Tíminn - 22.11.1949, Blaðsíða 5

250. blað
TIMINN, þriSjudaginn 22. nóvember 1949
'*
#111111111
Þriðjud. 22. nóv.
Lægst launaða
stéttin
Það leikur ekki á tveim
tungum, að hlutasjömennirn
ir á vélbátaflotanum er sú
stétt manna, sem grálegast
hefir verið leikin af dýrtíðar-
stefnu undanfarinna ára.
Dýrtíðarbyrðarnar hafa lagzt
á þá með fullum þunga, án
þess að þeir hafi fengið nokkr
ar tilsvarandi uppbætur í
staðinn, eins og aðrar stéttir
hafa þó fengið. Tvímælalaust
eru það því hlutasjómenn-
irnir, sem nú búa við lökust
kjör allra stétta í landinu.
Afleiðingarnar af þessari
ráðsmennsku eru líka sem óð
ast að koma í ljós. Alltaf geng
ur verr og verr að íá menn
til að starfa á vélbátaflotan-
um. Fjölmargir bátar hafa
af þeirri ástæðu legið ónotað
ir á undanförnum vertíðum-
Horfurnar í þeim efnum-hafa
þó aldrei verið jafn ískyggi-
legar sem nú.
Þessi þróun er hinsvegar
ekkert undarleg, heldur eðli-
leg afleiðing af ráðsmennsku
valdamannanna á undanförn
um árum. Þegar menn geta
fengið miklu hærra kaup fyr
ir léttari og áhættuminni
vinnu í landi. er ekkert óeðli-
iegt, þótt þeir hverfi frá störf
unum á sjónum. Það getur
hver og einn skoðað i eigin
barm í því sambandá. r
Það mætti vera öllum Tjóst,
hve skaðleg þessi þróun er
fyrir afkomu þjóðarinnar.
Vélbátaflotinn hefir 6 undan
förnum árum aflað megin-
hlutans af útflutningstekj un
um og er líklegur til að gera
það áfram, ef rétt er á hald-
ið. Við hann skapast líka
miklu meiri atvinna í landi
en við aðra útgerð. Sam-
drætti og stöðvun vélbátaflot
ans fylgir því gjaldeyrisskort
ur og atvinnuleysi í stórum
stíl.
Þessvegna er það nú tví-
mælalaust mest aðkallandi
verkið í afkomumálum þjóð-
arinnar, að vélbátaútveginum
sé tryggður arðvænlegur rekst
ur og sjómönnunum, sem á
honum starfa,- séu tryggð
]aun, sem ekki aðeins jafnist
á við verkalaun í landi, held-
ur séu þeim mun hærri, sem
störf þeirra eru erfiðari og
áhættumeiri.
Það er mál málarma í dag,
að hin arðbæra framleiðsla
sé vel tryggð og íióttinn
frá þýðingarmestu fram-
]eiðslugreinunum stöðvaður.
Án þess er engin von til þess,
að þjóðin geti lifað menning-
arlífi og sjálfstæði hennar
staðist. Það er á framleiðslu-
stéttunum og störfum þeirra,
sem þjóðarhagurinn byggist.
Þá staðreynd verður að við-
urkenna í verki með því að
tryggja þeim þau laun fyrir
störf sín, að menn sækist
fremur eftir því að starfa á
þeim vettvangi en hið gagn-
stæða.
Ef rétt væri á haldið ætti
það að verða eitt fyrsta mál
Alþingis að láta fara fram
athugun á þeim launakjör-
um. sem hlutasjómennirnir
hafa búið við á undanförnum
árum og búa við nú, miðað
ERLENT YFIRLIT:
Stefna Trumans sigursæl
Kosningaúrslitin í í\ew York-fylki gefa til
kynna, ao demókratar vinni þingkosning-
arnar næsta haust.
Þann 8. þ. m. fóru fram kosn-
ingar í Bandaríkjunum, er þykja
mikill sigur fyrir Truman forseta
og stefnu hans, sem gengur nú
undir nafninu Pair Deal (réttlát
skipti), og er það gert til aðgrein-
ingar frá stefnu Roosevelts, sem
kölluð var New Deal. Kosningar
þessar fóru fram í New York fylki
og var tilefni þeirra það, að ann-
ar af öldungadeildarmönnum fylk-
isins hafði beðist lausnar vegna
heilsubrests. Báðir flokkarnir
tefldu fram öndvegismönnum, eða
demokratar Lehman fyrrum rík-
isstjóra og republikanar Dulles,
scm hefir verið aðalleiðtogi þeirra
í utanríkismálum, og sóttu kosn-
ingarnar af kappi, sem var í sam-
ræmi við það. Margir af aðalleið-
togum flokkanna. tóku virkan þátt
í kosningabaráttunni.
