Tíminn - 19.03.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaginn 19. marz 1949.
61. blað
Steinunn á Spóastöðum
„Heita eining huga og máls,
hjarta gulls og vilji stáls,
ljósiS trúar, Ijósið vona
lífs þíns minning yfir brenni.
Þú sem unnir ei til hálfs
auðnu landsins dætra og sona,
blómsveig kærleiks bjart um enni
berðu hátt. Nú ertu frjáls.
Dyggð og tryggð þitt dæmi kenni.
Dána Þú varst íslenzk kona“.
Þannig minntist eitt af höf
uðskáldum vorum frændkonu
sinnar látinnar. Sú kona var
stórgáfuð og skörungur hinn
mesti.
Þessar ljóðlínur duttu mér
í hug, er ég frétti lát Stein-
unnar Egilsdóttur frá Spóa-
stöðum i Biskupstungum.
Hún lézt síðastliðið sumar og
var jörðuð í Skálholti (dó 26.
júlí, var jörðuð 4. ágúst).
Stuttu fyrir lát Steinunn-
ar bar fundum okkar sam-
an. Hún var þá eins og jafn-
an kát og glöð og hin ræðn-
asta. Ekki var þá sjáanlegt,
að hún kenndi sér nokkurs
meins, og sízt mun nokkurt
okkar, er með henni vorum,
hafa þá órað fyrir því, að
innan lítillar stundar yrði
hún horfin sjónum vorum.
Þó mun Steinunn hafa kennt
nokkurs lasleika nokkru fyrr,
en farið dult með, svo að
mjög fáir vissu. Kom þar
fram sem í öðru þrek henn-
ar og skapfesta.
Skyndilega ágerðist sjúk-
leikinn og varð henni að ald-
urtila, óvænt og alltof fljótt,
að áliti frænda hennar og
vina. Steinunn bar árin vel
og virtist eiga mikla starfs-
orku. Andlegum gáfum og
skarpleik hélt hún alveg.
Steinunn Egilsdóttir var
fædd að Kjóastöðum í Bisk-
upstungum 10. júlí 1881. For-
eldrar hennar voru Hildur
Sveinsdóttir og Egill Þórðar-
son. Þau hjón voru bæði að
mestu ættuð úr Biskupstung
um. Þau voru bræðrabörn.
Feður Hildar og Egils voru
Jónssynir frá Kjarnholtum í
Biskupstungum. Móðir Hild-
ar hét Guðrún Björnsdóttir
frá Hjallanesi á Landi, en
móðir Egils hét Helga Jóns-
dóttir frá Króki í Biskups-
tungum. Margt af þessu
fólki er prýöisvel gefið. Einn
bróðir Egils, föður Steinunn-
ar, fór til Ameríku. Sonur
hans er Jósep Thorson þing-
maður m. m. í Kanada.
Hann og Steinunn voru því
bræðrabörn.
Foreidrar Steinunnar voru
ágætum gáfum gædd bæði
til munns og handa. Heim-
ili þeirra var yndislegt. Þau
voru bæði góðlynd og glöð og
einstakir vinir alls þess, er
lífsanda dró. Skepnuvinir
voru þau alveg sérstakir. —
Þau hjón áttu tvær dætur:
Þórdísi, frú, búsetta á ísa-
firði, hina þjóðkunnu hann-
yrða- og listakonu, og Stein-
unni. Þórdís var nokkru
eldri.
• Fyrstu 12 búskaparár Eg-
ils bjó hann á nokkrum hluta
jarðarinnar, en síðan hafði
hann alla jörðina og bjó þar,
þar til hann lézt.
Þegar Steinunn var á öðru
ári, fékk hún lömunarveiki.
Þá lamaðist hægri fótur
hennar upp að ökla. Á því
meini fékk hún aldrei bót.
