Tíminn - 24.12.1947, Blaðsíða 29

JÓLABLAÐ TÍMANS 194 7
29
Það er ómögulegt að fá urriða núna, því
að á þéssum tíma árs fellir urriðinn tenn-
urnar, svo að hann bítur ekki á krókinn.
Pétur er sjálfur fisklaus og því fór ég upp
að Grófartjörn í hinni vikuni. En þar er ekki
neitt nema huldufiskur og það er ekki svo
mikið sem nokkúr sjái þann fisk, nema
hann sé feigur.
Það var einu sinni maður, sem dró fisk
þar og hann lifði ekki daginn til enda.
Það var tvennt, sem rak Pétur þangað
upp eftir. Bæöi var hann fisklaus og svo
var Pétur forvitinn að sjá, hvort hann ætti
skammt eftir.
Pétur hafði með sér flösku, því að honum
hafði verið sagt, að það yrði að dýfa öngl-
inum í meðal, sem væri þannig samansett:
Skolladropar fyrir fjóra skildinga, hoff-
mannsdropar fyrir fjóra skildinga, salmíak
fyrir fjóra skildinga og hegrafeiti fyrir
fjóra skildinga. Og svo yrði maður að vera
þar, þegar klukkan væri aíveg á slaginu 12.
Og Pétur hefir tekið eftir því, að klukkan
er 12, þegar maður getur staðið á skuggan-
um af höfðinu á sér. Og rétt í því, að Pétur
steig á skuggann af höfðinu á sér, kastaði
hann önglinum út, og hann var tekinn á
sama augnabliki. Pétur dróg hann til sín og
það hékk stór áll á honum. Hann var ekki
eins og venjulegir álar, en var eins og rúllu-
pylsa að aftanverðu. Þú mátt trúa, að hann
hlykkjaðist og spriklaði, en Pétur þreif-
hann og hljóp heim á leið. En þá var kallað
upp úr vatninu:
— Voðaverk, voðaverk vannstu þó.
Sá sem álinn etur, á að drukkna í sjó.
En Pétur lét ekki hræða sig, en hljóp
heim eins hart og hann gat, og þegar hann
kom inn hafði Súsanna sett súpupott yfir
eldinn.
Pétur reif álinn úr roðinu og slengdi hon-
um í pottinn.
En hann var ekki fyrr kominn i sjóðandi
vatnið en hann brá sér yfir barminn á pott-
inum, út um dyrnar og áleiðis til vatnsins.
Pétur stóð með roðið í höndunum og gapti
af undrun. En þegar hann áttaði sig fleygði
hann feldinum til Súsönnu, gerði kross-
mark á dyrnar, þreif öxi og hljóp eftir áln-
um.
Og rétt í því, að állinn stakk sér i vatn-
ið, náði Pétur til hans með öxinni og hjó af
honum sporðinn og þar með tók Pétur til
fótanna heim og þorði ekki einu sinni að
líta við.
Þegar Pétur kom heim, var Súsanna að-
eins búin að taka ofan pottinn. Állinn hefir
hlotið að vera feitur, því að soðið var allt
einn tólgarskjöldur.
— Þetta er kraftaverk, sagði hún.
— Taktu því með þolinmæði, gamla mín,
sagði ég.
En þessa súpu þorði ég ekki að éta.
— Farðu út í mýri og grafðu hana eins
djúpt og þú getur, bað Súsanna.
Ég gerði það, og frá þeirri stundu var þar
dý, sem stóð í sambandi við Grófartjörn.
Þegar dýið var lagt var Grófartjörn opin, en
þegar Grófartjörn var lögð, var dýið autt.
Ég gaf kettinum sporðinn, þvi að Pétur
vildi vita hvernig honum yrði af því. Og
kötturinn hafði ekki fyrr rennt stykkinu
niður en hann stekkur á dyr og þeytist upp-
eftir, upp að Grófartjörn og hendist út í.
Pétur, sem hljóp á eftir, sá höfuð koma
upp úr miðri tjörninni, — það var stórt
eins og Sólfjallskamburinn, — og kettin-
um er lyft hátt upp og honum sprett upp
fyrir augunum á mér. Og svo kenfur aftur-
endinn af álnum upp úr vatninu og stirtlan
er sett við aftur.
En þá hafði Pétur séð nóg.
En roðið af álnum seldi Pétur ljáasmiðn-
um alþekkta, Þorkeli í Úradal. Hann hafði
það í smiðjubelg og sá belgur hafði þá nátt-
úru, að hann blés látlaust bæði nótt og dag.
Þegar þú veizt þetta þarftu ekki að vera
hissa á því, að Þorkell smíðar allra manna
bezta ljái.
Pétur og Súsanna voru í Valley og komu
þar að Jörvastað og báðu um mat.
— Nei, sagði fólkið. Við höfum hvorki
kjöt ná fisk. Nú er milli heys og grasa.
En Pétur hélt að eitthvað yrði til um fisk,
ef honum yrði vísað á veiðivatn.
Það var til vatn, sagði fólkið, en það var
hulduvatn, og þar aflaðist aldrei neitt nema
um íágnættið.
Pétur fékk sér stöng og fór af stað kl. 11
um kvöldið. Strax og hann renndi fékk
hann einn, og svo hvern af öðrum, þar til
hann hafði dregið 11. En þegar hann kast-
aði önglinum til að draga þann tólfta byrj-
aði grjótkast bak við Pétur út í vatnið, svo
að suðaði og skvampaði eins og stórfiskar
væðu.
Pétur hélt, að þetta væru strákarnir og
snéri sér við gramur í geði, en sá enga
stráka.
Þegar hann snýr sér að veiðiskapnum
aftur, byrjar þetta á ný og hann grípur
stöngina og svipast eftir þrjótunum, en sér
ekki neitt.