Þú vannst.
Það var Dulles, sem átti frum-
kvæðið að því að móta kosninga-
baráttuna með þvi að hefja og
halda uppi hörðltu ádeilum á
stefnu Trumans í innanlandsmál-
um. Dulles taldi hin auknu af-
skipti ríkisins, er fælust í stefnu
Trumans, leiða til alveldis ríkis-
ins og væri hún því ekkert annað
en tilraun til að koma á sósíal-
isma í Bandaríkjunum. Lehman
hélt uppi vörnum fyrir stefnu Tru-
mans og lýsti sig henni fylgjandi
í aðalatríðum. Þannig varð hún það
deilumál kosninganna, er þær
snerust fyrst og fremst um.
Úrslit kosninganna urðu þau, að
Lehmann vann með um 200 þús.
atkv. meirihluta. Hann fékk 2.574
þús. atkv., en Dulles 2.378 þús.
atkv. Fyrsta verk Dulles eftir kosn
ingarnar var að senda Truman
forseta svohljóðandi skeyti: „Þú
vannst. Dulles". Þannig vildi hann
árétta, að sigurinn væri fyrst og
fremst stefnu Trumans að' þakka.
Talið er, að úrslit þessi gefi til
kynna, að demokratar muni vinna
sigur í þingkosningunum næsta
haust og Truman muni þá fá þing-
meirihluta til þess að koma fram
þeim umbótamálum, er ekki náðu
samþykki þingsins nú. Meðal
þeirra eru breytingar á vinnu- og
i verkfallslöggjöfinni, auknar trygg-
ingar og réttarbætur til handa
svertingjum í Suðurríkjunum.
í
Republikanar ráðvilltir-
) Talið er, að kosningar þessar
, hafi orðið til þess að geru repu-
, blikana enn ráðvilltari en áður.
Eftir seinustu forsetakosningar var
I því haldið fram, að Dewey hefði
tapað vegna þess, að hann hefði
haldið fram of frjálslyndri stefnu
og gert oflítinn ágreining við Tru-
man. Sú skoðun ruddi sér því til
rúms innan flokksins, að flokkur-
inun ætti að taka upp algera and-
stöðu við stefnu Trumans og þok-
ast meira í íhaldsátt. í samræmi
við það hagaði Dulles kosninga-
baráttunni nú. Þessvegna er lík-
legt, að republikanar verði eftir
þetta enn ráðvilltari um það,
hvaða stefnu þeir eigi að marka
sér. Sennilega mótast hún ekki end
anlega fyrr en eftir þingkosning-
arnar næsta haust, en þá mun
harðasta kosningabaráttan háð í
Ohiofylki, þar sem Taft öldunga-
deildarmaður og forustumaður í
hægri armi flokksins sækir um
endurkjör. Segja má, að kosninga-
baráttan sé þegar hafin þar og
styrkir það afstöðu Tafts, að stuðn
ingsmenn Wallace virðast ætla að
styðja hann og stafar það af því.
að Taft er einangrunarsinni og
var andvigur Atlantshafsbandalag-
inu. Ef Taft heldur velli, þykir
ekki ósennilegt, að hann verði
næsta forsetaefni republikana, en
hinsvegar er sennilegt, að ósigur
hans leiði jafnframt til ósigurs
hægri aflanna í flokknum.
í þessu saifibandi er vert að geta
þess, að frjálslyndu öflin í repu-
blikanaflokknum unnu allmikinn
sigur í ríkisstjórakosningu, er fór
fram í New Jersey-fylki 8. þ. m.
Frambjóðandi þeirra, Alfred E.
Driscoll, sem sótti um endurkjör,
náði því með allmiklum meiri-
hluta, en fyrirfram höfðu úrslitin
verið talin tvisýn. Þess ber að
gæta, að hann átti í höggi við
hægrisinnaða demokrata. Ýmsir
telja nú líklegt, að Driscoll komi
til greina sem forsetaefni repu-
blikana, ef frjálslyndu öflin i
flokknum sigra. Hann er 47 ára
gamall og þykir hafa marga þá
kosti til að bera, sem vænlegir eru
til.lýðhylli.
Borgarstjórakosningar
í New York.
Þann 8. þ. m. fóru einnig fram
borgarstjórakosningar i New York.