Hún gekk hölt alla æfi. Af-
leiðingar þessa sjúkdóms
urðu henni því sannarlega
Eftsr Jörund SírysijólfsMtn
fjötur um fót. Oll likamleg
störf, þar sem nokkurra veru
legra hreyfinga þurfti með,
voru Steinunni erfið og þreyt
andi, sakir vanmáttar í fæt
inum. En eigi að siður gekk
hún að sveitastörfunum af
svo miklu kappi, að ekkert
álag þurfti á afköst hennar,
að þau væru ekki í rífasta
lagi. En fara má þó nærri um
það, hvernig það hefði ver-
ið, ef hún hefði gengið heil
til leiks.
Steinunn var frá barnæsku
mjög lífsglöð. Hvar sem hún
kom iðaði allt í kátínu og
fjöri. Hún bar það með sér
þegar í æsku, að hún var á-
gætum gáfum gædd. Skýr-
leiki hennar og tilsvör gáfu
til kynna miklar sálargáfur.
Þar sem Steinunn var fötl-
uð, langaði fólkið hennar til
að greiða eitthvað götu henn
ar. Þegar Steinunn var um
tvítugt, gekk hún í kvenna-
skólann í Reykjavík. Þórdís
systir hennar var þá búsett í
Reykjavík og bauðst til að
hafa hana á heimili sínu.
Mun Þórdís hafa átt mikinn
hlut að því, að hún fór í skól
ann. Steinunn var í kvenna-
skólanum í þrjá vetur og átti
alltaf heimili hjá systur
sinni. Egill faðir þeirra
systra lagði í heimili Þórdís-
ar ýmislegar búsafurðir með
Steinunni. En geta má nærri,
hvort það hefði hrokkið
langt upp í kostnaðinn við
dvöl Steinunnar hjá Þórdísi,
ef allt hefði verið fært til
reiknings. En slíkt var líka
injög fjarri Þórdísi, svo stór-
brotin kona og rausnarleg
sem hún er og þau hjón bæði.
Námið í kvennaskólanum
gekk Steinunni afburða vel.
Var hún að kalla jafnvíg á
allt, bæði til munns og
handa. Þar kom fljótlega í
ljós, hve éinkar skemmtileg
hún var. Þar eignaðist hún
margar vinkonur. Sú vinátta
hélzt æfilangt.
Eftir að Steinunn lauk
námi í kvennaskólanum gerð
ist hún heimiliskennari, víst
í tvo vetur, 1902—1903, í Birt
ingaholti og á Hrafnkelsstöð-
um í Hrunamannahreppi.
Þessi heimili bæði voru rausn
arheimili og mannmörg af
hjúum og börnum.
Hylli, bæði húsbænda og
hjúa vann Steinunn. Glað-
værð hennar og gáski kom
öllum í léttara skap. Hún las
sögur á kvöldin fyrir fólk-
ið og spilaði á sunnudags-
kvöldum við bæði piltana og
stúlkurnar, eftir því, sem á
stóð hjá fólkinu um frístund-
irnar.
Kennslukona var Steinunn
sérlega dugleg og lagin. En
hún var meira en kennari
barnanna. Hún var vinur
þeirra og trúnaðarmaður.
Hún tók þátt í leikjum þeirra
bæði inni og úti. Og þó að
hún væri hölt, tók hún þátt
1 þeim útileikjum þeirra, þar
sem þó reyndi á skjótleik og
snarræði. Oft var það í slík-
um leikjum, sem kátínan
var - takmarkalaus. Það bar
stundum við, að það freistaði
svo fullorðna fólksins, er á
Ieikina horfði, að þeir voru
orðnir þátttakendur í ærslun
um áður en þeir vissu sjálf-
ir af.
, Þetta voru reglulega unaðs
stundir fyrir börnin. Þau
dáðu hana líka. Þau leituðu
til hennar í vandamálum
sínum og sýndu henni full
an trúnað, enda tók hún
þátt í gleði þeirra og sorgum.
Haustið 1905 fór Steinunn
í kennaradeildina í Flensborg.
Þá kenndi þar séra Magnús
Helgason. Næsta vetur á eft-
ir var hún kennari í Hrepp-
| unum, eða með systur sinni
á ísafirði, en þá hafði Þórdís
flutt þangað búferlum.
