Tíminn - 10.12.1948, Page 6

6

TÍMINN, föstudaginn 10. des. 1948.
273. blað
(jatnla Síé t(ijja Sié
SltMggi foí’tíðar- SíIms Fræsadi
iimar (Unele Silas)
(Undercurrent) Tilkén’iumikil og dularfr.il ensk'
Spennandi og áhrifamakil stcrmjúKi er, rgerist -á eififcu
herrasetri um iniðbik, síðustu
Metro Goldwyn Mayer kvik- aldar.
mynd. Aðaihlutverk:
Aðalhlutverk: Jean Simmoiis
Katliarine Heprun Derrjck de Marcy
Robert Taylor Katina Faxinou
Robert Mitchum Bönnuð böinum innan 16 ára
Sýnd kl. 5, 7 og 9 Sýnd kl. 5, 7 og 9
Bönnuð börnum innan 16 ára
TtipclUíé Hafnarfirði
LtKBÆNINGIM Oliver TwIst

(The body snatcher) Framúrskarandi stórmynd frá Eagelrl.ion eftir meistaraverki
Afar spennandi amerísk mynd Dickens.
eftir sögu Robert Louis Steven-
son. Sýnd kl. 9
- Bönnuð börnum innan 16 ára
Aðalhlutverk:
Boris Karloff JiglSI* að iMkuiBB og
Bela Lugosi sax&fonkonung-
Henry Daniell
Bönnuð börnum innan 16 ára iii'iun.