Úrslitin urðu þau, að frambjóðandi
demokrata, O'Dwyer, var endur-
kjörinn með 1,264 þús. atkv., fram
bjóðandi republikana og liberala
fékk 956 þús. atkv. og frambjóð-
andi verkamannaflokksins fékk 350
þús. atkv. í öldungadeildarmanns-
kosningunum fylgdu liberalir
demokrötum að málum og gera það
venjulega í kosningum, sem snerta
sambandsríkið. Hinsvegar eru þeir
oft í bandalagi með republikönum
í kosningum í New York. Raunveru
lega er liberali flokkurinn aðeins
brot úr demokrataflokknum, stað-
bundið við New York.
í kosningunum til borgarráðsins
unnu demokratar enn meiri sigur,
því að republikanar fengu aðeins
einn fulltrúa kjörinn af 25 alls. t
þeim kosningum gerðist .iafníramt
það, að eini kommúnistinn, sem
átti sæti í borgarráðinu, Pavis,
féll með miklum atkvæðamun, en
hann er einn kommúnistaleiðtog-
anna, sem dæmdir voru á dögun-
um. Mótframbjóðandi hans var
svertingi, sem studdur var bæði
af demokrötum og liberölum, en
við aðrar vinnandi stéttir.
Þessari rannsókn þarf að
vera lokið áður en næsta ver-
tíð hefst. Samkvæmt niður-
stöðum hennar verður að leit
ast við að tryggja bátaútveg-
inum þá afkomu, að þeir, sem
við hann starfa, beri það úr
býtum, sem þeim ber, með
tilliti til þess, að þeir vinna
erfiðari og áhættusamari
störf en flestir aðrir lands-
menn.
Það vantar ekki, að þjóðin
þykist virða og viðurkenna
störf sjómannanna- Gagnvart
hlutasjómönnunum, sem
mynda þó mikinn meirihluta
sjómannastéttarinnar, hefir
þó vantað slíka viðurkenn-
ingu í verki á undanförnum
árum. Ekki aðeins þeirra
vegna, heldur þjóðarinnar
allrar vegna, má ekki lengur
dragast að úr þeirri van-
rækslu sé bætt.
TRUMAN
Davis var studdur bæði af verka-
mannaflokknum og kommúr.istum.
Hann fékk alls 22 þús. atkv., þar
af aðeins 1200 á lista kommi'mista.
en hin á lista verkamannaflokks-
ins. Keppinautur hans fékk 41 þús.'
atkv.
Úrslit umræddra kosninga í New!
York og New York-fylki hafa þeg- '
ar komið af stað ýmsum spádóm- !
um um úrslit ríkisstjórakosning-!
anna, sem fara fram næsta haust. '
Vafasamt þykir, að Dewey gcfi'
kost á sér aftur eða hljóti stuðn- I
ing republikana. Hann þykir þó '
þeirra líklegastur til þess að ná I
kosningu. Mjög kemur til orða, a5 '
Franklin Roosevelt, sonur Roose-
velts forseta, verði frambjóðandi!
demokrata, enda hefir hann gefið
til kynna, að hann muni sækj-
ast eftir því. Hann vann nú mjög
fyrir Lehman og þótti verða vel
ágengt. Þessari ríkisstjórakosningu
verður vafalaust mikil atliygli
veitt, því að það þykir vænlcgt til
að verða forsetaefni að hafa vcrið
ríkisstjóri í New York-fylki.
Raddir nábúarma
Alþýðublaðið ræðir i for-
ustugrein á sunnudaginn um
áhuga kommúnista fyrir að
komast í ríkisstjórn. Það seg-
ir: i
i
„En vel á minnzt. Hvað kem-
ur til þess, að kommúnistar vilja,
að Steingrímur Steinþórsson segi
af sér sem þingforseti, ef Fram-
sóknarflokkurinn fæst ekki til
þess að launa þeim liðveizluna
v'ið hann með þvi að efna til
samstarfs við þá um stjórn lands
ins? Er það kannske svo, að fyr-
ir þeim vaki að gera nýja til-
raun, ef þessi fer út um þúfur?
Myndu þeir ef til vill ljá máls
á því að kjósa Jón Pálmason
forseta sameinaðs þing's, ef það
mætti.verða til þess, að íornvin-
ur þeirra, Ólafur Thors, mynd-
aði með þeim ríkisstjórn á eftir?
Svarið við þessum spurningum
liggur í augum uppi. Kommún-
istar eru orðnir þreyttir á þeirri
einangrun og fyrirlitningu, sem
þeir hafa kallað yfir sjálfa sig.
