Tíminn - 14.06.1948, Side 3

130. blað'
TÍMINN, mánudaginn 14. júní 1948.
v>
niegur
Þess hefir þegar verið get-
ið í sumum blaðanna, að Sir
William A. Craigie er vænt-
anlegur hingað í heimsókn
innan fárra daga. Með sam-
tökum nokkurra manna hefir
Rímnafélaginu verið gert þaö
mögulegt að bjóða honum
heim, en hann var, eins og
konnugt er, upphafsmaður að
stofnun félagsins, og engum
manni um það og fram-
kvæmdir þess hugstéeðara
en honum. Sjálfur er hann
svo fróður í rímum og rímna
bragfræði, að aðeins tvo
menn er þar unnt að nefna
til samanburðar, þá dr. Björn
K. Þórólfsson og Finn Sig-
mundsson landsbókavörð, er
báðir hafa gert rímur að
sérgrein sinni.
Hið fyrsta, sem Sir William
ritaði um þetta efni, var löng
ritgerð um Skotlandsrímur
séra Einars Guðmundssonar
á Stað, er birtist í skozku
tímariti 1895—96. Síðar
(1908) gaf hann svo þessar
sömu rímur út í Oxford og
gerði það með þeim ágætum,
að langt bar af öllúm éldri
útgáfum rímna. Enn í dag,
eftir 40 ár, er útgáfan hin
bezta, sem til er af nokkrum
rímum, enda mun aldrei
verða um hana bætt. Með
henni var sett ævarandi fyr-
irmynd um það, hvernig gefa
skuli út rímur.
Nú er Sir William að Ijúka
við útgáfu sýnisbókar rímna
frá elztu tímum (14. öld) til
loka 19. aldar. Verður þetta
mikið rit í þrem bindum og
tekur jafnt úr óprentuðum
rímum sem prentuðum.
Hverju bindi fylgir löng og
gagnmerkileg ritgerð bæði á
islenzku og (nokkru styttri)
á ensku. Tvö fyrstu bindin
€ru þegar fullsett, en hið
þriðja fullbúið í hendur
prentaranum. Að þessu verki
€r útgefándinn búinn að
vinna árum saman, og í raun
inni ipun hann beint eða ó-
beint hafa haft það með
höndum síðustu ellefu árin.
Annað mjög merkilegt starf
hefir hann einnig haft með
höndum fyrir íslendinga nú
Æíðustu árin, en það er auk-
in og endurbætt útgáfa af
hinni frægu íslenzk-ensku
-orðabók, sem venjulega er
kennd við Guðbrand Vigfús-
son, enda þótt því fari fjarri,
að hún sé að öllu leyti hans
verk. Það var sjálft Alþingi,
,sem gerði þá ráðstöfun að
fela Sir William Craigie
þetta verk, enda vitanlega
■enginn maður honum jafn-
fær til þess. Einnig þessu
verki er nú langt komið, og
svo miklu nýju efni er Sir
William búinn að safna til
útgáfunnar, að engin leið
verður að nota það allt.
Clarendon Press í Oxford
hefir tekizt á hendur að gefa
bókina út á ný og mun selja
hana við mjög vægu verði.
En engin von er um, að unnt
verði að ráðast í það stór-
virki meðan pappírseklan er
slík sem hún er nú.
Sir William Craigie er hinn
mesti orðábókahöfundur sem
nokkru sinni hefir uppi ver-
ið. Orðabókagerð hefir verið
ævistarf hans og hann hefir
lagt meiri eða minni skerf til
margra orðabóka, en stór-
felldustu afrekin eru Oxford-
•oröabókin mikla (en í henni
Éftír Siiíffilsjörii Jóitsson bóksala
á hann meira en nokkur mað
ur annar og var hún þó byrj-
uð aö koma út þegar hann
hóf starf sitt við hana 1897),
ameríska orðabókin, og geysi
mikil skozk oröabók, sem
enn er í smíðum. Mun hún
vera mesta vandaverkið
þeirra allra og liggja til þess
ástæður, sem hér tjáir ekki
að reyna að rekja. Sýnisbók-
in og íslénzka orðabókin
hafa stórlega tafið höfund-
inn frá því starfi nú hin síð-
ari árin.
í Eimreiðinni 1927 er talið
hið helzta, er Sir William
Craigie hafði þá ritað um ís-
lenzk efni, en nokkuð hefir
bætzt við síðan. Um störf
hans í þágu íslerizkra bók-
mennta erlendis í heild hef-
ir prófessor Halldór Her-
mannsson kveðið upp dóm,
hófsaman eins og vænta
mátti, í grein þeirri, er hann
skrifaði í Skírni í tilefni af
sjötugsafmæli hans 1937. En
ekki er það ósennilegt, að
rímnabókin og umbæturnar
á oröabókinni verði að lok-
um talið mikilsverðara en
nokkurt hinna fyrri verka
hans í þessari grein.
Sir William mun flytja er-
indi *jm eitthvert efni rím-
um viðkomandi meðan harin
dvelur hér í Reykjavík, og
sennilega mun hann þá tala
á íslenzku, enda þótt hann
hafi nú í marga áratugi eng-
in tækifær'i haft til þess að
tala okkaf tungu. En sú var
tíð, að hún var honum til-
tæk án fyrirhafnar. Nam
hann hana af þeim Valtý
Guðmundssyni og Þorsteini
Erlingssyni, sem báðir voru
trúnaðarvinir hans frá því er
hann dvaldi í Kaupmanna-
höfn 1892—93 og allt til þess
er þeir létust. En hann hefir
átt fjölda annarra góðvina á
meðal íslendinga bæði fyrr
og síðar, þár á meðal ýmsa
hinna mestu merkismanna
þjóðarinnar. Eru nú aj hin-
um eldri vinum hans varla
aðrir á lífi en þeir Guðmund-
ur sýslumaður Björnsson og
Sigurður Kristjánsson. Óum-
flýjanlega mun því koma
haris hingað að þessu sinni
verða blandin nokkrum sökn
uði, því eigi getur trygglynd-
ari vin en hann.
Lengi hefir það tíðkast, að
íslendingar, er fyrirgreiðslu
þörfnuðust á Englandi, leit-
uðu til Craigie’s. Svo mun
jafnvel vera enn, og er þó
varla nærgætni, þar sem
hann er nú kominn yfir átt-
rætt. En aldrei stóð þar á
Er jjah ktáhamaur?
Svar tii tfósis lí. FJaílalal fs*ss
Ilclg'a Kristjáíassyisi
Fyrir nokkrum- árum var
mér sögð smáskrítla af karli
á Vestfjörðum. Hafði karl
einu sinni sem oftar verið að
leita i skyrtu sinni og orðið
óvanalega fengsæll. Varö
honum þá að orði: „Ekki
veit ég, hvort heldur þetta
er kláðamaur eða grasmaðk-
ur, en lús er það ekki“.
Þéssi skrítla rifjaðist upp
fyrir mér núna' um fardag-
ana, en þá vildi svo einkenni
lega til, að mér virtist vera
komin á mig all.t..í..einu ein-
hvers konar óværð. Vaknaði
strax grunur minn um það,
að frá Vestfjörðum,. mundi
hún komin vexa.,.. ...........
Ekki gafc ég. gert- méi? grein
fyrir því, ■ hvaða "óværð' eða
óþrif þettá voru, en lús var
það ekki’. Ekki gat það verið
liðsiriniþegar'á því þurfti kláðamaurinn, sem fluttist
að halda, og ávallt hefir hús 3 i syslu með vestfirzku
. , ý, ___________t lombunum, þvi þau munu
hans staðið opið ollum Islend , „ -J . .. ....*,
1 nov’.S o rcöVilíiO’Q nmA _
ingum. Þar var þeim ætíð
tekið svo, sem bezt mátti
verða og voru þau hjónin
samhént um það eins og allt
annáð.
Fyrir orðabækurnar er
nafnið Sir Williairi Craigie
frægt svo vítt, sem ensk
tunga er lesin. Um þá frægð
munu flestir hér hafa eitt-
hvert hugboð, og því kunna
sumir almúgamenn að hugsa
á þá leið, að þar sé ekki mað-
ur fyrir sig að tala við. Ekk-
ert væri þó fráleitari mis-
skilningur. Vitur maður eða
miki.y. á aldrei í fari sínu reig
ing eða mikillæti, heldur er
það eiginleiki smámenna og
grannviturra manna. Enginn
íslenzkur almúgamaður er
lítlllátari eða viðræðubetri en
(Framhald á 6. sífful
Jafnrétti Jpégnanna
' -irstv nv af-s9 •jp.g'c7 -r *.<■}
hafa verið svo rækilega böð-
uð, að sá -fjandi skríðúr von-
andi ekki á menn, hér a. m.
k. En við nánari átíiúgun
kom i ljós, áð þé'íta var ékk-
ert hættuíégt. Reýridist þetta
vera reiðilestur yfir reiðan
mann af Vestfjörðum, í
okkar ágæta blaöi Tí'manúm.