Árið 1909 giftist Steinunn
frænda sínum Þorfinni Þór-
arinssyni búfræðing frá
Drumboddsstöðum í Biskups-
tungum, ungum, glæsilegum
manni. Þau reistu bú sama
ár á Spóastöðum í sömu
sveit. Ungu hjónin byrjuðu
með litil efni, en áttu því
meira af atorku og áhuga fyr
ir að láta sér farnast vel í bú
skapnum. Hafizt var þegar
handa um að slétta túnið og
girða það og engjarnar, og
var það mikið verk fyrir byrj
endur í búskap með lítil efni.
En samtímis þessum fram-
kvæmdum stækkuðu þau bú-
ið, svo að eftir fá ár áttu þau
stórbú. Fyrir sérstaka ráð-
deild, harðfengi og dugnað
ungu hjónanna, varð þeim
svona mikið ágengt í bú-
skapnum. Vafalaust hefir
unga konan gert sér vonir
um, að þegar frá liði og bú-
ið stæði orðið föstum fót-
um, gætu þau átti sitt-
hvað rólegri daga og var það
eðlilegt. En Þorfinnur hafði
fleira að sýsla en að hugsa
um bú sitt. Hann var mjög
félagslyndur maður og beitti
sér fyrir ýmiskonar félagsleg
um samtökum meðal sveit-
unga sinna. Til hans leituðu
þeir ráða í vandamálum sín-
um og hann studdi þá með
ráðum og dáð. Þessi félags-
störf tóku oft mikinn tíma,
en eftir slíkar tafir sótti Þor-
finnur vinnuna við búskap-
inn af enn meira kappi en
áður.
Sjáanlegt er, að ungu hjón
in hafa þegar frá byrjun sett
sér það mark, að verða fyrir-
myndar búhöldar fyrir sig, en
jafnframt að stuðla að þ#ví
af fremsta megni, að sveit-
ungar þeirra sæktu einnig
hratt fram á leið.
En svo dró skyndilega ský
fyrir sólu. í ágúst 1914 veikt-
ist Þorfinnur snögglega, og
varð sjúkdómurinn honum
að fjörlesti eftir stutta legu.
(Framhald á 5. síðu)
Austfirzk langferðakona tekui'
hér til máls um háttprýði unga
fólksins. Þessi kona er ein af þeim
gæfusömu manneskjum, sem lífið
snýr betri hliðinni að. Það er mik-
ill munur á því hvernig fólk nýtur
lífsins og ég held, að það sé með
fram vegna þiyss, hvernig andlegt
ástand þess sjálfs og móttökuhæfi-
leikar eru, en hér er á ferð kona,
sem er í hópi þeirra, sem sjá hið
fagra og njóta þess. Hún segir svo:
„Ég get ekki oröa bundist. Oft
hef ég heyrt talað um að ungling-
ar og ungt fólk hér í Reykjavík
væri ekki kurteist í framkomu og
nú síðast er langur pistill í Morg-
unblaðinu um það hve uppvaxandi
kynslóðinni sé ábóta vant um hátt-
vísi, og þó að ég efist ekki um að
þessar aðfinnslur eigi við rök að
styðjast, get ég ekki látið hjá líða,
að segja frá minni reynslu í þessu
efni, þeim ungmennum til mak-
legs lofs, sem orðið hafa á vegi
mínum, og tek ég þá, eins og áður
i nefndur greinarhöfundur, dæmin
úr strætisvögnum.
Ég hef nú síðastliðin 5 ár verið
af og til á ferð hér í höfuðstaönum
og ferðast meira og minna með
strætisvögnum. Er það skemmst
að segja, að mér hefir alltaf verið
boðið sæti, nema þegar orðið er
svo þröngt í vögnunum að varla
er hægt að þverfóta og þeir, sem
sitja sjá tgeplega hverjir koma inn.