Þeir hika ekki við að taka hönd-
um saman við fyrri andstæðinga,
ef þeir sjá sér leik á borði. Þeir
daðra við Framsóknarflokkinn í
dag, og þeir eru vísir til að leita
eftir pólitískum ástum íhaldsins
á morgun. Þeir hafa talið Al-
þýðuflokkinn óalandi og óferj-
andi. En nú segjast þeir vera
reiðubúnir til þers að leggja á- '
greiningsmálin víð hann á hill-
una og verða aðili að stjórnar-
samvinnu með honum''.
Alþýðublaðið segir, að þetta
sýni, að flokkur kommúnista
sé rótslitinn og stefnulaus.
Þeir finni einangrunina og
andúðina, sem hvíli á sér.
Þessvegna haldi þeir nu á
sér uppboð og grátbiðji and-
stæðingana um að taka sig i
sátt og lyfta sér til vaida á
ný.
Morgunblaðið
vitnar um
„Nýsköpun"
Sú var tíðin, að Mbl. kaU
aði það hina mestu fólsku o^
ótuktarskap að láta oi-Í<
liggja að því, að hinir 30 nýji
togarar, sem smíðaðir voru j
Englandi fyrir íslendinga
væru ekki svo fullkomnii
sem æskilegast væri-
Það átti að vera f jandskaj
ur við „nýsköpunina" og o-
skapleg illgirni og hatur af
vera nauðsynlegt til þess. af
tala svo óvingjarnlega un
bezta flota í heimi. Þeir, sen
það gerðu, áttu allir aí
brennimerkjast sem aftur
haldsmenn og föðurlands
svikarar.
Þetta var nú þá.
Nú hefir þetta sama blað
Morgunblaðið okkar, sagt frí^
því, að það sé verið að at
huga, hvort hægt kunni aí
vera að koma fyrir í þessun
sömu skipum tækjum til aí
nýta hausa og bein úr aflan
um. Það er ekki alveg víst enr
þá, en það eru þó nokkrai
vonir til þess, að það kunni
að takast að fá beinamjöls
kvarnir af nýrri gerð, svt
fyrirferðarlitlar, að þær get.
rúmast í þessum skipum
Þessar vonir eru þó sagðai
bundnar við ný tæki og nýj-
ar aðferðir. Engin þau fiski
mjölstæki og engin sú aðferð
sem þekkt og reynd var tif
fiskimjölsframleiðslu þegai
þessi ágætu skip voru smíð
uð, getur komið að notum un
borð í þessum úrvals flota.
Það er blað „Nýsköpunar
innar", Mbl., sem segir þess
ar fréttir. Þó að blaðið not
ekki það orðalag, liggur nærrr
að í frásögn þess felist, af
þessi ágætu skip séu nú þeg-
ar orðin úrelt, ef þau get)
ekki fengið tæki til fiskimjöb
vinnslu. Og blaðið játar, af
það sé engan veginn víst s
þessu stigi málsins, hyorv
hægt sé að láta þau tæki I
skipin.
Vonandi rætist vel úr þess-
um málum, en það er þó ekk
nema von ennþá.
Það er ekki nóg, þó að Gísli
Jónsson fengi erindisbréf a
sínum tíma, þar sem honun.
var boðið og falið að breytii
öllu fyrirkomulagi skipanna
frá því, sem áður var um
samið fyrir hönd „Nýskönun-
arstjórnarinnar". Það er enií
þá fyllilega í óvissu, hvort
hægt verður að gera þennari
„bezta og fullkomnasta veið;
skipaflota í heimi" svo úi
garði, að hann geti notað sei
meira n bolinn af fiskinum.
Þessi frásögn Mbl. ætti aé
geta sannað mönnum, hvort
það var að ófyrirsynju a«
gagnrýna togarakaupin. Nú
sjá menn, hvort það þarf aí
hafa verið af eintómri ill-
mennsku óg afturhaldssemi
að menn vildu tryggja þaö i
upphafi, að togararnir gætv
haft þessi tæki
Það er nóg að lesa Mbk
sjálft til að sjá, hvað reig
ingur þess og rembilæti a
liðnum árum og jafnvel entr
hefir verið og er tilefnislauv
og fyrirlitlegur.
Það ættu líka allir að sta
að ástæðulaust er fyrir Mbi
að monta mikið, ef vel rætíst
úr þessum málum. Það er þa
heppni en ekki forsjá eðn
fyrirhyggja þeirra, sem réði
gerð skipanna í fyrstu.
Ö+Z,