Svnd kl. 7
Sýnd kl. 5, 7 og 9 Sími 9184

—
~fjarMp(tíé
IÆPARLOK.
(Edn of the River)
Áhrifamikil mynd úr frumskóg
um Brazilíu.
Sabu
Bibi Ferreira
(írægasta leikkona í Brazilíu)
Sýnd kl. 5, 7 og 9
Merkir íslendingar
Merkir íslendingar. Ævi
sögur og minningargrein-
ar. II. Þorkell Jóhannes-
son bjó til prentunar.
Stærð: 519 bls. 22X15 sm.
Verð: Kr. 70.00 og 95.00
innb. Bókfellsútgáfan.
Hér eru á ferðinni ritgerðir
nm 15 menn og er okkur
skylt að vita grein á þeim
öllum. Fremstur er Hallgrím-
ur Pétursson og er þetta ævi-
saga sú, er séra Vigfús Jóns-
son skrifaði um hann, bróðir
Finns biskups. Þá er í öðru
lagi ævisaga Skúla landfó-
geta, sú er hann skrifaði
sjálfur og er það góður feng
ur fyrir þá, sem ekki hafa
iit Jóns Aðils um Skúla. Síð-
an er ævisaga Magnúsar
Stephensen, er hann skrifaði
sjálfur og er þó aðeins æsku
saga hans og endar þegar
hann 25 ára gamall hafn-
aði embættum og glæsi-
legum framavonum í Dan-
mörku og snéri heim til ís-
lands, af því að heitkona
hans vildi ekki fylgja hon-
um til framandi lands. Ekki
ber á neinu stolti hjá Magn-
úsi, þegar hann minnist
þessa. „En Magnús afþakkaöi
loksuis öldungis svo náðar-
fullt tilboð greifa Reventlovs,
við hvað þessi að vonum
þykktist, þvi hann tjáði sig
heitmeyju bundinn á íslandi,
sem kallaði sig heim þangað
en —- sem ókumiug Danmerk
ur ágæta fólki og landi —
nauðug vildi þangað til hans
flytjast — og fann greifinn
þá ákvörðun beggja þeirra
miður hyggna, eins og Magn-
ús /sjálfur, sem alla ævi sína
iðraðist -þess að sleppa góðs
brauðs- og framavon í Ðan-
mörku, fullviss þess, að heit-
mey hans hefði þangað fylgt
honum þá á hefði hert. Hann
varð og fyrir þaö fljótræði
seinna meir þungt straffað-
ur með þeim margvíslegu
þuh|ú reynslum, sem á ís-
landi biðu hans, en sem hann
í Danmörku líklegast aldrei
reynt hefði“.
Vera má, að stiptantmanns
sonurinn hafi ekki fundið sig
bundinn neinum sérstökum
skyldum við almenning á ís-
landi eða þjóðina. Hitt má
líka vera, aö hann telji sig
hafa haft fullt eins góð tæki
færi til að verða þjóö cinni
að liði úti í Kaupmannahöfn,
ef hann héldi þar áfram
störfum Jóns Eiríkssonar.
Við þötta uppgjör virðast þó
öll s|ík viðhorf vera auka-
atriðic í ■'
Fkki get ég neitað mér um
að' minnast á.hína skemmti-
legu frásögn Magnúsar af
þyí, aö . Jón Eiríksson hafi
viljaö fá Síefán antmann
Thorarensén fyrir tengda-
son. Sagan um hattbandið.
sem Margrét baldíraöi og
perlustakk, „eöur lét svo til
búa“ og faðirinn sendi amt-
manni frá henni, hugleiðing-
arnar um konuval Stefáns
frásögnin af bónorði Ólafs og
síðan „meinhægu bryðjunni“,
sem hann giftist, talar allt
sínu máli. En hér er ekki
rúm til að ræða nánar um
það.
Enn er í bókinni ævisaga
"Mjög ’ skelnmtileg * amerísk gam-
anmynd, gerð eftir samnefndfi
sögu Thorne Smith. Saga hefir
komið út á ísl. og ennfremur
verið lesin upp í útvarpið, sem
útvarpsaga. —• Banskur texti.
Aöalhlutverk:
Garrj- Grant
Constanee Bennett
Koland Young
Sýnd kl. 5, 7 og 9
nm.
Geoi’g á Issslmai ás.
Sprenghlægilcg gamanmynd
með hinum góðkunna skopleik-
r,ra.
George Forby
Sýnd kl. 7 og 9
Simi 9249
sr. Jóns Þorlákssonar á Bægis
á, sú er Jón Sigurðsson rit-
aði.framan við ljóðmæli hans,
æviágrip Sigurðar Pétursson
ar eftir sr. Árna Helgason,
ævisaga sr. Þorvalds Böðv-
arssonar eins og hún er í
Fjölni, fyrri hlutinn eftir Þor
vald .sjálfan en hinn síðari
eftir sr. Tómas Sæmundsson,
rvisaga Sveinbjarnar Egils-
sonar eftir Jón Árnason og
ævisaga Bjarna amtmanns
Thorste' nssonar, er hann
samdi sjálfur á dönsku en
Steingrímur sonur hans
þýddi.
Síðan ér svo æviminningar
teknar úr Andvara og eru
þær um þessa menn: Pál
Briem, Árna Thorsteinsson,
Pál Melsteð, Einar Ásmunds-
son og Björn Jónsson.
Bók þessi er íróöleg og
skemmtileg aflestrar fyrir
alla þá, er unna þeim fróð-
leik, er varðar íslenzka sögu.
H. Kr.
SJómssiBangskúltnn
(Framliald af 5. síðu).
áttu íslenzkra manna við
náttúruöflin. Hér eru sagðar
sögur ýmsra stórfenglegra at
burða, þar sem mjótt er milli
fjörs og feigðar og örlög ráð-
ast ýmislega eins og jafnan
hefir verið í hinni tvísýnu
lífsbaráttu íslenzkra sæ-
garpa.
Ekki verður Gils Guðmunds
syni álasað fyrir það, að hann
geri sinn hlut mikinn til leið