Þar skrifar Jón riókliur frá
einhverri Melgraséyri 'ein-
hversstaðar á Vestfjörðum.
Lætur Jón þessi dolgslega
mjög og virðist til alls bú-
inn. Tekur í heimildarleysi
vel valin orð úr -yirein minni
og puntar upp á sína grein
með þeim, með því að. hafa
þau að yfirskrift.; Mér finnst
það ekkert ósanngjarnt, þótt
ég færi fram á svolitla þökn-
un fyrir íiað ' að léggj'á’ til
nafnið á greiri hárls, 'íriðetti
það vera t. d. kalfur éoa'kirid,
mér er sama hvort heldur er.
Ekki er gott að sjá á grein
Jóns, við hverja hann er reið-
ari, mig eða þá, sem eru höf-
Dagana 25.—30. maí s.l. var
háð í Rómaborg þing „Al-
þjóða Kvenna Sambandsins“,
sem hefir aðalstöðvar í Lond
on. „Kvenréttindafélag ís-
lands“ er meðlimur þessa
sambands, og var þar af leið-
andi bo§ið að senda 3 full-
trúa á umræddan fund, sem
er undirbúningsfundur fyrir
alþjóða friðarþing er halda á
næsta^ár á vegum „Alþjóða
Kvenna Sambandsins." Full-
trúar íjeir er boðnir voru er
núverandi formaður Kven-
réttindafélags íslands, frú
Sigríður J. Magnússon, frú
Auður Auðuns í lagadeild og
Ástríður Eggex-tsdóttir í frið-
ardeild. Af sparnaðarráðstöf-
unum meðal annars var tek-
in ákvörðun um, að aðeiris
einn fulltrúi skyldi sendur,
fulltrúi í friðardeild. Félagið
treystist ekki til að standa
straum af ferðinni,meðal ann
ars »jígna þess, aö það heldur
landsfund hér í Reykjavík
dagana 19.—24. júní. Var því
sótt um ríkisstyrk til ferðar-
innar. Eftir nær sex vikur
kom svo svar, og var neikvætt
og undruðust margir, því ekki
spara karlmennirnir þegar
þeir sækja alþjóðafundi. Á
þing sameinuðu þjóðanna í
New Yoi’k voru sendir þrír
fulltrúar auk Thor Thors
sendiherra, og þessi sendi-
sveit bjó svo á dýrasta hóteli
vei-aldar svo vikum skipti og
eins og allir vita var gjaldeyr
irinn hinn dýrmæti dollar.
Ekki sýnist gjaldeyrisleysi
heldur hefta kaupmenn og
annan bráskaralýð, og dvelja
fjölskyldur þeirra og þeir
sjálfir hvar sem þá lystir er-
lendis um lengri eða skemmxú
tíma. Enda er mælt, að á
þessu ári hafi verið meira um
utanfarir og állskyns flæking
en nokkru sinni fyrr. En þó
kastar tólfunum, ef satt reyn
ist að senda eigi um tvö
hundruð manns, þátttakend-
ur og áhorfendur, til Ólympíu
leikanna í London í sumar
Fyrr má nú vera eyðsla og of-
látungsháttur, og ber þess
ekki vott að gjaldeyrisskort-
ur sé fyrir hendi, þvi þetta
lið mun þurfa til persónu-
legra þarfa mörg hundruð
sterlingspund á dag, og leik-
arnir standa um tvær vikur
Sofandi má nú íslenzka
eða lengur.
þjóðin vera, ef hún eigi finn-
ur þann geysilega órétt og
minnkun, sem henni er gerð
með slíku háttalagi. Að vísu
hefir konan í þessu landi ekki
úr háum söðli að detta, hvað
réttindi snertir en svo herfi
lega mun þó réttur hennar
ekki háfa oft verið fyrir borö
borinn', sem í þessu máli, er
Kvenréttindafélagi íslands,
sem er landsfélátj, var neitað
um farareyri fyrir sinn full-
trúa á Alþjóðafund á sama
tíma og utanfei’ðir þarfar og
óþarfar eru meiri en nokkru
sirini fyrr og kostaðir eru eða
fá gjaldeyiú heilir hópar
manna. íslenzkar konur! Eig
um við framvegis að hafa á
Alþingi og rikisstjórn þá
menn, sém þannig skilja og
framkvæma jafnrétti þegn-
anna? Veruin minnugar þess,
að við erum góður helming-
ur kjósenda. Sýnum við
riséstu kosningar, að við sætt-
um okkur ekki lengur við að
láta þá rhenn ráða ráðum vor
um, sém sýniléga hvorki vilja
eða geta séð, hvað er sann-
gifni, eða jafnrétti þegnanna.