Enn kastar hann önglinum, en þá er kall-
að yfir vatniö með dimmri röddu:
— Geturðu lánað mér stóra pottinn þinn,
grannkona?
Þá er svarað: Hann er velkominn. Hvað
ætlarðu að nota hann?
Þá svarar dimma röddin: Ég ætla að sjóða
strákinn, sem stendur hér hjá mér.
Það er sjaldan, sem Pétur blótar, en þá
hrukku honum þess konar orð. — Nei, þú
skalt ekki þurfa að sjóða mig, og þar með
hljóp hann heim.
Um morguninn gekk Pétur upp að vatn-
inu til að sækja afla og veiöarfæri, sem
hann hafði skilið eftir um nóttina, en þá
voru urriðarnir orðnir að steinum.
Pétur sendi nokkra þeirra á safnið í Osló.
Þar brutu sjö prófessorar heilann um það,
frá hvaða tíma þessir fiskar væru. Það
komu sprenglærðir menn frá mörgum lönd-
um og það voru skrifaðar margar bækur
um þessa urriða hans Péturs.
Svo kom Pétur til Vansekirkju, — já, það
var ekki til guðsþjónustu, því að það fer
Vanse-fólkið sjaldan, en þar var búfjár-
sýning og allur söfnuðurinn var þarna
saman kominn.
Pétur heyrði á mál manna, að talað var
um enska kúakynið, sem talið var bera
af öllum öðrum kúm..
Enginn vissi þó ástæður til þess.
— Það skal Pétur segja ykkur, því að það
var hérna um árið, þegar Pétur var á Þela-
mörkinni, að hann fékk að vita góð skil á
þessu. Það var trúverðugur maður, sem
sagði mér það, — hann var meira að segja
meðhjálpari og lesari.
Já, — það var þarna fátækur húsmaður
með konu og fjölda barna, og þau höfðu
lítið til að lifa af. Og konan bað þess og
óskaði, að þau yrðu svo vel stæð, að þau
gætu eignazt eina kú til að fá mjólk handa
börnunum.
Svo var það kvöld eitt, að hún sat á
stéttinni með yngsta barnið í fanginu, kon-
an, og hin voru í kringum hana. Hún var
að bíða eftir bóndanum. En þá stendur allt
í einu ókunnug kona hjá henni og segir:
— Þú skalt fá ósk þína uppfyllta, ef þú
villt bara færa fjárhúskofann þinn, því að
þaðan lekur yfir höfuðin á okkur — og
komdu þér svo upp góðu fjósi.
pá femvasí síU?
Nú leggur súg uvi gisnar gœttir,
/
og glugga lemur regnið svalt.
En seinna hollar vinna vœttir,
pá víkur þetta ðurtu allt.
Þú hrekkur upp af deyfð og draumum
einn dag, og lifnar hugur þinn,
við nið af kvikum, nýjum straumum
og nýrri sjón i himinninn.
Þá leysast ský af léttum vindum,
en lifsins vor í fangi ber
um heiða vegu: æskuyndi
og eld í blóðið handa þér.
Grímur Sigurðsson
frá Jökulsá.
Konan hélt að það yrðu einhver ráð með
þetta, ef hún fengi kúna.
— Kú skaltu fá, sagði aðkomukonan,
en þú verður að láta kálfana ganga undir
henni í 3 mánuði.
Maðurinn færði nú fj árhúskofann þegar
í stað og fór að byggja sér f jós, og ekki hafði
hann fyrr komið því upp, en kýrin var kom-
in og stóð gaulandi við dyrnar.
Hún var leidd í fjósið og varð þar hinn
mesti fagnaðarfundur.
Daginn eftir voru komnir tveir vænir
kálfar, bolakálfur og kvígukálfur. Þeir voru
látnir ganga undir kúnni i þrjá mánuði
eins og ókunna konan hafði sagt. Og þetta
var nú kýr sem mjólkaði. Kálfarnir fengu
fylli sína og börnin fengu nóga mjólk, —
þau líka.
Og áður en fyrsta árið var liðið, hafði
kvigan alið kálf, en þá sást ekkert eftir af
stóru kúnni. Hún var horfin burtu, alfarin.
Svo kom þá Englendingur nokkur, sem
keypti bæði bolann og kvíguna og gaf svo
mikið fyrir, að húsmaðurinn varð vel stæð-
ur og keypti sér jörð og bú og bjó góðu búi
til dauðadags. En Englendingurinn fór heim
með gripina og af þeim er enska kúakynið
komið. Það er hreint og ómengað huldukúa-
kyn úr Noregi.-----
Nú ætlaði maðurinn að halda kvígunni,
en þegar hann leiðir norskt naut til henn-
ar, kemur ókunna konan og þrífur yfir
hrygg kvígunnar og ætlar að taka hana
aftur.
Hún þolir ekki að sjá þetta göfuga kúa-
kyn blandað og spillt, trúi ég.
En maðurinn tekur gamla skeifu, sem
hann hefir í vasanum og kastar henni ‘á
bakið á kvígunni, og þá fær hann að vera
í friði með hana.
En þetta handtak konunnar varð eftir á
bakinu á kvígunni og það má sjá það enn
þann dag í dag á hryggnum á Þelamerkur-
kúnum. Það er það, sem þeir kalla bjarn-
artak.
Þannig er Þelamerkurkynið að hálfu leyti
huldukyn.
II.
Nú, — svo er það dag nokkurn, að Pétur
er á ferð vestur Hellumýri, og þar gengur
hann fram á ref og rebbi tekur til fótanna
og Pétur á eftir. Nú er Pétur í stórum stíg-
vélum, sem þyngja honum hlaupin, en hann