inda í þessari bók, því að
frá sjálfum sér tekur hann
aðeins lítinn þátt um síld-
veiðar. Heflr hann þó margt
skráð um þau efni-
Þó að efni þessa rits
muni allt vera áður prentað,
er sumt af því aðeins í göml-
um blöðum, sem fáir ná til.
H. Kr.
Auqlíjáií í Tíntœttutn
fóru yfir til Noregs, hlaönir skinnum og rjúpnapokum. Því
fleiri í hóp, þeim mun betra — enginn vissi, hvað að hönd-
um kunni að bera á löngum fjallvegi.
Veðrið var gott, og eftir tveggja sólarhringa ferð yfir
öræfin komu þeir Hlíðarmenn að Króki. Þetta norska kaup-
tún var rétt ofan við skógarmörkin, milli hárra jökultinda.
íbúarnir voru allt í senn — verzlunarmenn, bændur og
veiöimenn. Á vetrum var gott sleðafæri til kirkjustaöarins
í Hettuf jalladal, og á sumrin höfðu þeir einnig sæmilegar
samgöngur við umheiminn. Þá var sleðafærinu að vísu ekki
til aö dreifa, en það kallast fært með klyfjahesta eftir götu-
troðningum meðfram skalgrænni jökulelfu, sem féll niður
Þjótandadalinn.
Eftir þessum leiöum gátu Króksbúar viðað að sér nauð-
synjum og fullnægt vöruþörf frumbýlinganna sænsku. Hér
gátu landnemar frá eyðihéruðum Lapplands fengið mjöl,
salt, kaffi, sykur, búsmuni, garn í net, púður og högl í
skiptum fyrir- varning sinn. Sjaldan eöa aldrei höfðu menn
peninga á reiðum höndum, en mörgum sænskum pokum,
fullum af rjúpum og skinnum, hafði verið snarað inn í
skemmur kaupmannanna, hér og þar í dölunum upp frá
hinum norðlægu fjörðum Noregs. Krókur var ein af þess-
um viðskiptastöðvum, þar sem kaupmennirnir höfðu útibú
sín, þótt í fljótu bragði mætti virðast, að íbúarnir þar rækju
sjálfir verzlunina. Þeir voru þó aöeins umboðsmenn ann-
arra, sem ákváðu verðið, og’ vöktu vandlega yfir kaffi- og
mjölúttektinni. Eitt létu þó kaupmennirnir niðri í fjörð-
unum Króksbúa um: Þeir máttu að vild reikna hagnað
sinn af vöruskiptunum milliliðagróða eða greiðslu fyrir
flutning. Aftur á móti máttu þeir ekki kúga nauðstaddan
frumbýling til þess að selja skinn fyrir lægra verð en á-
kveðið hafði verið. Þaö átti að koma þannig fram við Sví-
ana, að þeir vildu koma aftur og eiga meiri viðskipti við
.Norðmenn. Það var fremur látið liggja í þagnargildi, þótt
{ákvæðisverö kaupmannanna væri í lægra lagi. Þeir borg-
uðu þó að minnsta kosta betur en sænskir stéttarbræður
þeirra á markaðinum í Ásahléi og Heill.
| Norðmennirnir höfðu reist sérstakt hús ferðamönnum
; til afnota. Það var lág timburbygging, er skipt var í tvennt.
í öðrum endanum var hesthús með básum — í hinum voru
jveggföst tveggja mann rúm, eldavél, borð og traustar eik-
arhnyðjur til þess að sitja á, og þar var meira að segja
lítill gluggi á stafni. Úr þessari vistarveru ferðamanna voru
; dyr beint irin í hesthúsið, og þær fengu oftast að vera opn-
ar, svo að skepnurnar nytu góös af blessuðum ylnum frá
eldavélinni.
Það var kalt þennan dag, þótt komið væri fram í marz-
mánuð, og tveir menn frá Laufskálum og Miklanesi við
Kolturvatn höfðu skákað sér niöur hið næsta eldavélinni.
Þeir höfðu lokið viðskiptum sínum og höföu á milli sín
blikkbrúsa, sem þeir dreyptu á við og við.
Allt í einu heyröust köll úti fyrir, og annar mannanna
gægðist út um gluggann.
— Hver er þar?
— O, þaö er bara Inga að kalla á Eyvind.
— Já, hann hefir eignazt konu, sem veit, hvar koppurinn
á að standa, sagði maðurinn frá Miklanesi hlæjandi. Mér
dettur nú hálft í hvoru í hug, Manni, hvort ekki muni vera
eitthvað á milli hennar og Hans Péturssonar.
— Þvættingur!
— Fullyrtu það nú ekki! Ég man, hvernig Inga elti Hans
hér áður fyrr. Hún var meira að segja margar vikur í Marz-
hlíð, fyrsta sumarið sem Hans var þar — það var þegar
Lars var að byggja. Og þegar faðir hennar fannst dauður
á fjallinu, nokkrum árum seinna, elti hún Hans alla leið
Malgóvík til þess að reyna að fá hann til þess aö taka sig aö
Marzhlíð.
— Hver hefir sagt það?
— Þetta heyrði ég í Malgóvík, og spyrjir þú Ingu, ber hún
ekki á móti því. Það er atorka í henni. Ilún lagðist ekki
grenjandi inn í bæli, þó að hún fengi ekki þann, sem hún
vildi. En það þætti mér ekki skrítið, þótt Hans væri farinn
að sjá eftir þvermóðsku sinni. Það myndi hvorki skorta
börn né eitthvaö handa þeim aö nasla, ef hann heföi tekið
Ingu í búið í Marzhlíð.