Vanalega hafa þetta verið stálpuö
börn eða ungar stúlkur, sem hafa
staðið upp fyrir mér, og hef ég
dáðst að þessari hugulsemi og hug-
ur minn fyllist þakklæti við þetta
góða fólk, sem hefir sýnt mér aló-
kunnugri slíka vinsemd.
Síðast í morgun kom ég inn á
lækningastofu Úlfars Þórðarsonar.
Þar var hvert sæti skipað í -bið-
stofunni, en ég var ekki fyrr kom-
in inn úr dyrunum en lítil stúlka
10—12 ára stendur upp og býður
mér sæti. Ég skil ekkert í því, ef
fleiri en ég verða ekki fyrir sams-
konar kurteisi og vináttumerki, því
að ekki er ég enn orðin svo hrum
að allir sjái að þörf sé að hliöra
til fyrir mér. Ég veit sem sagt að
stór hópur af uppvaxandi kyn-
slóðinni hefir lært almenna kur-
teisi og þeir eiga ekki skilið að
verða fyrir aðkasti þeirra óham-
ingjusömu manna, sem alltaf rekast
á þetta illa uppalda fólk, sem vitan
lega er alltof mikið til af“.
Mér var sagt í gær, aö íslenzka
vatnið væri óvenjulegt og sjald-
gæft dýrmæti. Það væri svo gott,
að úr því gætum við bruggað betra
öl en þekktist meðal annarra þjóða.
Því ætti útflutningur á íslenzku
öli að geta orðið mikill og tryggur
atvinnuvegur. Að hugsa sér bara,
ef við fullnægðum eftirspurn mestu
bjórdrykkjuþjóða heims og fram-
leiddum öll ölföng, sem Norður-
landabúar, Þjóðverjar og Éngil-
saxnesku þjóðifnar drykkju, því
að væntanlega héldi það velli, sem
hæfast er. Og þó að fiskimiðin
verði rupluð og eydd, munu hinar
ómetanlegu íslenzku lindir halda
áfram að streyma frá kyni til
kyns, þetta dásamlega vatn, sem
hvergi á sér sinn líka og ekki þarf
að óttast neinar eftirlíkingar eða
samkeppni frá neinu gerfivatni.
Ef þetta cr rétt athugaö, f-innst
mér, að það mætti líka flytja þetta
vatn út. Það gæti komið sér vel
að hafa okkar indæla vatn til sölu
í framandi löndum, því að þeir,
sem á annað borð drekka vatn,
myndu finna muninn. Og ölgerð-
irnar myndu kaupa þetta vatn til
að standa betur að vígi í innbyrðis
samkeppni, þy sem ella er ef til
vill nokkur hætta á, að viðskipta-
þjóðir okkar kynnu að bjarga sín-
um bjórgerðum í samkeppninni við
íslenzkt öl með verndartollum, ef
sú leið yrði farin. Mér finnst því,
að það væri mjög vel athugandi
að fá hingað stór tankskip með
kælibúnaði fyrir Marshallfé og
flytja út okkar ágæta vatn, óspillt
í upprunalegu ástandi. Það yrði
fundið fé fyrir okkur og gagn-
kvæmur hagur beggja, því að þær
þjóðir, sem nytu skiptanna við
okkur væru tryggar með bezta
bjórinn. — En gaman væri að fá
efnafræðilega skýrslu um það,
hvaöa efni það eru, sem gera vatn-
ið okkar svona gott, svo að ekki
er hægt að líkja eftir því annars
staðar í heiminum, — ef nokkur
skyldi nú vita það.
Starkaður gamli
............................
ÞAKKA ÖLLUM er auðsýndu mér samhug og vin- |
I áttu á 70 ára afmœli minu og glöddu mig me'ð heim- \
1 sóknum, gjöfum og skeytum. — Lifið heil. 1
HELGI KR. JÓNSSON,
Fellsenda, Þingvallasveit.
■iiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiitiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiii
Farþegar
sem hafa tryggt sér far til Prestwick og Kaup-
mannahafnar n.k. þriðjudag, 22. þ. m., sæki far-
seðla sína fyrir hádegi í dag, annars verða þeir
seldir öðrum.
Frestið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS