öðru máli gegnir i sveitunum,
þar sem yfirleitt er ekki hægt að gera sig
skiljanlegan nema að hafa lært íslenzku eða
njóta fylgdarmannsins, sem yrði þá túlk-
ur. Tunga íslendinga hefir haldið sér breyt-
ingalítil öldum saman og mállýzkur eru þar
engar. Vegna fjölbreytni málsins er ekki
létt fyrir Dani að læra það, og hinn sér-
kennilegi hreimur þess gerir það ennþá erf-
iðara til skilnings. Oft hefir sama orðið aðra
merkingu í dönsku en íslenzku eða beyg-
ingar eru aðrar og finnum við það bezt,
Vosklæðin dregin af.
þegar íslendingar tala dönsku af takmark-
aðri kunnáttu.
Eftir að hafa litazt um í Reykjavík, en
það tekur ekki afarlangan tíma, er gaman
að kynna sér næstu héruö. En sé lagt upp
í gönguferð verður fljótlega komizt í þrot,
því að vegirnir hverfa skammt frá bæn-
um, og hætti maður sér út á götutroðning-
ana, sem hestafæturnir hafa myndaö, leiðir
það annaðhvort út í hræðilega grjótauðn,
sem á sér engar hliðstæður hér, eða forað,
þar sem stikla verður á þúfnakollum. Gróin
jörð á íslandi er furðuleg á að sjá. Þar er
þúfa við þúfu og illt að átta sig á uppruna
þeirra. Hestaslóðirnar eru djúpir skorning-
ar, sem krækja milli þúfnanna.
Það sýnir sig fljótt, að ísland er ekki
skapað fyrir göngumenn (og því síður öku-
ferðir) en þar verður að ferðast ríðandi, vilji
menn svipast um. Vagna sá ég ekki á ís-
landi, nema nokkrar tvíhjólaðar kerrur í
Reykjavík, hafðar til að flytja mó úr næstu
mýrum, og einn kassa norðanlands, notað-
an til mykjuaksturs. Hann valt á fjórum
trékeflum í stað hjóla.
Útsýn er glæsileg af hæðunum umhverfis
Reykjavík. Handan fjarðarins í norðaustri
rís hið glæsta fjall, Esjan. Á vorin er hún
þakin snjó, en þegar fram á sumarið kem-
ur, eru aðeins eftir einstakir skaflar, sem í
góðu veðri fá á sig fjólubláan blæ, en hlíð-
arnar eru grænar á lit. í norðvestri sér yfir
Faxaflóa og úti við sjóndeildarhringinn rís
Snæfellsjökull keilumyndaður. f suðri eru
mörg fjöll, ekki mjög há, mörg þeirra eru
keilumynduð, enda heitir eitt þeirra Keilir.
í sólskini myndar þetta allt saman heill-
andi útsýni.
Sá, sem ferðast á íslandi, verður að af-
neita mörgum þægindum, þeim sem tíðk-
ast í menningarlöndum Evrópu. Góðir vegir
og samgöngutæki, gistihús og þess háttar,
eru þar hvergi. En svo eru menn líka bless-
unarlega lausir við venjulega kvalara allra
ferðamanna, aðþrengjandi veitingamenn
lslenzkur nefdráttur.