Sendum okkar eigin full-
trúa á „þing“ ekki eina konu
heldur margar.
Ástríður Eggertsdóttir.
Til þess að koma í veg fyrir
niisskilning, skal tekið fram,
að blaðið er ósammála ýms-
um atriðum hjá greinarhöf-
undi. Konur eiga vissulega
skilið jafnrétti viö kai’lmenn,
enda mun það svo, hvað ut-
anferðum-; viðkemur, að þær
njóta þar sízt minni réttar en
karlmenn. Hins vegár eiga vit
(Fravihald á S. síðuj
undar að fjárskiptalögunúm,
eða þá, sem hafa haft fram-
kvæmd þein-a á hendi./Iýaixg-
ur kafli í grein hans''ýj'allar
um fjái'skiptin og virðist
þéssi maður grátklökkur yfir
þeim viðskiptum, og má.
mikið vera, ef íárabrunnar
hans eru ekki þurrir orðnir
eftir það útrennsli allt. Þ6
virðist samlíking mín á vest-
firzku lömbunum vera hön-
um emxþá viðkvæmara mál.
Það er eins og þar sé komið
við opið sár. Þá engist Jór..
sundúr og saman, eins og
þegar nálaroddi er stungið i
kláðamaur.Jón kemst helztað'
þeirri niðurstöðu, að ég hafi
í framrni atvinnuróg með'
samlíkingu minni'. En ég get
fullvissað hann um það, að
ég hvorki get né vjl skipta.
mér af því, hvert á larid þeir
selja kláðagemsa sína.> rEf:.
minna mætti Jón á -það,-ai>'
þeir, sem framleiða kláða--
maur, eru sekir um lögbrot.
Jón talar um fjáiTSéktar-
menningu á Vestfjörðúm.
Það má vel vera, að hún sé z.
háu stigi. En hvað þá u'm.
fjárkláðamenninguna?
í fyrri grein minni sagði.
ég, að ekkert væri við það
að athuga, þótt gimbrar-
lömbin úr Lj ósavatpjjhreppi
hefðu reynzt svona að' útlitr,.
Átti ég við það, að ;þé?ta.
mundi breytast með timan-
um, þegar búið vneri. a£>'
rækta féð í nokkxyr ár. Hitt
taldi ég alvarlegt, ef. svpna
kjöt hefði verið og væri.met-
ið i fyrsta flokk á Vestfjörð-
um, en fyrir því hefi ég góð-
ar heimildir.
Annars ætla ég ékki' að
ræða um kjötmat yið þenn-
an Jón á þessum vettvangi.
Ég ætla ekki að fara a&JÆSðS-
um það við hann,., hverniE:
meta á kjöt eftir sfcröng-ustu
reglum á erlendan">marhað>,
en eftir þeim reglum’ ber > að
meta allt kjöt. Eftir einni
málsgrein að dæma í gi'ein
hans grunar mig, að. ti'á'fifi
sé ekki dómbær maður 'i,
slíka hluti, og væri ’þá.sáma
og láta blindan rnann dá’mí
um lit. En ég ætla aö ger:
annað. Ég býð þessum Jönr.
hér með að koma til 'Húsa-
víkur í haust og jafnfr'ami.
lýsi ég því yfir, að ég skai
borga allan hans ferðakostn-
að fram og til baka og sjo
daga uppihald hér á Húsá-
vik. Ég 2?.un sjá til þess, að
hann ha,si gott fæði og- góð-
an samastað þessa daga oe:
frjálsan aðgang að slátur-
húsi hvenær sem honum bezt
hentar. Þetta er bezta aðferð
in til að jafna reikningana.
Mætti þá svo vel fara, ab'
hann færi héðan fróðari er„
hann kom, og án þess a£>
verða var við nokkurn hér-
aðarembing í mér né öðrum,
eins og hann talar um. Og;
það grunar mig, ajS þá muní.
hamx viðurkenna það nxet
mér, að það sé saixngirnis-
krafa, sem ég hefi haldið
fram, að sama stranga matið
eigi að vera á öllu kjöjj. hvai'
sem er á landiixu, og aðnneyt-
eixdurnir hafi heimild- fcdög-
um til að heimta strangasta,
nxat á jafn dýrri riéý'árúvöl'ú,.
Hittunxst svo heilir í haust,
Helgi Kristj^piS.son _